Чистай муниципаль районының 3 нче гимназия муниципаль бюджет гомум белем бирү учреждениесе
Хәзерге заман хикәя фигыленең юклык формасы.
Хөсәенова Рәмзия Зөфәр кызы,
беренче квалификацин категорияле
татар теле һәм әдәбияты укытучысы
Казан 2014
Татар теле. 3 сыйныф.
Дәреснең темасы. Хәзерге заман хикәя фигыльнең юклык формасы.
Дәреснең тибы: катнаш.
Метод: өлешчә эзләнү.
Дәреснең максатлары:
1.Укучыларның фигыль темасы буенча алдагы дәресләрдә өйрәнелгән белемнәрен ныгыту, хикәя фигыль кушымчаларын дөрес ялгап, зат-сан белән төрләндерергә өйрәтү.
2.Укучыларның логик фикерләү сәләтен, мөстәкыйльлекләрен,иҗади активлыкларын һәм танып-белүне үстерәгә ярдәм итү.
3.Тәрбияви максат:аралашу һәм коллективта хезмәттәшлек итү күнекмәләрен формалаштыру.
ТБУУГ:үзенә кирәкле информаияне таба белү; анализлый һәм информацияне бәяли белү.
ШУУГ: үз эшчәнлегеңнең нәтиҗәләрен яхшыртуга ихтияҗ булдыру.
РУУК: укучылар тарафыннан белгән яки әлегәчә белмәгән күнекмәләр арасында бәйләнеш булдыру.
КУУГ: фикерләү сәләтен үстерү.
Җиһазлау: Күңелле татар теле.дүртьеллык башлангыч мәктәпнең 3 нче сыйныфы өчен дәреслек.Р.З.Хәйдәрова,Г.М.Әхмәтҗанова.-Казан: “Татармултьфильм” нәшрияты.2013. компьютер,проектор,экран,тема буенча мультимедиа презентация,кагыйдәләр,схемалар,карточкалар.
Дәрес барышы:
I.Оештыру өлеше.
Укытучы: Исәнмесез,хәерле көн,укучылар!
Укучылар:Исәнмесез,укытучы апа,хәерле көн сезгә!
-Кәефләрегез ничек?
-Кояшлы көн кебек!
Татар телен ,Тукай телен
Өйрәнергә килдек без.
Бер-беребезгә матур итеп карап куллар бирешәбез һәм дәресебезне башлыйбыз.
-Буген ничәнче число, атнаның кайсы көне?
-Бүген 28 нче ноябрь,сишәмбе.
-Урамда һава торышы нинди?
-Урамда салкын. Яңгыр ява. Җил көчле. Кошлар да бик аз.Кешеләр җылы киенәләр.Без көзне яратабыз.
II.Актуальләштерү.
1). Үткән дәрестәге теманы искә төшерү өчен, сез 1нче номерлы карточкадагы хәрефләрдән А, Ә С,Б хәрефләрен сызарга тиеш.
АСФБӘИГБСЫАӘЛБЬ
-Нинди сүз килеп чыкты?
-Фигыль.
2).ТЭЙК ОФ ТАЧ ДАУН
-Ә хәзер фонетик күнегү эшләп алыйк әле.
-Кемнең фамилиясендә ф хәрефе бар?
-Кемнең исемендә ике и хәрефе бар?
-Кемнең фамилиясендә ике ЛЛ хәрефе бар?
-Кемнең фамилиясендә ы хәрефе бар?
-ь хәрефенә сүзлектә нинди сүзләр бар?
-Укучылар, димәк, без үткән дәрестә нинди теманы өйрәндек?
-Фигыль. Дөрес укучылар. Сез бик яхшы укучылар.
Укытучы : Укучы “5”ле ала, укучыга күңеллеме?
-Әйе,бик күңелле!
-Укучы “2”ле ала, аңа күңеллеме?
- Юк, күңелсез.
-Шуңа күрә:Син дәрестә нишлә/нишләмә?
(Кызлар, малайлар) Начар укучы
Син дәрестә Син дәрестә дәрестә
нишлә? нишлә+мә? нишлә+мә+де?
