6 нчы сыйныф өчен татар әдәбиятыннан календарь-тематик план
вакыты
план / факт
метапредмет
предмет
шәхескә кагылышлы
Мифлар дөньясыннан — чынбарлыкка (3сәгать)
1
Халык авыз иҗаты (әкият, табышмак, мәкаль).
Төрле халыкларның фольклор үрнәкләрен чагыштырып карау.
Халык авыз иҗатын гомуми күзаллау.
Халык авыз иҗаты әсәрләренә карата кызыксыну уяту, сөйләмне алар ярдәмендә баету мөмкинлеген аңлау.
«Халык авыз иҗаты» схемасы белән эш, дәреслек, эш дәфтәрендә биремнәр, рус халык авыз иҗаты белән чагыштырып, мисаллар китерү.
2
«Шүрәле», «Шүрәлене ничек алдарга?» мифлары, «миф» төшенчәсе.
Рус, грек һәм татар мифологиясен чагыштыра белү.
Мифлар, мифик геройлар турында төшенчә формалаштыру, миф белән әкиятнең
аермасын аңлау.
Халык авыз иҗаты әсәрләренә карата кызыксыну булдыру.
«Халык авыз иҗаты» схемасы белән эш, дәреслек, эш дәфтәрендә биремнәр, чылбыр буенча уку, чылбыр буенча сөйләү, җөмләләр төзү.
3
Мәкальләр, әйтемнәр.
Татар һәм рус халык мәкальләрен чагыштыру.
Мәкаль һәм әйтем турында теорияне аңлап истә калдыру, аларның аермасын белү, мәкаль, әйтемнәр өйрәнү.
Халык авыз иҗаты белән кызыксыну уяту, әдәплелек тәрбияләү.
Төркемнәрнең чыгыш ясавы, теоретик материал белән танышу, дәреслек, дәфтәр белән эш, фронталь эш.
Халык моңнары: җырлата да, елата да...(3 сәгать)
4
Халык авыз иҗатында җыр жанры
Сәнгать тәрбиясе.
Халык җырлары жанрлары, йола җырлары турында белешмә бирү Уен җырлары турында белү, «Кәрия-Зәкәрия» уен җырын өйрәнү.
Коллектив белән башкарылган халык җырлары, җыр культурасы белән танышу.
Сәнгатьле уку, чылбыр буенча уку, халык җырына яңа куплет уйлау, җырлы уен өйрәнү, видеоязмада татар биюе карау, милли киемгә орнаментлар ясау.
5
Татарстан Республи-
касының Дәүләт
гимны.
Дәүләт гимнын тыңлау тәртибен белү.
Дәүләт гимны турында теоретик төшенчә бирү һәм гимнның сүзләрен аңлап истә калдыру.
Татарстан Республикасы, аның казанышлары белән горурлану хисләре тәрбияләү.
Фронталь әңгәмә, яңа сүзләр белән танышу, җыр тыңлау,
җыр сүзләрен тәрҗемә итү, истә калдыру.
6
Г.Тукайның «Туган тел», «Туган авыл» шигырьләре
Милли үзаңны үстерү, үткәнеңне, тарихны өйрәнү.
Г.Тукайның халык җырлары турындагы хезмәтләре белән танышу, «Туган тел», «Туган авыл» җырларын өйрәнү;
Тукайга хөрмәт, милләтеңә, туган җиреңә, туган телеңә мәхәббәт тәрбияләү.
Бер уен җырын яттан сөйләү, тыңлап аңлау, сәнгатьле уку, фронталь эш, төркемнәрдә эш, аудиоязма тыңлау, дәреслек белән эшләү, дәфтәрдә эш, презентация карау.
Кадерле син, Кеше туганым!(9 сәгать)
7
М.Гафури иҗаты.
Татар мәсәлчеләрен рус әдәбиятындагы мәсәлчеләр белән чагыштыра, мөстәкыйль укып, нәтиҗә ясый белү.
Язучы М.Гафури иҗаты, белән танышу.
