Исатай ауданы Аққыстау селосы
Жалпы білім беретін Абай атындағы орта мектебінің
Биология пәнәнің мұғалімі
Сарсенова Айнаш Махтымбердіқызы
1-апта
3 - сабақ
Сабақ аты:
Дигибридті будандастыру және белгілердің тәуелсіз ажырау заңдылықтары
Сілтеме:
Қ.Қайым, Б.Муханов "Жануартану" 7-8 сынып
Жалпы мақсаты:
Дигибридті будандастыру және Мендельдің тәуелсіз ажырау заңдылығымен таныстыру.
Оқыту нәтижесі:
Оқушыларға дигибридті будандастыру кезіндегі бұршақ тұқымының пішіні мен түсінің тұқым қуалауы туралы білімін арттыра отырып, Мендельдің үшінші тәуелсіз ажырау заңдылығымен танысады. Тақырыпты өздігінен меңгереді
Сабақтың барысы:
Мұғалімнің іс-әрекеті:
Оқушының іс-әрекеті:
Ұйымдастыру Психологиялық ахуал туғызу.
2мин
Аты_____________________
Сенің көңіл күйің қалай?
Не себептен?
Аты______________________
Қандай түсті гүлдер ұнатасың?
Неге?
Аты_______________________
Сенің досың кім?
Неге?
Аты______________________
Сенің қан тобың?
Оқушыларды «пішіндер» ойыны арқылы топқа бөлу
Сауалнаманы толтыру
Оқушылар ойын бойынша топқа бөлінеді
Негізгі идея:
5мин
5мин
10мин
Топтық тапсырма: (постер құрастыру)
І топ – Г.Мендельдің өмірбаяны
ІІ топ – Мендельдің заңдары
ІІІ топ - Моногибридті будандастыру
ІV топ -
Терминмен жұмыс:
1. К.Э.Коренс 2. Э.Чермак
3. Г. Де Фриз 4. дигибридті будандастыру
5. Біргибридті будандастыру 6. Р.Пэннет
7. Дигетерозигота 8. дигомозигота
9. аллельдер 10. Басымдық заңы
Дигибридті будандастыру қарама – қарсы белгілері бар дараларды будандастыру.
Гамета табуды үйренейік. (Дигибридті буданда гамета 4 – еу болады)
Мысалы: ААВВ = АВ,АВ,АВ,АВ
АаВв = АВ,Ав, аВ,ав
ааВв = аВ,ав,аВ,ав
Барлығы
Сары тегіс
АВ
Сары кедір – бұдыр Ав
Жасыл тегіс
аВ
Жасыл кедір – бұдыр
ав
556
315
101
108
32
9:3:3:1
9
3
3
1
Түсі бойынша – 416 сары; 140 жасыл = 3:1
Пішініне қарай – 423 тегіс; 133 кедір–бұдыр = 3:1
Пеннет торы бойынша (схема): 12 сары : 4 жасыл = 3:1
12 тегіс : 4 кедір-бұдыр = 3:1
Бұл құбылыстар белгілердің тәуелсіз ажырау заңы деп аталады. Мендельдің ІІІ заңы.
генотипі: 4-АаВв 2-ААВв 2-АаВВ
2-Аавв 2-ааВв 1-ААВВ 1-ААвв
1-ааВВ 1-аавв . 4:2:2:2:2:1:1:1:1
Оқушылар Оқулықты пайдаланып, терминдерге түсінік жазады, үйге берілген тақырыпты постер арқылы қорғайды
Сергіту сәті
5мин
Қанының тобы О. Мұндай адамдар мәңгілік қозғалыста болады. Күш-қуаты, ерік-жігері өте мол, қай жерде болсын жарып шығады, елмен тез тіл табысқыш, жұмысты жанын салып істейді.
Қанының тобы А. Бұл адамдар адал және тындырымды, өз мамандығы бойынша өнімді түрде жоғарылайды. Қалғанының бәрі маңызды емес деп есептейді. Егер бір нәрсені қолға алса тындырмай қоймайды. Олар “иә” деп келсе, оған толық сенуге болады.
Қанының тобы В. Бұл топтағы адамдар өте сезімтал, сырбаз және кез-келген нәрсені тез үйреніп алуға бейім. Жұмыста өзіне де, өзгеге де қатаң талап қояды. Олар сабырлы, бірақ сол сабырлылықтың астында сезімтал жүректерін “жасырып” ұстайды.
Қанының тобы АВ. Мұндай адамдар мүлдем сезімге ерігіш. Олардың бойындағы құштарлық жандарына маза бермей, күдік пен үрейдің жетекшісі болады да жүреді. Алайда барлық қиындықты ешкімге айтпай, жалғыз жеңгенді қалайды.
Оқушылар өз қан топтарын біледі
Тапсырма:
5мин
3мин
І топ: ЕСЕП: Қарбыздың сырты жасыл және жолақ-жолақ болады, ал формасы жағынан – сопақша және домалақ болып келеді. Сопақша келген жасыл гомозиготалы қарбызды, домалақ жолақ – жолақ гомозиготалы қарбызбен будандастырған. F1 – та домалақ жасыл қарбыздар пайда болған. F2 қандай?
ІІ топ: ЕСЕП: Шешесінің қаны ІІ топ, әкесінің қаны ІІІ топ болса, балаларының қан тобы қандай? Тұқым қуалай ма?
Шығармашылық жұмыс. (Тест)
1. Г.Мендельдің үшінші заңы.
а) тіркес тұқым қуалау.
ә) толымсыз доминанттылық.
б) біркелкілік
в) белгінің ажырауы
е) тәуелсіз тұқым қуалау.
2. Бір – бірінен екі жұп белгі бойынша ажыратылатын дараларды... шағылыстыру:
а) дигибридті в) моногибридті с) гаметалар тазалығы ережесі д) толымсыз доминанттылық е) тіркес тұқымқуалау заңы
3. Дигибридті будандастырудағы Ғ2 ұрпақта фенотипі төрт түрлі генотипті көрініс береді:
а) 9:3:3:1 в) 1:2:1 с) 3:2:1 д) 3:1 е) 1:1
4. Гомозиготалы доминантты гендер:
а) АаВв в) АаВВ с) ААВВ д) аавв е) ааВв
5. АаВВ генотипін тап.
а) АВ,АВ,АВ ә) АВ, аВ б) АВ,аВ,Ав,ав в) Ав е) ав
Тест жауаптары: 1 (а); 2 (а); 3 (а); 4 (с); 5 (ә)
Топтар есептер шығарады.
Сұрақ қою тестіне жедел жауап жазады. Жеке жұмыс жасайды
Кезекті оқу
§ 39 Дигибридті будандастыру және белгілердің тәуелсіз ажырау заңдылықтары. 173 беттегі есептер.
Үйге тапсырма алады
Бағалау
5мин
Бағалау критерийі
Аты-жөні
Үй тапсырмасы
Есептер шығару
Тест
Барлығы
"5” – 15-13
“4” – 12-8
“3” – 7 төмен
Оқушылар өздерін бағалайды
Сабақ бойынша рефлексивті есеп
