Сарыкөл орта мектебі
Биология пәнінен әдістемелік құрал
Тірек сызба белгілері
(биология 6-сынып, өсімдіктер бөлімі)
Құрастырған;
биология пәні мұғалімі
Кудайбергенова Г.Б.
2015 жыл
«Биология пәнінен әдістемелік құрал»
І Бөлім. Өсімдіктер
Түсінік хат
Негізгі орта білім деңгейінде биология пәнінің оқытудың мақсаты-
оқушыларға биология ғылымы, микроорганизмдер, өсімдіктер мен жануарлардың
тіршілік әрекеттері туралы бастапқы білім негіздерің меңгерту.
Осы әдістемелік құралдың міндеттері;
Өсімдіктер, олардың құрылымы мен қасиеттері, тіршілік ету тәсілдері туралы ұғым қалыптастыру
Өсімдіктерді жіктеу, топтастыру, олардың арасындағы генетиқалық байланыс бойынша білім қалыптастыру
Жасуша-ұлпа-мүше-мүшелер жүйесі-ағза тізбегі туралы жүйелі білім беру
Тиянақты білім дегеніміз - жаттанды емес, белгілі жүйесі бар, қарапайымнан күрделене түсетін, оқушының ой - өрісін дамытатын ұғымдар деп білемін.
В.Ф.Шаталовтың ұсынған әдістемелік үрдісінде «тірек-сызба белгілерін» биология сабақтарында қолдану мектеп мұғалімдерінің көпшілігінен үлкен қолдау тауып отыр. Бұл оқытудың көрнекілік принципін қолдану болып есептеледі. Тірек-сызба белгілерде сабақтың мазмұны түйінді, жинақы беріледі.
Әдістемелік құралдың ерекшелігі;
Оқушыға оқу материалы жинақы, қысқаша беріледі.
Оқу материалының ішінен ең негізгісін таңдай білуді үйренеді.
Тандап алған танымдық – білімдік түсініктерді бір - бірімен байланыстырып, қарапайым жүйе жасауды үйренеді;
Оқулықпен және басқа материалдармен жұмыс жасауға дағдыланады;
Өзіндік деңгейін біледі және өзін - өзі бағалауды үйренеді;
Тірек - сызба белгілерді жаңа сабақты түсіндіруге, қорытуға, қайталауға пайдалануға болады.
І Бөлім. Өсімдіктер.
І тарау
§ 1. Жасушаның ашылу тарихы.
Ұлғайтқыш құралдар.
Тірі организмдер –
[pic]
Ұсақ
бөлшегі
Реберт Гук 1665 ж
[pic]
М И К Р О С К О П көру Т окуляр
Ү көз
«Ұсақ» «қараймын» Т І Г І
100 ден - 2000 есе Обектив «зат»
§ 2. Өсімдік жасушаның құрылысы.
Сыңылау
Жасуша пішіндері
§ 3 Өсімдік ұлпалары.
ІІ – тарау
§ 5. Өсімдіктердің вегетативті мүшелері
[pic]
[pic]
§ 6. Тамыр бөлімдері
Тамыр ұзындығына, атқаратын қызметіне қарай:
Тамыр ұшынан өседі
Топырақтан
§ 8. Тамырдың түрөзгерістері
§ 9 Өркендер мен бүркіштер
Өркен жапырағы мен бүршігі бар жас сабақ
[pic]
Төбе бүршік
Буын аралығы
Жанама бүршік
§ 10. Сабақтың түрлері, құрлысы.
Сабақ - өсімдіктердің жер асты мүшелерімен жер үсті
мүшелерін жалғастырып тұратын аралық тірек.
шөптекті, ағаштекті, сүректі
§ 13. Сабақтың түрөзгерістері
[pic]
§ 14. Жапырақ.
Жапырақ - өсімдіктің мүшесі.
[pic]
[pic]
Бүйрек, Жебе, Ромб, Жүрек Қылқанды
жай Ж күрделі
а п ы 1 р 2- ∞ а қ
§16. Фотосинтез.
Күн энергиясының қатысуымен болатын құбылысты фотосинтез дейді
[pic]
1633 ж. Ван Гельмонт
Хлорофилл Тимирязев К.А.
§18. Жапырақтың түрөзгерістері.
сарағаш, кактус,кәріқыз
Асбұршақ
Ұрмебұршақ
Пиязшықтың,
Жүгері сабағы
Пияз,
Орамжапырақ
Шықшылдық
Шыбынжұт
§ 19. Өсімдіктің өсімді (вегативті)
Мүшелері арқылы көбею жолдары.
ІІІ тарау. § 20. Гүл - өсімдіктің көбею мүшесі
Көбею мүшелері – гүл, жеміс, тұқым
Гүл – көбеюге қажетті жыныс мүшелері
бар, бұтақтанбайтын , түрі өзгерген, қысқарған өркен.
Күлте жапырақша
Гүл формуласы – Т(5) К5А∞ Ж(5) (алма ағашы)
§ 22. Гүлшоғырлар
Гүлшоғырлар – гүлдердің сабақта белгілі
ретпен орналасуы.
§ 23. Өсімдіктердің жынысты көбеюі.
Тозаңдану мен ұрықтану.
Тозаңдану – аталық тозаңының аналықтың аузына түсуі.
Ұрықтану – аталық және аналық жыныс жасушаларының
қосылуы.
Тозаң түтікше 2 спермий
Ааналық тұқым бүршігі жұмыртқа жасуша
ірі жасуша
тұқым, жеміс дамиды
§24. Жеміс бір ғана гүлден дамиды.
§ 25. Тұқым. Қос жарнақты және дара жарнақты тұқымдардың құрлысы.
Тұқым – тұқымбүршігінен дамитын
көбею мүшесі.
Тұқымның жеміске тұқым кіндігі мен бекіді.
қабығы (қауызы)
3.
4.– Эндосперма
§26 Тұқымның өсуіне қажетті жағдайлар.
Өскіннің пайда болуы.
Тұқым ену үшін
Жемістер мен тұқымдардың
таралу жолдары
Пайдаланылған әдебиеттер:
Биология ; Жалпы білім беретің мектептің 7-сыныбына арналған оқулық, Қ. Қайым,Р.Сәтімбеков,Ә.Әметов,Ж.Қожантаева.-Алматы “Атамұра”-2012
Биология. Жалпы білім беретің мектептің 6-сыныбына арналған оқулық, К.Жүнісқызы, Р.Әлімқұлова, К. Жұмағұлова- Алматы “Атамұра”-2006
3. “Биология”-справочное пособие, Кабдильрашид Қайым-Алматы ТОО “Ол-Жас Баспасы”,2010
4. Биология. Дидактиқалық материалдар, К.Жүнісқызы, Р.Әлімқұлова, К. Жұмағұлова- Алматы “Атамұра”-2006
Мазмұны
Түсінік хат-------------------------------------------------------------1
I тарау. Жасушаның ашылу тарихы------------------------2-4
II тарау. Өсімдіктердің вегетативті мүшелері------------5-14
III тарау. Гүл – өсімдіктің көбею мүшесі--------------- 15-20
Пайдаланылған әдебиеттер-------------------------------------- 21