Тормышта ихтыяр көченең, белемнең кирәклеген аңлау.
Биографияне мөстәкыйль укып, сорауларга җавап эзләү, сәнгатьле уку, сайлап уку, яңа сүзләрне өйрәнү, мәсәлнең морален табу, рәсемнәр белән эш, дәреслек, дәфтәр белән эш.
8
М.Гафури-
ның «Ана»
шигыре.
Музыка дәресендә өйрәнгән бишек җырлары яки әниләр турындагы җырларны искә төшереп, әдәбият белән бәйләнешне аңлау.
Язучы М.Гафури иҗаты белән танышуны дәвам
итү, «Ана»
шигырендә
автор фикерен
аңлау, сәнгатьле
уку.
Әниләргә
карата ихтирам тәрбияләү.
Рольләргә бүлеп уку, шигырьне тыңлау, сүзлекчә белән эшләү, сәнгатьле эшләү, парларда яки төркемнәрдә эшләү, яңа материалның таныш әсәрләр белән бәйләнешен табу.
9
Г.Тукай иҗаты.
Географик картадан Тукай туган, яшәгән җирләрне, әкият-поэма-дагы «Казан арты» дигән урынны таба белү, аңлау.
Шагыйрь Г.Тукай турында 5 нче сый-
ныфта өйрәнгән-нәрне искә төшерү, тулыландыру, «Шүрәле» әкият-поэмасының 1 нче өлеше белән
танышу.
әкият-поэмада сурәтләнгән урман матурлыгы, урманда үз-үзеңне тоту кагыйдәләре аша экологик тәрбия.
Презентация карау, төркемнәрдә биремнәр үтәү, әкият-поэманы тыңлау, сүзгә-сүз тәрҗемә итү, ярымтавыш белән уку, сәнгатьле уку, сайлап уку, чылбыр буенча уку, парлап сөйләшү.
10
Г.Тукай иҗаты, «Шүрәле» әкият-поэмасы.
«Аршын» сүзенең мәгънәсен аңлау, кайда кулланылы-шы турында белү, рәссам Б.Әлменов картинасы белән танышу.
Шагыйрь Г.Тукай биографиясен истә калдыру, «Шүрәле» әкият-поэмасының 2, 3 нче өлешләре белән таныш булу.
Экологик тәрбия.
Дәреслек, дәфтәр белән эш, яңа сүзләрне активлаштыру — сүзләр, җөмләләр төзү, рольләргә бүлеп уку, сайлап уку, мультфильм карау.
11
М.Җәлил
иҗаты.
Тарихтан сугыш чоры турында белү.
М.Җәлил биографиясен искә төшерү, сугыш чоры иҗаты белән танышу.
Туган илне ярату, туган илне саклау —
мактаулы икәнен аңлау.
Дәреслек, дәфтәр белән эш, парлап сөйләшү.
12
М.Җәлилнең «Чәчәкләр» шигыре.
«Чәчәкләр» шигырен аңлап уку, «символ», «строфа» төшенчәләре белән танышу.
Туган илне ярату, туган илне саклау —
мактаулы икәнен аңлау.
Шигырьне тыңлап аңлау, ярымтавыш белән уку, чылбыр буенча сәнгатьле уку, эчтәлек буенча фикер алышу, шигырьгә анализ ясау.
13
Ә.Еникинын иҗаты, тормыш юлы
Катлаулы текст белән эшләү, иң әһәмиятлесен таба белергә өйрәнү.
Ә.Еники иҗаты белән танышу, «Туган туфрак» әсәрен укый
башлау.
Өлкән буынга
карата ихтирам, туган җиргә мәхәббәт тәрбияләү.
Презентация ярдәмендә язучы тормышы белән танышу, төркемнәрдә фикер алышу, ишетеп аңлау, сүзлекчә белән эш, укыганны тәрҗемә итү, сораулар, биремнәр үтәү, таблица тутыру.
