Ашық сабақ Ішек-қарын ауруларының алдын алу

«Тарих пәнін оқытуда оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытудың

әдіс-тәсілдері»

Егеменді еліміздің бүгінгі таңдағы ең басты мақсаты - жан-жақты әлемдік білім кеңістігінен орын алу болып табылады. Жас ұрпаққа білім беру де, оларды болашақ еліміздің тұтқасы етіп тәрбиелеу-әр ұстаздың ең басты, ең қасиетті міндеті.

Болашақ ұстаз өзінің кәсіби парызын санасы арқылы түсініп, ішкі ұстанымына айналдырса ғана, бойында сенім, илану пайда болып, өз жұмысында үлкен жауапкершілік жүктеліп, балаға деген сүйіспеншілігі артады.

Ізденуші ұстаз бала бойындағы туа біткен түрлі қасиеттерді дәл байқап, оның сапалық ерекшеліктеріне баға беріп әрі қарай өз бетінше дамыта түсінуге жағдай жасау керек.

Еліміздің орта білім саласына енгізіліп жатқан жаңа реформа білімнің берілу сауаттылығы ғана емес, мемлекетіміздің әлемдік деңгейдегі бәсекелестікте алатын орнына да қатысты. Бүгінгі білім саласындағы талап әлемдік озық үлгідегі білім беретін елдермен тәжірибе алмаса отырып оқыту. Функционалдық сауаттылықты қалыптастыру – заман талабына сай өскелең ұрпақтың өмірге бейімділігі, халықаралық стандарт деңгейінде сапалы білім мен тәрбие алуының негізгі құралы. Негізгісі оқушыларды мектеп бітіргеннен кейін өмірге бейім етіп, алған білімін өмірде кез келген жағдайда, қажетті жерде оңтайлы қолдана алатын тұлға ретінде оқыту болып отыр. 

Елбасы Н.Ә Назарбаев 2012 жылғы 27 қаңтардағы «Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту-Қазақстан дамуының басты бағыты» атты Қазақстан халқына кезекті Жолдауында білім беру ұйымдары жастарға жалаң білім беріп қана қоймай алған білімдерін өмірдің түрлі жағдайларында пайдалана алуды үйретуі керек екендігін баса айтып, үкіметке оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытудың бес жылға арналған Ұлттық шаралар жоспарын дайындау жөнінде нақты тапсырма берген болатын. Осы тапсырманың негізінде маусым айында Үкіметтің 25 маусым 2012 жылы №832 қаулысымен бекітілген «Мектеп оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамыту жөніндегі 2012-2016 жылдарға арналған ұлттық іс-қимыл жоспары» қабылданды. Ұлттық жоспардың мақсаты - Қазақстан Республикасындағы мектеп оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамыту үшін жағдай жасау болып белгіленген.

Функционалдық сауаттылық дегеніміз-адамдардың әлеуметтік мәдени, саяси және экономикалық қызметтерге белсене араласуы, яғни бүгінгі жаһандану дәуіріндегі, заман ағымына, жасына қарамай ілесіп отыруы, үнемі білімін жетілдіріп отыруы. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә Назарбаевтың бастамасымен өмірге келген функционалдық сауаттылықтың мақсаты – оқушылардың білімдерін өмірде тиімді қолдануға үйрету. «Функционалдық сауаттылық» ұғымы алғаш рет өткен ғасырдың 60 жылдары ЮНЕСКО құжаттарында пайда болды және кейіннен зерттеушілердің қолдауына енді. Ол адамның сыртқы ортамен қарым-қатынасқа түсе алу қабілеті және сол ортаға барынша тез бейімделе алуы мен қарым-қатынас жасай алу деңгейінің көрсеткіші. Олай болса, функционалдық сауаттылық тұлғаның белгілі бір мәдени ортада өмір сүруі үшін қажетті деп саналатын және оның әлеуметтік қарым-қатынас жасауын қамтамасыз ететін білім, білік, дағдыларының жиынтығынан құралады. Болашақ азамат өз ұлтының асыл мұрасымен сусындау арқылы туған халқының тарихымен, мәдениетімен жете танысып, білімін кеңейтеді. Оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытуда оқу бағдарламасындағы әрбір пәннің рөлі зор. Соның ішінде тарих пәнінің алатын орны ерекше. Осы ретте, оқушыға халықтың қоғамдық өмірін, арман-мүддесін таныту, оларға идеялық-саяси, рухани –адамгершілік, этикалық-эстетикалық тәрбие беру, дүниеге көзқарасын, мінезін, жалпы мәдениетін қалыптастыру тарих пәнінің басты міндеті болып табылады. Көбінде балалар бұрын алған білімін өмірде қолдана алмайды; талдау жасап, содан нәтиже шығаруды білмейді; берген мәліметті жинақтай алмайды; сабақ мақсаттарын анықтап, сол мақсатқа жету жолын таба алмайды. Сабақ барысында оқушылардың аз сөйлеп, өз ойын нақты жеткізе алмауы осының барлығы үлкен проблема болып табылады. Яғни оқушыларда функционалдық сауаттылық дағдылары қалыптаспаған.

