Күні/Дата/Date:
Сынып/Класс/Class: 8 «А»
Пән/Предмет/Discipline: Biology
Тақырыбы/Тема/Theme: Иммунитет, қан құю, қан топтары.
Иммунитет, переливание крови, группы крови.
Іmmunity, blood transfusion, blood type.
Мақсаты/ Цель/Goal lesson:
Оқушыларға адам ағзасының аурулардан қорғану жүйесі туралы, оның орналасуы, қан топтары жайлы және қан құюдың маңызы туралы жан-жақты білімдерін көтеру ;
Оқушылардың үш тілділікке бейімділігін, сөйлеу шеберлігін, есте сақтауын, ойлануын дамыту;
Өз күтіміне көңіл бөлуге, адамгершілікке, салауатты өмір салтын ұстануға тәрбиелеу;
Сабақтың түрі/Вид урока/The type of lesson: жаңа сабақ
Сабақтың әдісі/Методы урока/Methods lesson: үлестірмелі тапсырма, жұппен жұмыс
Көрнекіліктер/Наглядности/The representativeness of the lesson: кестелер, суреттер, презентация, музыка
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі/ Организационный момент/Organizing time.
Сәлемдесу. Оқушыларды түгендеп, керекті материалдарды журналға түсіріп, оқушы зейінін сабаққа аудару.
II. Үй тапсырмасы/ Проверка домашнего задания/To check homework:
Берілген сұрақтарға жауап беріп, орыс және ағылшын тіліндегі эквивалентін табыңдар:
1. Қанның қызыл түсті ядросыз жасушалары:
2. Ағзаның ішкі ортасы:
3. Қанның қызыл түсті пигменті:
4. Қанның қызметі:
Сабақтың мотивациясы/Мотивация урока:
Үш тілде берілген жануарлардың атауларына көп нүктенің орнына тиісті әріпті қойсаңдар және берілген өлеңге керекті сөздерді дұрыс қойсаңдар бүгінгі сабағымыздың тақырыбы шығады:
D...ck + з...ея + ...ысық + canar... + сло... + т...ін + rabbi... + в...рблюд + а... .
... өзі бөлінеді әрбір топқа,
Ол топтар бір-бірімен жақын доста.
... кеткенде топтастар көмектесер,
... болу қасиетті іс нағыз досқа.
Керекті сөздер: нодро, анқ, анқынң.
ІІІ. Жаңа тақырып/ Новая тема/A new lesson.
Иммунитет - Іmmunity (латынша «immunitas» - бір нәрседен құтылу, босау) – жұқпалы аурулар мен бөгде денеге қарсы тұру. Негізін салған ғалым – И.И.Мечников.
[pic]
Табиғи иммунитет - Естественный иммунитет - Natural immunity (ағзаның өзінде түзілген) – туа біткен иммунитет. Ата-анасынан беріледі, тұқым қуалайды, ұрпақтан ұрпаққа беріледі. Табиғи иммунитеттің екінші түрі – жүре пайда болған иммунитет. Ол қандай да болмасын бір аурумен ауырғаннан кейін пайда болады.
Жасанды иммунитетті егу арқылы қалыптастыруға болады.
Қан топтары – группа крови - blood type
1930 жылы К. Ландштейнер австралиялық ғалым қан тобын ашты, Нобель сыйлығына ие болды.
Адамдардың қаны 4 топқа бөлінеді. І, ІІ, ІІІ, IV. Қан беретін адамды - донор, қабылдайтын адамды – реципиент дейді.
II
III
IV
I, II, III, IV
II, IV
III, IV
IV
I
I, II
I, III
I, II, III, IV
Резус-фактор (Rh - фактор) – адам мен макака-резус маймылының қанында болатын ерекше нәруыз. Резус-фактор деп аталу себебі бұл нәруыз алғаш рет макака-резус маймылының қанынан табылған. Егер резус-фактор қанда болмаса – «теріс Rh», болса – «оң Rh» делінеді.
Жаңа терминдер/Новые термины/New terms.
кровь
blood
2.
Қан топтары
группа крови
blood type
3.
Қан құю
переливание крови
blood transfusion
4.
Иммунитет
иммунитет
immunity
5.
Донор
донор
donor
6.
Реципиент
реципиент
recipient
7.
Резус-фактор
резус-фактор
Rh factor
8.
Табиғи иммунитет
естественный иммунитет
natural immunity
9.