1) Укы! 1) Уйна+ма! 1) Чиш+мә+
2)Өйрән! 2)Сөйләш+мә! 2) Яз+ ма+
3) Бел! 3) Кычкыр+ма! 3) Тыңла+ма+
4) Әйт! Һәм “5” ле ал! 4) Аша+ма! УЛ “2”ле алды
-1нче “Нишләмәде?”соравына, 1 нче өстәлдә кемнең ручкасы ак, шул укучы
тактада аффиксларын яза.
2нче“Нишләмәде?”соравына кемнең галстугы зәңгәр,шул яза.
3нче юклык формасындагы җавапны кемнең чәче бик озын, шул яза.
Укытучы: Димәк, үткән заманның юклык формасында нинди аффикслар бар?
Укучы:-ма-мә аффикслары бар.
1. Өй эшен тикшерү. Клок Баддис. Сәгать 12 дә очраша торган кеше белән дәфтәрләрен алмашалар. Өй эше юклык формасындагы фигылләрне затта төрләндерергә иде. Хаталар булса, карандаш белән төзәтәбез, билгеләр куябыз. Моның өчен сезгә 1 минут вакыт бирәм. 1нче өстәлдән 1нче затны биткә-бит укучы кычкырып укый. Җавап дөресме? Укучылар сез килешәсезме? Кем килешә шул баса. 4 нче номерлы укучы русчага тәрҗемә итә.
2 нче затны сезнең өстәлдән кем укый? Ә кем тәрҗемәсен әйтер? Җавап дөрес булса,басабыз.
3нче өстәлдә җаваплар дөресме?
Әйе,укучылар җаваплар дөрес, рәхмәт.
III.Яңа тема.
1).Искә төшерик әле! Дәреслектән безгә дәрестә һәркөн саен кем булыша?
-Укучы: Шүрәле.
Слайд. Шүрәле
-Ул безгә нәрсә ди?
-Запомни! Вспомни!-ди. Ул татарча ничек әйтә?
-Миңа ярдәм ит әле, булыш әле,-ди.
Ә бүген ул безгә бер хикәя алып килгән.
Нинди текст икән бу? Әйдәгез 2 нче номерлы карточкадагы текстны укыйбыз һәм тәрҗемә итәбез.
Энем авырый.
Айрат-минем энем. Аңа 7 яшь. Бүген ул авырый. Аның башы авырта, температурасы бар. Энем урамга чыкмый, өйдә уйнамый, сикерми. Ул бүген караваттан да төшми, җылы сөт тә эчми. Әни Айратка 3 дару бирде. Энем минем белән уйнамый.Мин рәсем ясыйм. Миңа бик күңелсез!
-Укучылыр,бу безнең өчен яңа текстмы?
-Юк, яңа түгел. Без аны 2 нче сыйныфта укыган идек. Ни өчен текстта юклык формасы бар, ә аффикслары -ма-мә; түгел?
- Потому что действие глагола происходят сейчас- в настоящем времени. Чөнки фигыльләр хәзерге заманда. Юклык формасындагы фигыльләрне кем укый? Бүгенге дәреснең темасы нинди булды инде?
-Фигылнең юклык формасы.
2).Физкултьминутка.Әйдәгез Шүрәлене дә уйнарга чакырабыз. Дәрестә иң актив укучы бүген Шүрәле була.
МИКС-ФРИЗ-ГРУП стуктурасы.Музыка уйный,сез биисез, музыка уйнамый, сез группаларга басасыз.Ничә группа була, Шүрәлене игътибар белән тыңлагыз!(Уйныйлар).Музыка туктагач,Шүрәле сорый:
1) Айратка ничә яшь ?(7)
2) Әнисе Айратка ничә дару бирде?(3).Рәхмәт Шүрәле,синең белән бик күңелле булды.
3).Айратка даруны кем бирде?
-Әнисе бирде.
Как нужно сказать, если мама лекарство не дает? А если и ты не даещь?
И я не даю?
