II – Тоқсан дирекциялық бақылау (тест) жұмысы 10 сынып
1 нұсқа
1.Тірі табиғатты, оның алуан түрлілігін мен тірі организмдердің құрылысын, қызметін, өсіп дамуын және сыртқы ортамен қарым-қатынасын зерттейтін ғылым:
А) Биология
В) Ботаника
С) Биотехнология
Д) Бриология
Е) Биохимия
2.Цитология ғылымы зерттейді:
А)Ұлпаларды
В) Жануарларды
С) Өсімдіктерді
Д) Вирустарды
Е) Жасушаларды
3.Қазіргі уақытта цитолог мамандар 800-1300 есе үлкейтіп көрсететін қандай микроскоп пайдаланады
А) Биологиялық микроскоп
В) Жарық
С) Электрондық
Д) Ұлғайтқыш қол әйнек
Е) Тұтқалы ұлғайтқыш әйнек
4.Электрондық микроскопты ойлап тапты
А) Т.Шванн, М.Шлейден
В) Девисон мен Калбек
С) Р.Гук
Д) А.Шимпер
Е) Р.Брауон
5.Жасуша құрамына кіретін молекулалардың физикалық қасиеттері мен кеңістікте орналасуын анықтайды
А) Гистохимия әдісімен
В) Цитохимия әдісімен
С) Авторадиография әдісімен
Д) Рентгенқұрылымдық талдау әдісі
Е) Фототусіру көмегімен
6.Тірі жасушаларды зерттеу кезінде жеке органоидтердің қызметін анықтау үшін қолданылады
А) Микрохирургия әдісі
В) Кинотүсіру көмегі
С) Жасушаның себінді әдісі
Д) Центрифугалау әдісі
Е) Гистохимия әдісі
7.Зерттелетін обьектіні экранға 1000 есеге дейін үлкейтіп түсіреді
А) Обьектив
В) Түтік
С) Окуляр
Д) Бұранда
Е) Айна
8.Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштіктің заңдылықтарын жасуша деңгейінде зерттеуге мүмкіндік береді
А) Цитогенетика
В) Цитология
С) Цитохимия
Д) Цитоэкология
Е) Микробиология
9.Қоршаған ортаның бұзылыуына байланысты жасуша құрылымының өзгеруін, соның салдарынан қауіпті аурулардың пайда болуын қарастырады
А) Цитология
В) Генетика
С) Цитоэкология
Д) Цитохимия
Е) Микробиология
10.Жасушадағы жеке химиялық заттардың оқшаулануын, химиялық құрамын зерттеу үшін қолданылатын әдіс:
А) Цито және гистохимия әдісі
В) Кинотүсіру көмегі
С) Микрохирургия әдісі
Д) Центрифугалау әдісі
Е) Гистохимия әдісі
11.Тіршіліктің материалдық негізі:
А) Нәруыз
В) Май
С) Көмірсу
Д) Нуклеин қышқылы
Е) Ферменттер
12.Зат алмасу тікелей байланысты:
А) Нәруыз бен ферментке
В) Нәруыздар мен нуклеин қышқылдарына
С) Нәруыздар мен көмірсуға
Д) Нуклеин қышқылдарына
Е) Нәруызға
13. Нәруызды «протеин» деп атауды ұсынған:
А) Я. Беккори
В) Т. Сведберг
С) Мульдер
Д) Л. Полинг
Е) С. Фокс
14. Жас организмде қарқынды жүреді, оның дамуы мен өсуіне зор ықпалын тигізеді:
А) Газ алмасу
В) Ферменттердің алмасуы
С) Өзін өзі реттеу
Д) Даму
Е) нәруыз биосинтезі
15. «Тіршілік » дегеніміз- нәруызды денелердің өмір сүру тәсілі деген:
А) С. Фокс
В) Я. Беккори
С) Мульдер
Д) Ф. Энгельс
Е) Т. Сведберг
16. Бір мезгілде әр түрлі құрылымды бірнеше нәруыз молекулаларының бір – бірімен шатыспай синтезделуін басқарады:
А) ДНК
В) РНК
С) аРНК
Д) тРНК
Е) рРНК
17.Организмдердің өте маңызды қасиеттерінің бірі:
А) Көбею
В)Қоректену
С) зат алмасу
Д) Тітіркену
Е) Гомоестаз
18. 1929 жылы «Гомоестаз» деген терминді ұсынған:
А) С. Фокс
В) Я. Беккори
С) А. Полинг
Д) Уолтер Кеннон
Е) Мульдер
19. Организмнің ішкі ортасының тұрақтылығын сақтау:
А) Гомоестаз
В) Фотосинтез
