5 класс башкорт теле

Автор публикации:

Дата публикации:

Краткое описание: ...

№

п/п

Дөйөм үтеләсәк тема

Дәрес темаһы

Маҡсаты

Сәғәттәр һаны

Үткәреләсәк дәрес ваҡыты

Тура килгән сәғәттәр

һаны

Яҙма эш төрҙәре


1.




2.

3.


4.


5.

6.

I сирек

Тел-аралашыуҙың иң мөһим сараһы.

(1 сәғәт)


Һүҙ составын һәм һүҙ төркөмдәрен ҡабатлау.

(4 сәғәт)


Аңлатмалы диктант


Телмәр үҫтереү


1 сентябрь – Белем байрамы




Һүҙ киҫәктәре. Исем

Сифат Сифат дәрәжәләре. Һан.


Аңлатмалы диктант

Ҡылым.

Инша

Һүҙҙең морфологик киҫәктәре: тамыр һәм ялғауҙар. Ҡалын һәм нәҙек ялғауҙар.

Исемдәрҙең һан, килеш менә үҙгәреше, күплек һәм килеш ялғауҙарының дөрөҫ яҙылышы. Яңғыҙлыҡ исемдәрҙең дөрөҫ яҙылышы.

Сифат. Сифаттарҙың дәрәжәләре.

Цифр менән бирелгән һандарҙа, даталарҙа ялғауҙарҙың дөрөҫ яҙылышы.


1 сәғ.




1 сәғ.

1 сәғ.


1 сәғ.

1 сәғ.

1 сәғ.











Диктант

“Белем байрамы”


Инша Шишкиндың “Йәй” картинаһы буйынса

7-8.


9.

10.

11.


12.

13.

14.

15-16.


17

18

Синтаксис һәм пунктуация

(18 сәғәт)










Контроль диктант

Һүҙбәйләнеш


Һөйләм

Хәбәр, һорау, өндәү һөйләмдәр

Һөйләмдең баш киҫәктәре.

Һөйләмдең эйәрсән киҫәктәре. Аныҡлаусы.

Тултырыусы

Хәлдәр

Һөйләмдең тиң киҫәктәре


Текст

Контроль диктант

Синтаксис һәм тыныш билдәләре (пунктуация) тураһында төшөнсә.

Һүҙбәйләнеш, һүҙбәйләнештә эйәртеүсе һәм эйәреүсе һүҙҙәр.

Һөйләмдең баш киҫәктәре: эйә, хәбәр һөйләмдәрҙең эйәрсән киҫәктәре; аныҡлаусы, тултырыусы, хәлдәр.

2 сәғ.


1 сәғ.

1 сәғ.

1 сәғ.

1 сәғ.


1 сәғ.

1 сәғ.

2 сәғ.


1 сәғ.

1 сәғ.














Диктант “Сейә япрағын ҡойғас”

19.

20-21


22.

23.


24.

25.






Бәйләнешле телмәр үҫтереү

Өндәш һүҙ

Ҡушма һөйләм


Тура телмәр

Тура телмәрҙә тыныш билдәләре

Изложение

Синтаксис һәм пунктуация буйынса үтелгәндәрҙе ҡабатлау

Өндәш һүҙҙәр, улар эргәһендә тыныш билдәләре.

Ҡушма һөйләм тураһында төшөнсә (һәр ябай һөйләмдә эйәһе лә, хәбәре лә булған ҡушма һөйләмдәр менә эш ителә).

Тура телмәр. Тура телмәрле һөйләмдәрҙә тыныш билдәләренең ҡуйылышы.

1 сәғ.

2 сәғ.


1 сәғ.

1 сәғ.


1 сәғ.

1 сәғ.









Изложение

“йәй”


26-27.


Фонетика һәм графика.


Инеш дәрес. Башланғыс кластарҙа үтелгәндәрҙе ҡабатлау. Фонетика


Фонетика тураһында төшөнсә. Телмәр өндәре. Телмәр ағзалары. Өндәреҙң яһалышы.


2 сәғ.

[pic]

27










28-30



31-33



34.

II сирек


Орфография. Телмәр мәҙәниәте (22 сәғәт)




Контроль диктант


Һуҙынҡы һәм тартынҡы өндәр



Өн һәм хәреф. Алфавит



Контроль диктант

Ҡалын һәм нәҙек һуҙынҡылар.