Туа біткен иммунитет
врожденный иммунитет
congenital immunity
10.
Жүре пайда болған иммунитет
приобретенный иммунитет
acquired immunity
11.
Жасанды иммунитет
искусственный иммунитет
artificial immunity
12.
Сергіту сәті/ Разминка/ Warm-up
Енді бір сәт денелеріңді босаңсытып, жандарыңа тыныштық орнатайық.
Предлагаю всем расслабиться и окунуться в душевный покой. Включаем душевную музыку.
-В каждом человеке есть внутри река, Ещё по руслу плавают другие корабли,
очень необычная, красная она. Не красные, не жёлтые, а белые они!
Разные кораблики по реке плывут, Маневренные, быстрые, врага они найдут,
Все эти кораблики по-разному зовут. Инфекциям и вирусам они отпор дадут.
Вот эритроцитов армады кораблей, Ты знаешь, лейкоцитами те корабли зовут,
очень они важные, ты уж мне поверь. и чужакам не прошенным они лишь смерть несут.
Торговые кораблики кислород везут, А стоит нам пораниться и повредить сосуд,
а потом его же клеткам отдадут, ремонтные кораблики на помощь нам придут,
заберут у клеток углекислый газ заделают пробоину, построив тут же тромб,
и в обратный путь отправятся тотчас. и снова устремится река наша вперёд.
Таким обменом странным довольны все вокруг,
Такая вот река у нас течёт с тобой внутри,
Все в нашем организме в согласии живут.
И я тебе советую: «Ту реку береги!»
Сабақты бекіту/Закрепление урока/ Approval lesson.
1-тапсырма/1-задание/1 assignment.
1. Қан беретін адам:
А) recipient В) donor С) blood D) immunity
2. Универсальным донором является человек с группой кровью:
А) І В) ІІ С) ІІІ D) IV
3. Blood –
А) Ағзаның қорғаныш қызметі В) Ағзаның ішкі ортасы С) Қан беруші адам
D) Қанның қызыл түсті жасушалары
4. Егу арқылы қалыптастыруға болады:
А) natural immunity В) artificial immunity С) congenital immunity
D) acquired immunity
5. Universal donor is ...
А) І В) ІІ С) ІІІ D) IV
2-тапсырма/2-задание/2 assignment.
Сөзжұмбақтың дұрыс жауабын табыңдар:
[pic]
«Здоровье» сөзінің қазақша баламасы.
Қан беруші адам.
Резус –фактор – бұл ерекше ... .
Water – су - ...
Бір жапырақ қызыл ет,
Атқарады үлкен қызмет.
3-тапсырма/3-е задание/3 assignment.
Жұппен жұмыс.
2 оқушыдан жұптасып жұмыс істейсіңдер. Берілген жемістердің біреуін таңдап, оның ар жағында жасырылған сөзге үш тілде ауызша презентация жасайсыңдар.
[pic]
Шие – вишня – cherry – «ИММУНИТЕТ» сөзі жасырылған.
[pic]
Алма – яблоко – apple – «ЖҮРЕК» сөзі жасырылған.
[pic]
Алмұрт – груша – pear – «ДОНОР» сөзі жасырылған.
[pic]
Апельсин – апельсин – orange – «ЭРИТРОЦИТ» сөзі жасырылған.
Қорытынды/ Подведение итогов/Summarizing.
Бүгінгі сабағымыз жалпы денсаулық жайында болды. Себебі біздің қозғаған тақыптарымыз денсаулықтың достары десек қателеспеймиз.
Ағзаның жұқпаға қарсыласуға бейімділігі – иммунитет құбылысын И.И.Мечников зерттеген.
Қан көп жоғалтқан адамға өмірін сақтап қалу үшін сау адамның қанын құяды. Кез келген адамның қаны бір-бірімен сәйкес келмейді, сол себепті әр адам өз қанының тобын білуі тиіс. Сонда ғана ол донор болып, өз қанын бере алады.
Есте сақтаңдар!
«Ақша жоғалтсаң – ештеңеде жоғалтпағаның, уақыт жоғалтсаң көп нәрсені жоғалтқаның, денсаулығыңды жоғалтсаң – бәрін жоғалтқаның».
Үй тапсырмасын беру/Домашнее задание/Homework:
Жаңа терминдерді жаттау, 5 биологиялық диктант құрап келу.
Бағалау/Оценивание/ Estimate.