С) Биосинтез
Д) Гликолиз
Е) Фотолиз
20. Жасушадағы зат және энергия алмасу процестерінің реттелуі:
А) Реттеуші ферментер, негізгі параметрлер арқылы
В) Жасушаның құрам бөлігімен
С) Энергия түзілумен
Д) Реакция өнімдерінің мөлшерімен
Е) Күн сәулесімен
21. Жасушаның құрлысын, химиялық құрамын және жасуша ішіндегі түрлі құрылымдардың атқаратын қызметтерін зерттейтін билология ғылымының саласы
А) Гистология
В) Микробиология
С) Морфология
Д) Цитология
Е) Селекция
22.Нуклеин қышқылын ашқан ғалым
А) Ф.Мишер
В) Р.Гук
С) Р.Броун
Д) А.Левенгук
Е) К.Портер
23. Жасушаны алғаш көрген ғалым
А) К.А.Тимирязев
В) Ж.Б.Ламарк
С) К.Линней
Д) Р.Гук
Е) С.Г.Навашин
24.Ұсақ ағзаларды алғаш ашқан голландиялық ғалым
А) К.Портер
В) А.Везалий
С) А.Левенгук
Д) Р.Кох
Е) У.Гарвей
25.Тірі ағзалардың ең кіші өлшем бірлігі
А) Ұлпа
В) Организм
С) Мүше
Д) Жасуша
Е) Ағза
II – Тоқсан дирекциялық бақылау (тест) жұмысы 10 сынып
2 нұсқа
1.1838-39 жж жасуша теориясының негізін қалап,қорытынды берді.
А) М.Шлейден және Т. Шванн
В) М. Шлейден және Я.Пуркинье
С) М.Шлейден және Р.Гук
Д) М.Шлейден және А.Левенгук
Е) М.Шлейден және Р.Броун
2. «Әрбір жасуша тек аналық жасушадан пайда болады» деген қағиданы тұжырымдап, жасушаның бөлуінін ашты.
А) Р.Гук
В) Де Дюв
С) Р.Броун
Д) Р.Вирхов
Е) А.Клод
3.Ядросы толық жетілген жасушалы организмдер
А) Протобионттар
В) Прокариоттар
С) Нәруыз
Д) Коацерваттар
Е) Эукариоттар
4.Жасуша ішіндегі сұйықтықты «протоплазма» деп атаған
А) М.Шлейден
В) А.Трамбле
С) Я.Пуркине
Д) Ф.Реди
Е) С.Миллер
5.Ядросыз жасушалы организм
А) Протоплазма
В) Прокариот
С) Коацерват
Д) Протобионт
Е) Ээукариот
6.1831 жылы ядроны ашқан ғалым
А) Р.Броун
В) Ч.Дарвин
С) Г.Мендель
Д) Р.Гук
Е) Ван Гельмонт
7.Тірі организдердің құрылымдық, қызметтік бірлігі
А)Ұлпа
В) Жасуша
С) Ағза
Д) Атом
Е) Популяция
8.Көзге көрінбейтін ұсақ ағзалар туралы ғылым
А) Цитология
В) Генетика
С) Селекция
Д) Иммунология
Е) Микробиология
9.Жай көзге көрінбейтін тірі организмдер
А) Балдырлар
В) Өсімдіктер
С) Микроорганизмдер
Д) Жасушалар
Е) Қыналар
10.Бактериялар:
А) Ядросы бар көпжасушалы ағзалар
В) Жасушаға дейінгі ағзалар
С) Біржасушалы,ядросы толық қалыптаспаған ағзалар
Д) Ядросы бар жасуша
Е) Жасыл өсімдік
11.Фотосинтез құбылысы жүретін бактериялар
А) Цианобактериялар (көк –жасыл балдырлар)
В) Бацилла
С) Спирилла
Д) Ішек таяқшасы
Е) Кокка
12.Хемосинтез процесін ашқан ғалым
А) Т.Шванн
В) К.Портер
С) С.Н.Виноградский
Д) К.Шмид
Е) Р.Вирхов
13.Фагоцитоз дегеніміз:
А) Л ейкоцит
В) Жасушаның бөгде затты сіңіруі
С) Лейкоциттердің микроорганизмдерді сіңіріп қорытуы
Д) Лейкоциттердегі тіршілігі
Е) Бұзылған лейкоциттер
14.Ұсақ ағзаларды алғаш ашқан голландиялық ғалым
А) А.Левенгук
В) Н.Везалий
С) У.Гарвей
Д) Р.Кох
Е) Л.Пастер
15.Микроорганизмдерді берекесіз жәндіктер тобына жатқызған ғалым
А) У.Гарвей
В) Л.Постер
С) Р.Кох
Д) К.Линней
Е) А.Левенгук
16.Бактериялардың зияны
А) Тамақ өнеркәсібінде
В) Сіркесу алу үшін
С) Сүт өнімдерін алу үшін
Д) Сүрлем дайындауда
Е) Ауру туғызады
17.Бактериялар қалай көбейеді?
