План конспект по уйгурскому языку 7- синипта өткәнләрни тәкрарлаш

Вақти 03.09 Уйғур тили 8-синип 3-4-бәтләр Дәрис № 1

Дәрисниң мавзуси: 7-синипта өткәнләрни тәкрарлаш

Морфология бойичә тәкрарлаш

Мәхсити: 1 Сөз түркүмлири (исим вә пеил) бойичә алған билимини байқаш вә

мустәһкәмләш

2. Саватлиқ вә чирайлиқ йезишқа, морфологиялик тәһлил қилишқа дәвәт қилиш

3. Ана тилға қизиқишини ашуруш, өз алдиға ишләшкә үгитиш

Дәрис түри: тәкрарлаш

Көрнәклик қураллар: дәрислик, карточкилар

Қоллинилидиған усуллар: тәһлил, соал-жавап

Пайдиланған технология

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәлләш, дәрискә тәйярлиғини тәкшүрүш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмиләр, һәр хил тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларниң 7-синипта сөз түркүмлири бойичә алған билимини байқаш вә мустәһкәмләш

ІІІ. Билимини тәкшүрүш (көнүкмиләр ишлитиш)

Соаллар арқилиқ билимини байқаш.

1. Сөз түркүмлирини атаңлар.

2. Қаидилирини әскә чүшириш. Исим вә пеиллар тоғрисида билимини тәпсилий түрдә соал-жавап усули арқилиқ байқаш.

3. Сөз оюни арқилиқ билимини байқаш. Бир оқуғучи сөз ейтиду, иккинчиси униң қайси сөз түркүми екәнлигини ениқлайду.

4. 1-көнүкмә. Йезиқчә орунлиниду. Исим вә пеиллар ениқлинип йезилиду.

5. 2-көнүкмини йезиқчәдәптәргә вә тахтида орунлаш. 1-вариант исимларни, ІІ вариант пеилларни тепип, уларниң түрлирини ениқлайду.

6. Тахтида оқуғучилар жүмлини йезип, морфологиялик тәһлил жүргүзиду..

ІV. Бәкитиш. Соал-жавап усули арқилиқ.

Тест арқилиқ билимини ениқлаш

V Өйгә тапшурма.

Гезит материаллиридин 5 жүмлә йезип, морфологиялик тәһлил ясаш.

Вақти 05.09 Уйғур тили 8-синип 4-9-бәтләр Дәрис № 2

Дәрисниң мавзуси: Ярдәмчи сөзләр вә уларниң тиниш бәлгүлири бойичә

тәкрарлаш

Мәхсити: 1 Ярдәмчи сөзләр тоғрисида чүшәнчисини байқаш вә кәңәйтиш

2. Саватлиқ вә чирайлиқ йезишқа, морфологиялик тәһлилгә үгитиш

3. Өз алдиға ишләшкә дәвәт қилиш, тилға қизиқишини ашуруш

Дәрис түри: қайтилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Көрнәклик қураллар: карточкилар

Қоллинилидиған усуллар: соал-жавап, тәһлил

Пайдиланған технология дәрижилик тапшурмилар

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Сал-ш, оқуғучиларни түгәлләш, дәрискә тәйярлиғини тәкшүрүш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмиләр, һәр хил тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларниң ярдәмчи сөзләр вә уларниң түрлири тоғрисидики чүшәнчисини байқаш.

ІІІ Өй тапшурмисини, билимини тәкшүрүш.

Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш

ІV. Билимини тәкшүрүш.

І. Умумий соаллар бериш арқилиқ оқуғучиларниң билимини байқаш:

1. Ярдәмчи сөзләр дегән немә? Улар нәччигә бөлүниду?

2. Бағлиғучиларниң түрлирини атаңлар.

3. Уланмиларға мисаллар кәлтүрүңлар

4. Тиркәлмиләр қандақ хизмәт атқуриду? Түрлирини ейтип бериңлар

ІІ. Дәрислик бойичә көнүкмиләр ишлитиш вә тапшурмилар орунлаш

1. 3-көнүкмә. Жүмлидики ярдәмчи сөзләрни тепиш.

2. 4-5- көнүкмини 3 вариантқа бөлүп орунлаш.

3.6-көнүкмини тахтида 3 оқуғучи орунлайду.

4. 7-көнүкмә еғизчә орунлиниду. Уланмиларни тепиш.

5. 9-көнүкмә еғизчә орунлиниду. Тиркәлмиләрни тепип, униң қайси сөз тәрипидин башқурулуп кәлгәнлигини ейтип бериш.

1. 5. Бәкитиш.

Ярдәмчи сөзләрни пайдилинип, «Қазақстанниң келәчиги бизниң қолумизда» мавзусиға қисқа һекайә түзүш

VІ. Өйгә тапшурма. 4-9-бәтләрни оқуш. 8-көнүкмини шәрти бойичә орунлаш

Вақти 07.09 Уйғур тили 8-синип бәтләр Дәрис № 3

Дәрисниң мавзуси: Диктант «Саадәт териги»

Мәхсити: 1. Саватлиқ вә чирайлиқ йезишқа үгитиш

2. 7-синипта алған билимини байқаш

3. Әдәбиятқа, тилға қизиқишини ашуруш

Дәрис түри: билимини байқаш.

