[link] бастап қазіргі адамдардың келіп шығуы 500 мың жылдай уақыт аралығын қамтыған. Архантроптардың эволюциясында ми салмағының артуы, қоғамдасып тіршілік ету, еңбек құралдарын жетілдіре түсу және отты пайдалану — эволюцияның басты бағыттары болды
ІІІ. Сабақты бекіту.. Сөзжұмбақ шешу.
1. Қазақ халқы мен үндіс нәсілінің арасында ұқсастық бар екендігін айтқан ғалым.
2. Нәсілдердің бір тобы.
3. Нәсілдер туралы ұғымды ғылымға енгізген ғалым.
4. Әлеуметтік дарвинизм теориясын сынаған қоғам қайраткері.
5. Нәсілдердің бір тобы.
6. Нәсілдердің таралуы туралы пікір.
7. Нәсілдердің таралуы туралы пікір.
8. Әлеуметтік дарвинизм теориясын орыс ғалымы.
9. Нәсілдердің Солтүстік Америкада тараған тобы.
Шешуі: Монголоид.
ІV. Үйге тапсырма беру.
VІ. Оқушыларды бағалау. 217-226 бет оку
Өзін-өзі тану 11 сынып кун-----------------
Сабақтың тақырыбы: Ағайын - ер ырысы
Сабақтың мақсаты: Отбасы әдебі,ағайын – туыс туралы түсініктерін қалыптастыру.
Сабақтың міндеттері: Отбасының,ағайын – туғанның қадір – қасиетін ұғындыру.Туыстық атаулардың мәнін ашу.
Ағайын,туыс арасындағы сыйлаымды қарым – қатынасымның мәнін ұғындыру.
Ағайынды сыйлауға , құрметтеуге,салт – дәстүрді дәріптеуге,қадірін білуге тәрбиелеу
Сабақ түрі: Жаңа сабақты меңгеру. Әдіс – тәсілдері: Сұрақ – жауап,жағдаяатты шешу.
Сабақ барысы
I Ұйымдастыру II Өткенді пысықтау
«Отбасы,отау,отағасы,отанасы» деген ұғымдарды қалай түсінеміз?
Отбасы негізі дер ойлайсыз?
Отбасының берекелі болуы кімге байланысты?
Отбасы берік болуы үшін ерлі зайыптылар бойында қандай қасиеттер болуы шарт.
Отбасын құру үшін өзіңе қандай талаптар қоясын және отбасын құруға дайынсыңба?
Бала тәрбиесінде қандай отбасы ережелерін білесің?
Ұй жұмысын тексеру: Отбасы ережесі ішінен өзің таңдаған ережеге өз ойларын жазып келу.
III Жаңа сабақ: Өздеріңіз айтып өткендей адамгершілік қасиет ,саналылық барлығы отбасынан бастау алып,тұла бойына сіңеді екен.Отбасында адам бойына сіңіріп өсетін тәрбиенің бірі бұл - сыйластықты ұғыну.Олай болса бүгін біз «Ағайын - ер ырысы» атты тақырыптың мәнін ашып,ұғынбақпыз.
Шаттық шеңбері: Оқулығымызда қаз дауысты Қазыбек бидің ағайын туралы жырын барлығымыз оқып,талдайық.
Тілек тілеу.Ағайын – туысқандық деген ұғымдар ата – бабадан бізге мирас болып келе жатқан дәстүр.Қазақ ағайын,жегжат,туыстық қ/қатынасқа ерекше мән берген халық.Ешкім де туысқан – туғансыз,ағайынсыз емес..Ағайын туыс дегеніміз сол бір түбірден өскен бір ағаштың бұтақтары тәрізді.Көрген тәрбиесі,алған нәрі,бұрынғыдан қалған мирас мурасы,алпыс екі тамыры арқылы тұла бойға тараған қаны бір. Ағайынды қадір тұту,оларды сыйлау,қиыншылық кезеңде қол ұшын беру,қуанышына ортақтасу,бір – біріне тілектеc болып және әр адамның міндет
ІІІ Жаңа сабақ
Өздеріңіз айтып өткендей адамгершілік қасиет ,саналылық барлығы отбасынан бастау алып, адамның тұла бойына сіңеді екен.Отбасында адам бойына сіңіріп өсетін тәрбиенің бірі бұл - туыстықты,сыйластықты ұғыну.Олай болса бүгін біз «Ағайын - ер ырысы» атты тақырыптың мәнін ашып,ұғынбақпыз.
Әңгімелесу
Біздің бүгінгі сөз ететін қарым-қатынас түрі бұл үйлесімді қарым-қатынас.Қарым –қатынас жасау адамның ұлтына,салт- дәстүріне, мінез құлқына, темпераментіне және жас ерекшелігіне тікелей байланысты.Әсіресе сыйластық ұғымына қарым-қатынас ұғымына қазақ халқы ежелден мән беріп, оны салт –дәстүрмен ұштастырып күні бүгінге дейін жеткізіп келеді.
«Ағайын тату болса –ат көп, абысын тату болса –ас көп» деген мақалдың мағынасын қалай түсінесің?
Туыс-туғандардың қадірін алғаш қашан байқадың?
Қазақ халқының бауырмалдығы туралы қандай шығармалар оқыдың?
Мәтінмен жұмыс
А.Әбдіразақовтың «Ағайын» өлеңі берілген.Осы өлеңді төмендегі сұрақтар арқылы талдау.
Ағайынды өз қалауыңша таңдап алуға бола ма?
Ағайынмен тату болу үшін не істей алар едің?
Кестемен жұмыс
Ақсақал және ел ағасының ауыл жастары арасында үлкен сыйласымды қарым-қатынас орнаған.Ақылшы, әр іске төрелік жасаған, күрделі істерді шешкен.
Бата беру; ас қайыру; ат байлар.
Ағасы бардың жағасы бар;
Ата тұрып ұл сөйлегеннен без;
Ер адамның киімін аяқ асты етуге болмайды.
Келін
Келін өзі түскен жеріндегі әулеттің күйеуінен үлкен адамның алдында өте сыпайы, кішіге қамқор бола білген
Сәлем ету, қайын ағалары мен іні-сіңілеріне ат қойған. Келінге үй көрсету, бастаңғы беташарт.б
Келіні жақсы үйдің , керегесі алтын;
Келін бойын жасырады,даусын таудан асырады;
Абысын тату болса, ас көп.
Үйге оң аяқпен аттату;
Бетін ашуға ағайындардың ибалы келіндерге ұсыныс еткен;
Құда
Қазақ құдаларын құдайындай сыйлаған, төрден орын берген
Киіт беру, құда шақырып қонақ асы беру
Құда мың жылдық;
Назар аударуға М.Ниязбековтың мәтіні ұсынылған. Мәтінде туыстық қатынастың сабақтастық тобы анықталады
Өз жұрты –күншілдеу
Қайын жұрты –сынышыл
Нағашы- ізетті
Мәтінмен жұмыс
Ф. Оңғарсынованың « Бауырластарыма» өлеңін оқып, талдау.
Бауыр, туыс-туған, ағайын-жекжат туралы қандай мақал-мәтелдер білесің?
Өз бауырларыңа қандай тілектер айтар едің?
6.Дәйексөз
Бала болсаң, болғандай бол,
Ағайынға қорғандай бол
Н. Наушабекұлы
ІV. Үйге тапсырма
95-98 бет оку «Менің алтын тұғырым» тақырыбына өз отбасы туралы фото –көрме ұйымдастыру