14
Ә.Еникинең
«Туган туфрак» хикәясе.(1 бүлек)
План төзи белү.
«Туган туфрак» әсәрен уку, аңлау, Ә.Еники турында мәгълүматлы булу, әсәрдән өйрәнгән тропларны, символик образларны таба белү.
Өлкән буынга карата ихтирам, туган җиргә мәхәббәт тәрбияләү.
Яңа сүзләрне уку, язу, эчтәлек буенча төркемнәрдә фикер алышу, әсәргә җиңелчә әдәби анализ ясау, сораулар һәм биремнәргә җавап табу, әсәрне өлешләргә бүлү, план төзү.
15
Ә.Еникинең
«Туган туфрак» хикәясе.(2 бүлек)
Катлаулы текст белән эшләү, иң әһәмиятлесен таба белергә өйрәнү.
«Туган туфрак» әсәрен уку, аңлау, Ә.Еники турында мәгълүматлы булу, әсәрдән өйрәнгән тропларны, символик образларны таба белү.
Өлкән буынга карата ихтирам, туган җиргә мәхәббәт тәрбияләү.
Яңа сүзләрне уку, язу, эчтәлек буенча төркемнәрдә фикер алышу, әсәргә җиңелчә әдәби анализ ясау, сораулар һәм биремнәргә җавап табу, әсәрне өлешләргә бүлү, план төзү.
Энҗе карлар явып үткән...(4 сәгать)
16
Г.Ибра-
һимов
иҗаты,
«Кар ява»
хикәясе.
Табигатькә карата күзәтүчәнлек тәрбияләү, һава торышының үзгәрешен аңлау.
Г.Ибраһимовның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Кар ява» әсәрен өйрәнү, һава торышы турында сөйли белү.
Экологик тәрбия.
Портретлары буенча язучыларны тану, яңа сүзләрне истә калдыру, язучы биографиясен уку, сораулар төзү, җавап бирү, презентация карау, караган буенча фикер алышу, һава торышы турында сөйләү.
17
К.Нәҗми иҗаты, «Кызыклы хәл» шигыре.
Игътибарны арттыру, балаларда күзәтүчәнлек булдыру.
Язучының иҗаты турында белү, «Кызыклы хәл» шигырен өйрәнү, сөйләм телен үстерү.
Экологик тәрбия.
Язучы тормышы белән танышу, презентация карау, кош исемнәрен истә калдыру, дәреслек, дәфтәр белән эш, парларда сөйләшү.
18
М.Фәйзул-
лина
иҗаты,
«Чыршы күлмәклә-
ре» шигыре.
Табигатьтә үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен белү.
М.Фәйзуллинаның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Чыршы күлмәкләре» әсәрен өйрәнү.
Табигатькә карата сакчыл караш тәрбияләү.
19
Р.Вәлиева иҗаты, «Нәни чыршы» шигыре.
Чыршылар турында мәгълүматлы булу.
Р.Вәлиеваның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Нәни чыршы» шигырен өйрәнү.
Экологик тәрбия.
Проект эшен яклап, төркемнәрнең чыгыш ясавы, яңа әсәр белән танышу, сәнгатьле уку, эчтәлек буенча фикер алышу.
Акыл — тузмас кием, белем — кипмәс кое(3сәгать)
20
К. Насый-риның «Әбүгали-сина» әсәре.
Үзеңә кирәкле белемне дөрес итеп таба белергә, китапларны теләп укырга күнектерү.
К.Насыйриның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Әбүгалисина» әсәрен өйрәнү.
Белемгә омтылыш тәрбияләү.
Презентация ярдәмендә язучы тормышы белән танышу, төркемнәрдә фикер алышу, ишетеп аңлау, сүзлекчә белән эш, укыганны тәрҗемә итү, сораулар, биремнәр үтәү, таблица тутыру.
21
«Әбүгалиси-на» әсәре,
«кыйсса» төшенчәсе.
География,
биология,
тарих фәннәре
белән бәйләп
аңлау.