Осы мәселені шешу үшін білім берудің сапасын жақсарту мақсатында Сын тұрғысынан ойлау технологиясын өз сабақтарымда қолданып жүрмін. Сын тұрғысынан ойлау технологиясының мені қызықтырғаны баланың өзі ізденіп дәлелдеуі. Ол бұрын тыңдаушы болса, енді ізденуші, ойлаушы өз ойын дәлелдеуші, ал мұғалім осы әрекетке бағыттаушы, ұйымдастырушы. Сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясы жұмыс жасағанда оқушылар өз алдына қойған сұрақтарға жауап іздеп, жан-жақты пікірлесіп, талдау жасап отырады. Сын тұрғысынан ойлау мәселесіне байланысты оқушылар өз пікірін еркін сөйлеу арқылы айтуға, ойын жеткізуге, оны дәлелдей алуға, сонымен қатар қасындағы оқушы пікірін де тыңдауға, сол пікірлерді салыстыруға, қасындағы досына құрметпен қарауға, зер салып тыңдауға, топпен жұмыс істеуге жетелейді, оқушылардың қызығушылығын оятады, барлық ескі ақпаратты басшылыққа ала отырып, мол ақпараттар ағынынан өзіне қажеттісін таңдап алады, мәселенің ең негізгі түйінін табуға дағдыланады, сын тұрғысынан ойлай отырып, өзіндік белсенділіктің болуы да білімге құлшынысты, жаңалықты ашуға, ізденуге, қиындыққа төзуге уйретеді. Технология бойынша әр сабақ үш кезеңнен тұрады.

1-кезең: «Қызығушылықты ояту». Бұл үйрену үрдісі. Оқушының бұрыңғы білетіні мен жаңа білімді ұштастырудан тұрады. Сондықтан да сабақта қарастырғалы тұрған мәселе жайлы оқушы не біледі, не айта алатындығын анықтаудан басталады. Бұнда ойды қозғау, ояту арқылы әсер ету жүзеге асады. Қызығушылықты ояту кезеңінің екінші мақсаты –оқушының белсенділігін, ынта-жігерін арттыру. Оқушы өз білетінін еске түсіреді, қағазға жазады. Жұбымен, тобымен талқылайды.

2-кезең: «Мағынаны тану». Бұл кезеңде оқушы жаңа ақпаратпен танысады, тақырып бойынша жұмыс істейді, тапсырмалар орындайды. Оның өз бетінше жұмыс жасап, белсенділік көрсетуіне жағдай жасалады. Оқушылардың тақырып бойынша жұмыс жасауға көмектесетін оқу стратегиялары бар. Соның бірі INSERT кестесі. Ол бойынша оқу тақырыбымен, мысалы 6 сыныпта «Сақтар тарихы» тақырыбымен танысу барысында,

Ү- білемін;

- - білмеймін;

+ - мен үшін жаңалық;

? - мені таң қалдырды;

белгілерін қоя отырып, мәтінді оқу тапсырылады. Оқушылар білетіндерін анықтап, 5 сыныпта өткенді естеріне түсіреді, білмейтіндерін белгілеп сұрауға әзірленеді.

3-кезең: «Ой толғаныс». Күнделікті оқыту процесінде оқушының толғанысын ұйымдастыру, өзіне, басқаға сын көзбен қарау, баға беру назардан тыс қалып жатады. Бұл кезеңде оқушыларға «Тарихи диктант», «Венн диаграммасы», «Даталар сөйлейді» т.б осы сияқты стратегиялар әр сабақтың ерекшелігіне қарай лайықты қолданылады. Олар оқушылардың бір-бірімен ой алмастыруын қамтамасыз етеді. Әр оқушы өз шығармашылығын көрсете алады.

Сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясы қолданылған сабақтың нәтижесі төмендегідей болады.

ХХІ ғасырдың жан-жақты, зерделі, дарынды, талантты адамдарды қалыптастыруда білім беру мәселесі, оның оқыту жүйесін заман талабына сай үйлестіре алу міндеті туындап, жаңа талаптар қойылуда. Соған орай ұстаздардың алдында тұрған міндет: табысты және әрекетке дайын қабілетті, әлеуметтік рөлін сезінетін құзырлы тұлғаны қалыптастыру. Тұлға құзіреттілігін дамыту - ұстаздың құзіретті тәсілдерді меңгертуі, білім беру мазмұнын жетілдіру. Ол үшін баланы субъект ретінде қарап, оқу ісіне өзінше қызықтыратын, оған қабілетін арттыратын жағдай туғызу керек. Мақсатқа жету оқушының өзі арқылы жүзеге асады. Жоғарыда айтып кеткендей мұғалім-бағыт беруші, ұйымдастырушы. Осы мақсатта мен өз сабағымда Блум таксономиясын да қолдануға тырысамын. Себебі Блум таксономиясы бір ізбен реттелген мақсаттар жүйесі арқылы оқушылардың білім деңгейлерін жетілдіріп, шығармашылық деңгейге жетуді ұсынады.

