Орынбаева Эльвира Бисембиевна
Орал қаласы, М.Б.Ықсанов атындағы №36 орта жалпы білім беретін мектебінің бология пәні мұғалімі
А) Ағзалардың қоршаған ортаға бейімделуі туралы біледі. В) Қорғаныштың рең түрлерін бір-бірінен ажырата алады.
С) Бейімделушіліктің салыстырмалы сипаты туралы ой тұжырымдайды.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері
Мұғалім әрекеті
Оқушы әрекеті
Кіріспе
Ұйымдастыру. Амандасу. «Асыл тас» тренингі.
Жұп бойынша бір-біріне қарап, өз бойындағы жақсы өз қасиетін көршісіне сыйлайды және керісінше.
Өзіміздің бойымыздағы осындай жақсы қасиеттеріміздің болғаны үшін өз-өзімізге қол соғайық.
Амандасады.
Сынып оқушылары 3 топқа бөлініп отырады. Бғалау парақтары үлестіріледі.
Тұсаукесер
Үй тапсырмасын тексеру. Лездеме сұрақтар арқылы үй тапсырмасын тексеру.
1.Элементарлық эволюциялық факторларға нелер жатады?
2.Гендер дрейфі дегеніміз не және құбылысын ашқан ғалымдар+
3.С.Райт кішігірім популяцияларда мутантты аллельдердің өзгеретіндігін қандай тәжірибе арқылы дәлелдеді?
4. Поуляциялық толқындарды қалай түсінесіңдер? Кім енгізді?
5.Популяциялық толқындардың байқалуына әсер ететін себептер
6. «Жыртқыш-жемтік» өзара қарым-қатынасымен байланысты популяцияның сан мөлшерінің өзгеруі қалай жүретіндігін түсіндір
7.Оқушаулану дегеніміз не?Түрлері
8. Географиялық оқушаулану ерекшелігі
9.Биологиялық оқушаулану ерекшелігі
10.Биологиялық оқушауланудың себептері
(генетикалық, экологиялық, анатомиялық-физиологиялық, этологиялық)
Не себепті табиғатта түрлер алуан түрлі?
Түрлердің алуантүрлілігі және түстері ол жаратылыстан солайма, алде өмірге қажеттілік пе?
Мүсінші мрамордантүрлі туындыларды өмірге әкелені сияқты, сұрыпталупроцесі де түрлердің бейімделушілігіне әкеледі.
Орыс ғалымы К.М.Завадский «эволюциялық процесс-ең алдымен жаңа бейімделушіліктің түзілуі жәнеолардың жинақталуы мен координациясы» деп айтқан болатын.
Мұғалім бағытталған сұрақтар қояды.
Негізгі бөлім
Жаңа тақырыпты өздігінен меңгеру. Мәтінмен танысуға 4минут уақыт беріледі.
«Жасырушы рең»
«Бөлшектену және сақтандырушы рең»
«Қауіп төндіруші және еліктеуші рең
«Өкіл» әдісі арқылы топтардан бір оқушы аралап түсіндіреді.
Оқулықпен жұмыс. Мәтіндегі термин сөздерді дәптерге жаздыру.
Ұрпағына қамқорлық
Ұяшықтар таңдау арқылы сұрақтарға жауап беру
Бейнекөрсетілім 1. Бейімделушіліктің қай түрі (Хамелеон-жасырушы)
Бейнекөрсетілім 2 Бейімделушіліктің қай түрі(көбелек-жылан-еліктеу)
Бейнекөрсетілім 3 Бейімделушіліктің қай түрі(змея-бөлшектену қылқұйрық жылан)
Сурет сұрақ 1сақтандырушы рең
Сурет сұрақ 2 бөлшектену реңі
Сурет сұрақ 3қауіп төндіруші рең
Сұрақ тапсырма 1. Бейімделушіліктің пайда болу себептері неде?
Сұрақ тапсырма 2. Не себепті кейбір белгілер тіршілік ортасы өзгерсе, организм үшін қажетсіз болып қалуы мүмкін?
Сұрақ тапсырма 3. Неліктен бейімділік салыстырмалы сипатта болады?
Графикалық диктант
1.Сақтандырушы рең-ашық жерлерде тіршілік ететін организмдердің жауынан қорғану белгісі.
2.Бірқатар жануарлардың дене пішіні мен реңі айналасындағы заттарға ұқсайды.
3.Ханқыз қоңызы сақтандырушы реңге мысал бола алады.
4. Еліктеу рені-қорғана алмайтын жәндіктерде байқалатын бейімділік
5.Бұзаубастың үстіңгі қанаты сақтандырушы, астыңғы қанаттары жасырушы рең болады
6.Жануарлардың қорғаныш реңі неғұрлым айқын кқрінсе, оладың тірі қалу мүмкіндігі де жоғары болады.
7.Бейімделушілік-салыстырмалы сипатта болатын эволюциялық әрекеттің уақытша көрінісі.
-+++-++
Хамелеон видео корсету
Жануарлар мен өсімдіктерді бақылау арқылы біз не үйренуімізге болады?
Оқушылар мәтінмен танысады.
Оқушылар тақырып төңірегінде ой тастайды. Ол ойды талқылайды. Бір оқушы сөйлеп басқалары тыңдайды.
Өз ойларын, қиялын еркін жеткізуге мүмкіндік алады.
Оқулықпен жұмыстана отырып термин сөздерді дәптерге жазып алады.
Оқушылар бір-бірінің жұмысынан жақсы жағын атап көрсетіп, жақсартуға ұсыныс айтады.
Оқушылар кеппешөптерге қарай отырып, кесте толтырады және зертханалық жұмысты қорытындылайды.
Қорытынды Үйге тапсырма:
Рефлексия.
Сэндвич
§44.
Оқушылар сабақта өткен материалды қайталап, бекітеді.
Оқушылар өз орнын белгілеу арқылы өздерін бағалайды.
Күнделіктеріне жазу