К.Насыйриның «Әбүгалисина» әсәрен өйрәнү.
Белемнең, акылның тормышта төп рольне уйнавына төшенү.
Сорауларга җавап эзләү, ишетеп аңлау, рольләргә бүлеп уку, әсәрдә автор әйтергә теләгән фикерне табу, әдәби әсәр турында фикер алышу.
22
К.Насыйри-ның «Әбүгали-сина» әсәре,
К.Насыйри музейлары
Укучыларны музейлар белән таныштыру, кызыксындыру.
К.Насыйриның Казандагы һәм Олы Ачасыр авылындагы музейлары белән таныштыру, «кыйсса» төшенчәсе белән танышу.
Белем алырга, кешеләргә файда китерергә, игелекле булырга омтылыш тәрбияләү.
Сүзлек белән эш, парлап сөйләшү, мөстәкыйль укып, төп мәгълүматны аңлау, дәреслек, дәфтәр белән эш, презентация карау, фикер алышу.
Илдә илле дустың булсын (5 сәгать)
23
Һ.Такташ иҗаты, «Мокамай» поэмасы.
Тарихтан Һ.Такташ яшәгән чор турында мәгълүмат бирү.
Һ.Такташ турында мәгълүмат бирү, «Мокамай» поэмасы белән таныша башлау.
Туган якның
кадерле, онытылмас икәнен аңлау.
Презентация ярдәмендә шагыйрь тормышы, ул яшәгән чор белән танышу, төркемнәрдә фикер алышу, ишетеп аңлау, сүзлекчә белән эш, укыганны тәрҗемә итү, сораулар, биремнәр үтәү, сәнгатьле уку.
24
Һ.Такташ иҗаты, «Мокамай» поэмасы,
«поэма» төшенчәсе.
Һәр кеше тормышында хатирәләр барлыгы, аларның нинди булуының кешенең үзеннән торуы турында аңлау.
Поэма турында теоретик төшенчә белән танышу, «Мокамай» поэмасын уку, аңлау.
Чын дуслык кадере, ялгыш адым ясамаска
кирәклек турында аңлау.
Дәреслек, дәфтәр белән эш, парлап сөйләшү, поэманы тыңлау, аңлау, ярымтавыш белән уку, чылбыр буенча сәнгатьле уку, эчтәлек буенча фикер алышу, поэмага анализ ясау.
25
Р.Харис иҗаты,
«Серле алан» пьесасы,
Укыганны гомумиләштерә, нәтиҗә ясый белү.
Р.Харис иҗаты белән танышу, пьесаны уку.
Үзләре өчен, әйләнә-тирә өчен җаваплылык хисләре тәрбияләү.
Ишетеп аңлау, рольләргә бүлеп уку, әсәрдә автор әйтергә теләгән фикерне табу. .
26
Ш.Галиев иҗаты.
Ш.Галиевнең иҗатын, тормыш юлын белү,
Парлап сөйләшү, шигырьне тыңлап аңлау, ярымтавыш белән уку, чылбыр буенча сәнгатьле уку
27
«Дуслык балы» шигыре.
Әдәбият теориясе, җыр, рәсем белән бәйләнеш табу.
сәнгатьле уку күнекмәләре үстерү.
Поликультуралылык, толерантлык хисләре тәрбияләү.
, эчтәлек буенча фикер алышу, шигырьгә анализ ясау, төрле милләт кешеләренең киемнәре, теле, йолалары турында сөйләшү.
Көлке көлә килә...(4 сәгать)
28
Ф.Шәфигуллин иҗаты,
Укылган әсәрне бүгенге көн, көндәлек тормыш белән бәйләнештә күзаллый белү.
Ф.Шәфигуллин тормышы, иҗаты белән танышу,
Әхлак тәрбиясе.
Дәреслек, дәфтәр белән эш, парлап сөйләшү,.
29
«Ике тиен
акча» хикәясе.
Укылган әсәрне бүгенге көн, көндәлек тормыш белән бәйләнештә күзаллый белү.