Қорыта айтқанда тарих сабағында өзім қолданып жүрген оқыту технологиясын қолдану келесі нәтижелерге жеткізеді:

- Оқушыларға еркін ойлауға мумкіндік береді;

- Сабақтың нақты мәнін терең ашуға көмектеседі;

- Оқушылардың барлығын сабаққа қатыстыруға мүмкіндік туады;

- Жеке тұлғалық сипатын дамытуға, шығармашылығын шыңдауға, өзіне деген кәсіби сенімін қалыптастыруға көмектеседі;

- Тіл байлығын дамытады;

- Өз ойын жеткізуге, жан-жақты ізденуге үйретеді;

- Шығармашылық белсенділігін арттырып, ұжымда бірігіп жұмыс істеуге тәрбиелейді;

- Өз бетімен білім алатын, білімді жеке тұлғаны қалыптастырады.

Елбасы Н.Ә Назарбаевтың «Біздің міндетіміз-бәсекелестікке лайық ұрпақ тәрбиелеу» -деген ойын басшылыққа ала отырып жаңа заман форматындағы құзіретті тұлғаны тәрбиелеу ұстаз міндеті деп есептеймін.

Тұлғаның бейімділігін, қажеттілігін қанағаттандыруды, қызығушылығын, қабілетінің дамуын ескере отырып, функционалдық сауаттылығына қол жеткізуді қамтамасыз етіп, жан-жақты дамыған, мектепте алған білімін өмір бойы пайдалана алатын тұлға өсіру-білім беру мамандарына жүктелген үлкен міндет деп түсінгеніміз жөн.

Қазақстан тарихы пәнінен қысқа мерзімді сабақ жоспары 8 сынып "Қазақстандағы өнеркәсіптің дамуы"

№

Пәні

Қазақстан тарихы

Сыныбы 8

Өтілетін мерзімі

1

Тақырыбы:

Қазақстандағы өнеркәсіптің дамуы.      

2

Мақсаты:

ХІХ ғасырдың екінші жартысы ХХ ғасырдың бас кезіндегі Қазақстан өнеркәсібінің дамуы және қазақ жұмысшыларының ауыр жағдайы туралы білуі тиіс.

3

Күтілетін нәтиже:

1. Қазақстан өнеркәсібінің дамуының басымдылықтарын ажыратып көрсете  алады.

2. Қазақ жұмысшыларының ауыр жағдайын ашып айта алады.

4

Сабақта қолданылатын

әдіс-тәсілдер:

Мәтінмен  жұмыс, сұрақ-жауап, калаш жасау, деңгейлік тапсырмалар, топтық жұмыс.

5

Қолданылған модульдер:

Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер, сыни тұрғыдан ойлауға үйрету, оқыту мен оқудағы АКТ-ны, оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау, оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және оқу, талантты және дарынды балаларды оқыту

6

Сабақ кезеңдері

Тапсырмалар мен сұрақтар

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

7

Кіріспе

Балалармен сәлемдесу, оқушылардың зейінін сабаққа аударту.

Оқушылармен амандасады, оқу шылардың назарын сабаққа бағыттайды.

Сабаққа дайындық, зейіндерін аударады.

8

Тренинг

«Таңғы жаттығу» сергіту сәті.

Мақсаты: Сергіту сәті арқылы оқушылардың бойларын жазу.

Интерактивті тақтадан жаттығуды жіберіп, барлығының да орындауларын сұрайды.

Өзара жылы қарым-қатынас орната отырып, бойларын сергіте отырып жаттығуды орындайды.

9

Топқа бөлу

Шаттық шеңберін құрып,бойлары бойынша топқа бөлу

Мақсаты: Барлық сынып оқушылары арасында байланыс орнату.

Құрылған топтардың орындарына отыруын сұрайды.

Оқушылар топтарын анықтап, әркім өз тобына жайғасады.

10

Үй жұмысын тексеру

«Ыстық орындық» әдісі.

Өз еркімен келіп сабақ айтушыларды ортаға шақырады. Қосымша сұрақтар қойылады.

Оқушылар шығып өз білгендерінортаға салады, және қойылған сұрақтарға жауап береді.

11

Жаңа сабақ

Интерактивті тақтадан сабақтың тақырыбы мен мақсаты беріледі.

Жаңа тақырыпқа өту мақсатында интерактивті тақтадан суреттер көрсетіледі.

Интерактивті тақтаға назар аудартып, көрсетілген суреттер бойынша балалардың сөйлеулерін сұрайды.

Балалар сабақтың тақырыбы және  мақсатымен  таныса отырып, көрсетілген суреттер және қойылған сұрақ төңірегінде ойланып жауап береді.

