Күні: класс: пәні:қазақ әдебиеті
Сабақтың тақырыбы: Қандай мамандар сұраныста?Шылау
Мақсаты :
Білімділігі: Оқушыларға қазіргі еңбек нарығында сұраныстағы мамандар туралы, мамандықтардың түрлері жайлы мағлұмат беру; : Шылау сөздердің сөздер мен сөйлемдерді байланыстыратынын білу, шылау мен жалғауды ажыратылуын, оның тіліміз үшін маңыздылығын түсіну
Дамытушылық: Дұрыс сөйлеу, дұрыс жазу нормаларын қалыптастыру, есте сақтау, ойлау қабілеттерін дамыту. Өз ойларын еркін жеткізе білуге дағдыландыру, ойын түрлері арқылы пәнге деген қызығушылықтарын ояту;
Тәрбиелік мәні: Әр түрлі мамандық иелеріне деген құрмет сезімдерін оята отырып, ұлтжандылық пен Отансүйгіштік рухта тәрбиелеу.
Сабақтың типі: Жаңа сабақ
Сабақтың түрі: Жарыс сабақ
Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, түсіндіру, дидактикалық ойындар, «Миға шабуыл»
Сабақтың көрнекілігі: Мультимедиялық проектор, слайд, карточкалар
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі (3мин)
Сәлемдесу. Кезекшімен тілдесу,оқушылардың сабаққа даярлығын тексеру.
Психологиялық дайындық
Үш түс арқылы оқушылардың көңіл-күйлеріне білу. Оқушылар өздерінің көңіл-күйлеріне байланысты түстерді көтереді. Қызыл-өте жақсы; жасыл –жақсы; сары – нашар.
Үй тапсырмасын сұрау.
Үй тапсырмасын бекіту.Тест тапсырмасы. Теориялық білімдерін тексеру.
1.Еліктеу сөздер мағынасына қарай бөлінеді:
А)дара, күрделі В) еліктеуіш,бейнелеуіш С) негізгі, туынды
2.Негізгі еліктеу сөзді тап: А)бұрқ-сарқ В)тарс С) жалтың-жұлтың
3.Күрделі еліктеу қатысқан сөйлемді көрсет. А) Сауға деді, саңқ етіп. В) шаңы бұрқ етті С) Мылтық даусы тарс-тұрс естілді.
4.Бейнелеуіш қайсысы? А)тарс В) сыңғыр С)жалт-жұлт
5.Еліктеу сөзді тіркесті көрсет. А)емін-еркін отырды В) сылқ-сылқ күлді С) мыңға жуық
«Көрші-көрші» тесті тексеру. Бір бірін тексеріп, критериилер арқылы тақтадағы кестеде бағалайды. Жаңа тақырыпқа көшу
Серпілген сауал
Қазақ тілінде неше сөз табы бар?
Зат есім дегеніміз не? Қандай сұрақтарға жауап береді,қандай түрлері бар?мысал келтір
Сын есім дегеніміз не? Қандай сұрақтарға жауап береді,қандай түрлері бар?мысал келтір
Сан есім дегеніміз не? Қандай сұрақтарға жауап береді,қандай түрлері бар?мысал келтір
Етістік дегеніміз не? Қандай сұрақтарға жауап береді,қандай түрлері бар?мысал келтір
Одағай дегеніміз не? Қандай түрлері бар?мысал келтір
Үстеу дегеніміз не? Қандай сұрақтарға жауап береді,қандай түрлері бар?мысал келтір
Есімдік дегеніміз не? Қандай сұрақтарға жауап береді,қандай түрлері бар?мысал келтір
Еліктеуіш сөздер дегеніміз не?Қандай түрлері бар? Мысал келтіріңдер
Қандай сөз табы туралы айтылмай қалды?
Жарайсыңдар,шылау.Осы шылау туралы не білесіздер «Ақыл картасын» жасау. Топпен жұмыс жасайды.
Графикалық диктант.
Септеулік
демеулік
жалғаулық
-ақ туралы бірақ -мыс мен соң ғана шейін ма сайын дегенмен ше біресе
Есіңде сақта!
Мен,менен,бен,бенен,пен,пенен жалғаулығы түбірге қосылып жазылатын көмектес септік жалғауымен сырт тұлғасы жығынан ұқсас,сондықтан көмектес септік жалғауын сөйлемде түсіріп айтуға болмайды,ал мен,бен,пен жалғаулығын түсіріп айтуға немесе өзге жалғаулықпен ауыстырып айтуға болады.Мысалы: Біліммен(немен) биік мақсатың. Білім мен тәрбие – егіз ұғым. Білім және тәрбие-егіз ұғым.
