МОУ «Большепаратская средняя общеобразовательная школа»
Волжского муниципального района Республики Марий Эл
«Утверждаю» «Согласовано» «Рассмотрено»
Директор школы Зам. директора УВР на заседании МО
Протокол № от
_______________ _______________ _______________
«___» ______2015 «___» ______2015 «___» ______2015
Рабочая программа по родному языку
К учебнику по родному языку для 6-го класса
«Марий йылме» Кузнецова В.В., Кузнецовой Н.В.
Составила: учитель родного языка
и литературы Петрова Г.В.
2015-2016 учебный год
Умылтарымаш
6-шо класслан марий йылме дене паша программым Федеральный государственный стандартлан келыштарен, марий йылме дене тун школлан примерный программе почеш возымо. Предметын тун учебник линийже - 6-шо класслан марий йылме учебник, авторышт - В.В. Кузнецов, Н.В. Кузнецова.
Марий йылме дене паша программе йоча-влакын марий йылме дене шинчымашыштым келгемдыме, тыгак шочмо йылме деке йоратыме кумылыштым да кугешныме койшышытым пенгыдемдыме амал дене возалтын.
Марий йылмым туныктымашын тун цельже да задачыже-влак:
Тунемшын культуроведческий компетенцийжым вияндаш, йылмын путынь тувыран ик ужашыж семын шижаш туныкташ, кеч-могай калыкынат морально-этический нормыж-влакым шындарыше вий семын ончыкташ.
Вес ен дене мутланыме годым йылме законлан энертен, кучылтмо шомак-влакым эскерен, йылме да лингвистический компетенцийжым вияндаш.
Тыгак шонымашым радамлен моштен, вес ен дене мутланымаште коммуникативный компетенцийым вияндаш.
Паша программе системность, научность, доступность принцип негызеш чоналтын.
Программын ужашыже-влак:
6-шо класслан марий йылме дене паша программе тыгай ужаш гыч шога:
Родо-тукым йылме коклаште финн-угор йылме-влак коклаште марий йылмын верже.
Ончыч тунеммым ушештарымаш.
Пале мут.
Чот мут.
Олмештыш мут.
Наречий
Ий мучко тунеммым ушештарымаш.
Чыла тиде ужаш-влак тунемше-влакын коммуниктивный, йылме да лингвистический, культуроведческий компетенцийыштым вияндаш полша.
Коммуникативный компетенцийым шуарыме годым тыгай практический задаче шукталтшаш:
Программын темлымыж почеш тунемше-влакын орфографий ден пунктуаций дене шинчымашыштым келгемдаш.
Марий литератур йылме нормым палаш.
Весе дене мутланыме годым мутпоянлык ден грамматике правилым палымаш.
Ойлымо да возымо годым шке шонымашым чын почын пуаш.
Йылме компетенцийым шуарымаште тыгай задача-влак шукталтыт:
Йылме наукын негызшым тунеммаш; тыгодым фонетике, мут поянлык; мут ышталтмаш, морфологий шотыштопале мут, олмештыш мут, чот мут ден наречийым тунеммаште шинчымаш пуалтеш.
Тунемше-влакын мут поянлыкыштым чарныде тунем толмаш, ойлымо да возымо годым грамматикым эскерыме усталыкым шуарымаш;
Орфографий да пунктуаций правилым кучылт мошташ туныктымаш.
Лингвистический компетенций нерген ойлымо годым тунемше-влак марий йылме наукын тун принципше нерген палышаш улыт, тудын чыла ужашыж да шочмо йылмын виян толмо корныжым шинчышаш, тыгак тудым вияндымаште ученый-влакын суапле пашашт нерген мондышаш огытыл.
Паша программыште изи огыл вер тунеммым ушештарымашлан пуалтын. Тыге 6-шо классыште марий йылме нерген шинчымашым келгемдаш ончыч тунемме материал корным почеш.
Культуроведческий компетенций ойлымо годым туныктышо йоча-влаклан марий йылмын сылне улмыжым эреак ушештарен шогышаш да йоча шумыш намиен шуктышаш.
Тунемше мом палышаш да ыштен моштышаш.
Личностный лектыш семын палемдыман:
тунемше умылышаш: шочмо йылме - марий калыкын эн кугу поянлыкше. Тудын полшымыж дене йоча моло предмет-влакымат сайынрак тунемеш, творчествыжат виянеш, чын айдеме лиеш;
тунемше шочмо йылмыж дене кугешнышаш, тудым арален кодымо нерген тургыжланышаш, яндарлыкше верч тыршышаш, шке ойлымо йылмыжымат вияндаш точышаш;
йылме поянлык верч тургыжланышаш; шонымашым раш да умылаш лийшын каласышаш; шкенжынат, вес ойлышынат йылмыжым аклен моштышаш.