12

Жеке жұмыс

Деңгейлік сұрақтар үлестіріледі.

Мұғалім оқушының деңгейін ескере отырып деңгейлік сұрақтарды таратады.

Берілген сұраққа іздене жауап береді.

13

Топпен жұмыс

Тақырып негізінде калаш жасау.

Алдын ала дайындалған суреттерді екі топқа бірдей етіп үлестіреді.

Оқушылар өздерінің бар шығармашылықтарын ортаға сала отырып, жұмыла тапсырманы орындауға кірісіп кетеді.

Жұптық бағалау

(жұлдызша,

жалау,

үшбұрыш)

14

Сабақты қорытындылау

Калаштарындағы суреттер бойынша сабақты қорытындылау сұрақтар қойылады.

Сұрақ қоя отырып оқушылардың толық жауап беруін өтінеді.

Калаш бойынша қойлған сұрақтарға жауап береді.

15

Үйге тапсырма

Пар.35 .Тарау бойынша қайталау.

16

Кері байланыс

Сұрақтар бойынша  іске асырылады.

1. Өте қызықты

2. Қызықты

3. Мүлдем қызық емес

Кері байланыс парағы үлестіріледі. Сұрақтарға толық қанды жауап берулерін сұрайды.

Оқушылар сабақтан алған  көңіл-күйлеріне байланысты сұрақтарға өз жауаптарын жазады.

17

Бағалау

Үй тапсырмасындағы «ыстық орындық» және жұптық бағалау бойынша жиынтық бағалары қойылады.

5 сынып

Қазақстан тарихы

Сыныбы: 5

Күні:

Пәні: Қазақстан тарихы

Уақыты:

Сабақ тақырыбы

§4. Қазақстан территориясындағы тас дәуірі кезеңі (палеолит)

Жоспар

Білім стандарты, пән бағдарламасы,  «Қазақстан тарихнан әңгімелер» оқулығы -5 сынып, автор Артықбаев Ж.О. Сабданбеков Ә.Ә, Әбіл Е.Н Интернет материалдары

Жалпы мақсаты

1.Тас дәуірінің ерекшеліктері

туралы ақпарат беру

2. Палеолит дәуірінің тұрақтарының мәнін түсінуге үйрету

3.Бірлесіп жұмыс жасауға баулу

Күтілетін нәтиже

1.Тас дәуірінің ерекшеліктері

туралы білетін болады

2.Рулық қауымның шығу мен қалыптасуын

үйренеді

3.Бірлесіп жұмыс жасайды

Негізгі идеялар

Тас дәуірінде адамдар негізінен тас құралдарын пайдаланды. Еңбек құралдарын ,тас өңдеу техникасын,бұйымдардың өндірілуін зерттеген археологтар тас дәуірін –палеолит, мезолит, неолит деп үш кезеңге бөледі

Тапсырмалар

1. Жұлдызды сұрақ қою

2.Топтық жұмыс (Тұжырымдалық карта)

3. Жұптық жұмыс (Жұқа және қалың сұрақтар)

4. Жеке жұмыс (Кесте)

Сабақ бойынша мұғалімнің жазбалары: (мұғалім және оқушы немен айналысады)

І.Ұйымдастыру

1.1. Сынып оқушыларына жағымды ахуал туғызу (2-минут) зейінін сабаққа аудару

1.2. Топқа бөлу (Палеолит, мезолит, неолит адамы болып үш топқа бөлінеді тулары суреттеріне байланысты 3 топқа бөлінеді, ( 2 -минут)

ІІ. Жұлдызды сұрақ қою (3- минут)

Адамзат баласының шығу тарихы?

Ежелгі Қазақстан таиғаты?

Ежелгі адамдардың атауын түсіндір?

Бағалау:т Смайлик

II-Топтық жұмыс (Тұжырымдалық карта) (15-минут)

Қазақстан территориясы ерте тас дәуірінде (палеолит)

Ежелгі Қазақстан аумағындағы палеолит адамдарының тұрағы

Қазақстанның Оңтүстігі

Ащысай

Орталық Қазақстан

Қазақстанның Шығысы

Семізбұғы, Батпақ, Бұқтырма, Шүлбі, Ащысай, Майбұлақ, Қарабас

300 тас құралы

Сіздің тобыңызда 5 рөлді: көшбасшы, баяндамашы, хатшы, уақытсақшысы және бақылаушыларды анықтаңыз. Жұмыс төмендегідей жоспармен жүреді:

таныса отырып, үш топқа бөліп мәтінді оқып талқылайды.

Әр топтың бақылаушысы соңында бағалау парағын жүргізеді (әр топқа 1-минут).