юмор аша язучы әйтергә теләгән фикерне табу.
яңа сүзләрне төрле фигыль формаларына кую, җөмләләр төзү
30
Ф.Шәфигул-лин иҗаты,
«Акбай белән Карабай» хикәясе.
Көндәлек тормышка юмор белән карый белергә өйрәнү.
«Акбай белән Карабай» хикәясен уку, юмор аша язучы әйтергә теләгән фикерне табу.
Әхлак тәрбиясе бирү.
Хикәяне уку, төп эчтәлекне аңлау, фикер алышу, парлап сөйләшү, фигыльләрне, сыйфатларны табу, алар белән җөмләләр төзү, төп геройларны сурәтләү, план төзү, план буенча сөйләү.
31
В.Радловның «Шаян кеше» хикәясе.
Галим В.Радлов турында мәгълүмат бирү.
Хикәяне уку, сөйләм телен үстерү.
Күп телләр белергә омтылыш, чит телләргә ихтирам тәрбияләү.
Язучы тормышы белән танышу, төркемнәрдә фикер алышу, ишетеп аңлау, сүзлекчә белән эш, укыганны тәрҗемә итү, сораулар, биремнәр үтәү, эчтәлекне берничә җөмлә белән сөйләү.
Һәр фасылың гүзәл, табигать!(4 сәгать)
32
Р.Әхмәтҗа-новның «Иртә әле...» шигыре,
«пейзаж» төшенчәсе.
Рәсем сәнгатендә пейзаж белән әдәбияттагы «пейзаж» төшенчәсен бәйләнештә күзаллау.
Р.Әхмәтҗанов турында мәгълүмат, «Иртә әле...» шигырен укып аңлау, «пейзаж» төшенчәсен белү.
Табигатьнең матурлыгын күрергә өйрәтү, экологик тәрбия бирү.
Шагыйрьнең тормыш юлы белән танышып, хронологик таблица тутыру, шигырьне тыңлау, ярымтавыш белән уку, чылбыр буенча уку, сайлап уку, яңа сүзләрне өйрәнү, парлап сөйләшү.
33
Г.Бәширов-ның «Язгы сабан туйлары» әсәре.
Төрле бәйрәмнәр-нең (бу очракта Сабантуй мисалында) тарихы белән кызыксыну.
Г.Бәширов турында белү, «Язгы сабан туйлары» өзеген укып аңлау, сөйләм телен үстерү.
Халыкның гореф-гадәтләре, йолаларына ихтирам тәрбияләү.
Яңа сүзләрне язу, эчтәлек буенча төркемнәрдә фикер алышу, әсәргә җиңелчә әдәби анализ ясау, сораулар һәм биремнәр, әсәрне өлешләргә бүлү, план төзү, план буенча гади җөмләләр белән сөйләү.
34
Г.Бәшировның«Туган ягым- яшел бишек» әсәре.
Төрле бәйрәмнәр-нең (бу очракта Сабантуй мисалында) тарихы белән кызыксыну.
Г.Бәширов турында белүөзеген укып аңлау, «Туган ягым- яшел бишек» озеге аша сөйләм телен үстерү.
Халыкның гореф-гадәтләре, йолаларына ихтирам тәрбияләү.
Яңа сүзләрне язу, эчтәлек буенча төркемнәрдә фикер алышу, әсәргә җиңелчә әдәби анализ ясау, сораулар һәм биремнәр, әсәрне өлешләргә бүлү, план төзү, план буенча гади җөмләләр белән сөйләү.
35
Кабатлау, йомгак-лау дәресе.
Өйрәнгәннәрне гомумиләштерә, нәтиҗә ясый белү.
Әдәби әсәрләрне, теоретик төшенчәләрне аңлап истә калдыру.
Әдәбият белән кызыксындыру, тормыш белән бәйләнешне аңлау.
тест, «Тапкырлар, зирәкләр клубы», викториналар, музейларга экскурсияләр, китапханәдән җәйге каникулга китап алу.
