[pic]
Юлга
ЧЫКТЫК
без бергә.
Чубар Абдул балалар
бакчасы тәрбиячесе
Камалиева Рәмилә Фәнис кызы.
Булмэгэ алып баручы Һэм балалар керэ.
Алып баручы: Балалар, без кая килеп чыктык икэн? Игътибар белэн карагыз эле, берэр юл курсэткече куренмиме? ( Балалар терле якка караналар. Берсе зур гына конвертка салынган хат таба, кычкырып укый.)
"Без - юл билгелэре. Халыкны, шоферларны, юлаучыны терле хэвеф-хэтэрлэрдэн кисэтэбез, безгэ игътибар итмичэ узып китучелэр өчен борчылабыз, беркөнне Кирлемэн исемле бер тэртипсез бала тагын да зуррак хата эшлэде. Безнен барыбызны да юл чатларыннан жыеп алды. Хэзер ул урыннарда сэгать саен терле юл хэвефлэре булырга мөмкин. Терле кунелсез хэллэрне булдырмас ечен, зинһар, безгэ ярдэм итэ курегез."
нче бала:
Анлашылмый, без
Эй, дуслар, без нинди юлда?
Адаштыкмы икэнни соң...
Компас та юк бит кулда.
нче бала:
Юллар озын, юллар таулы.
Барсам, юлым унармы?
Юл билгелэре булмагач,
Ерак китеп булырмы?
нче бала:
Светофор утлары янмый,
Бу бит узе зур бэла!
Кызыл, яшел...ут янмагач,
Алардан нинди файда.
Алып баручы: Балалар, юл билгелэрен белергэ кирэкме? Андагы рэсемнэр нэрсэне анлата? Юл чатларына ни ечен светофорлар куела? (Баларнын жаваплары тьщлана. Булмэгэ Кирлемэн керэ.)
Кирлемэн: Ха-ха! Юл билгелэре ярдэм көтэ. Бернинди дэ ярдэм булмаячак! Беркем дэ сезгэ ярдэм итмэячэк!
Ф-'
Алып баручы:Без ярдэм итэбез. Шулай бит, бабалар.
Балалар: Эйе, эйе. Узебез ярдэмгэ килэбез.
Кирлемэн:Ә сез кемнэр сои?
Алып баручы: Без - Чубар Абдул балалар бакчасында тэрбиялэнуче балалар.
Кирлемэн: Булмас. Сез дэ аларга ярдэм итэ алмассыз. Мин светофорны һәм юл билгелэрен ерак яшердем.Аларны тиз генэ табып булмый. Анда барасы юл бик озын һәм һәвефле . Бернинди курсэткечлэр дэ, билгелэр дэ юк. Шулай булгач, йермэгез дэ. (Кирлемэн китэ.)
Алып баручы: Балалар, Кирлемэннең сузлэреннэн куркып калмагансыздыр бит?
Балалар:. Ю-у к!
Алып баручы: Алайса, эйдэгез, кузгалыйк. (Балалар тугэрэк буйлап жырлап эйлэнэлэр. Булмэгэ юл билгелэрен арткы ягы белэн эйлэндереп тоткан бала керэ.)
Алып баручы: Сез кем буласыз?
Юл билгесе: Мин юл билгесе булам. Тик сезгэ хэзер ук хезмэт курсэтэ алмыйм. Мине Кирлемэн бик нык кимсетте, эллэ нинди табышмакларга жавап эзлэтте, әгэр без бергэ-бергэ шуларга җавап таба алсак, бэлки, ачыгып та китэрмен эле.{Балалар табышмакпарга җавап эзлилэр.)
1. Барам, барам, очы-кырые куренми,
(ЮЛ)
2.
Дурт дөбердек, ике ялтырыйк, бер ыжгырык.
(автомобиль)
3.
Аяклары - тимердэ,
Терсэклэре - чыбыкта.
Бик ашыктырсан узен,
Китэр кебек очып та.
( трамвай)
Юл билгесе: Балалар, мин сезне белэм бит. Узем дэ сезгэ һэрвакыт ярдэм итэргэ тырышам. "Сак булыгыз, балалар!" дигэн билгелэрем бик куп жирлэрдэ эленеп тора, халыкка хезмэт итэ. ә хэзер бик игътибар белэн мина карагыз һэм юлыгызны шул тарафка дэвам итегез. (Ул плакатны эйлэндерэ. Анда юл борылышы курсэтелгэн. Алып баручы балаларга шунда юнэлергэ кирэкпеген искэртэ.)
Бала:
Каядыр ашыккан кеше сыман
Мин велосипедта элдерэм.
