«Сәламәтлек – зур байлык»
(10 нчы сыйныфның рус төркемендә татар әдәбияты дәресе)
«Сәламәтлек – зур байлык»
Дәрес тибы:ЛКФ,ГКФ
Җиһазлау:Татар теле:рус телендә урта гомуми белем бирүче мәк.10 нчы
с-фы өчен дәреслек.Р.З.Хәйдарова.Р.Л.Малафеева.-Казан:Мәгариф,2009.-159б.
Материал: дәреслек, интерактив такта, презентация.
Метод һәм алымнар: әңгәмә, өлешчә эзләнү, карточкалар белән эш
Максат:
1.Укучыларны спорт белән шөгыльләнү сәламәтлеккә уңай тәэсир итәчәгенә
төшендерү;
2. Укучыларның мөстәкыйльлеген, сөйләм телен һәм логик фикерләү сәләтен камилләштерү.
3. Үз сәламәтлегең турында кайгыртучанлык һәм чисталыкка омтылыш тәрбияләү .Спортка мәхәббәт тәрбияләү
Җиһазлау: дәреслек, тактадагы язмалар, рәсемнәр, күрсәтмә материаллар, сүзлекләр, лексика язылган плакатлар, компьютер слайдлары.
Дәрес барышы.
I.Оештыру.
Уңай психологик халәт тудыру.
-Хәерле көн,укучылар! Иртәбезнең шулай матур, көнебезнең имин үтүен теләп, дәресне башлыйк.
- Ә сез, укучылар, нинди теләктә? (Сәламәт булырга, яхшы билгеләр алырга,дуслар табарга телим)
Үсми ул бакчада ,
Сатылмый акчага,
Үзеңдә ачкычы,
Үзеңдә баскычы.
Ул безнең зур байлык- Исәнлек һәм саулык.
-Кешенең иң зур байлыгы нәрсә?
II. Актуальләштерү.
Һәрберебез сәламәт булырга тели. Ә сәламәт булу – ул үзебездән тора.
Сәламәт булу өчен нәрсә мөһим?
Өй эшләрен тикшерү.
Сезгә өй эше итеп бирелгән ситуацияләргә диалог төзеп килергә бирелгән иде. Əйдәгез, шуларны тыңлап китик.
1.Позвоните своему другу в больницу и спросите. Как он себя чувствует. В какой палате он лежит. Как его лечат.
2. Позвони в школу и скажи, что у тебя болит голова и ты не придешь, а пойдешь в поликлинику.
3. Вы пришли в аптеку.Попросите у аптекаря лекарство.
4. Вызовите врача на дом.
5. Два друга встретились на улице.Один из них курит. Друг ему объясняет о вреде курения.
Сәламәтлек өчен нәрсә файдалы?( презентация)
гимнастика
зарядка
спорт
витамин
аэробика
көндәлек режим
файдалы ризыклар
җиләк-җимешләр
яшелчәләр
саф һава
Сәламәтлек өчен нәрсә зарарлы? ( презентация)
агрессия
III. Яңа төшенчәләр формалаштыру.
-Сәламәтлек турында сөйләшүебезне дәвам итәбез. Дәреслекләрегезнең 47 нче битен ачыгыз. Бүгенге дәреснең темасы “Сәламәтлек –зур байлык” текстын укырбыз.
1. Яңа сүзләр белән танышу.
Исерткеч эчемлекләр -алкогольные напитки
Кыздырылган -жареный
Кызынырга-загорать
Җаваплы-ответственный
Аралаштырырга-чередовать
Су коенырга-купаться
-укытучы укый
-укытучы артыннан уку
- татар хәрефләре өстендә эш
-укытучы рус телендә әйтә, ә укучылар тәрҗемә итәләр.
-сүзтезмәләрне тәрҗемә итегез:
җареное мясо,загорать на солнце,купаться в речке,ответственный человек чередовать физическим трудом, не употреблять алкогольные напитки.
2) Сүзтезмәләрне тәрҗемә итегез:
Тормышын яхшырта,һәр кеше,үзе җаваплы,беренче чиратта,дөрес туклану,йокы алдыннан,бик мөһим,яланбаш йөрү,исерткеч эчемлекләр,тәмәке тартмау.
3) Укучылар, текстны укыганнан соң сезгә җөмләне дәвам итәргә кирәк,сәламәт булу өчен, нишләргә кирәк? Чылбыр аша уку, тәрҗемә итү.
4) Димәк, текстта сүз нәрсә турында бара? (балаларның җаваплары тыңлана)
Сәламәт булу өчен, ... .
5)Сорауларга җавап бирегез.
1.Дөньяда иң зур байлык нәрсә ?
2.Нинди кеше эшли дә,тормышын да яхшырта, ял да итә?
3.Сәламәт булу өчен, беренче чиратта нишләргә кирәк ?
4.Кышын нәрсәдә шуарга була? Ә җәен?
5.Дөрес туклану организм өчен файдалымы?
6.Сәламәтлекне саклау өчен иң беренче шартлар нинди?
Физминутка.(Мин физик күнегүләрне әйтәм ,ә сез шул күнегүләрне үтисез)
Башларны алга иябез,артка иябез;иң башларын сикертәбез,кулларны биетәбез,кулларны алга,янга сузабыз,чүгәләп алабыз.
Аудирование.Текстны игътибар белән тыңлагыз. Бу текстта нинди бөек кешеләр турында сүз бара?