Бақылаушының бағалау парағы

№

Бағалау өлшемдері

Көшбасшы

Хатшы

Баяндамашы

Уақыт сақшысы

1

Тақырыптың ашылуына үлес қосуы

2

Өз міндетін атқаруы

3

Құнды идеяның айтылуы

III- Жұптық жұмыс (Жұқа және қалың сұрақтар) (10- минут)

Бүгінгі тақырып пен негізгі идеялар туралы, алдымен 5 минут әркім жеке ойланып, сосын,

5 минут топта талқылай отырып жұқа және қалың сұрақтар дайындаңыздар

IV-Жеке жұмыс (Кесте) (5-минут)

Тас дәуірінің ерекшеліктері

Рулық қауымның шығу мен қалыптасуы

Тас дәуірінің ерекшеліктері

туралы әңгіме құрау

V. Кері байланыс (сұрақ, не үйрендім, не қиын болды) (3 минут)

Рефлексия (5минут)

Кейінгі тапсырмалар

Қазақстан территориясы ерте тас дәуірінде (палеолит)

Кейінгі оқу

Тас дәуірінің ерекшеліктері туралы әңгіме құрау

7-сынып

Сабақтың тақырыбы: «Қасым хан тұсындағы Қазақ хандығы»

ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ ЖОСПАР

Апта:

Күні:

Сыныбы: 7 ^«а»

Пәні: Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы:

Қасым хан тұсындағы Қазақ хандығы.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға Қасымның хан болу қарсаңындағы және хандық құрған кезіндегі ішкі-сыртқы жағдайы, « Қасым ханның қасқа жолы » атты зандары, оның құрылымы туралы жан-жақты білім беру.

Тәрбиелік: Оқушылардың ұлттық намысын ояту, адамгершілік сана-сезімін қалыптастыру, туған елі мен жерін сүюге тәрбиелеу.

Дамытушылық: Оқушылардың жұмыс істеу дағдыларын жетілдіру, жүйелі ойлау қабілетін дамыту, өз бетінше қорытынды жасауға үйрету, шығармашылықпен айналысуына ықпал жасау, бағыт- бағдар беру.

Күтілетін нәтиже:

Оқушыларды сыни тұрғыдан ойлауға, ойын еркін әрі нақты жеткізе білуге дағдыландыланады.

Оқытуда қолданылатын модульдер:

Білім беру мен білім алудағы жаңа тәсілдер, СТО-ға үйрету, АКТ-ны қолдану, Білім беру үшін бағалау және оқуды бағалау, Оқушыларға жас ерекшелігіне сәйкес білім беру.

Сілтеме:

Оқулық, әдістемелік нұсқау, хрестоматия, М.Х.Дулати «Тарих-и-Рашиди», Ш.Махмуд «Тарих-ишах Махмуд Бен мырза Фазил Чорас» шығармалары.

Көрнекілігі

Интерактивті тақта, электронды оқулық, ХV-ХVІІ ғ. Қазақ хандығы картасы, қосымша материалдар.

Сабақтың түрі:

Аралас

Сабақтың әдісі:

Сұрақ-жауап, тапсырмалар.

Мұғалімнің

іс-әрекеті:

Оқушының іс-әрекеті

І. Ұйымдастыру кезеңі:

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

«Кубизм» әдісі.

ІV. Жаңа сабақ:

1-тапсырма: «Өзара оқыту»

V. Жаңа сабақты бекіту:

2-тапсырма:

«6 қалпақ құпиясы»

3-тапсырма:

«Ғажайып жетілік»

Сыныпта ынтымақтастық атмосферасын құру.

Оқушылар суретті мозайкалар арқылы төрт топқа бөлінеді.

«Қазақ хандығының ішкі-және сыртқы жағдайы».

Оқушылар кубиктің алты қырындағы сұрақтарға жауап береді.

Кубизм сұрақтары

КІМ? НЕ? ҚАЙ? ҚАНДАЙ? ҚАНША? ҚАЛАЙ?

Қазақ хандығының негізін кімдер қалады?

Қазақ хандығының Шайбанилермен соғысы не сабепті ұзаққа созылды?

Қазақ хандығы Сырдария бойындағы қай қалаларды өз қол астына қаратты?

Алғашқы кезде Қазақ хандығының ішкі жағдайы қандай болды?

Сырдария бойындағы қалалар қазақтар үшін қаншалықты маңызды болды?

Жаңа құрылған хандықты басқару ісі қалай ұйымдастырылды?

«Қасым хан тұсындағы Қазақ хандығы»

Оқушылар өздеріне берілген мәтінді белгілі бір уақыт ішінде топ болып оқып, талдайды.

Жаңа сабаққа байланысты қалпақтардың түсіне қарай түрлі тапсырмалар беріледі. Әр қалпақтың ұпайы тапсырманың деңгейіне қарай белгіленген.

Ақ қалпақ - Қасым ханның шығу тегі туралы...

Қызыл қалпақ - Қасым ханның орнында болсаң Қазақ хандығын қалай басқарар едің?

Сары қалпақ - Қасым ханның ел басқару саясатын қалай бағалайсың?