- Мин бирмим
- Син бирмисең
- Ул бирми
-Фигыльләргә игътибар итегез әле, алар ничек үзгәргән?
-(бир фигыле төрлечә кулланылган)
-Бу төрләнеш нинди төрләнеш дип атала?
-Зат- санда төрләнеше.
-Бирмим фигыле нинди зат белән кулланыла?(мин)
-Бирмисең фигыле? (син),бирми фигыле (ул)
-Бу фигыльләр нинди санда төрләнде?(берлек санда)
Слайд.Дөреслеген тикшерү.
4. Дәфтәрләрне ачабыз, числоны язып куябыз.
Кызлар бие, малайлар тот фигылләрен берлек санда (тактада 2 укучы) төрләндерү.
Тикшерү. Дөресме,юкмы? 32 нче биттәге таблицаны ачыйк һәм искә төшерик!
5.МИКС ПЭА ШЭА.( фигылләрне зат-сан белән төрләндерү)
Музыка астында йөриләр,пар табалар.
Сөйләми фигылен зат-сан белән төрләндерегез. Кем озынрак шул кеше җавап бирә.
-Яса фигылен зат-сан белән төрләндерегез. Кем кыскарак, шул кеше җавап бирә.
6.КОНЭРС.(затларны аеру)
Почмак уены уйнап алабыз.Үзегезгә почмаклар сайлагыз.
I зат эчмим эчмибез
II зат эчмисең эчмибез
III зат эчми эчмибез
-Шул сүзләр белән җөмләләр төзегез.
7.РАУНД ТЭЙБЛ.(зат-сан кушымчаларын белү)
-Укучылар бер карточка өстендә әйләнә буенча тиешле кушымчаларны куялар.Бер укучы басып укый.
I зат яратмыйм Без яратмыйбыз
II зат яратмыйсың Сез яратмыйсыз
III зат яратмый Алар яратмыйлар
8. Укытучы: Хәзерге һәм үткән заман хикәя фигыленең схемасын, моделен төзеп карыйк әле.Слайд.
Укытучы:Үткән заманның нинди юклык аффикслары бар?
Укучы: -ма-мә аффикслары бар.
- Хәзерге һәм үткән заман хикәя фигыльләренең юклык формаларын ничек аерырга?
Җавапларны тыңлау.
9.Телдән ситуатив күнегүләр эшләү. 3 нче номерлы карточкалардагы биремнәрне татарчага(русчага) тәрҗемә итәргә. Һәрбер өстәлдән шул сүзләрне сәхнәләштерергә ике укучыны тәкъдим итәргә.
(Әни-улым)
-Улым,син җылы сөт эчтеңме?
-Нет, не выпил, потому что я молоко не люблю.
(Табип-әни)
-Апа, син Айдарга укол ясадыңмы?
-Нет,укол не делал, лекарство дал.
(Дус- Айрат)
-Алло! Айрат, син иртәгә мәктәпкә барасыңмы?
-Нет, я в школу не пойду, потому что я болею, мне очень грустно!
Рәхмәт укучылар,сез татарча бик күп беләсез!
Өй эше теләк буенча.
1)33 нче бит,4 нче күнегү язарга.
2) 33 нче бит, 6 нчы күнегү диалогта сөйләшергә.
3) “Энем авырый” текстын язып бетерергә.
Йомгаклау.Рефлексия.
Бүген дәрестә нинди формадагы фигыльләр белән эшләдек?
-Юклык формасындагы.
-Авырый фигыленең юклык төрен ясар өчен кайсы кушымчаны ялгарга кирәк?
а) –ма; б)- мә; в) –мый;
Укучылар эшчәнлеген бәяләү.
Бүген дәрестә кемнәр “5”легә белде? Басыгыз әле? Бүген сезгә елмая торган смайликларны бирәбез.Ә калганнар сез килешәсезме?
Бүген дәрестә кемнәр үзләренә 4”ле куя? Басыгыз әле?
Кемнәр үз эшчәнлеген “3”легә бәяли? Ни өчен смайликларга күңелсез?