Өн һәм хәреф. Өндәрҙең яҙыуҙа хәрефтәр менән белдерелеүе. Алфавит. Оргфография тураҙында төшөнсә. Айырыу билдәләре: ь, ъ уларҙың дөрөҫ ҡулланылышы.




3 сәғ.



3 сәғ.



1 сәғ.











Диктант

“Аҫыл хазина”

35.


36


37-38


39-40


41-42



43-44.



45-46


47

48.

49.


















Бәйләнешле телмәр үҫтереү

Һуҙынҡыларҙың дөрөҫ яҙылышы.

Һуҙынҡыларҙың дөрөҫ яҙылышы . О, ө, ы, е

Ижек. Уларҙың төрҙәре.


Баҫым.


Һуҙынҡыларҙың дөрөҫ әйтелеше


Тартынҡыларҙың дөрөҫ әйтелеше


Өндәрҙең оҡшашыуы


Контроль диктант

Үтелгәндәрҙе ҡабатлау

Изложение

Ижек. Ижектәрҙең төрҙәре, һүҙҙәрҙе юлдан юлға күсереү.

Баҫым. Баҫымлы һәм баҫымһыҙ ижектәр. баҫымдың һуңғы ижеккә, һүҙ уртаһындағы һәм тәүге ижеккә төшөү осраҡтары.

Өндәрҙең һуҙынҡыларға һәм тартынҡыларға, яңғыарау һәм һаүғырау тартынҡыларға бүленеү сәбәптәрен аңлата белеү.

Һуҙынҡылар менән тартынҡыларҙың дөрөҫ әйтелеш нормаларын, яҙыу ҡағиҙәләрен күҙәтә белеү.

1 сәғ.


1 сәғ.


2 сәғ.


2 сәғ.


2 сәғ.



2 сәғ.



2 сәғ.


1 сәғ.

1 сәғ.

1 сәғ.



















Диктант

“Үрғуян”

Изложение “Умарталыҡта”

50.

Лекиска. Телмәр үҫтереү

(5 сәғәт)

Лексика тураһында төшөнсә. Һүҙҙең мәғәнәһе.

Лексика тураҙында дөйөм тешенсә. Терминдың мәғәнәһен асыу.

1 сәғ.

[pic]

23




51.

52.

53.

54.

55.

III сирек

Лексика. Телмәр үҫтереү

(5 сәғәт)

Һүҙҙең күп мәғәнәлелеге. Һүҙҙәрҙең күсмә мәғәнәһе.

Омонимдар

Синонимдар.

Изложение

Һүҙҙең лексик мәғәнәһе. Һүҙҙәрҙең тура һәм күсмә мәғәнәлә ҡулланылыуы. Мәғәнәләре буйынса һүҙҙәрҙең төркөмдәре.

1 сәғ.

1 сәғ.

1 сәғ.

1 сәғ.

1 сәғ.







Изложение

“Васыят”

57.

Антонимдар


1 сәғ.




58.

59.

60.

61.

Һүҙьяһалыш һәм орфография

(10 сәғәт)

Тамыр һәм ялғауҙар

Ялғауҙарҙың төрҙәре

Тамыр һәм яһалма һүҙ.

Ялғауҙарҙың дөрөҫ яҙылышы.

Тамыр һәм ялғауҙар. Тамыр һәм һүҙҙең нигеҙе. Яһаусы һәм үҙгәртеүсе ялғауҙар.

1 сәғ.

1 сәғ.

1 сәғ.

1 сәғ.




62.

Телмәр үҫтереү

Инша


1 сәғ.



Инша

63.


64.

65

66-67.


68.




Телмәр үҫтереү



Контроль диктант

Һүҙьяһалыш. Һүҙҙәрҙең яһалыу юлдары.

Ҡушма һүҙҙәр.

Изложение.

Ҡушма һүҙҙәрҙең дөрөҫ яҙылышы.

Контроль диктант.

Һүҙьяһалыш. Һүҙьяһалыш юлдары.

Ҡушма һүҙҙәрҙең дөрөҫ яҙылышы. Төрлө юлдар менән яңы һүҙҙәр яһауға күнектереү.

1 сәғ.

1 сәғ.

1 сәғ.

2 сәғ.


1 сәғ.






Изложение


Диктант

“Сәйәхәт”

69.


70.



71.

72.



73.


74.


75.

76.

Морфология. Орфография. Телмәр мәҙәниәте.

(7 сәғәт)

Үҙ аллы һәм ярҙамсы һүҙҙәр. Һүҙ төркөмдәре.