Жасыл қалпақ - Қасым хан туралы қандай деректер немесе зерттеулерді білесің?

Көк қалпақ - әуенді тыңдап әннің аты мен авторын ата ?

Қара қалпақ - мәтіндегі термин сөздерді тауып, мағынасын ашып айтып бер?

«Ғажайып жетілік»

Тақтада жеті қаланың суреті беріледі, қалалардың арттарында жасырылған сұрақтарға жауап береді.

1.Сауран

7.Самарқанд

4.Сарайшық

2.Ташкент

5.Жетісу өңірі

3.Тегеран

6.Сайрам

1.Сауран қаласы қай ханның кезінде сауда орталығына айналды?

2. Қасым хан қай жылы Ташкент билеушісі Сүйініш қожаға қарсы соғыс ашты?

3. Тегерандағы Қажы Хусейн Малек кітапханасынан табылған, парсы тілінде жазылған «Тарих-и Сафавие» (Сефевидтер әулетінің тарихы) атты қолжазбада Қазақ хандығы тарихына қатысты деректер көп ұшырасады. Қолжазбада Қасым ханды «Дешті Қыпшақ ханы» кейде «Дешті Қыпшақ патшасы» деп атайды. Бұл қолжазба қай жылы табылды?

4.Сарайшық қаласы туралы бейне сұрақ.

5.1514жылы кімнің Шығыс Түркістанға кетуімен, қазақ ханының Жетісудағы билігі нығайды?

6.Қасым хан қай жылы Сайрамды алды?

7. Қай жылы Мұхаммед Шайбани Сығанаққа шабуыл жасап, жеңіліп Самарқандқа қашты?

VІ.Бағалау:

Формативті бағалау.

VІІ. Үйге тапсырма:

Мен «Қасым хандығы қазақ мемлекетінің бастауы» тақырыбында эссе жазып келу.

Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы   7 сынып     

Тақырыбы:  Қимақ қағанаты

Мақсаты:  IX-XI ғғ Қазақстанның солтүстік-шығыс, орталық аймағын мекендеген қимақ қағанатының тарихымен таныстыру.

Күтілетін нәтиже: Тақырыпты  түсінін оқи білуге баулу. Тілін, сөздік қорларын дамыту арқылы сабаққа деген қызығушылығын арттыру. Оқушылар қимақ қағанаты мен өзге түрік халықтарының ұқсастықтары мен ерекшеліктерін анықтайды.

7 модульдің қолданылуы: АКТ”, “Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер”, “Оқыту үшін  бағалау және оқуды  бағалау”, “Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету”,  “Оқытуды басқару және көшбасшылық”.

Қолданылатын әдіс-тәсілдер: Миға шабуыл, Жигсо, Аквариум, Ойлан бірік, Бөліс, Эссе

Қолданылатын ресурстар: Флипчарт, маркерлер, портреттер, тақта, стикерлер, ноутбук

Ұйымдастыру кезеңі:  Сәлемдесу,Түгендеу,Топқа бөлу.

Тренинг:«Мозайкаі әдісі бойынша, сурет арқылы сыныпты топқа бөлу

Оқушылардың мұндағы мақсаты суреттер арқылы өз жұптарын тауып, бір топ болып құралу

Сабақ кезеңдері:  Тапсырма

Мұғалімнің іс-әрекеті                        Оқушылардың іс-әрекеті

Білім: Қызығушылықтарын ояту

Миға шабуыл әдісін пайдалану арқылы үй тапсырмасына қатысты сұрақтар 

Үйге берілген тапсырманы сұрақ-жауап арқылы диалогқа түсіру

Слайдта берілген сұрақтарға жауап беру, топпен  тапсырманы орындау

1. Оғыз мемлекеті қашан және қай аумақта құрылды?

2. Мемлекеттің құрамына қандай тайпалар кірді?

3. Оғыз мемлекетінің қоғамдық құрылысы қандай болды?

4. Оғыз мемлекеті сыртқы саясатта қандай мақсаттарды көздеді?

5. Оғыз мемлекетінің әлсіреуіне қандай жағдайлар әсер етті?

6. Мемлекеттің қолөнері мен шаруашылығы туралы не, білесің?

7.Оғыздардың қазіргі ұрпақтарына қандай халықьттар жатады?

Оқушы  берген тапсырманы орындау

Түсіну

Жигсо әдіс бойынша тақырыптарды қаайталау арқылы: Қансонарда бүркітші шығады аңға», «Оғыз мемлекеті

Өткен тақырыпты  толық мңгеріп жаңа тақырыпқа қадам

Жигсо әдісі пайдалану

Ол үшін әр топқа арнайы тапсырмалар беріп, сол тапсырмалар төңірегінде оқушылар талдайды, пікір-аласау арқылы тапсырманы орындап түсінгендерін бір-біріне жеткізеді

1. Қимақ қағанатының тайпалық құрамы.    

2. Жер аумағы.