Тырыш укучылар гел “5” ле алалар. Рәхмәт дәрес өчен!
Хәзерге заман хикәя фигыленең юклык формасы.
Хөсәенова Рәмзия Зөфәр кызы,
беренче квалификацин категорияле
татар теле һәм әдәбияты укытучысы
Чистай,2015ел
Дәреснең темасы. Хәзерге заман хикәя фигыльнең юклык формасы.
Дәреснең тибы: катнаш.
Метод: өлешчә эзләнү.
Дәреснең максатлары:
1.Укучыларның фигыль темасы буенча алдагы дәресләрдә өйрәнелгән белемнәрен ныгыту, хикәя фигыль кушымчаларын дөрес ялгап, зат-сан белән төрләндерергә өйрәтү.
2.Укучыларның логик фикерләү сәләтен, мөстәкыйльлекләрен,иҗади активлыкларын һәм танып-белүне үстерәгә ярдәм итү.
3.Тәрбияви максат:аралашу һәм коллективта хезмәттәшлек итү күнекмәләрен формалаштыру.
ТБУУГ:үзенә кирәкле информаияне таба белү; анализлый һәм информацияне бәяли белү.
ШУУГ: үз эшчәнлегеңнең нәтиҗәләрен яхшыртуга ихтияҗ булдыру.
РУУК: укучылар тарафыннан белгән яки әлегәчә белмәгән күнекмәләр арасында бәйләнеш булдыру.
КУУГ: фикерләү сәләтен үстерү.
Җиһазлау: Күңелле татар теле.дүртьеллык башлангыч мәктәпнең 3 нче сыйныфы өчен дәреслек.Р.З.Хәйдәрова,Г.М.Әхмәтҗанова.-Казан: “Татармултьфильм” нәшрияты.2013. компьютер,проектор,экран,тема буенча мультимедиа презентация,кагыйдәләр,схемалар,карточкалар.
1.Оештыру өлеше.
2.Актуальләштерү
ТЭЙК ОФ ТАЧ ДАУН
3.Өй эшен тикшерү.
Клок Баддис
4. Яңа тема.
Физкултьминут
5. Системалаш
тыру.
Текс өстендә эш.
Фронталь эш
МИКС ПЭА ШЭА
КОНЭРС
РАУНД ТЭЙБЛ
зат-сан кушымчаларын белү
6. Рефлексия, үзбәя.
Дәрескә нәтиҗә ясау.
Исәнмесез, хәерле көн, укучылар!
-Кәефләрегез ничек?
Бер-беребезгә матур итеп карап куллар бирешәбез һәм дәресебезне башлыйбыз.
Үткән дәрестәге теманы искә төшерү өчен, сез 1нче номерлы карточкадагы хәрефләрдән А, Ә С,Б хәрефләрен сызарга тиеш.
АСФБӘИГБСЫАӘЛБЬ
-Нинди сүз килеп чыкты?
-Ә хәзер фонетик күнегү эшләп алыйк әле.
-Кемнең фамилиясендә ф хәрефе бар?
-Кемнең исемендә ике и хәрефе бар?
-Кемнең фамилиясендә ике ЛЛ хәрефе бар?
-Кемнең фамилиясендә ы хәрефе бар?
-ь хәрефенә сүзлектә нинди сүзләр бар?
-Укучылар, димәк, без үткән дәрестә нинди теманы өйрәндек?
- Сез бик яхшы укучылар.
Укучы “5”ле ала, укучыга күңеллеме?
Укучы “2”ле ала, аңа күңеллеме?
Шуңа күрә:Син дәрестә нишлә/нишләмә?
1нче “Нишләмәде?”соравына, 1 нче өстәлдә кемнең ручкасы ак, шул укучы
тактада аффиксларын яза.
2нче“Нишләмәде?”соравына кемнең галстугы зәңгәр,шул яза.
3нче юклык формасындагы җавапны кемнең чәче бик озын, шул яза.
Укытучы: Димәк, үткән заманның юклык формасында нинди аффикслар бар?