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар: баянлаш

Пайдиланған технология

Йеңи уқумлар: вәлләй, одикам, ханбас, қоқас

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәлләш, дәрискә тәйярлиғини тәкшүрүш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Язма иш арқилиқ оқуғучиларниң өткән мавзулар бойичә алған билимини тәкшүрүш, саватлиқ вә чирайлиқ йезишқа дәвәт қилиш

ІІІ. Диктант йезиш қаидилирини әскә чүшириш

Имла вә пунктуация қаидилирини әскә елиш

ІV. Диктант мәтини билән тонуштуруш

Диктантлар топлими. Ш.Өмәрова. 44-бәт.

«Саадәт териги»

129сөз

V. Қошумчә тапшурма.

Мәтиндики бир жүмлини синтаксислиқ тәһлил қилиңлар.

VІ. Өйгә тапшурма бериш

Пунктуация қаидилири бойичә тәкрарлаш.

Вақти 12.09 Уйғур тили 8-синип бәтләр Дәрис № 4

Дәрисниң мавзуси: Хаталар үстидә иш

Мәхсити: 1 Диктант хаталири үстидә ишләш

2. Саватлиқ вә чирайлиқ йезишқа, морфологиялик вә синтаксислиқ тәһлил қилишқа үгитиш

3. Өз алдиға ишләшкә дәвәт қилиш

Дәрис түри: тәкрарлаш

Дәрис типи қелиплашқан

Көрнәклик қураллар: дәрислик, карточкилар

Қоллинилидиған усуллар: тәһлил, соал-жавап, чепишиш

Пайдиланған технология

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәлләш, дәрискә тәйярлиғини тәкшүрүш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Диктант хаталири үстидә иш жүргүзүш, көнүкмиләр, һәр хил тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларниң синтаксис бойичә алған билимини байқаш вә мустәһкәмләш

ІІІ. Билимини тәкшүрүш (көнүкмиләр ишлитиш)

1. Диктант хаталири үстидә иш. Тахтиға оқуғучилар өзлири әвәткән сөзләрни язиду, һәммә бирликтә хатани түзитиду вә шу сөзләр билән жүмлиләр ойлайду.

2. Ойлиған жүмлилирини морфологиялик вә синтаксислиқ тәһлил қилиду

1. Жүмлиләрдики пунктуация қаидилирини чүшәндүриду..

2. Йезиқчә өй тапшурмисини тәһлил қилиш

ІV. Мустәһкәмләш

Тахтиға көнүкмиләр топлимидин жүмлиләр яздуруш вә тәһлил қилиш

V. Бәкитиш.

Соал-жавап усули арқилиқ.

VІ Өйгә тапшурма. «Мустәқил Қазақстан – мениң Вәтиним» мавзусиға мәтин түзүш

Вақти 17.09 Уйғур тили 8-синип 11-бәт Дәрис №

Дәрисниң мавзуси: Әдәбий тилниң грамматикилиқ нормилири

Мәхсити: 1 Әдәбий тил вә униң нормилири һәққидә чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ вә чирайлиқ йезишқа, пикир қилишқа үгитиш

3. Ойлаш қабилийитини ашуруш, әдәбиятқа қизиқишини ашуруш

Дәрис түри: Арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Көрнәклик қураллар: дәрислик, көнүкмиләр топлими, карточкилар

Қоллинилидиған усуллар: тәһлил, соал-жавап, баянлаш

Пайдиланған технология т2н0идий ойлаш

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәлләш, дәрискә тәйярлиғини тәкшүрүш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Қошумчә әдәбият арқилиқ оқуғучиларға әдәбий тил вә униң грамматикилиқ норма вә лексикилиқ алаһидиликлири һәққидә чүшәндүрүш.

ІІІ. Өй тапшурмисини вә билимини тәкшүрүш № 1, №4, №5, №8, №11, №19

1. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш

2. Соал-жавап усули арқилиқ ағзаки нутуқ вә язма нутуқ һәққидики умумий чүшәнчисини байқаш.

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш.

Бизниң миллий тилимиз – һазирқи заман уйғур әдәбий тили. Бу тил умумхәлиқ лексикиси асасида түзүлгән, ениқ грамматикилиқ қанун вә қаидиләр нормисиға чүшкән тил.

Еғизчә тил язма тилдин авал пәйда болған. Униң шәкиллинишигә хәлиқ еғиз ижадийити асас болған.Еғиз ижадийәт жанрлири барғансири өсүп, тәрәққий етиду. Язма тилму худди шуниңға охшаш өсүп йетилиду, тәрәққий етиду.