А) Бөліну арқылы
В) Спора түзу арқылы
С) Жынысты жолмен
Д) Бүршіктену арқылы
Е) Партеногенездік жолмен
18.Өсімдіктер мен жануарлардың жасушасының цитоплазмамен тікелей байланысқан ішкі қабаты:
А) Нуклеопротеид
В) Плазмалемма
С) Трабекула жүйесі
Д) Гетерозис
Е) Фруктоза
19.Жасушаның мөлдір, қоймалжың заты
А) Цитоплазма
В) Пластидтер
С) Ядро
Д) Жасуша қабықшасы
Е) Вакуоль
20.Жұмыртқаның ақ уызына ұқсас мөлдір,желім тәрізді созылмалы қоймалжың тірі зат:
А) Ядро
В) Цитоплазма
С) Пластидтер
Д) Гольджи жиынтығы
Е) Митохондрия
21.Жасуша мембранасының қызметі:
А) Су деңгейін реттеу
В) Қысымды реттеу
С) Көмірсуді ыдырату
Д) Нәруызды синтездеу
Е) Қорғау,тасымалдау,өткізгіштік
22.Әрбір тірі жасушаның тіршілігі..................... байланысты:
А) Вакуольдің қызметіне
В) Ядро мен цитоплазма тіршілік әрекетіне
С) Хлоропластардың пигментіне
Д) Хромопластардың түстеріне
Е) Қабықшаның мықтылығына
23. Фагоцитоз – ол мынадай процесс:
А) Жасушаға амин қышқылын жекелеп тасымалдайды
В) Жасушаға судың түсуі
С) Мембрана жасушасы сұйық заттарды алып, цитоплазма жасушасына өтеді
Д) Мембрана арқылы ірілеу келген түйіршіктердің өтуі
Е) Жасуша заттарының түсуін реттейді
24.Пиноцитоз:
А) Жасушаға ірірек келген су тамшыларының өтуі
В) Жасушаға судың түсуі
С) Жасушаға аминқышқылдарын жекелеп тасымалдайды
Д) Мембрана арқылы ірілеу келген түйіршіктердің өтуі
Е) Жасуша заттарының түсуін реттейді
25.Плазмалемманың химиялық құрамы:
А) Нәруыз 50%,май 40%,көмірсу 2-10%
В) Нәруыз 60%,май 30%,көмірсу 2-10%
С) Нәруыз 60%,май 40%,көмірсу 2-10%
Д) Нәруыз 50%,май 35%,көмірсу 15%
Е) Нәруыз 45%,май 45%,көмірсу 2-10%
II – Тоқсан дирекциялық бақылау (тест) жұмысы 10 сынып
3 нұсқа
1.Хлоропласта жүретін процесс:
А) Хемосинтез
В) Фагоцитоз
С) Фотосинтез
Д) Пиноцитоз
Е) Глиголиз
2.Күн энергиясының қатысуымен хлоропласта көмірқышқылы мен судан органикалық заттардың түзілу процесі:
А) Тыныс алу
В) Фотосинтез
С) Булану
Д) Өсу
Е) Даму
3. Тек өсімдік жасушасына ғана тән денешік:
А) Пластид
В) Цитоплазма
С) Вакуоль
Д) Қабықша
Е) Ядро
4. Хлоропласт:
А) Мембранасыз органоид
В) Қос мембраналы органоид
С) Мембраналы органоид
Д) Қабықшалы органоид
Е) Қабықшасыз органоид
5.Фотосинтез – тилакоидтық жиынтығы ………………жүреді:
А) Ішкі мембранада
В) Жалпы тақташаларда
С) Граналарда
Д) Стромада
Е) Сыртқы мембранада
6. Строма дегеніміз:
А) Цитоплазма мембранасы
В) Граналар
С) Тилакоидтардың жиынтығы
Д) Хлоропласт пен жасушаның цитоплазмасын бөлетін қабықша
Е) жалпақ тақташалар
7. Автотрофты қоректенетін организм:
А) Сүтқоректілер
В) Прокариоттар
С) Вирустар
Д) Саңырауқұлақтар
