Сынып: 8 сынып
Сабақтың тақырыбы: Тамақ құрамы, тамақтану тәртібі
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Тамақ құрамы мен маңызы, ақуыз, май, көмірсу, минералдар, дәрумендер туралы түсініктер беру.
Дамытушылық: Тамақ құрамы балалардың ағзасын өсіруге, дамытуға әсері мен маңызы туралы білімдерін кеңейту, дамыту.
Тәрбиелік: «Ас – адамның арқауы» екенін, адам тамақтану үшін тіршілік етпейтінін, тіршілік үшін тамақтану керек екенін түсіндіру, тамақтану түсінігін қалыптастыру.
Сабақтың түрі: дәстүрлі
Сабақтың типі: аралас
Сабақтың әдісі: түсіндірмелі, сұрақ - жауап, топтық
Көрнекілігі: интерактивті тақта, семантикалық кесте
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру:
Сынып оқушыларының сабаққа қатысуы мен оқу құралдарының дұрыстығын тексеріп, оқушыларда төрт топқа бөліп отырғызу.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:
Қазақ халқы «Бірінші байлық - денсаулық»дейді, олай болса «Денсаулық» сөзіне ассосация құру.
- Деніміз сау, құрыш білекті, алып жүректі, қайраты, білімді де, ақылды қазақ азаматы болу үшін адам денсаулығына не керек деп ойлайсыңдар?
(Оқушылардың өз ой - пікірлерін тыңдау)
Табиғи күш ------------------- Білім ------------------- Белсенді еңбек
● Спорт
● Таза ауада болу
● Дұрыс тамақтану
● Тазалық
● Зиянды әдеттерден аулақ болу
ІІІ. Жаңа сабақ:
- Адам тіршілігі мезгіл - мезгіл ас ішіп оны қорытып, денесіне сіңіруіне байланысты. Халқымыз «Ас - адамның арқауы» - дейді. Ас адамның құрылыс материалы, энергия қоры. Адам денсаулығы дене қимылы, ой еңбегі және толып жатқан басқа іс - әрекеттер астың құрамына тікелей байланысты. Олай болса адам ағзасына қажетті азық - түліктер қайдан алынады?
- Астық дәндер -------------- Сиыр
- Бақша дақылдары --------- Түйе
- Жеміс - жидектер ------- Жылқы
Негізгі құрамы: Органикалық заттар. Минералды заттар. Су. Дәрумендер
Органикалық заттар
- Ақуыз
- Май
- Көмірсу
Ақуыз - адам ағзасын құрастырушы. Адам қалыпты өмір сүріп, дұрыс жұмыс атқару үшін құрамында бір күндік ақуыз мөлшері 100 - 120 грамм болуы қажет.
Ақуыз мына тағамдарда кездеседі
- Сүт тағамдарында ---------- Жұмыртқада
- Қара бидай нанында ------- Бұршақ
- Фасоль -------------------------- Соя
- Арахис -------------------------- Жаңғақ
- Саңырауқұлақ ----------------- Ет
Май - ағзаға энергиялық материал, әр түрлі витаминдермен биологиялық активті заттардың қоры болып табылады. Сонымен қатар май ағзада қорғаныштық қызмет атқарады. Салқын кезде май жылу реттегіш қызмет атқарады. Адам ағзасына күніне 80 - 100грамм май қажет.
Көмірсу – негізгі жылу қоры және қуат береді. Көмірсулар ағзада көп болатын болса, майға айналады. Бір тәуліктегі бір адамға қажетті көмірсудің мөлшері 450 - 500г. Құрамында көмірсулар болатын тағамдарды көп пайдалану адамның семіруіне, қант ауруларына әкеліп соғатынын есте сақтау қажет.
Көмірсу мына тағамдарда кездеседі
- Нан ------------------------- Картоп
- Бидай жармасы -------- Банан
- Қант ------------------------ Бал
- Жеміс - жидек --------- Ботқа
- Күріш --------------------- Тары
- Өсімдік майы ---------- Жануар майы
Минералды заттар
Микро элементтер ------------- Макро элементтер
- Натрий --------------------------- Темір
- Калий ---------------------------- Мыс
- Хлор ----------------------------- Йод
- Фосфор, кальций, магний
Минералды заттар - денеге кенеулі заттар мен су арқылы түседі. Жасушаның қозу, тежелуі үшін минералды заттар өте қажет, сонымен қатар олар сүйек пен тісті бекіндіріп, денедегі ұлпалар мен сұйықтықтардың құрамына кіреді. Бір адамға қажетті тәулік мөлшері – 10грамм минералды заттар қажет.