Сәгать 12 дә очраша торган кеше белән дәфтәрләрен алмашалар. Өй эше юклык формасындагы фигылләрне затта төрләндерергә иде. Хаталар булса, карандаш белән төзәтәбез, билгеләр куябыз. Моның өчен сезгә 1 минут вакыт бирәм. 1нче өстәлдән 1нче затны биткә-бит укучы кычкырып укый. Җавап дөресме? Укучылар сез килешәсезме? Кем килешә шул баса. 4 нче номерлы укучы русчага тәрҗемә итә.
2 нче затны сезнең өстәлдән кем укый? Ә кем тәрҗемәсен әйтер? Җавап дөрес булса,басабыз.
3нче өстәлдә җаваплар дөресме?
1)Искә төшерик әле! Дәреслектән безгә дәрестә һәркөн саен кем булыша?
-Ул безгә нәрсә ди?
-Запомни! Вспомни!-ди. Ул татарча ничек әйтә?
-Миңа ярдәм ит әле, булыш әле,-ди.
Ә бүген ул безгә бер хикәя алып килгән.
Нинди текст икән бу? Әйдәгез 2 нче номерлы карточкадагы текстны укыйбыз һәм тәрҗемә итәбез.
Энем авырый.
Айрат-минем энем. Аңа 7 яшь. Бүген ул авырый. Аның башы авырта, температурасы бар. Энем урамга чыкмый, өйдә уйнамый, сикерми. Ул бүген караваттан да төшми, җылы сөт тә эчми. Әни Айратка 3 дару бирде. Энем минем белән уйнамый.Мин рәсем ясыйм. Миңа бик күңелсез!
-Укучылыр,бу безнең өчен яңа текстмы?
- Ни өчен текстта юклык формасы бар, ә аффикслары -ма-мә; түгел?
Әйдәгез Шүрәлене дә уйнарга чакырабыз. Дәрестә иң актив укучы бүген Шүрәле була.
МИКС-ФРИЗ-ГРУП стуктурасы.Музыка уйный,сез биисез, музыка уйнамый, сез группаларга басасыз.Ничә группа була, Шүрәлене игътибар белән тыңлагыз!(Уйныйлар).Музыка туктагач,Шүрәле сорый
1) Айратка ничә яшь ?
2) Әнисе Айратка ничә дару бирде?
3)Айратка даруны кем бирде?
Как нужно сказать, если мама лекарство не дает? А если и ты не даешь?
И я не даю.
-Фигыльләргә игътибар итегез әле, алар ничек үзгәргән?
-Бу төрләнеш нинди төрләнеш дип атала?
- Бирмим фигыле нинди зат белән кулланыла?
- Бирмисең фигыле?
-Бу фигыльләр нинди санда төрләнде?
Дәфтәрләрне ачабыз, числоны язып куябыз.
Кызлар бие, малайлар тот фигылләрен берлек санда (тактада 2 укучы) төрләндерү.
Тикшерү. Дөресме,юкмы? 32 нче биттәге таблицаны ачыйк һәм искә төшерик!
Музыка астында йөриләр,пар табалар.
Сөйләми фигылен зат-сан белән төрләндерегез. Кем озынрак шул кеше җавап бирә.
-Яса фигылен зат-сан белән төрләндерегез. Кем кыскарак, шул кеше җавап бирә.
Почмак уены уйнап алабыз.Үзегезгә почмаклар сайлагыз.
-Шул сүзләр белән җөмләләр төзегез.
-Укучылар бер карточка өстендә әйләнә буенча тиешле кушымчаларны куялар.Бер укучы басып укый.
-Хәзерге һәм үткән заман хикәя фигыленең схемасын, моделен төзеп карыйк әле.Слайд.
-Үткән заманның нинди юклык аффикслары бар?
- Хәзерге һәм үткән заман хикәя фигыльләренең юклык формаларын ничек аерырга?
Җавапларны тыңлау.
9.Телдән ситуатив күнегүләр эшләү. 3 нче номерлы карточкалардагы биремнәрне татарчага(русчага) тәрҗемә итәргә. Һәрбер өстәлдән шул сүзләрне сәхнәләштерергә ике укучыны тәкъдим итәргә.
