Предмет/Пән: Биология 9 сынып: Дата/Күні:---------------- Урок/Сабақ №:9
Тема/Тақырыбы: Нуклеин қышқылдары. АТФ.
Мақсаты: Максаты. Нуклеин қышқылдарының тipi табиғаттағы және өзіндегі тұқым қуалау ақпараттарын сақтай отырып, келесі ұрпақтарға берудегі ерекше рөлі туралы мағлұмат беру. Нуклеин қышқылдарының басқа биополимерлермен салыстырғанда құрылысындағы айырмашылықтарды ерекше көрсете білу. Нуклеин қышқылдары мономерлерінің өзара байланысып, қос тізбектің түзілу ерекшелігін түсіндіру. Практикалық жұмыс жасау арқылы оқушылардың іскерлігін жетілдіру. Оқулықпен, суреттер мен жұмыс істеуді қалыптастыру, пәнге деген қызығушылығын арттыру.
Оборудование/Құрал-жабдықтар: 1-2 кестелер
Тип: 1) урок изучения нового материала; 2) урок актуализация; урок обобщения и систематизации знаний; 3) урок комплексного применения знаний(л/р); 4) комбинированный урок; 5) контрольный урок.
Методы/Әдіс-тәсілдер: 1) репродуктивный; 2)метод проблемного обучения; 3) объяснительно-иллюстративный; 4) частично-поисковый.
Форма организации познавательной деятельности/формалар:1) фронтальная; 2) парная; 3) индивидуальная.
Формы/формалар: вводная лекция; тематическая лекция; беседа; рассказ; самостоятельная работа с учебником; лабораторная работа; зачет; рассказ с элементами беседы.
Ход урока/Сабақтың барысы:
Үй жұмысын тексеру:
Қызығушылықты ояту:
Нуклеин қышқылдарының тұқым қуалау ақпаратын келесі ұрпақтарға берудегі рөлін, оқушылардыц қатысуымен өмірмен байланыстыра отырып дамыта білім беруді жетілдіру. Оқушылардың төменгі сыныптардан алған білімдерінің негізінде, геннің тұқымқуалаушыльқтағы маңызы туралы білім беруің жалғастыру. ДНК-ның моделінен және оқулықтағы суреттермен жұмыс icтeyін қалыптастыру.
3. Heгiзгi бөлім :
•— Нуклеин қышқылдарын зерттеудегі деректер. •— Нуклеин қышқылы, ДНҚ-ның құрылысы. •— ДНҚ молекуласының құрылымдары.
Басқа биополимерлер мен нуклеин қышқылдарын салыстыру.
XX ғасырдың 30—40-жылдарындағы жаратылыстану ғылымдарына енгізілген ipi жаңалықтардың 6ipi нуклеин қышқылының тұқымқуалаушылықтары рөлінің дәлелденуі болды.
Алғаш рет швед биохимигі Ф. Мишер жасуша ядросының құрамынан қышқылдық қасиеті бар затты бөліп алып, оны нуклеин қышқылы деп атаған. Кейіннен америкалық
[pic]
биохимик э. Чаргафф ДНК-ның құрамына 4 нуклеотид кіретіндігін, оның eкeyi пуриндік, eкeyi пиримидиндік негізге жататындығын ашты. Р. Франклин ДНК молекуласының рентгенограммалық суретін 6ipiншi болып түcipce, 1953 жылы Дж.Уотсон мен Ф. Крик ДНК-ның құрылымдық моделін жасап, халықаралық Нобель сыйлығына ие болды.
Нуклеин қышқылы, ДНК-ның құрылысы және құрылымы туралы тipек конспектісінде берілген жоспары.
ДНК-ның мономерлері азоттық негіздер арқылы байланысып, ал қант-фосфорлы тұлғаның молекуланы сырттап қалатындығын қарапайым сызбанұсқа түрінде көрсетеді (4-сызбанұсқа). (Фосфорқышқылы ФК деп белгіленді.)
4-сызбанұсқа
ФҚ Кант <Щ Қант ФҚ Қант
Аденин Гуанин Цитозин
IІ ІІІ !!!
ІІ ІІІ !!!
ІІ ІІІ !!!
Тимин Цитозин Гуанин
ФҚ Қант ФҚ Қант ФҚ Қант
Будан шығатын қорытынды: ДНК молекуласын түзетін нуклеотидтер комплементарлық принципке сай, аденин—тимин, гуанин—цитозин немесе тимин—аденин болып байланысады. Цитозин—гуанинмен сутектік байланыстар арқылы қосылысып қос оралым пайда болады.
Нуклеин қышқылының молекулалық массасын нәруызбен салыстырып, ДНК да макромолекулаға жататындығын дәлелдейді. Мысалы, кейбір нуклеин қышқылдарының молекулалық массасы 1,05 — 1010 болып келеді. Бұл цифр ДНК-ның нәруыз молекуласымен салыстырғанда өте үлкен екендігін дәлелдейді, олай болу ce6e6і, ДНК-ның қос оралымды болып келуіне байланысты.
Қолданылуы: Мына кестені толтырыңдар.
Нуклеин қышқылы ДНҚ-ны зерттеуші ғалымдар
Ғалымдардың еңбектері
ДНҚ
Ү/ж: § 8 оқып білу.