Су - адам денесінің тіршілігі үшін ең қажетті зат. Адам күніне шамамен 2 - 2, 5литр су ішеді. Оның 1 литрін ішеміз, 1 литрі тамақтың құраммен түседі, ал 200 - 300мл ағзаға зат алмасудың нәтижесінде пайда болады.
Дәрумендер - ағзаның тіршілік қабілеті үшін қажетті зат, ол адамның дене және ой еңбегін арттырады, оның өсуі мен дамуын, ауруға қарсы тұруын қамтамасыз етеді.
Дәрумендердің түрлері
А, В1, В2, В3, В4, В6, В12, В13, В15, ВС, ВТ, С, Д, Е, Ғ, Н, К, Р, РР, N, V
Дәрумендер мына тағамдарда кездеседі
- Жеміс - жидектер ---- Сүт
- Көкөністер ------------ Нан
- Өсімдік ---------- Сары май
- Балық --------------- Күріш
- Бауыр ---------- Жұмыртқа
- Ет
Тамақтану ережесі
- 1. Асықпай тамақтану
- 2. Асты дұрыс шайнау
- 3. Тәбетің келмесе жемеу
- 4. Тамақтану үшін жеу керек
Тамақтану мезгілі
- 1. Таңертеңгілік ас - 25%
- 2. Түскі ас – 40%
- 3. Сәскелік ас – 15%
- 4. Кешкі ас – 20%
Тамақтануда нені шектеу керек
- Тағамдық тұзды
- Қантты
- Жануар майын
IV. Жаңа сабақты бекіту:
Семантикалық карта толтыру: Қандай тамақта күнделікті рационға қажетті қоректік заттар барын анықта.
Тамақтың түрлері ------------ Су ------ Көмірсу ------- Ақуыз ------ Май ------ Дәрумен ------ Минералды
Сүт және сүт тағамдары ------+------------+-------------------+------------+---------------+------------
Нан, жарма, ұн тағамдары
Ет, балық, тауық, жұмыртқа
Көкөністер мен жемістер
Өсімдік және мал майы
Тағамға байланысты валеологиялық диктант
Түскі аста сұйық тағам... ішу қалыптасқан. Оның ... 250 - 500 гр...
Қапырық ыстықта асханалық ... немесе аздап тұз... су, ең жақсысы газда... ішу керек.
Ылғалды... өнімі - қияр.
Күнбағыс өсімдігінен... алынады.
... адам қанының құрамын толықтырушы жеміс.
Керекті сөздер: құрамында сорпа, су болады, май, көп көкөніс, салынған, су, анар, минералды су.
V. Қорытындылау: оқушылардың алған білімдерін «шынжыр» ойыны арқылы қорытындылау
VI. Бағалау: оқушының жауап бергеніне байланысты топтық, жұптық бағалау жүргізу
VII. Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу, дәрумендердің түрлерін анықтау, күнделікті ішетін тағамда қоректі заттардың қаншалықты барын талдап дәптерге кесте құрастыру.
Күні: 15.02.2016ж
Сабақтың тақырыбы: Жабық тұқымды өсімдіктер. Олардың жалпы сипаттамасы. Жабық тұқымды өсімдіктердің көптүрлілігі.
Сыныбы: 6 а
Жалпы мақсаты 1. Білімділік мақсаты: Оқушыларға жоғары сатыдағы өсімдіктер жөнінде мәлімет бере отырып гүлді өсімдіктердің қазіргі кездегі саны жағынан ең көп таралған топ екенін ұғындыру, жалпы сипаттама беру.
2. Тәрбиелік мақсаты: Гүлді өсімдіктердің маңызымен таныстыра отырып, оларды қорғауға баулу, эстетикалық, экологиялық тәрбие беру.
3. Дамытушылығы: Оқушыларды интернеттен,электрондық оқулықтардан мәлімет алуға қосымша деректермен жұмыс істей білуге баулу, шығармашылық қабілетін, тіл байлығын дамыту.
Оқушылар үшін оқу нәтижелері: Жабық тұқымды өсімдіктер туралы білімдерін кеңейту. Олардың көптүрлілігін және ерекшеліктерін білу.Гүлді өсімдіктердің топтастырылуын, дара және қосжарнақты өсімдіктердің ерекшеліктерін, бұл кластарға жататын тұқымдастарды ажырата білу.Гүлді өсімдіктердің табиғаттағы және адам өміріндегі маңызын түсіне отырып, оларды қорғау және көбейту кркектігін ұғынуы.