Исем. Исемдең мәғәнәһе, морфологик билдәләре. Синтаксик функцияһы.

Уртаҡлыҡ һәм яңғыҙлыҡ исемдәр.

Исемдәрҙең яһалышы. Ялғауҙар ҡушыу юлы менән исем яһалыу.

Һүҙҙәрҙе ҡушыу юлы менән исем яһалыу.

Һүҙҙәрҙе пралау юлы менән исем яһалыу.

Контроль диктант

Һүҙҙәрҙе бәйләү һәм ҡыҫҡартыу юлы менән исем яһалыу.

Исемдең дөйөм мәғәнәһе, морфологик билдәләре.

Уртаҡлыҡ һәм яңғыҙлыҡ исемдәр. Яүғыҙлыҡ исемдәрҙең һур хәреф менән башлап яҙылыуы.

Исемдәрҙең төрлө юлдар менән яһалыуы.

Исемдәрҙеге һәм уларҙағы ялғауҙарҙы дөрөҫ әйтең һәм күнекмәләре биреү. Уҡыусыларға һүҙьяһалыш юлдарын үткәндә алған белемдәрен ҡулланырға өйрәтеү.

1 сәғ.


1 сәғ.



1 сәғ.


1 сәғ.



1 сәғ.


1 сәғ.


1 сәғ.

1 сәғ.

















Диктант “Торналар осоуы”

77-78.

Бәйләнешле телмәр үҫтереү

Изложение


2 сәғ.



Изложение

“Бүре баҫтырған”

79.



80.


81.


82.

Ҡылым. Уны телмәрҙә ҡулланыу.

( 15 сәғәт)

Ҡылым. Ҡылымдың мәғәнәһе. Морфологик билдәләре. Синтаксик роле.

Ҡылымдарҙың заман, зат һәм һан менән үҙгәреше.

Үҙ аллы һәм ярҙамсы ҡылымдар.

Тамыр һәм нигеҙ ҡылымдар.

Ҡылымдың мәғәнәһе. Морфологик билдәләре, синтаксик вазифалары. Үҙ аллы һәм ярҙамсы ҡылымдар. Ҡылымдарҙың яһалыу юлдары.

1 сәғ.



1 сәғ.


1 сәғ.


1 сәғ.

[pic]

31















83.

84.


85.




86

87.



88.


89.



90.


91.

92.

IV сирек

Ҡылым. Уны телмәрҙә ҡулланыу.

( 15 сәғәт)

Ҡылымдарҙың яһалышы.

Ҡылымдың затлы формалары.


Бойороҡ һөйкәлеше.

Бойороҡ һөйкәлеше ҡылымдарының зат, һан, барлыҡ-юҡлыҡ менән үҙгәреше.

Хәбәр һөйкәлеше.

Хәбәр һөйкәлеше ҡылымдарының заман менән үҙгәреше.

Хәбәр һөйкәлеше ҡылымдарының үткән заманы.

Хәбәр һөйкәлеше ҡылымдарының хәҙерге заманы

Хәбәр һөйкәлеше ҡылымдарының киләсәк заманы.

Шарт һөйкәлеше.

Теләк һөйкәлеше.


Ҡылымдарҙың затлы формалары. Бойороҡ һөйкәлеше.

Хәбәр һөйкәлеше, мәғәнәһе. Үткән, хәҙерге, киләсәк заман формалары.


Шарт һөйкәлеше. Шарт һөйкәлеше ҡылымдарының мәғәнәһе һәм яһалышы.

Теләк һөйкәлеше. Теләк һөйкәлеше ҡылымдарының мәғәнәһе, уларҙың яһалышы.


1 сәғ.

1 сәғ.


1 сәғ.




1 сәғ.

1 сәғ.



1 сәғ.


1 сәғ.


1 сәғ.


1 сәғ.

1 сәғ.


















93.

Контроль диктант

Контроль диктант


1 сәғ.



Диктант “Йәшенле ямғырҙан һуң”

94.

Ҡабатлау

“Ҡылым” темаһын ҡабатлау һәм йомғаҡлау.


1 сәғ.




95.


Инша

Бүлек буйынса бөтә үтелгәндәрҙе йомғаҡлау

1 сәғ.



Инша “Йылғала”

96.


97.

Үтәлгәндәрҙе ҡабатлау һәм дөйөмләштереү.