Рәхмәт укучылар,сез татарча бик күп беләсез!
Өй эше теләк буенча.
1)33 нче бит,4 нче күнегү язарга.
2) 33 нче бит, 6 нчы күнегү диалогта сөйләшергә.
3) “Энем авырый” текстын язып бетерергә.
Бүген дәрестә нинди формадагы фигыльләр белән эшләдек?
-Авырый фигыленең юклык төрен ясар өчен кайсы кушымчаны ялгарга кирәк?
Укучылар эшчәнлеген бәяләү.
Бүген дәрестә кемнәр “5”легә белде? Басыгыз әле? Бүген сезгә елмая торган смайликларны бирәбез.Ә калганнар сез килешәсезме?
Бүген дәрестә кемнәр үзләренә 4”ле куя? Басыгыз әле?
Кемнәр үз эшчәнлеген “3”легә бәяли? Ни өчен смайликларга күңелсез?
Тырыш укучылар гел “5” ле алалар. Рәхмәт дәрес өчен!
Исәнмесез,укытучы апа,хәерле көн сезгә.
-Кояшлы көн кебек!
Татар телен ,Тукай телен
Өйрәнергә килдек без.
-Фигыль.
Фигыль. Дөрес укучылар
Әйе,бик күңелле!
- Юк, күңелсез.
Син дәрестә Син дәрестә дәрестә
нишлә? нишлә+мә? нишлә+мә+де?
1) Укы! 1) Уйна+ма! 1) Чиш+мә+
2)Өйрән! 2)Сөйләш+мә! 2) Яз+ ма+
3) Бел! 3) Кычкыр+ма! 3) Тыңла+ма+
4) Әйт! Һәм “5” ле ал! 4) Аша+ма! УЛ “2”ле алды
-ма-мә аффикслары бар
Шүрәле.
Юк, яңа түгел. Без аны 2 нче сыйныфта укыган идек.
Чөнки фигыльләр хәзерге заманда.
Фигылнең юклык формасы
7яшь
3дару
Әнисе бирде.
- Мин бирмим
- Син бирмисең
- Ул бирми
-бир фигыле төрлечә кулланылган
-Зат- санда төрләнеше.
- мин
-син,бирми фигыле (ул)
берлек санда
Слайд.Дөреслеген тикшерү.
I зат эчмим эчмибез
II зат эчмисең эчмибез
III зат эчми эчмибез
I зат яратмыйм Без яратмыйбыз
II зат яратмыйсың Сез яратмыйсыз
III зат яратмый Алар яратмыйлар
-ма-мә аффикслары бар.
(Әни-улым)
-Улым,син җылы сөт эчтеңме?
-Нет, не выпил, потому что я молоко не люблю.
(Табип-әни)
-Апа, син Айдарга укол ясадыңмы?
-Нет,укол не делал, лекарство дал.
(Дус- Айрат)
-Алло! Айрат, син иртәгә мәктәпкә барасыңмы?
-Нет, я в школу не пойду, потому что я болею, мне очень грустно!
Юклык формасындагы
а) –ма; б)- мә; в) –мый
Танып-белү компетенциясе
Танып-белү компетенциясе
Коммуникатив компетенция
Танып-белү компетенциясе
Регулятив уку гамәлләре
Танып-белү компетенциясе
Регулятив уку гамәлләре
Танып-белү компетенциясе
Танып-белү компетенциясе
Танып-белү,
коммуникатив компетенциясе
Коммуникатив
уку гамәлләре
Регулятив уку гамәлләре
Танып-белү,
регулятив,
шәхескә кагылышлы
Танып-белү
Регулятив уку гамәлләре
Коммуникатив уку гамәлләре
Танып-белү
Коммуникатив уку гамәлләре
Танып-белү
Танып-белү,
коммуникатив компетенциясе
Танып-белү,
коммуникатив компетенциясе
Танып-белү,регулятив,
коммуникатив компетенциясе
Коммуникатив компетенция
Коммуникатив компетенция