Шук булсам да,
Эрсез мин, житез мин,
Юл билгелэрен куреп елгерэм.
Алып баручы: (Ул баланы кисэтэ) Исегездэ тотыгыз, балалар! 14 яшьтэн узган балаларга һэм өлкэннэргэ генэ велосипедта автомобиль юлына чыгарга рехсэт ителэ.
{Мырауҗан керэ.)
Алып баручы: Безгэ кунаклар килде. Сез кем буласыз? Нинди һөнэрлэр белэсез?
Мыраужан: Мин Мыраужан батыр булам.
Алып баручы: Мыраужан, син юл йөру кагыйдэлэрен белэсенме?
Мыраужан: Э нэрсэгэ мина аны белергэ? Мин алардан башка да бик яхшы йөрим, йөгерэм.
Алып баручы: Ярар, мин сине хэзер тикшереп карыйм. Эйт эле, урам аша ничек чыгарга?
Мыраужан: Дуртаяклап.
Алып баручы: Балалар, дересме?
Балаоар:Юк.
Алып баручы: Я, кем эйтэ ала?
Бала:
Юлда йерсэн, бул өлгер,
Юл кагыйдэсен яхшы бел!
( Мыраужанга икенче сорау бирелэ.)
Алып баручы: Автобустан тешкэч тэ юлны аркылы чыгарга кирэк. Ничек чыгарсын?
Мыраужан: Автобусный алдыннан йөгерэсен. Ин жайлысы - тэгэрмэч арасыннан утэсен, ха-ха-ха.
Алып баручы: Мыраужанга ярдэм итэргэ кирэк. Ул тэмам буталып бетте.
Бала. Башта автобусның киткэнен көтэргэ. Аннаы игьтибар белэн сулга, аннары уңга карарга. Машиналар юклыгына ышангач кына, юл аркылы чыгарга кирэк. Эгэр дэ жэяулелэр ечен махсус билге - сызыклар тешерелгэн юл булса, (зебра), шул якка юнэлергэ.
Алып баручы: Мыраужан, синең ечен тагын бер сорау.Юлда уйнарга ярыймы?
Мыраужан: Шахмат уйнарга ярамый. Барлык фигураларны да машина таптап бетерэчэк. Э туп уйнарга ярый.
Алып баручы: Балалар, сез дэ шулай уйлыйсызмы.
Балалар: Юк.
Кирлемэн: Мыраужан, тынлама син аларны.. Нишлэп юл уртасында туп уйнарга ярамасын? Бик ярый. Эле уенчык машиналар белэн дэ уйнарга була. Мыраужан, эйдэ машиналарны бэрелештереп уйныйбыз. {Китэлэр. Бераздан машиналар бэрелешкэн тавыш ишетелэ)
Алып баручы: Балалар, бу нинди тавыш? {Аксый-аксый Мыраужан керэ)
Мыраужан: Мин бэлагэ тарыдым. Авария булды. ( бала анз ярдэм итэ.)
Алып баручы: Безгэ тиз арада юл билгелэрен коткарырга кирэк. Ничек коткарабыз?
Мыраужан: {яткан щиреннэн кычкыра) Берничэ тылсымлы суз эйтергэ кирэк.
Балалар: Эфсен-тефсен,
Кирлемэннен кирелеге бетсен.
Кирлемэн, шуны анлап,
Узе ярдэм итсен.
(тукталып, урында бераз биеп торалар.)
Алып баручы: Алайса эйдэ ярышыйк. Кем юл йөру кагыйдэлэрентөгәл үти, шул жинэ. (Мэйданчыкка юл билгелэре урнаштырыла. Велосипедтагы бала аларга карап бер-ике тапкыр булмэ буйлап эйлэнэ. Шул ук велосипедта Кирлемэн дэ булмэ буйлап йереп килэ. Ашыга, кабаланаf юл билгелэренэ карап тормый һэм ялгыша}
Алып баручы. Кирлемэн, син ялгыштыц (кайсы урында -нэрсэ эшлэргэ кирэклеген анлата). Син жинелден. Димэк, светофорны да кайтарып бирергэ туры килэчэк. (Булмэгэ светофор керэ). Кирлемэн кулын селтэп чыгып китэ. {"Кызыл, сары, яшел"уены оештырыла. Кызыл ут кабынгач, барлык балапар баскан урыннарында туктап кала. Сары ут янгач, йөгереп китэргэ эзерлэнэлэр. Яшел ут янгач, төрле якка йөгерешэлэр. Аларны аксый-аксый Мыраужан куа. Светофор яна. Икенче бер баланы элэктергэнче уен дэвам итэ. Тотылган бала да Мырауҗан башкарган рольне ути)