Метапредметный лектыш семын ончыктыман:
Тунемше йылме дене кылдалтше чыла пашам ыштен моштышаш:
а) ойлымо да возымо текстым кулеш семын чын умылышаш;
б) текстым турло семынат лудын моштышаш(турыснек, кулеш верым ойырен);
в) кӱлеш шинчымашым турло источник гыч налын моштышаш (газет, журнал, справочник, Интернет да т. м.);
г) посна теме дене шинчымашым торло источник гыч поген, радамлен кертшаш, эн кулешанжым ойырышаш, иктешлышаш;
д) ончылно шогышо пашам радамлышаш, лектышым чын аклен кертшаш;
е) шке шонымашым возен але йÿкын умылтарен моштышаш;
ж) йолташ-влак ончылно теме дене ойлен моштышаш.
Тунемше налме шинчымашым, моштымашым илышыште кучылт моштышаш, шочмо йылме дене налме шинчымашым моло йылмым тунемме годым танастарен моштышаш.
Кеч-могай илыш пордемыштат ен-влак дене мутланен моштышаш; учашымаштат, тыглай мутланымаштат йылме этикетым шуктен шогышаш.
Предметный лектыш семын палемдыман:
Айдеме шочмо йылме ден культурын ваш кылдалт шогымыштым, нунын илышыште верыштым сайын умылышаш.
Йылме дене кылдалтше чыла пашам ыштен моштышаш:
- Лудмо да колмо уверым чын умылышаш(теме, цель, тун да ешартыш увер);
- Турло семын лудын моштышаш(ончен лектын, шарнаш тыршен, шымлен лектын);
- Текстлан планым, тезисым возен кертшаш; книга, газет, журнал дене пашам ыштен моштышаш;
- Турло стилян текстым колыштын умылышаш, тушеч кулешан шинчымашым налын моштышаш;
Ойлышаш да возышаш:
•Лудмо але колыштмо текст почеш возен але ойлен моштышаш (каласкалаш, планым ышташ, тезисым возаш);
•Шке шонымашым раш, умылаш лийшын возышаш але ойлышаш (радамлен, ойым ваш кылден, темым рашемден); йыр лийше событийла , ужмылан, колмылан, лудмылан чын акым пуэн моштышаш;
•Турло жанран текстым возен але ойлен моштышаш ( каласкалымаш, акым пуэн ойлымаш, серыш, расписке, доверенность, йодмаш);
•Турло диалог ден монологым чонен моштышаш; иктанаш-влак ончылно кучык докладым лудын кертшаш, иктаж шонымашым ойлышаш;
•Ойлымо годым тун орфоэпический, лексический да грамматический нормо-влакым шуктышаш; шомак ден куэмалтше ойсавыртыш-влакым шотлан толшын, вес енын кумылжым волтыде кучылтшаш; возымо годым орфографий ден пунктуацийын тун правиллажым шуктышаш;
•Ен дене мутланымаште тыгодым ойлымо этикетым шуктышаш, кулеш годым жест (кид дене ончыктымаш) ден мимикым (чурий вашталтыш) кучылтшаш;
•Шке ойлымылан акым пуэн моштышаш; ойлымо годым шке йонылышым шижын да торлен моштышаш.
Шочмо йылме нерген шанче умылымашым налшаш.
Лингвистикын тун умылымашыже-влакым палышаш; лингвистике да тудын тун ужашыже-влак; йылме да мутланымаш, ойлымо да возымо йылме; монолог да диалог; каласкалымаш, суретлымаш, шонкалымаш; текст, шомак да ой.
Мутым турло семын лончылен моштышаш (фонетике могырым, состав дене, муткылдыш да т.м.; сылнештарыме йон-влакым ончыктышаш.
Шочмо йылмын сораллыкшым шижшаш да умылышаш; сылнымутан литературым йылме могырым аклен моштышаш.
Паша программыште у темым тунемме иктешлыше урок дене мучашлалтеш. Тыгак йылме лывыртыме пашалан кугу вер ойыралтеш. Вет тунемшын йылмыжым лывыртен гына ончыкыжым марий йылмын яндарлыкше да моторлыкшо нерген ойлен кертына.
Идалык мучко тунемшаш кажне темылан посна шагат ойыралтеш.
Марий йылме урокышто тыгай технологий да методике кучылталтеш:
Проблемный йодыш,
Информационно-коммуникативный технологий,
Здоровьесберегающий технологий,
Проектно-исследовательский технологий,
Тушкан да коктын пашам ыштымаш,
Тунемше-влак дене пашам ыштыме годым турло урок-влак эртаралтыт: у шинчымашым налме урок, урок практикум, комбинированный урок, урок-мутланымаш, темым иктешлыме урок, урок-лекций, урок-модыш, урок-шымлымаш, йылме лывыртыме урок.
Туныктышын методикыже:
• тунемме темым иктешлен вашмутланыме урок,
• йодышлан вашмут,
• ойырен пуымо турло упражнений дене паша,
• икте-весым тергымаш,
• тунемше шкенжым шке терга,
• фонетике могырым, состав дене муткылдышым, лÿм мутым лончылымо урок,
• текст дене пашам ыштыме урок,
• йоча-влакын вашмутыштым эскерымаш,
• текст почеш изложений,
• сочиненийым возымаш,
• диктовка почеш возымаш,
• орфограмм ден пунктуацийым умылтарен возымаш,
• тест почеш паша.
Урокышто йоча-влакын пашам ыштыме йонышт:
учебникысе пашам турло могырым умылен шуктымаш,
турло лончылымашым шуктымаш,
турло текстым умылен лончылымаш,
текстын планжым ыштымаш,
план почеш текстын содержанийжым каласкалат,
текстым умбакыже шуйымаш,
турло диалоглаште мутланен моштымаш,
аудирований,
орфографий да пунктуаций дене турло пашам ыштымаш,
орфографий мутер дене пашам ыштымаш.
Тунемше-влакын шинчымашыштлан акым пуымаш:
Тестлан
Диктантлан
Турло темылан возымо сочиненийлан
Сурет почеш сочиненийлан
Йодышысо вашмутлан
Текст почеш изложенийлан
Тунемме материалын содержанийже
Коммуникативный компетенцийым вияндыме ужаш
I ужаш. Родо-тукым йылме коклаште марий йылмын верже. Марий йылмын моло калык семын виянмыже.
Йылме да мутланымаш.
Мутланен моштымаш – айдемын илышыштыже пеш кулешан сомыл. Йылме да ваш мутланымаш. Турло амаллан кора мутланымаш. Ойлымо да возымо йылме.
Возымо да ойлымо годым диалог да монолог.
Монолог да диалог годым кучылтмо ойлончо-влак кышкар. Диалогысо кÿчык вашмут-влак. Диалогын турло сынан улмыжо(йодыштмаш, ваш мутланымаш да т. м.. Монологын турло сынан лиймыже (каласкалымаш, суретлымаш, шонкалымаш; нунын ваш кылдалтмышт)
II. Йылме дене паша.
Йылме дене турло паша.
Йылме дене ыштыме турло паша: лудмым колыштын умылымаш (аудирований), ойлымаш, лудмаш, возымаш. Кажне пашан ойыртемже-влак. Лудмо да колыштмо годым тексын тун шонымашыжым умылымаш.
Лудмым колыштын умылымаш да шке лудмаш.
Ен лудмым колыштын умылымаш. Лудмаш. Тунемме книга дене паша. Книга да моло источник дене паша ыштыме культур. Турло семын лудмаш: текстым ончал лекмаш, кулеш верым кычал мумаш, шымлен лудмаш.
Каласкалымаш. Каласкалымашын тун ойыртемже-влак: кучыкемден, кулеш верым ойырен, турыснек. Лудмо, ужмо, колмо нерген каласкалымаш. Возымаш. Возымо текстын тун ойыртемже-влак. Лудмо але колыштмо текст почеш кучыкемден, кулеш верым ойырен, турыснек возымаш.
Йылме да лингвистический компетенцийым вияндыме паша.
I.Пале мут
Пале мут. Пале мутын иктешлыше значенийже, морфологический ойыртемже да ойлончышто синтаксический рольжо.
Пале мутым танастарымаш (танастарыме да првесоходный степеньже-влак)
Пале мутым лум мут семын кучылтмаш. Лум мут деч посна каласалтмыж годым пале мутын вочмык да числа дене вашталтмыже, лица формым налмыже.
Пале мутын ышталтмыже. Пале мутым ыштыше суффикс-влак. Йыгырмут-влак (сложный пале мут-влак). Пале мутым состав шот дене да морфологический лончылымашлончылен моштымаш.
Танастарыме степенян пале мут-влакым кучылт моштымаш. Лум мут олмеш кучылталтше пале мутын ойыртем-влакшым пален моштымаш. Пале мутым возен моштымаш.
II.Чот мут.
Чот мут. Чот мутын иктешлыше значенийже, морфологический ойыртемже да ойлончышто синтаксический рольжо.
Чот мутын ышталтмыже. Простой, сложный да составной чот мут-влак.
Шотлымо да радам чот мут-влак. Дробан чот мут-влак. Чот мутым состав да морфологически лончылымаш
Лум мут пелен да шкетын шогышо чот мут-влакым возен моштымаш. Чот мутым кучылтман ойлончым чонен моштымаш.
III.Олмештыш мут.
Олмештыш мут нерген умылымаш. Тудын иктешлыше значенийже, морфологический ойыртемже да ойлончышто синтаксический рольжо. Олмештыш мутын лум мут, пале мут, чот мут олмеш кучылталтмыже
Олмештыш мутын разрядше-влак: лицам ончыктышо (личный, указательный, рашемдыше (определительный), вопросительный, относительный, раш палыдыме (неопределенный), шорышо (отрицательный).
Личный олмештыш мутым почеш мут дене пырля чын кучылтмаш (мый денем, тыйын нерген, тылат-тыланет кора).
Олмештыш мутын ышталтмыже
Олмештыш мутым состав дене да морфологически лончылымаш.
Олмештыш мутым текстысе ойлончо да ужаш-влакым ушышо йон семын кучылтмаш. Олмештыш мутын разрядше-влакым ойырен моштымаш. Нуным возен да кучылт моштымаш.
IV.Наречий.
Наречийын иктешлыше значенийже, морфологический ойыртемже да ойлончышто синтаксический рольжо.
Наречийын разрядше-влак: кузе лиймым, жапым, верым, амал ден цельым, мера ден степеньым, чотым ончыктышо. Верым ончыктышо наречийын шкенлык (притяжательный) суффиксше.
Наречийын танастарымаш (танастарыме да превосходный) степеньже-влак
Наречийын ышталтмыже. Наречийым ыштыше суффикс-влак. Йыгырмут-влак (сложный наречий-влак). Наречий значениян муткылдыш-влак. Наречийым состав дене да морфологически лончылымаш.
Наречийын разрядше-влакым ойырен моштымаш. Синоним ден антоним наречий-влакым кучылт моштымаш. Наречийым возен моштымаш.
Календарно-тематическое планирование уроков по родному языку в 6 классе
Количество часов в год- 68, в I полугодии- 32 ,во II полугодии- 36, в неделю- 2.
Плановых контрольных уроков- 6, сочинений- 2, изложений- 3.
Тунемше мом ыштен мошташ тунемеш
Эртарыме
жап
1.
Марий йылме моло йылме-влак ешыште.
1
Марий йылмын финн-угор йылме тушкаш пурымыжым палышаш; финн-угор йылме-влак коклаште улшо икгайлыкым ончыктышаш; пошкудо калык-влак дене келшышаш.
Учебникысе форзацыште пуымо шанчыен-влак нерген материалым чумыраш
2.
Муткылдыш да ойлончо.
1
Муткылдыш да ойлончо коклаште кыл да ойыртемым; ойлончо-влакын тыглай да кыдежан лиймыштым; тыглай ойлончо-влакын каласыме цель да каласыме кумыл дене турло лиймыштым палышаш. Муткылдышым синтаксически лончылышаш; тыглай ойлончым синтаксически лончылышаш. Тыглай да кыдежан ойлончылам ойыркалышаш.
Муткылдыш да тыглай ойлочылам синтаксически лончылымаш.
3.
Фонетике.
1
Йукым возымо годым буква дене ончыктышаш; транскрипцийым кучылтмаш.
Мутым фонетически лончылышаш
Мутым фонетически лончылымаш
4.
Лексике.
1
Шомакын лексический да грамматический значенийжым палышаш. Ик значениян да шуко значениян, тун да вончештарыме значениян шомак-влакым ойыркалышаш; диалект мут-влакым литературный дене алмаштышаш. Мутын лексический значенийжым турло мутерла почеш рашемдышаш.
Текстым лексике могырым лончылымаш
5.
Лум мут.
1
Лум мутын ойлымаш ужаш семын ойыртемже-влак, лум мутым ыштыше суффикс-влак.
Лум мутым числа да лица, падеж дене вашталтен кертшаш; у лум мут-влакым ыштышаш; сложный лум мут-влакын возалтмыштым орфографий мутер почеш рашемдышаш.
Лум мутым морфологический лончылышаш.
6.
Вияш оян ойлончо. Диалог.
1
Вияш оян ойлончо да диалог нерген теоретический шинчымаш.
Вияш оян ойлончым возымаште кучылт моштышаш. Диалоган текстым чонышаш.
Диалоган да монологан текстым чонышаш.
7.
Пале мут нерген умылымаш.
1
Туналтыш класслаште пале мут нерген тунемме теоретический материал. Моло ойлымаш ужаш кокла гыч пале мутым ойырышаш,тудын морфологический ойыртемжым ончыктышаш.
Пале мутын морфологический ойыртемжым да ойлончышто рольжым ончыктышаш; посна пример гоч пале мутын ойышто рольжым ончыктышаш.
8.
Пале мутын степеньже.
1
Пале мутын танастарыме степеньже-влакын ышталтмыштым; нунын тыглай да йыжынан формыштым палышаш. Пале мутын танастарыме да превосходный формылажым ыштышаш; ойлончышто нунын синтаксический рольыштым ончыктышаш.
Текстым турыснек лончылымаш.
9.
Танастарымаш степенян пале мут-влак.
1
Пале мутын танастарыме степеньж-влакым ыштышаш. Пале мутын танастарыме да превосходный степеньжлажым чын чонышаш да возен моштышаш.
Пале мутын степеньжым ужын моштымаш.
10.
Пале мутын ышталтмыже.
1
Пале мутын тун да вес мут гыч лийше улмыштым палышаш. Тун пале мутын возалтмыже; вес мут гыч лийше пале мут-влакын тушкашт: суффикс полшымо дене лийше, мут мужыралтме дене лийше пале мут-влак; нуным возымо ойыртем.
Пале мутын ышталтмыжым пален налмаш.
11.
Суффикс дене лийше пале мут-влакым возен моштымаш.
1
Пале мутым ышташ полшышо суффикс-влак. Суффикс полшымо дене лийше пале мут-влакым чын возышаш; темлыме суффикс-влак полшымо дене вес мут-влакым ыштышаш.
Суффикс полшымо дене лийше пале мут-влакым чын возышаш.
12.
Сложный пале мут-влак.
1
Сложный пале мут-влакын ышталтмышт. Ушалтме йон дене ышталтше пале мут-влакым пырля возышаш, мужыран сложный пале мут-влакым дефис гоч возышаш. Сложный пале мут-влакын кузе возалтмыштым орфографий мутер почеш тергышаш.
Сложный пале мут-влакым чын воен моштышаш.
13.
Пале мутым лум мут олмеш кучылтмаш.
1
Пале мутын лум мут семын кучылталт кертмыже. Лум мут семын кучылталтше пале мутын числа, лица да вочмык дене вашталтме ойыртемже-влак; ойлончылаште нунын рольышт. Лум мут семын кучылталтше пале мут-влакым ойышто кучылтшаш
Лум мут семын кучылталтше пале мут-влакым ойышто кучылт моштышаш.
14.
Шинчымашым иктешлымаш.
1
Тунемме теме почеш чыла йодышлан вашмутым пуышаш
Пале мутым морфологически лончылышаш
15.
Й.л.А. Пушковын «Марий посол-влак Иван Грозный дене» суретше почеш сочиненийлан ямдылалтмаш.
1
Суретын содержанийжым келгын умылен налын, планым чонаш
16.
Й.л.А. Пушковын «Марий посол-влак Иван Грозный дене» суретше почеш сочиненийым возымаш.
1
Суретын содержанийжым келгын умылен налын, шке мут дене возаш.
Сурет почеш сочиненийым возымаш
17.
Контрольный диктант («Пале мут» тема почеш).
1
Лудмо почеш текстым возышаш да грамматический пашам шуктышаш.
Грамматический пашан диктантым
возышаш.
18.
Йонылыш дене паша
1
Сочиненийыш да диктантыш пуртымо йонылыш-влаклан правилым ушештарен лекташ, чын возымо навыкым пенгыдемдаш
Ойлончо-влак дене пашам ыштен, турло правил-влакым ушештараш
19.
Чот мут нерген умылымаш.
1
Чот мут нерген умылышаш; шотлымо да радам чот мут; чот мутын ойлончышто рольжо. Чот мутым моло ойлымаш ужаш-влак коклаште ойырышаш; радам ден шотлымо чот мут-влакым палышаш; чот мутым ойлончо член семын палемдышаш; ойлымо да возымо годым чот мут-влакым кучылтшаш.
Чот мутын морфологический ойыртемжым да ойлончышто рольжым ончыктышаш; посна пример гоч чот мутын ойышто рольжым ончыктышаш.
20.
Чот мутын ышталтмыже.
1
Чот мут-влакын простой, сложный да составной лиймышт. Простой, сложный да составной чот мут-влакым чын возышаш да шке ойышто чын кучылтшаш. Чот мутын кузе возалтмыжым кулеш годым орфографий мутер почеш тергышаш.
Чот мутым морфологически лончылымаш.
21.
Чот мутын разрядше. Шотлымо чот мут.
1
Шотлымо чот мут-влакын ышталтмышт; нунын ойыртемышт. Шотлымо чот мут-влакым ойыркалышаш; шотлымо чот мутым вочмык дене вашталтышаш; нунын ойлончышто рольыштым ончыктышаш; ойлымо да возымо годым нуным чын кучылтшаш.
Чот мутым морфологически лончылымаш.
22
Диктант.
1
Лудмо почеш текстым возышаш да грамматический пашам шуктышаш
Грамматический пашан диктант
23,24.
Й.л. Изложенийым возымаш.
2
Текстын темыж ден тун шонымашыжым рашемдышаш; микротеме-влакым ончыктышаш; планым чонышаш; мут-влакын лексический значенийыштым умылышаш; проблемный йодыш-влак почеш шонкалышаш.
Изложенийым возымаш.
25.
Радам чот мут.
1
Ррадам чот мут-влакын ышталтмышт; нунын ойыртемышт. Радам чот мут-влакым ойыркалышаш; радам чот мутын ойлончышто рольыштым ончыктышаш; ойлымо да возымо годым нуным чын кучылтшаш.
Радам чот мут-влакым ойыркалышаш
26.
Чот мут пелен лум мутын кучылталтме ойыртемже.
1
Чот мутын лум мут пелен кучылалтме ойыртемжым. Ойлончылаште чот мут пелен кучылталтше лум мут-влакым кучылт мошташ.
Падеж, лица, числа дене вашталтмым палышаш.
27.
Дробан чот мут.
1
Дробан чот мутын ышталтмыже да возалтмыже. Ойлончылаште дробан чот мутым кучылташ туныкташ.
Дробан чот мутын ышталтмыжым да возалтмыжым палышаш.
28.
Чот мут темым иктешлымаш.
1
Тунемме чыла темылан чын вашмутым пуышаш.
Чот мут нерген чыла палышаш.
29.
Контрольный диктант («Чот мут» тема почеш).
1
Лудмо почеш текстым возышаш да грамматический пашам шуктышаш
Грамматический пашан диктантым
возышаш.
30.
Йонылыш дене паша.
Диктантыш пуртымо йонылыш-влаклан правилым ушештарен лекташ, чын возымо навыкым пенгыдемдаш
Ойлончо-влак дене пашам ыштен, турло правил-влакым ушештараш
31.
Олмештыш мут нерген умылымаш.
1
Олмештыш мутын лум мут, пале мут да чот мут олмеш кучылталтмыже; тудын разрядше-влак; ойлымо, возымо годым олмештыш мут-влакын рольышт. Моло ойлымаш ужаш-влак коклаште олмештыш мут-влакым ойырышаш;тудын морфологический палыже-влакым да синтаксический рольжым ончыктышаш; ойлымо, возымо годым нуным моштен кучылтшаш.
Олмештыш мутын морфологический ойыртемжым да ойлончышто рольжым ончыктышаш; посна пример гоч олмештыш мутын ойышто рольжым ончыктышаш.
32.
Олмештыш мутын разрядше.
1
Олмештыш мутын турло тушкалан шелалтмыжым. Олмештыш мутым учебникысе схемылан энертен, турло тушкалан шеледен мошташ
Олмештыш мутын турло тушкалан шелалтмыжым палышаш.
33.
Личный олмештыш мут.
1
Личный олмештыш мутын лум мут олмеш кучылталтмыже; тудын вочмык дене вашталтме ойыртемже. Лицам ончыктышо олмештыш мут-влакым ойырышаш да ойлончо член семын ончыктышаш; мый, тый олмештыш мут-влакым дательный вочмыкышто чын кучылтшаш; олмештыш мутым ойышто йонылыш кучылтмо годым торлен кертшаш; личный олмештыш мутым уэш-пачаш кучылтмо деч коранаш тыршышаш.
Личный олмештыш мутын лум мут олмеш кучылталтмыжым ончыктышаш; тудын падеж дене вашталтме ойыртемже.
34.
Указательный олмештыш мут.
1
Указательный олмештыш мут-влакын значенийышт да грамматический ойыртемышт. Указательный олмештыш мут-влакым палышаш; нуным вочмык дене вашталтышаш; ойлончышто синтаксический рольыштым ончыктышаш; ойлымо, возымо годым нуным чын кучылтшаш.