Бөек кешеләребездә спортның төрле төрләре белән шөгыльләнгәннәр. М.Ломоносов беренче Олимпия уеннарын кертергә уйлаган, Суворов сугышчан гимнастика керткән, Пушкин бик сыгылмалы, нык мускуллы булган, Толстой 70 яшендә конькида йөгерүдә катнашкан, М.Горький йөзгән, чаңгы шуган, тимераякта йөргән.Ирина Роднина дүрт яшендә рахит белән нык авырган һәм үзендә кече яшьтән зур ихтыяр көче табып спорт белән шөгыльләнә башлаган һәм танылып фигуралы шуу буенча күп мәртәбә чемпион исемен яулый. Бу өлкәдә тренер булып эшли.
Сау – сәламәт булсын өчен кеше нәрсәләр эшләргә тиеш?
(Спортны яратырга ,режим белән тукланырга, санитария-гигиена таләпләрен төгәл үтәргә: чисталыкны бар урында да сакларга, иртә-кич тешләрне чистартырга, атна саен мунча яки душ керергә,чәчне даими юып, тарап торырга, тырнакларны озын йөртмәскә, җәен җиңел, кышын җылы кием киеп йөрергә. Һәркөнне физик күнегүләр ясарга. Исерткеч эчемлекләр эчмәскә, тәмәке тартмаска, спорт секцияләренә йөрергә.)
IV.Белем һәм күнекмәләрне ныгыту.
1.Ситуатив күнегүләр үткәрү.
-Укучылар, мин сезгә төрле ситуацияләр тәгъдим итәчәкмен.
1) Вы с другом записываетесь в спортивную секцию.
Тренер хочет узнать, делаете ли вы утром зарядку. Как он спросит?
-Малайлар, сез иртән зарядка ясыйсызмы?
-Маша спроси у Стаса, делает ли он утром зарядку?
2) Тренер хочет узнать у Андрея, бегает ли он по утрам.
-Андрей,син иртән йөгерәсеңме?
-Влад спроси у Светы, бегает ли она по утрам?
3) Тренер хочет узнать у Антона, катается ли он зимой на коньках.
-Антон,син кыш көне тимераякта шуасыңмы?
-Карина спроси у Гели, катается ли она зимой на лыжах?
2. Карточкалар белән эш. (һәр укучы алдында о,ө,ә,е,у,ү хәрефләре,укытучы сүз әйтә,ә укучылар шул сүздә булган хәрефне,яки булмаган хәрефне күтәрә.Мәсәлән: о,ө хәрефләрен әзерләгез, кайсы хәреф юк,шуны күрсәтегез,укытучы:спорт,укучылар ө хәрефен күтәрә һ.б.).
ә-е (кайсы хәреф бар)– сәламәт бул, норма белән ашау, көндәлек режим, йөгерү.
О,ө (кайсы хәреф юк) - өс киемнәре(о), су коенырга (ө), көймәдә йөрергә(о), физкультура белән шөгыльләнергә(о)
У-ү -ә(кайсы хәреф юк)-сәламәтлекне саклау(ү), сәламәтлек-зур байлык(ү), бүлмәне җилләтергә(у), дөрес туклану(ү,ә)
-Бүген без дәрестә сәламәтлек һәм сәламәт яшәү рәвеше турында яңа
белемнәр алырдык.
-Укучылар, сезнең сәламәт буласыгыз киләме?
-Ә нәрсә соң ул сәламәтлек? (Яхшы кәеф;бернәрсә дә авыртмый; уйныйсы,сикерәсе һәм укыйсы килә; сәламәт кешеләр табигатьне яраталар; дөньяны матур күрәләр.)
-Ә сәламәт булу өчен нишләргә кирәк? (Спорт белән шөгыльләнергә, дөрес тукланырга, көндәлек режимны төгәл үтәү,саф һавада йөрергә, җиләк -җимеш ашарга, салкын су белән юынырга, физик күнегүләр ясарга. )
V. Йомгаклау.
Сәламәтлек - кеше бәхетенең нигезе. Сәламәт булганда гына кеше үзенең теләк- омтылышларына ирешә ала.Шуның өчен без кешенең хезмәткә сәләтлеген, рухи байлыгын, сәламәтлеген тәэмин итә торган билгеле бер кагыйдәләрне үтәргә һәм зарарлы гадәтләрдән сакланырга тиеш
Сәламәт булу өчен, ... җөмләсен дәвам итегез. (Һәр укучы үз фикерен әйтә)
- Без сәламәтлекне сакларга тиеш. Һәр кеше үзенең сәламәтлеген үзе саклый.
Дәресебезне шундый сүзләр белән тәмамлыйсы килә:
Спорт белән шөгыльләнү кешене матур итә, көчле итә. Андый кешеләр көчле рухлы була. Авырлыклар каршында каушап калмый. Максатына ирешә. Ә куелган максатка ирешү өчен, һәр көнне билгеле бер күләмдә физик күнегүләр башкарырга кирәк. Менә шунда гына хезмәтнең нәтиҗәсен күрерсең .Укучылар, мин сезнең тормышка белемле булып кына түгел, сәламәт булып та аяк басуыгызны телим. Авырмагыз, шәхси гигиена кагыйдәләрен үтәгез, чисталыкны саклагыз, үзегезнең сәламәтлегегез турында кайгыртыгыз, исәнлек-саулык сезгә.
VI Өй эше.
Үзегезгә ошаган спорт төре турында 10-12 җөмләле хикәя төзеп килергә.
VII. Билгеләр кую.
Саубуллашу