Да,де,та,те шылуы сырт тұлғасы жағынан жатыс септік жалғауымен ұқсас келеді. Жатыс септік жалғауы бірге жазылады,түсіріп айтуға болмайды. Ал шылау бөлек жазылады,оны түсіріп немес басқа жалғаулықпен алмастырып та қолдануға болады.Мысалы: Сен де сезін дегенде де шылауын түсіріп айтуға болса,Сенде тудым,сенде өстім деген өлең жолдарындағы де жалғаулығын алып тастасақ, сен тудым,сен өстім деп айтылмайды.
Демеулік шылаулардың жазылуы ерекше.-ақ,-ау,-мыс,-міс,-ды,-ді демеуліктері өзінен бұрын тұрған сөзбен дефис (-) арқылы жазылады.
Мысалы:Қайран Қарасазым-ай! Сағындым-ау,сағындым-ау!
«Ойлан, жаз!» Жалғау ма, әлде шылау ма? Жақшаның ішіндегі шылаулар мен жалғауларды ажыратып жазу.
1.Үстел үстінен кітапты алдым(да) тұрып кеттім.2. Балабек(пен) Мұрат отын жарды.3.Марат Біржан(мен) бірге қалаға оқуға барды.4. Арман(да), қиял(да) адамға қанат бітіреді. 5.Сол кезде қайық аударылып кетіп,үстіндегі адамдар суға батады(мыс)
Сөздікпен жұмыс. «Бұл кім, тауып көрші?» ойынын ойнату
Күміс қанат, сұңқары,
Көкке еркін сүңгиді.
Бұлттан да тым әрі,
Кеткен жанды кім дейді? (Ұшқыш)
3) Қалпағы ақ қарасаң,
Дәрігер емес, бірақ ол.
Дәм мәзірін қаласаң,
Алға ұсынып тұрады ол. (Аспазшы)
5) Оның тіккен бұйымы,
Аяғыңды қаптайды.
Шыға қалса жұлымы,
Әдемілеп баптайды. (Етікші)
8) Адамның жүзін,
Басы мен көзін
Айнытпай салатын
Салатын кім суретін? (Суретші)
Сөздерді сөз құрамына талдау. Бір сөзбен қалай аталады.Бұл қандай мағына беріп тұр.
Ия,дұрыс.мамандық атаулары.
-Балалар, мамандық дегеніміз не? Белгілі бір мамандық иесі болу үшін не істеу керек?(оқушылардың жауабы)
Мамандық дегеніміз – адамның еңбек қызметінің түрі.
-Ал енді еңбек пен мамандықтың айырмашылығы неде деп ойлайсыңдар? (оқушылардың жауабы)
Еңбек – адамның материалдық және рухани жағдайын құруға бағытталған. Еңбек әрқашан мақсатты, яғни әрдайым нәтижелі болу керек.
Ал мамандық – еңбек қызметінің түрі, ол арнайы біліктілік пен білімділікті талап етеді.
«Мамандық» сөзіне анықтама беру
Профессия - латын сөзінен шыққан, “professio”- анықталған іс, мамандық дегенді білдіреді.
Мамандық - қарапайым өмір сүру көзі болып табылатын және қандай да бір дайындықты, жауапкершілікті талап ететін еңбек қызметінің маңызды бөлігі.
Мамандық таңдау - тағдырыңды таңдау деген сөз. Кейінгі өмірде өкінбейтіндей, өз қабілеті мен бейімділігіне сай кәсіп түрін таңдау.. Бұл өте жауапкершілікті және маңызды ісӘлемде 40 мыңға жуық әр түрлі мамандықтар бар. Статистердің зерттеуі бойынша жыл сайын 25 млн адам өзінің жұмыс орнын ауыстырып, оның 12 %-ы қайтадан өз орнына қайтып оралады екен.
-Қазіргі еңбек нарығында қандай мамандар сұраныста деп ойлайсыңдар?
Мамандар болжамы бойынша жарқын болашақта кәсіби-техникалық мамандарға, инженер-технологтерге сұраныс өте жоғары екен.
Бағдарламашылар, веб-дизайнерлер, нанотехнологиямен байланысты мамандар: медицина, білім беру, тамақ өнеркәсібі, машина жасау, ғарыш технологиялары, биотехнология мен электроника мамандары, маркетинг пен сауда менеджерлері, халыққа қызмет көрсету саласы мамандары сұранысқа ие мамандардың тізімінде екен.
Ал аспазшы, тігінші, автомеханик, құрылысшы-сылақшы, техник-сантехник, медбике және т.б. мамандар үнемі сұраныстағы мамандар болып табылады.
Мәтінмен жұмыс.Мәтін оқу,аудару.Мәтіннен шылау сөздерді табу,түрін ажырату.