Негізгі идеялар Гүлді өсімдіктердің маңызын түсіну, оларды қорғау, көбейту
Сабақта қолданылатын материалдар: Бейнежазба, слайдтар, плакат, фламастар, стикерлер, өсімдіктер суреттері
Оқыту әдістері: СТО
Диалогты оқыту
I.Оқушыларға психологиялық ахуал туғызу. Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушының іс-әрекеті
Тренинг: Жақсы тілек
Оқушы қасындағы оқушыға өзінің жақсы тілегін айтады, келесі оны жалғастырады
Сөздер жазылған парақтар оқушыларға таратып беріледі.
Сыныпты топқа бөлу(түр, туыс, тұқымдас, класс) Оқушылар түр, туыс, тұқымдас, класс топтарына бірігеді Топ басшысын сайлау.
II.Үй тапсырмасын сұрау Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушының іс-әрекеті
Сұрақтарға жауап беру
1.Неліктен ашық тұқымды деп аталады?
2. Ашық тұқымдыларға қандай өсімдіктер жатады?
3. Бірүйлі өсімдік дегеніміз не?
4. Қарағай қалай көбейеді? Берілген сұрақтарға топ болып жауап беру
III.Жаңа тақырып Мұғалімнің іс-әрекеті
Сабақтың жоспары:
1. Жабық тұқымды өсімдіктердің жалпы сипаттамасы.
2. Жабық тұқымды өсімдіктердің көптүрлілігі.
3. Қосжарнақты өсімдіктердің тұқымдастары.
3. Жабық тұқымды өсімдіктердің табиғаттағы және адам шаруашылығындағы маңызы.
4. Гүлді өсімдіктердің қосжарнақтылар және даражарнақтылар кластарына бөлінуі. Оқушының іс-әрекеті
1.тапсырма: «Қосарлы ұрықтану» бенежазба арқылы тақырыпқа шығу.
1.Қосарлы ұрықтану дегеніміз не?
2. Қандай өсіммдіктер қосарлы
ұрықтанады?
3.Жабық тұқымды дегеніміз не?
4.Қандай гүлді өсімдіктерді білесіңдер?
2 тапсырма: Қосжарнақты және даражарнақты өсімдіктерге сипаттама 1 топ: Қосжарнақты өсімдіктердің құрылыс ерекшеліктері
2 топ: Дара жарнақты өсімдіктердің құрылыс ерекшеліктері
3 топ: Қосжарнақтылар класына жататын өсімдіктер
4 топ: Даражарнақтылар класына жататын өсімдіктер
3 тапсырма: «Шежіре»- гүлді өсімдіктерді топтастыру. Түр, туыс, тұқымдас, класқа тиісті өсімдік суреттерін таратып береді. 1 топ түрге, 2 топ туысқа, 3 топ туысқа, 4 топ класқа жататын өсімдіктер суреттерін жіктеп алып постер құрады.
Сергіту сәті: Әуенмен биі
4 тапсырма:
Гүлді өсімдіктердің маңызы
А) Табиғаттағы
Б) Дәрілік ретінде
В) Техникалық
Б) Сәндік Әр топ өзіне берілген тапсырма бойынша гүлді өсімдіктердің табиғаттағы, дәрілік ретіндегі, техникалық, сәндік маңызы туралы постер құрып қорғайды.
Тақтадан көрінген гүлдердің гүл формуласын жазу
5 тапсырма: Гүл формуласын жазу Әр топ өзіне берілген гүлдің формуласын жазады
IV.Қорытындылау
(5 мин)14.30-14.35 Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушының іс-әрекеті
Венн диаграммасы: ашық және жабық тұқымдылар Оқушылар ашық және жабық тұқымдыларға жататын өсімдіктердің ерекшеліктерімен ұқсастықтарын жазады
V.Үйге тапсырма беру Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушының іс-әрекеті
Қазақстанның жабық тұқымды өсімдіктері туралы эссе жазу Үй тапсырмасын білу, түртіп алу
VI.Бағалау
Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушының іс-әрекеті
Формативті, суммативті, топтық, жұптық бағалау Өзін-өзі бағалау, топ басшысының бағалауы, бағалау парағына бағаларды түсіріп отырады
Оқу бөлімінің меңгерушісі:
