Уроктыҥ технологиялык картазы
Уроктыҥ темазы, класс 5 класс Тооломолордын будуми
Уроктыҥ амадузы. Тооломолордын будуми керегинде билерин такып корори.
Уроктын бӱдӱми. Эдилге ле билгирлерди кемjиир ле ченеер урок
Тузаланатан јаҥы ӱредӱ технологиялар.
Јединетен турулталары (личностн. метапредм. предм.).
Будуретен задачалар:
–Тооломолорды танып, олордын темдектерин чокым билери, оско куучын-эрмектин болуктеринен чокым ылгаштырары.
-Тооны темдектеп бичиир тушта тооломоны чике тузаланары ла 1астыра 1ок бичип билери
-Тооломолорло оос то, бичиир де эрмек куучынында тузаланып билери
Ӱренчиктиҥ бӱдӱретен ижи
Ӱредӱчиниҥ бӱдӱретен ижи
Текши ӱредӱ эдилгелер
1. Ӱренчиктерди jастыраларын тузедериле колболу ишке ууламjылаары.
Уренчиктер аjарулу угат.
Кажы ла иштин кийнинде бойордын эткен ижигерди оценочный листке баалаары.
Онло баалаары:
Кызыл – 5
1ажыл – 4
Кок – 3
Ак - 2
Мотивация.
Jакшылар, кӱндӱлӱ ӱренчиктер! Отурып алыгар.
Бӱгӱнги урокто мен слерге агару, ару санаа, бийик једимдер кӱӱнзейдим. Слердиҥ алдыгарда кӱӱн-санааныҥ агажы. Мен урокко јакшы кӱӱн-санаалу келдим. Бойымныҥ кӱӱн-санаамдымындый смайлик ажыра кӧргӱзип јадым. Бу смайликтер ажыра бойыгардыҥ кӱӱн-санаагарды кӧргӱзип ийигер. Канча смайлик суунчилу, канчазы кунукчылду?
Тетрадьтарыгарды ачып, бӱгӱнги числоны бичип алыгар. Уроктыҥ темазына јер артыргызып койор.
Уренчиктин озумиле колболу эдилгелер (личностный)
2. Билгирин эске алынып, эбелтип, чокымдаары
Амадузы: Метапредметный турулталарга 1единерге мындый иш будурери.
Карта слайдта берилет . Аймактарды картага темдектегер.
Кан-Оозы, Ондой, Коксуу-Оозы, Чамал, Майма, Чой, Шебалино, Кош-Агач, Улаган, Турачак (кажы ла карточканын кийнинде эрмектер, аймак керегинде)
Созлик иш
Арасей – Россия
Кичу торолис – малая родина
Учар суу – водопад
Монку(лер) – ледник(и)
Республика Алтай
1аны билгирлер алар эдилгелер (познавательный)
3. Jастыразын тузедер амадуга jединер ишти темдектеери.
Ээжилерди эске алынары. бук 24 , 39 тас. Таблицага темдектегер (тегин, колболу, бириккен)
Эмди слер бу айалганы тӱзедери аайынча кандый амаду тургузараар
1…керегинде бичиктеҥ кычырып аларым.
2. Ээжини кычырып, ӱренерим.
3. Тексттеҥ табып билерге амадаарым.
4.Сӧзликле тузаланып иштеерим.
5.Нӧкӧримнеҥ эмезе отурган айылчы кижинеҥ сурарым.
Таблица
Тегин колболу бириккен
Билгирдиҥ таблицазы
Эмди доскодо слайдка ајару эдип ийигер. Берилген сӧстӧр керегинде нении айдарыгар, олорды канайда аҥылаарга јараар.
Бӱгӱнги уроктыҥ темазын табыгар. Айдарда, уроктыҥтемазы «Тооломолордын будуми». Доского бичиир.
Бистин Торолис – Россия. 1е онын ичинде бистин кичу торолис бар. Ол – Республика Алтай. Республикабыста 10 аймак бар. Онын 1ери 92902 квадрат километр. 7000-нан ажыра колдор, 1е олордын эн 1ааны – Алтын-Кол. Эн бийик учар суу – Текелу. Онын бийиги 40 метр. Текелу суу Уч-Сумердин монкулеринен башталат.
Ӱренчиктер слайдта берилген таблицага ајару эдип, бусӧстӧр кандый куучын-эрмектиҥ бӧлӱги, кандый будумдери деп карууга келер.
Ӱренчиктер Тооломолордын будуми деп теманы чыгарып келер
1аны билгирлер алар эдилгелер (познавательный)
Уренчиктин озумине колбулу эдилгелер (личностный)
4. Билгирин катап коруп, бойынын jастыразын ондоп
аларына ишти баштаары
5.Уренчик бойынын эткен
Jастыразына иш будурери
Группаларла иштейт. Мини-проект тургузат. (интернет, энциклопедия, 1уруктар)
1 группа
Алтын-Кол
(узуны, 1албагы, терени), кандый суу чыгат, ол суунын узуны
2 группа
Уч-Сумер (бийиги), кандый суу чыгып 1ат? (узуны, 1албагы, терени)
Физминутка
Бир, эки, уч отурарга куч.
Ару кейле тынарга форточканы ач.
Ӱренчиктер амырайт, кӱчин орныктырат.
1аны билгирлер алар эдилгелер (познавательный)
Бойын башкарынар эдилгелер (регулятивный)
6. Кучсинип турган сурактарын бой-бойыла шуужип, аайына чыгарына иш будурери.
Проекти презентация ажыра корыыры.
Группалар бой-бойынын ижин баалаары. 1астыраларды тузеделе айдар.
Колбу тударынын эдилгелери (коммуникативный)
7. Билгирин бириктире катап кӧрӧри
6 шляпанын эп-аргазы (технологиязы)
Бойынын куун-санаазын чыгара айдып билери, критиканы чын ондоп бойына алынары.
Колбу тударынын эдилгелери (коммуникативный)
8. Таҥынаҥ иш бӱдӱрери
Тест будурер. Билгирин ченеери.
Бойын башкарынар эдилгелер (регулятивный)
9. Бӱдӱрген ишти, билгирди кемјиири, чокымдаары, баалаары.
(кучсинген сурактын аайына чыккан ба?, шиндеп корори
Ишти баалааганын шуужери
Слер бойыгарды кажы ла этапта баалаар керек болгоныгар. Эмди фразеологизмдер ажыра ижигерди баалап 1адыгар.
Доскодо фразеологизмдер берилет.
Светофор
Кызыл-нени де оҥдобогом
Сары-јартап алар сурактар арткан
Јажыл-меге ончо јарт
Ӱренчиктер урокто канайда иштегени аайынча таблицада баллдарын чотойт. Турултазын угузат.
Ӱредӱчи темдектер тургузат.
Уренчиктин озумиле колболу эдилгелер (личностный)
Бойын башкарынар эдилгелер (регулятивный)
10.
Айылдагы иш
40 таскаду, 25 бӱк.
ЈАҤЫ БИЛГИР АЛАРЫНЫҤ УРОГЫН ТУРГУЗАРЫНЫҤ ААЙЫ
Ӱренчикти ӱренерине ууламјылаары (мотивация к уч.деят.) (1–2 мин)
Уроктыҥ бӧлӱгиниҥ амадузы:
Ӱредӱге бала бойыныҥ кӱӱниле келери, билгир аларына јӱткиирине тазыктырары (ӱредӱ меге керектӱ деп сананып ӱренери)
2. Билерин эбелтип, эске алындырып, јаҥы ӱредӱ аларына белетеери (4–5 мин) (актуализация знаний)
Тӧс амадузы:
Ӱренчиктиҥ санаазын јаҥы билгир аларына белетеери
(Уроктыҥ бу бӧлӱгинде ӱренчик ӧткӧн билгирлерин эбелтип, сананып, эске алынып јат. Ол суракты јакшы оҥдогон болзо, мында ла бӱдӱрип ийер аргалу. Је кандый суракты јетире оҥдобогон ло болзо, уроктыҥ бу бӱдӱминде кӧрӱнип келер.)
3. Ӱренчиктиҥ кӱчсинип турган сурактарыныҥ аайына чыгарына болужары (3–4 мин)
Бӧлӱктиҥ амадузы:
Уур-кӱчсинип турган сурактарын табып, оны тӱзедерине ууландырары
(Ӱренчиктиҥ алдына Мен нениҥ учун мыны билбей турум? Мен бу сурактыҥ аайына мында ла чыгар учурлу деп амаду тургузар).
4. Кӱчсинип турган сурактыҥ аайына чыгары, амаду тургузары (4–6 мин)
Бӧлӱктиҥ амадузы:
Ӱредӱниҥ амадузын тургузары, амадуга јединерге тузалу эп-сӱмелер ле эп-аргаларла план аайынча иштеери
Бойыма амаду тургузадым
Мен нени де билбезим билерге турум
Кандый јастыралар болгон, неде кӱчсинип турган эмтир, бӱгӱн урокто нени чыныктайтан эмтирис деп балдарды јаҥы темага ууландырар. Кажы ла ишти бӱдӱрерине бойына амаду тургузар, план, алгоритм тургузар. Јаҥы билгир аларыныҥ урогыныҥ темазын чокымдаар.)
Јаны билгир аларыныҥ планын
тургузары
1. Билер эп-арга ажыра јаҥы билгир алары
2. Јаҥы эп-сӱмелер табары
3. Јединген турултазын шиҥдеп кӧрӧри
5. Јаны алган билгирлерле тузаланып, иштеп баштаары (5 – 8 мин)
Бӧлӱктиҥ амадузы:
Јаҥы алган билгирле тузаланары
Билгирин айдып та, бичип те чын тузаланып билери
(Божодылып турган јастыралар ойто такып болбозына ууландырылган иштер бӱдӱрери).
6. Јаҥы алган билгирин ӱредӱчи јартап, быжулаары (4–5 мин)
Быжулаарга јакылталар, таскадулар бӱдӱрери
1. Јакылталарды бӱдӱрип, јаҥы билгирин быжулаары
2. Кажы ла ӱренчик оҥдогонын оос эрмек-куучынла јетирери
7. Бойы алдынаҥ иш бӱдӱрери, билгирин быжулаары, ижин баалаары (3–5 мин)
Бойыныҥ ижин баалаары
1. Јакылталарды бӱдӱрип, јаҥы билгирин быжулаары
2. Кажы ла ӱренчик оҥдогонын оосло јетирери
(балдар кандый ла айалгада иштенери, кандый ла иш бӱдӱрери: экӱлеп иштенери, бӧлӱктерле иштенери, бойы алдында кандый ла источниктеҥ бедренип, таап, билгир аларына јӱткиири).
8. Билерин ле билип алганын бириктире ле катап кӧрӧри (5–8 мин)
Јаҥы билгирди тузаланып, чыныктаары
Алдында билгирин ле јаҥы билгирин тӱҥдештирерине јакылталалар бӱдӱрери
2. Катап кӧрӧри
3. Мынаҥ ары база јаҥы билгирлер аларыс деп јилбиркедери
9. Рефлексия. Ишти баалаары. (2–3 мин)
Амадуга једингени, план аайынча иштегени, уроктоҥ бойына кандый jаҥы ӱредӱ алганы, кандый кӱӱн-санаалу болгоны
1. Jаҥы нени билип алганын jетирери
2. Кӱӱн-санаазын кӧргӱзери
3. Айылдыҥ ижи
Ӱредӱниҥ турулталары
Ӱредӱчи јыл туркунына ӱренчиктерге беретен грамматикала материалды башка-башка эп-сӱмени, системно-деятельностный ууламјыныҥ эп-аргаларын тузаланып, бӱткӱлинче бир аай, ээчий-деечий, бой-бойыла бек колбуда берип, ӱч бÿдÿм турултага јединерине ууламјылаар
Ӱренчиктиҥ бойыныҥ таҥынаҥ ӧзӱмиле колбулу турулталары (личностный).
Метапредметный турулталары.
Предметти ӱренериниҥ турулталары.
Текши ӱредӱ эдилгелер
Бÿдÿрер кандый ла иштиҥ амадузын тургузып билер, ишти бÿдÿрер аайын темдектеп (пландап) билер ле керектÿ учуралда оны кубултып чокымдаар; бойын бойы шиҥдеп, једимин баалап, јастыразын тÿзедип, каруузын чокымдап, керелеп билер (бойын башкарынар (регулятивный) текши ӱредӱ эдилгелер.
Ӱредӱчи кажы ла урогында ӱренчиктерди кандый ла айалгада эрмек-куучынныҥ бÿдÿмдериле тузаланып, кандый ла улусла куучындажып билер; оос ло бичилген эрмек-куучынды чын аайлап, эптӱ тузаланар; тургузылган сурак аайынча бойыныҥ санаа-шÿÿлтезин јарт, чокым, айдып (јартап) билер (колбу тударыныҥ эдилгелери, коммуникативный).
Ӱренчик берген иштиҥ јартына бойы чыгар, оны јартаарына керектÿ темдектерди табар, суракты шÿÿр аайын темдектеер, башка-башка бичиктердеҥ, газет-журналдардаҥ керектÿ јетирÿлерди таап билер; текстле иштеерин оҥдоп, ондогы тöс лö тöс эмес учурлу јетирÿлерди ылгаштырып, талдап билер, тексттеҥ керектÿ јетирÿни бедреп билер, ол тоодо компьютердиҥ, Интернеттиҥ болужыла; јетирÿлерди талдап, бир аайлап ла башка-башка аргалардыҥ болужыла оны белетеп билер. Сӧсколбула, эрмекле иштеп, сӧстӧрдиҥ бой-бойыла колбожор аайын оҥдоп, эрмек тургузары; сӧстиҥ табыш-таныктарын бой-бойынаҥ ылгаштырып, олор кандый ла сӧс бӱдӱрер аргалузын билип алар; сӧстиҥ учурлу бӧлӱктерин, сӧстиҥ бӱдер эп-аргаларын билип, темдектеп турар; алтай тилдиҥ кажы ла сӧзиниҥ лексика учурын билерин тереҥжидер; эрмек-куучынында синонимдерле, антонимдерле, бузулбас сӧсколбуларла эптӱ тузаланып билер учурлу (билгир алар (познавательный) текши ÿредÿ эдилгелер ).
Ӱренчик кажы ла бӱдӱрген ижинеҥ кандый бир ӱредӱ, темигӱ алып, оны оҥдоп, кӧгӱске алынып јӱрер; кандый ла айалгада бойыныҥ јерин таап, ишти јарамыкту, чыҥдый эдер; бойыныҥ Тӧрӧлиле, албатызыла, Россияныҥ тӱӱкизиле оморкоор кӱӱн-санаалу, бойыныҥ албатызын, угын билер, башка-башка укту албатылар барын билип, олорды тооп јӱрер; ороонына, тӧрӧлине ачык кӱӱндӱ, јакшы ла јаманды ылгап билер кижи болор учурлу (ӱренчиктиҥ бойыныҥ таҥынаҥ ӧзӱмиле колбулу (личностный) текши ӱредӱ эдилгелер).