Мамандық таңдау- әрбір мектеп бітіруші түлектің мақсаты. « Армансыз адам , қанатсыз құспен тең” дейді халық. Барлық адам баласының арманы болады . Арманшыл адам болашақта дегеніне жете алады. Мамандық пен өнерді адам өз қабілетіне қарай таңдап алады. Мамандықтың түрі көп . Халық алдына шығып ән салатын әнші болу. Адамға өмірінің арашасы болатын ақ халатты дәрігер болу. Сөзбен өрнек салатын жазушы болу. Шәкірттерді білімге жетелейтін ұстаз болу . Адам жас кезінен бастап өзінің жүрегі қалаған мамандығына бейімделе бастайды . Терең білім алуға талпынады . Өз бетінше ғалымдардың өмірімен танысады. Сондықтан да балалық шақ пен болашақ әрқашан үндесіп жатады. Болашаққа апаратын тура жол балалық шақтан басталады. Сондықтан да ата – ананың , ұстаздың берген сапалы білімі мен өнегелі тәрбиесін дұрыс ұғынып , түсініп оқу жастардың басты міндеті болмақ.
Сергіту.
“Ең , ең жақсы “ойыны. (2мин)
Ең, ең ақшасы көп.....(банк қызметкері)
Ең, ең жасыл.....(бақташы, гүл өсіруші, географ)
Ең, ең тәтті....(аспаз, кондитер)
Ең, ең күлкілі......(клоун)
Ең, ең жауапты.........(сот, бухгалтер)
Ең, ең салмақты.....(заңгер, мұғалім)
Ең, ең қарым- қатынасы күшті.....(бизнесмен)
V. Қорытындылау: (3мин) Ой қозғау.Пікір алмасу.
1. Қазіргі еңбек нарығында қандай мамандар сұраныста?
2. Белгілі бір мамандық иесі болу үшін не істеуіміз керек?
(Оқушылар өз ойларын айтып, пікір алмасады.)
3. Сенің таңдаған мамандығын қандай? Ол мамандықты не үшін таңдадың?
VІ. Үйге тапсырма беру: (2мин)
Еліміздегі ең таңдаулы мамандықтардың тізімін жасаңдар. Олардың артықшылықтарын атаңдар.Мамандық тақырыбында диалог құрау.
Рефлексия
Балалар бүгінгі сабақтан сендер қандай әсер алдыңдар? Сабақ сендерге ұнады ма?
сабақ ұнады сәл ұнады жоқ ұнамады (смайликтері бар стикерлерді тақтаға жабыстырады.)
VІІ. Бағалау. (2мин)
«Мамандықтың жаманы жоқ, бірақ, мұның кез келгеніне икемділік қажет, бұл жай күнелту, тамақ асыраудың ғана жолы емес, үлкен өнерді, зор шеберлікті қажет ететін нәрсе»
Ж.Аймауытов
Графикалық диктант.
Септеулік
демеулік
жалғаулық
-ақ туралы бірақ -мыс мен соң ғана шейін ма сайын дегенмен ше біресе
Графикалық диктант.
Септеулік
демеулік
жалғаулық
-ақ туралы бірақ -мыс мен соң ғана шейін ма сайын дегенмен ше біресе
Графикалық диктант.
Септеулік
демеулік
жалғаулық
-ақ туралы бірақ -мыс мен соң ғана шейін ма сайын дегенмен ше біресе
Графикалық диктант.
Септеулік
демеулік
жалғаулық
-ақ туралы бірақ -мыс мен соң ғана шейін ма сайын дегенмен ше біресе
Графикалық диктант.
Септеулік
демеулік
жалғаулық
-ақ туралы бірақ -мыс мен соң ғана шейін ма сайын дегенмен ше біресе
Мамандық таңдау- әрбір мектеп бітіруші түлектің мақсаты. « Армансыз адам , қанатсыз құспен тең” дейді халық. Барлық адам баласының арманы болады . Арманшыл адам болашақта дегеніне жете алады. Мамандық пен өнерді адам өз қабілетіне қарай таңдап алады. Мамандықтың түрі көп . Халық алдына шығып ән салатын әнші болу. Адамға өмірінің арашасы болатын ақ халатты дәрігер болу. Сөзбен өрнек салатын жазушы болу. Шәкірттерді білімге жетелейтін ұстаз болу . Адам жас кезінен бастап өзінің жүрегі қалаған мамандығына бейімделе бастайды . Терең білім алуға талпынады . Өз бетінше ғалымдардың өмірімен танысады. Сондықтан да балалық шақ пен болашақ әрқашан үндесіп жатады. Болашаққа апаратын тура жол балалық шақтан басталады. Сондықтан да ата – ананың , ұстаздың берген сапалы білімі мен өнегелі тәрбиесін дұрыс ұғынып , түсініп оқу жастардың басты міндеті болмақ.
