Биология 10 кл.
Күні:
Cабақтытың тақырыбы: Нәруыз биосинтезі. Генетикалық ақпараттың негізгі ген туралы түсінік. Генетикалық код.
Сабақтың мақсаты: 1. Оқушыларды ДНҚ коды. ДНҚ мол-да синтезделуге тиістінәруыздың құрлымы туралы ақпарат беру.
2. Дүниетанымынын арттыра отырып, оқу материалдарын толық меңгеру қабілетін дамыту. 3. Ұйымшылдыққа тазалыққа тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: тірек-сызба «фотосинтез», Сызбанұсқа
Сабақтың пәнаралық байланысы: Химия.
Сабақтың әдісі: Сұрақ жауап, трек-сызбамен түсіндіру. кесте толтыру.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі.
ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
ІІІ. Бекіту
ІV. Үйге тапсырма беру.
V. Үй тапсырмасын тексеру.
VІ. Бағалау
І. Амандасу, түгелдеу, сабақ мақсатымен танысу.
ІІ. ДНҚ коды. ДНҚ мол-да синтезделуге тиістінәруыздың құрлымы туралы ақпарат жазылады. Аминқышқылын анықтайтын «генетикалық тіл» үш нуклеотидтен, үшөрімнен тұрады. РНҚдағы У-У-У үшөрімге финилаланин аминқыш. сай келеді.
ДНҚ –А-А-А - А-А-А
У-У-У- У-У-У РНҚ- дағы ал, РНҚдағы ситезделген ФЕН-ФЕН амин. қыш.
20 аминқышқылына- сәйкес келетін 64 үйлесімділіктің 61 ғана аминқышқылын кодтай алады. Генетикалық кодтың кестесі
Алании Аргинин
Аспарагин
Аспарагин қышқылы Валин
Гистидин
Глицин
Глутамин
Глутамин қышқылы Изолейцин
Лейцин
Лизин
Метиоиии
Пролин
Серии
Тирозин
Треонин
Триптофан Фенилаланин
Цистеин
ГЦУ ГЦЦ ГЦА ГЦГ
ЦГУ ЦГЦ ЦГА ЦГГ АГА АГГ ААУ ААЦ
ГАУ ГАЦ
ГУУ ГУЦ ГУА ГУГ
ЦАУ ЦАЦ
ГГУ ГГЦ ГГА ГГГ
ЦАА ЦАГ
ГАА ГАГ
АУУ АУЦ АУА
ЦУУ ЦУЦ ЦУА ЦУГ УУА УУГ
ААА ААГ
АУГ
ЦЦУ ЦЦЦ ЦЦА ЦЦГ
УЦУ УЦЦ УЦА УЦГ АГУ АГЦ УАУ УАЦ
АЦУ АЦЦ АЦА АЦГ
УГГ
УУУ УУЦ
УГУ УГЦ
Тыныс белғілері
УГА УАГ УАА
Генетикалық кодтың негізгі қасиеті мынада: синтезделуге тиісті нәруыздың құрылымы туралы ақпаратты ДНҚ ген түрінде береді. Оны аРНҚ жазылып алып, соның негізінде рибосома органоидінде нәруыз молекуласы синтезделеді:
ДНҚ->аРНҚ ->нәруыз.
нәруыз молекуласының құрылымы туралы ақпараты бар ДНҚ-нын шағын бөлігін ген деп атайды.
ДНҚ- мол-ғы жасушаға қажетті нәуыздардың құрлымын анықтайтын тұқымын анықтайтын тұқым қуалайтын ақпаратты код дейді.
Транскрипция а РНК синтезге тиісті нәруыздың мөлшерінің құрлымы туралы ақпаратты ДНҚ-дан жазып алады. Нуклеотидтердің артық бөлігі бөлініп қалады. Оны интрон деп атайды алқалған бөлігі бір-бірімен жалғасады оны экзон дейді осы принциппен а РНК мөлшерінің ядрода синтезделуін сплайсинг деп атайды.
ІІІ. №2, 3. тапсырманы толтыру.
ІV. Үйге § 28 оқу.
V. 1. Фотосинтездің қараңғылық фазасында қандай химиялық процестер жүзеге асады?
2. Химосинтез тырып түсіндір. дегеніміз не, химосинтездің жүруін реакция теңдеумен жаз.
