Пераказ: Лань - Экзаменационные изложения и пересказы для 11 класса по белорусскому языку.

Пішуць — Навагрудчына, а ў Якуба Коласа, а ў Янкі Бры-ля — які там, наіхроднай, наіхпрыгожай, багацюшчайнаўсё зямлі, — Наваградчына. Там і Наваградак. Еду там... каля За-восся, каля Свіцязі, Шчорсаў, Загора-Загор'я не першы раз. На гэты раз не адзін. Не спяшаемся. Сябар — вялікі яму дзякуй! — чытае, мабыць, па мне, што не трэба ані яго пытанняў, ані яго падказак. Міша ведае, што дарогі мне тут знаёмыя, што ёсць родам адсюль сябры, яны паказвалі мне край і расказвалі пра яго; у мяне ў памяці — прачытанае пра Наваградак, Наваград-чыну, ёсць ужо і накіданыя да часу запіскі, нататкі, пачутыя і пакладзеныя на паперу словы. Я ў палоне ўзораў, сцежак, у палоне новых і ранейшых уражанняў.

Едзем у Любч — Любчу, мястэчка над Нёманам. Усё яно ў садах і ў цішыні. Падгаварыў Міша завітаць і да яго цесця.

Там яблыкаў поўна. Цесць не пашкадуе, насыпле зяцю, насып-ле госцю. I пад'ехалі. Пакуль я змахваў з вокнаў, з нумароў-знакаў дарожны пыл, Міша нырнуў у веснічкі. Паказаўся Мі-іна, за ім — цесць.

— Ну й машына! — кінуў дзядуля.— Я думаў... Хоць бы тоны са тры. Машына...— і ацаніў яе Мішаў цесць так, што не паўторыш... Ацэньваў ён мой легкавічок-масквічок насмешлі-ва. Як сейбіт і касец, як гаспадарны гаспадар тае багатае люб-чанскае зямлі.

Адна пры адной шматлікія багатыя вёскі. Між іх Заполле, Лозкі, Нягневічы, Скрышава... На бязлесіцы, на сытым, неза-бруджаным чыстаполлі.

Ну, хоць бы адзін лапік зямлі абсеяўся нейкім недарэчным выпадкам! Хоць бы адзін шматок — ну, хоць такі, што толькі дзіцяці сесці — абышоўся плугам. Узаруць шырокае поле трак-тарам, а потым падпраўляюць, падштукоўваюць на заваротах звычайным плугам. Архітэктары, што вычэрчваюць на папер-цы палеткі, ці што?!

Спыняўся паглядзець на рунь. Спыняўся паглядзець на толь-кі што пасеянае жыта. На толькі што зжатую і змалочаную пшаніцу... Глядзеў, любаваўся. Бачыў людскую любоў — не якую гаварыльню! — да зямлі, да зямелькі, да зямліцы. Да-гледжаная, перабраная ў пальцах, ачышчаная, сагрэтая не толь-кі сонцам, урадлівая. Я ніводнага разу не бачыў у тым краі па-рослай на полі збажыны, не бачыў прыплясканых дажджом і пабялелых або пачарнелых пракосаў ні на полі, ні на лузе.

Ехалі. I калі адчулі, а потым і ўбачылі, што блізка Нёман: паветра, зеляніна, шырачэзная абалонь, на ёй вялізныя чаро-ды пярэстых — спыніла нас нечаканае. На траве пры дарозе хлопчык. Ці то сядзіць згорбіўшыся, ці то ляжыць. Нават не зірнуў у наш бок. Маглі б праехаць, але затрывожыла. Дзіця і адно? Каля дзіцяці — не ў ручках — вудка. Побач — торбач-ка. Дзіця не толькі не ўскочыла, пачуўшы машыну, а галавы не ўзняло. Дзіця — а вудка не ў ручках? Спыніліся, пагля-дзелі, памацалі галоўку, ручку. Хворае, слабенькае, стагнала, і ручка на жывоціку. Калі неслі ў машыну, толькі нібы паказа-ла, куды...

Сустрэла нас маці. Узяла з рук дзесяцігодачка. Стрымлі-ваючы слёзы, сказала:

— Я й за гарою вам пакланюся. Які вам дзякуй! Вялікі вам

дзякуй, людцы.

Нашай дапамогі дзіцяці, сям'і не трэба было: доктар і сяст-рыца — суседзі, багатая і дагледжаная сядзіба, сад пры ёй. Як стой прыбеглі дапамагатыя. У суседнім двары затарахцеў ма-тор легкавічка.

3 Нёманавых берагоў мы вярталіся праз чатыры дні. Завіта-лі ў двор, куды прывезлі таго рыбачка. Праз шырозныя вокны бачылі ў хаце два, амаль да столі, стажкі падушак. Матка па-знала нас і клікнула з хаты Алеська, паказаць яго.

Запрашала ў хату, у сад.

Калі сядалі ў машыну, сказала зноў тое матчына, тое народ-нае, тое незабыўнае:

Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь. Зборнік экзаменацыйных матэрыялаў па беларускай мове для агульнаадукацыйных устаноў (ўзровень агульнай сярэдняй адукацыі). Тэксты для пераказаў. 2007

Отсканировано и вычитано Андреем Суворовым