Мамандық таңдау- әрбір мектеп бітіруші түлектің мақсаты. « Армансыз адам , қанатсыз құспен тең” дейді халық. Барлық адам баласының арманы болады . Арманшыл адам болашақта дегеніне жете алады. Мамандық пен өнерді адам өз қабілетіне қарай таңдап алады. Мамандықтың түрі көп . Халық алдына шығып ән салатын әнші болу. Адамға өмірінің арашасы болатын ақ халатты дәрігер болу. Сөзбен өрнек салатын жазушы болу. Шәкірттерді білімге жетелейтін ұстаз болу . Адам жас кезінен бастап өзінің жүрегі қалаған мамандығына бейімделе бастайды . Терең білім алуға талпынады . Өз бетінше ғалымдардың өмірімен танысады. Сондықтан да балалық шақ пен болашақ әрқашан үндесіп жатады. Болашаққа апаратын тура жол балалық шақтан басталады. Сондықтан да ата – ананың , ұстаздың берген сапалы білімі мен өнегелі тәрбиесін дұрыс ұғынып , түсініп оқу жастардың басты міндеті болмақ.
Мамандық таңдау- әрбір мектеп бітіруші түлектің мақсаты. « Армансыз адам , қанатсыз құспен тең” дейді халық. Барлық адам баласының арманы болады . Арманшыл адам болашақта дегеніне жете алады. Мамандық пен өнерді адам өз қабілетіне қарай таңдап алады. Мамандықтың түрі көп . Халық алдына шығып ән салатын әнші болу. Адамға өмірінің арашасы болатын ақ халатты дәрігер болу. Сөзбен өрнек салатын жазушы болу. Шәкірттерді білімге жетелейтін ұстаз болу . Адам жас кезінен бастап өзінің жүрегі қалаған мамандығына бейімделе бастайды . Терең білім алуға талпынады . Өз бетінше ғалымдардың өмірімен танысады. Сондықтан да балалық шақ пен болашақ әрқашан үндесіп жатады. Болашаққа апаратын тура жол балалық шақтан басталады. Сондықтан да ата – ананың , ұстаздың берген сапалы білімі мен өнегелі тәрбиесін дұрыс ұғынып , түсініп оқу жастардың басты міндеті болмақ.
Мамандық таңдау- әрбір мектеп бітіруші түлектің мақсаты. « Армансыз адам , қанатсыз құспен тең” дейді халық. Барлық адам баласының арманы болады . Арманшыл адам болашақта дегеніне жете алады. Мамандық пен өнерді адам өз қабілетіне қарай таңдап алады. Мамандықтың түрі көп . Халық алдына шығып ән салатын әнші болу. Адамға өмірінің арашасы болатын ақ халатты дәрігер болу. Сөзбен өрнек салатын жазушы болу. Шәкірттерді білімге жетелейтін ұстаз болу . Адам жас кезінен бастап өзінің жүрегі қалаған мамандығына бейімделе бастайды . Терең білім алуға талпынады . Өз бетінше ғалымдардың өмірімен танысады. Сондықтан да балалық шақ пен болашақ әрқашан үндесіп жатады. Болашаққа апаратын тура жол балалық шақтан басталады. Сондықтан да ата – ананың , ұстаздың берген сапалы білімі мен өнегелі тәрбиесін дұрыс ұғынып , түсініп оқу жастардың басты міндеті болмақ.
Мамандық таңдау- әрбір мектеп бітіруші түлектің мақсаты. « Армансыз адам , қанатсыз құспен тең” дейді халық. Барлық адам баласының арманы болады . Арманшыл адам болашақта дегеніне жете алады. Мамандық пен өнерді адам өз қабілетіне қарай таңдап алады. Мамандықтың түрі көп . Халық алдына шығып ән салатын әнші болу. Адамға өмірінің арашасы болатын ақ халатты дәрігер болу. Сөзбен өрнек салатын жазушы болу. Шәкірттерді білімге жетелейтін ұстаз болу . Адам жас кезінен бастап өзінің жүрегі қалаған мамандығына бейімделе бастайды . Терең білім алуға талпынады . Өз бетінше ғалымдардың өмірімен танысады. Сондықтан да балалық шақ пен болашақ әрқашан үндесіп жатады. Болашаққа апаратын тура жол балалық шақтан басталады. Сондықтан да ата – ананың , ұстаздың берген сапалы білімі мен өнегелі тәрбиесін дұрыс ұғынып , түсініп оқу жастардың басты міндеті болмақ.