3. Қағанаттың қоғамдық құрылысы.

4. Қағанаттың саяси жағдайы.

5. Шаруашылығы.

6. Қолөнері.

7. Мәдениеті.

Оқушылардың мұндағы мақсаты берілген тапсырмаларды дұрыс түсіне отырып мағанасын ашу, түсіні білу

Топпен жұмыс жасау

Қолдану:  Мағананы ашу  арқылы Аквариум әдісін қолдану

Жаңа тақырыпты меңгерту үшін әр топқа арнайы ресурстар мен тапсырмалар тарату жаңа тақырып төңірегінде, жаңа тақырыпты түсіну үшін арнайы Аквариум әдісін пайдалану

Оқушылардың мақсаты мұғалімді тыңдау, өз ойлары мен пікірлерін айту

Әдіс бойынша жаңа тақырыпты меңгереді және өз пікірлерін ортаға салады, әр топтан оқушы шеңбер жасап отырған ортаға шығып өз ойын жеткізеді

Талдау:  «Кiм жүйрiк»   «Аялдама»   ойыны

Бойынша тақырыпты ашу үшін тапсырмалар арқылы тақырыпты талдау

Жаңа сабақты  түсініп мағанасын ашу, ой қозғау мақсатында оқушыларға сұрақ арқылы диалогқа түсіру,  сақина саламақ әдісі арқылы әр топқа арнайы сұрақтар  беру, олар сол сұрақ арқылы  түсініктері салмақты түрде  айта біледі

Жаңа сабақты меңгеру үшін оқушыларға өзіндік жұмыс тапсырмалары беріледі.

1-тапсырма. Оқулық материалдарын пайдаланып қимақтар туралы тарихи деректерге талдау жасау тапсыры лады.

   Қытай жылнамалары, Қытай тарихшысы Сыма Цянь Парсы тарихшысы Гардзи,араб жаэбаларын талдау. Бұл оқушылардың қағанаттың тайпалық құрамы мен құрылуы туралы мәліметтерді толық меңгере отырып, деректермен жұмыс істеу дағдыларын жетілдіреді.

2-тапсырма. Қағанаттың қоғамдық құрылысына сипаттама беру.

Қаған -------

Ябғу --------

Шад түтік ------

Ұлы қаған, кіші, қаған, ябғу шад --

Қызметкер -------

Жатақ --------

3-тапсырма. Қимақ қағанатының саяси жағдайына салыстырмалы талдау жаса.

Қимақ қағанатының күшеюі не әсер еткен оқиғалар

Қимақ қағанатының әлсіре уіне әсер еткен оқиғалар

Оқушылардың мұндағы мақсаты берілген сұрақтарға жауап беріп, өз ой-пікірлерімен санаса білу

Жинақтау

Эссе жазу   арқылы  сабақты  жинақтайды

Топ бойынша тақырыпты жинақтау үшін тақырыпқа қатысты әңгіме құрастыру арқылы тақырыпты жинақтайды

·         Қимақ қағанатының тайпалық құрамы мен құрылуы туралы қандай деректерді білесің?

·         Картаны пайдаланып Қиақ қағанаты қазақстанның қай аймағфнда орналасқанын көрсет.

·         Қағанаттың қоғамдық құрылысы туралы не білесің?

·         Қағанаттың саяси жағдайындағы басты бағыт қандай болды?

·         Қимақтарда қолөнердің қай саласы жақсы дамыған?

Әр топ өзара тақырыпқа қатысты қысқаша шағын әнгіме құрастырады ортаға шығып оқиды

Бағалау:  Өзін-өзі бағалау (2 мин)   Бағалау парақшасы мен бағалау шкаласын тарату

Өзін өзі топпен бағалайды

Рефлексия: Стикерлерді толтыру      Оқушыларға стикер толтыруды ұсыну      Ұсынылған стикерді толтыру

Үйге тапсырма: 6 параграфты оқып келу

5 сынып

Қазақстан тарихы

Сыныбы: 5

Пәні: Қазақстан тарихы

Күні:

Уақыты:

Сабақ тақырыбы

§ 25 Қазақстан 1941 – 1945 жылдары, Ұлы Отан соғысы жылдарында Германияның фашистік әскери жоспары, Ұлы Отан соғысының басталуы

Жоспары

Білім стандарты, пән бағдарламасы,  «Қазақстан тарихнан әңгімелер» оқулығы -5 сынып, автор Артықбаев Ж.О. Сабданбеков Ә.Ә, Әбіл Е.Н Интернет материалдары

Жалпы мақсаты

1.Ұлы отан соғысының басталуы және КСРО –ға қарсы Германияның фашистік әскери жоспары туралы мәлімет беру.

2.Ерлік батырлық ,деген сөздерінің мәнін түсінуге үйрету .

3. Өзгенің пікірімен санаса білуге тәрбиелеу

Күтілетін нәтиже

1. Ленинград және Мәскеу үшін шайқастары туралы білетін болады.