Указательный олмештыш мут-влакым палышаш; нуным вочмык дене вашталтышаш; ойлончышто синтаксический рольыштым ончыктышаш.
35.
Определительный олмештыш мут.
1
Определительный олмештыш мутын значенийже да грамматический ойыртемже-влак. Определительный олмештыш мут-влакым ойырышаш; тудын вочмык формыжым да синтаксический рольжым ончыктышаш; ойлымо, возымо годым нуным чын кучылтшаш.
Определительный олмештыш мут-влакым ойырышаш; тудын вочмык формыжым да синтаксический рольжым ончыктышаш.
36.
Вопросительно-относительный олмештыш мут.
1
Вопросительный да относительный олмештыш мут-влак; нунын коклаште икгайлык да ойыртем; нунын ойлончышто рольышт. Вопросительнйы да относительный олмештыш мут-влакым ойыркалышаш; ойлымо, возымо годым нуным чын кучылтшаш; кулеш годым йонылыш торлышаш.
Вопросительный да относительный олмештыш мут-влак коклаште икгайлык да ойыртемым ончыктышаш.
37.
Неопределённый олмештыш мут.
1
Неопределённый олмештыш мутын значенийже да грамматический ойыртемже.
Неопределённый олмештыш мутым ойырышаш, тудын мом ончыктымыжым рашемдышаш; лум мут деч посна кучылталтмыж годым вочмык формжымы ончыктышаш; тыгай олмештыш мут-влакым чын возышаш да ойлымо йылмыште кучылтшаш.
Неопределённый олмештыш мутым ойырышаш, тыгай олмештыш мут-влакым чын возышаш.
38.
Отрицательный олмештыш мут.
1
Отрицательный олмештыш мутын ойыртемже, тудын ышталтмыже; тыгай олмештыш мутын ойлончышто верже. Отрицательный олмештыш мутым ойырышаш; ойлончо член семын ончыктышаш; шорымо олмештыш мутым ойлымо, возымо йылмылаште кучылтшаш. Олмештыш мутым лончылышаш.
Отрицательный олмештыш мутым ойырышаш.
Олмештыш мутым лончылышаш.
39.
«Олмештыш мут» темым иктешлымаш.
1
Тунемме теме почеш чыла йодышлан вашмутым пуышаш.
Олмештыш мут нерген чыла палышаш.
40.
Диктант («Олмештыш мут» тема почеш).
1
Лудмо почеш текстым возышаш да грамматический пашам шуктышаш
Грамматический пашан диктантым
возышаш.
41,42.
Й.л.Изложенийым возымаш.
2
Текстын темыж ден тун шонымашыжым рашемдышаш; микротеме-влакым ончыктышаш; планым чонышаш; мут-влакын лексический значенийыштым умылышаш; проблемный йодыш-влак почеш шонкалышаш.
Изложенийым возымаш.
43.
Наречийын ойлымаш ужаш ойыртемже.
1
Наречийын ойлымаш ужаш ойыртемже, ойлончышто синтаксический рольжо.
Моло ойлымаш ужаш кокла гыч наречийым ойырышаш да ойлончышто синтаксический рольжым палемдышаш. Наречийын значений тушкаже-влакым ончыктышаш.
Текстым турыснек лончылымаш
Наречийын морфологический ойыртемжым да ойлончышто рольжым ончыктышаш; посна пример гоч пале мутын ойышто рольжым ончыктышаш.
44,45.
Наречийын значений тушкаже.
2
Наречийын турло тушкалан шелалтмыжым. Наречийым учебникысе схемылан энертен, турло тушкалан шеледен мошташ
Наречийын турло тушкалан шеледен моштышаш.
46.
Наречийын лицаште каласалтмыже.
1
Наречийын лица дене каласалтмыжым. Лица дене каласалтме наречийын суффиксшым возен моштышаш
Лица дене каласалтме наречийын суффиксшым возен моштышаш
47.
Й.л.З.Ф.Лаврентьевын «Самырык-влак деке унала» суретше почеш сочиненийлан ямдылалтмаш.
1
Суретын содержанийжым келгын умылен налын, планым чонаш
48.
Й.л.З.Ф.Лаврентьевын «Самырык-влак деке унала» суретше почеш сочиненийым возымаш.
1
Суретын содержанийжым келгын умылен налын, шке мут дене возаш.
Сурет почегш сочиненийым возымаш
49.
Контрольный диктант («Наречийын значений тушкаже» тема почеш).