(4 сәғәт)

Тел фәненең өйрәнелгән бүлектәре.

Синтаксис һәм пунктуация, лексика һәм һүҙьяһалыш.

Бүлек буйынса бөтә үтелгәндәрҙе тәртипкә килтереү һәм йомғаҡлау

1 сәғ.


1 сәғ.




98.

Телмәр үҫтереү

Изложение


1 сәғ.



Изложение

“Ҡоймаҡ”

99.


100.

Үтәлгәндәрҙе ҡабатлау һәм дөйөмләштереү.

Һүҙ төркөмдәре буйынса үтелгәнде ҡабатлау.

“Мәңге йәшә, эй, һөй0клө башҡорт теле!”


1 сәғ.


1 сәғ.




101.

Контроль диктант

Контроль диктант


1 сәғ.



Диктант

“Торатау еҫле үлән”

102-105.

Үтелгәндәрҙе ҡабатлау

Үтелгәндәрҙе ҡабатлау

Уҡыу йылы бөтә үтелгәндәрҙе тәртипкә килтереү һәм йомғаҡлау

4 сәғ.

[pic]

24










Список литературы, пособий и т.д. Программа по башкирскому языку для V – XI классов (на башкирском языке), Ижевск: КнигоГрад 2008. – 160 стр. Составители: В.Ш. Псанчин, Ю.В. Псанчин

Родной язык / для 5 класса средней школы. Уфа – 2011 г. Псянчин Вали Шагалиевич., Псянчин Юлай Валиевич






Аңлатма яҙыу


Төшөнсәләр:

  • йәмғиәт тормошонда телең роле; туған телдең әһәмиәте;

  • синтаксис, стилистика; тыныш билдәләре, текст, һөйләм, һүҙбәйләнеш; ҡушма һөйләм төшөнсәлре;

  • фонетика, телмәр өндәре, ижек, һүҙ баҫымы, һуҙынҡы һәм тартынҡы өндәр; өндәрҙең бер-береһенә оҡшашыуы төшөнсәләре;

  • орфоэпия, төп орфоэпик норма төшөнсәләре;

  • графика; алфавит; хәрефтәрҙең өндәрҙе сағылдырыу төшөнсәләре;

  • орфография, һуҙынҡыларҙың һәм тартынҡыларҙың дөрөҫ яҙылышы, һуҙынҡыларҙың һәм тартынҡыларҙың һүҙҙең тамырында, ялғауҙарҙа, һүҙ араһында яҙылышы һәм әйтелеше, һүҙҙе юлдан юлға күсереү;

  • лексика; һүҙҙең лексик һәм грамматик мәғәнәһе; һүҙҙең тура һәм күсмә мәғәнәһе; синонимдар, антонимдар, омонимдар.

  • грамматика морфема (ялғау, һүҙҙең бер өлөшө, киҫәге); тамыр, нигеҙ, яһаусы ялғау, үҙгәртеүсе ялғау; тамырҙаш һүҙҙәр; һүҙъяһалыш юлдары;

  • текстың эсендә һөйләмдәрҙең бер-береһенә бәйләнеп килеү саралары (юлдары); йәнле һөйләү, фәнни, күркәм (художестволы) стилдәр;

  • телмәр төрҙәре (типтары): хикәйәләү, тасуирлау (һүрәтләү), хөкөм сығарыу (мөнәсәбәт белдереү).



Күнекмәләр:

  • фонетика, өн-хәреф, һүҙьяһалыш, һүҙ төҙөлөшө буйынса анализ яһай белеү;

  • һүҙбәйләнеш, ябай ике составлы һөйләмдәр, теркәүесһеҙ һәм теркәүесле ҡушма һөйләмдәр төҙөй белеү;

  • һуҙынҡылар менән тартынҡыларҙың төп һыҙаттарын дөйөм билдәләре буйынса төркөмләй, һүҙҙәрҙең тамырында, ялғауҙарында һуҙынҡылар менән тартынҡыларҙы дөрөҫ яҙа, өйрәнелгән орфография ҡағиҙәләрен тәртипкә килтерә белеү;

  • йәнле һәм яҙма тҡлмәрҙә синонимдарҙы, антонимдарҙы, күсмә мәғәнәле һүҙҙәрҙе ҡуллана белеү;

  • өндәш һүҙе һәм тиң киҫәктәре булған ябай һөйләмдәрҙә тыныш билдәләрен ҡуя белеү.
Читать полностью »