2. Ерлік, батырлық, деген сөздерінің мәнін түсінуді үйренеді.

3. Өзгенің пікірімен санаса біледі.

Негізгі идеялар

Соғыстың алғашқы кезеңіндекеңес әскері кейін шегініп Украина, Белоруссия, Ресейдің еуропалық бөлігінің Мәскеуге дейінгі аумағы түгел дерлік жау қолында қалды. Отан соғысы тарихында қаһарман қала Ленинградты қорғауда және азат етуде кеңес халқы ерен ерлік көрсетті. Отан соғысында асқан ерлік көрсеткен қазақ батырлары.

Тапсырмалар

1.Топтық жұмыс (тұжырымдамалық карта)

2. Жұптық жұмыс (домино әдісі)

3. Жеке жұмыс (кесте )

Сабақ бойынша мұғалімнің жазбалары: (мұғалім және оқушы іс - әрекеті)

І.Ұйымдастыру

1.1. Сынып оқушыларына жағымды ахуал туғызу (2минт) зейінін сабаққа аудару

1.2. Топқа бөлу (Мәскеу ,Укрина, Ленинград қалалар тулары суреттеріне байланысты 3 топқа бөлінеді,( 2 минут)

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау (5 минут)

Фашизм , агрессия туралы білу не үшін керек?

Фашизм, агрессиялық тәртіп қаншалықты қажет деп ойлайсыз?

Бұл соғыс неге Ұлы Отан соғысы деп аталды?

Қазақстан еңбекшілері өз еліне деген парызын қалай атқарды ол жайлы не айтасың?

ІІІ. Миға шабуыл (3 минут) Видеофильм

Бейнероликті зейін салып көре отырып, төмендегі сұрақтарға жауап беріп көріңіз:

1 - сұрақ . Кім туралы айтылып не туралы көрсетілді?

2 - сұрақ. Негізгі мәні, айтар ойы неде?

ІV. Топтық жұмыс (15 минут)

Сіздің тобыңызда 5 рөлді: көшбасшы, баяндамашы, хатшы, уақыт сақшысы және бақылаушыларды анықтаңыз. Жұмыс төмендегідей жоспармен жүреді:

Сабақтың мазмұнын топтастыру стратегиясы арқылы ашуға арналған тірек сызбалары:

1941 жылы қараш

Б.Момышұлы

М.Ғабдуллин

Т.Тоқтаров

Р.Клочков «Ресей кең - байтақ бірақ шегінерге жер жоқ, артымызда Москва»

Мәскеу шайқасы

316 атқыштар дивизиясы

28 панфиловшылар

1942 жылы

азат етілді

1941 жылы 8қараша

,

8 қыркүйек

Ж. Жабаев «Ленинградтық өрендерім»

«Ленинградтық өрендерім»

310, 314 атқыштар дивизиясы

Ленинградшайқасы

900 күн жау қоршауында

болды

Әлия мен Мәншүк

1943жылы 18қаңтарда жау қуылды

Бақылаушының бағалау парағы

№

Бағалау өлшемдері

Көшбасшы

Хатшы

Баяндамашы

Уақыт сақшысы

1

Тақырыптың ашылуына үлес қосу

2

Міндетін атқару

3

Топтық жұмысқа атсалысуы

Әр оқушы өзіне жүктелген рөлдің міндеттерін атқарады.

Топ пікірлерін тыңдау.

V. Жұптық жұмыс (Домино әдісі) ( 7 минут)

Конвертті ашып ішінде қиындыларды, құрастырып тапсырма орындалады.

1. Фашистік Германияның Кеңес еліне қарсы соғыс жоспары?

2. Бұл соғыс неге Ұлы Отан соғысы деп аталды?

3. Қазақстан Ұлы Отан соғысы жылдарында?

4. Қазақстандықтар Мәскеу үшін шайқаст?

5. Панфиловшылар ерлігі туралы не білеміз?

6. Ленинград үшін шайқас?

7. Мәскеу және Ленинград шайқастарының қандай айырмашылықтары бар?

8. Ұлы Отан соғысынада асқан ерлік көрсеткен қазақ батырларына кімдер жатады деп ойлайсыңдар?

9. Ерлік, батырлық деген сөздерді қалай түсінесіңдер, сөйлем құраңыз ?

Жасалған жұмыстар 2 жұлдыз, бір ұсыныспен бағаланады.

Барлық жұптың пікірлерін тыңдау (бағдаршам арқылы бағалау).

VI. Жеке жұмыс «Кесте толтыру» (5 минут)

Қазақ батырлары

Мәскеуде қорғаған қазақстандық жауынгерлер ерліктері

Ленинград үшін шайқасқан қазақтың қос жұлдызы

Барлық жұптың пікірлерін тыңдау (бағдаршам арқылы бағалау).

Күні : 28.02.2015

Коучингтің тақырыбы:

[link] презентация көрсетіледі.