1
Лудмо почеш текстым возышаш да грамматический пашам шуктышаш
Грамматический пашан диктантым
возышаш.
50.
Йонылыш дене паша.
1
Сочиненийыш да диктантыш пуртымо йонылыш-влаклан правилым ушештарен лекташ, чын возымо навыкым пенгыдемдаш
Предложений-влак дене пашам ыштен, турло правил-влакым ушештараш.
51.
Наречийын ышталтмыже.
Тун да вес мут гыч лийше наречий-влакым ойыркалышаш; наречий-влаклан йодышым чын шындышаш. Вес мут гыч лийше наречий-влакын ышталтме йоныштым ончыктышаш; мут-влакым состав дене лончылышаш.
Мутым состав дене лончылышаш. Турло суффикс-влакым кучылтын, вес ойлымаш ужаш наречийым ыштен мошташымаш.
52.
Наречийым ыштыше суффикс-влак.
1
Наречийым ыштыше суффикс-влакым палышаш. Суффикс дене лийше наречийым возен моштышаш.
Суффикс дене лийше наречийым возен моштышаш.
53.
Наречийым ыштыше частице-влак (приставке-влак).
1
Наречийым ыштыше приставке-влакым палышаш. Приставке ( частице) дене лийше наречийым возен моштышаш.
Наречийым ыштыше приставке-влакым палышаш.
54.
Сложный наречий-влак.
1
Сложный наречий-влакын ышталтмышт. Мут ушалтме да мут мужыралтме дене лийше йыгырмут-влакым чын возышаш; кокытеланыме годым шомакын кузе возалтмыжым орфографий мутер почеш тергышаш.
Сложный наречий-влакым возымаш
55.
Составной наречий-влак.
1
Составной наречий-влакын ышталтмышт; тыгай наречий составыш пурышо посна мут-влакын шке лексический значенийышт лушкымаш але йоммаш; нуным наречий-синоним дене алмаштымаш.
Ойлончышто йыжынан наречий-влакым мушаш; ойлончылаште нунын синтаксический рольыштым ончыктышаш.
Текстым турыснек лончылымаш
56.
Наречийын танастарымаш степеньже.
1
Наречийын танастарыме степеньже-влак: танастарыме да превосходный степень-влак; нунын ышталтмышт.
Наречийын танастарыме да превосхоный степеньлажым ыштышаш; простой да составной форман танастарыме степенян наречий-влакым чын возышаш; кулеш годым орфографий мутер дене пайдаланымаш.
Наречийын танастарыме да превосхоный степеньлажым ыштышаш; простой да составной форман танастарыме степенян наречий-влакым чын возышаш.
57.
Наречийым возымаш да лончылымаш.
1
Простой, сложный да составной наречий-влакым возалтмыштым палышаш.
Суффикс дене лийше простой наречий, сложный да составной наречий-влакым чын возышаш; офрографи мутер дене пайдаланен моштышаш. Наречийым морфологически лончылымаш.
Наречийым морфологически лончылымаш
58
Й.л. «Шошо пагытым мый йоратем» темылан сочиненийлан ямдылалтмаш.
1
Планым шкегыч чонаш.
59.
Й.л. «Шошо пагытым мый йоратем» темылан сочиненийым возымаш.
1
Сылнымутан текстым возышаш; синоним мутер дене пайдаланымаш
Сочиненийым возымаш
60.
Наречий нерген шинчымашым иктешлымаш.
1
Тунемме теме почеш чыла йодышлан вашмутым пуышаш.
Наречий нерген чыла палышаш.
61.
Тунеммым ушештарымаш.
1
62,63.
Й.л. Изложенийым возымаш.
2
Текстын темыж ден тун шонымашыжым рашемдышаш; микротеме-влакым ончыктышаш; планым чонышаш; мут-влакын лексический значенийыштым умылышаш; проблемный йодыш-влак почеш шонкалышаш.
Изложенийым возымаш.
64.
Контрольный диктант (чыла тунемме почеш).
1
Лудмо почеш текстым возышаш да грамматический пашам шуктышаш
Грамматический пашан диктантым
возышаш.
65.
Йонылыш дене пашам
ыштымаш.
1
Изложенийыш да диктантыш пуртымо йонылыш-влаклан правилым ушештарен лекташ, чын возымо навыкым пенгыдемдаш
66-68.
Чыла тунеммым иктешлымаш.
3
Ойырен налме теме почеш йолташ-влак ончылно ойлен моштышаш; теме почеш теоретический материал палымым ончыктышаш да пенгыдемден кертшаш.
Шымлыме теме почеш выступлений.