Е) Өсімдіктер
8. Дайын күйіндегі энергиясы мол органикалық заттарды қабылдайтындар:
А) Гетеротофтар
В) Прокариоттар
С) Саңырауқұлақтар
Д) Автотрофтар
Е) Өсімдіктер
9. Су фотолизі реакциясының жүру механизмін ең алғаш дәлелдеген:
А) Роберт Гук
В) Роберт Хилл
С) Роберт Броун
Д) Луи Пастер
Е) А. Левенгук
10.Жасушадағы пластикалық және энергетикалық алмасу процестерінің жиынтығы:
А) Хемосинтез
В) Фотосинтез
С) Тыныс алу
Д) Метаболизм
Е) Метаморфоз
11.Қараңғыда фотосинтез реакциясының энергия көзі:
А) АТФ
В) Күн сәулесі
С) Органикалық заттар
Д) Бейорганикалық заттар
Е) ДНК
12. Хемосинтез процесін ашқан.
А) М.М.Тереховский
В) И.И. Мечников
С) Луи Пастер
Д) С.Н. Виноградский
Е) А. Левенгук
13. Көмірсудың түзілуінде АТФ энергиясы жұмсалатын процесс:
А) Жарық фазасы
В) Фотосинтез
С) Су фотолизі
Д) Химио-осмос
Е) Қараңғы фаза
14. Химиялық реакцияның тотығуы кезінде бөлініп шыққан энергияны пайдаланатындар:
А) Өсімдіктер
В) Бактериялар
С) Жануарлар
Д) Балдырлар
Е) Автотофтар
15. Фотосинтездің қараңғы фазасында реакцияның бастапқы заты ретінде қатысады:
А) С
В) НО
С) СО
Д) С
Е) АДФ
16. Фотосинтездің қараңғы фазасында реакцияның соңында синтезделеді:
А) Моносахаридтер, полисахаридтер, дисахаридтер
В) Моносахаридтер, полисахаридтер, нәруыздар
С) Полисахаридтер, бес көміртекті қосылыс
Д) көмірсулар, майлар
Е) Бейорганикалық заттар
17. Қараңғы фазасында бес көміртекті көмірсу (С5) реакцияның бастапқы заты ретінде қатысып , соңында үш көміртекті (С3) қосылыс түзеді, оны………… деп атайды.
А) Фотосинтез
В) Су фотолизі
С) Жарық фазасы
Д) Калвин циклі
Е) АДФ
18. Қараңғы фазасында түзілетін С3 циклін ашқан :
А) С. Н. Виноградский
В) М. Калвин
С) А.К. Тимирязев
Д) И. И. Мечников
Е) А. Левенгук
19.ДНК молекуласынан аРНК полимерінің синтезделуі:
А) Интрон
В) Рибозим
С) Сплайсинг
Д) Трансляция
Е) Транскрипция
20.Заттар мен энергияның алмасу үдерістері:
А) Пластикалық , энергетикалық
В) Метаболизм
С) Фагоцитоз
Д) Газ алмасу
Е) Катоболизм
21. Әр түрге тән қасиеттер мен ата- анадан берілген ақпараттарды өзінде сақтай отырып , оларды келесі ұрпақтарға нәруыздың биосинтезі арқылы береді:
А) РНК
В) аРНК
С) тРНК
Д) ДНК
Е) рРНК
22. Генетикалық кодтың рөлін атқарады:
А) Аминқышқылдары
В) Глицерин
С) Нуклеотидтер
Д) АТФ
Е) Май қышқылы
23.Нуклеотидтер үш-үштен үйлесімділік жасағанда, оның саны болады:
А) 16
В) 64
С) 32
Д) 8
Е) 20
24. Информосоманы ашқан:
А) М.Ә Айтхожин
В) Жак Моно
С) Р. Броун
Д) А. Шимпер
Е) А. Клод
25. Транскрипция процесі жасушаның …………….. жүзеге асырылады:
А) Рибосомада
В) Ядрошықта
С) ЭПТ-да
Д) Митохондрияда
Е) Ядросында