Уйғур язма тилиниң тарихи интайин узун. Қанчилигән қедимий, кона уйғур шаирлири, язғучилири, алимлири бизгә бай әдәбий мирас қалдурди. Шуларниң ичидә шеирий әсәрләр үстүн туриду.

Уйғур язма әдәбий тили – хәлиқ тилиниң һәммә шевилири үчүн умумий, уларниң һәммисигә чүшинишлик тил.

Уйғур әдәбий тили өзиниң тәрәққиятида бир нәччә йезиқтин пайдиланди: қедимий түрк йезиғи, уйғур йезиғи, әрәп йезиғи, латин йезиғи вә рус тили арқилиқ қобул қилған кириллица. (һәр бир йезиқ үлгисини көрситиш)

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини тәкшүрүш

Уйғур язма әдәбияти тоғрисида қошумчә мәлуматлар оқуп бериш, методикилиқ қолланма.

VІ. Бәкитиш. Соал-жавап усули арқилиқ.

VІ. Өйгә тапшурма.

1. мавзуни оқуш.

Вақти 19.09 Уйғур тили 8-синип 12-16-бәт Дәрис № 6

Дәрисниң мавзуси: Әдәбий тилниң фонетикилиқ вә грамматикилиқ нормилири

Мәхсити: 1 Әдәбий тил вә униң нормилири һәққидә чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ вә чирайлиқ йезишқа, пикир қилишқа үгитиш

3. Ойлаш қабилийитини ашуруш, әдәбиятқа қизиқишини ашуруш

Дәрис түри: Арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Көрнәклик қураллар: дәрислик, көнүкмиләр топлими, карточкилар

Қоллинилидиған усуллар: тәһлил, соал-жавап, баянлаш

Пайдиланған технология

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәлләш, дәрискә тәйярлиғини тәкшүрүш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Қошумчә әдәбият арқилиқ оқуғучиларға әдәбий тил вә униң грамматикилиқ норма вә лексикилиқ алаһидиликлири һәққидә чүшәндүрүш.

ІІІ. Өй тапшурмисини вә билимини тәкшүрүш

1. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш

2. Соал-жавап усули арқилиқ һазирқи заман уйғур тили һәққидики умумий чүшәнчисини байқаш.

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш.

Уйғур әдәбий тилиниң сөз байлиғи дайим йеңилинип вә тәрәққий етип турди. Буөзгиришләр луғәт тәркивидә көп болди, грамматикилиқ жәһәттинму өзгиришләр йүз бәрди. Хәлиқ һаятидики өзгиришләр һәр дәвирдә йеңи сөзләрни елип кәлсә, граммтикилиқ қаидиләрму мукәммәлләшти.

Уйғур әдәбий тили өзиниң фонетикилиқ вә түзүлүши жәһәттин өзигә хас алаһидиликлири билән пәриқлинип туриду. Түркий тилларниң тавуш системиси һәр хил. Уйғур тилида 41 һәрип, созуқ тавушлар – 10. Өзбәк тилида уларниң сани – 6. Қирғиз тилида аһаңдашлиқ қануни наһайити күчлүк.

Пәқәт уйғур тилиғила хас һадисә - а вә ә тавушлириниң ажизлишиши.

Лексика жәһәттинму уйғур тили пәриқлиниду. Кона заманлардин тартипла әрәп вә парс тиллириниң көплигән сөзлири ишлитилип, өзлишип кәткән. Бу йәрдә уйғур классик шаир вә язғучилириниң қошқан һәссиси көп.

Тилимизға әрәп тилидин сөзләрни қобул қилиш ислам динини қобул қилғандин кейин әмәлгә ашти. Уйғур тили билән өзбәк тилида башқа түркий тилларда учримайдиған әрәп сөзлири көп.

Хитай-туңган тиллиридин киргән сөзләр башқа һеч бир түркий тилларда учрашмайду.

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини тәкшүрүш

14-көнүкмини шәрти бойичә оунлаш. 15-көнүкмә еғизчә орунлиниду. 16-көнүкмини тахтида ишләш

VІ. Бәкитиш. Соал-жавап усули арқилиқ.

VІІ. Өйгә тапшурма. 1-мавзуни оқуш. 6 жүмлә йезип келиш

Вақти 24.09 Уйғур тили 8-синип 17-20-бәт Дәрис № 7

Дәрисниң мавзуси: Жүмлә тоғрилиқ чүшәнчә

Мәхсити: 1 Жүмлә һәққидә чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ вә чирайлиқ йезишқа, пикир қилишқа үгитиш

3. Ойлаш қабилийитини, ана тилимизға қизиқишини ашуруш

Дәрис түри: Арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Көрнәклик қураллар: дәрислик, көнүкмиләр топлими, карточкилар

Қоллинилидиған усуллар: тәһлил, соал-жавап, баянлаш

Пайдиланған технология СТО

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәлләш, дәрискә тәйярлиғини тәкшүрүш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмиләр, һәр хил тапшурмилар арқилиқ жүмлә вә униң түрлири һәққидә чүшәндүрүш.

ІІІ. Өй тапшурмисини вә билимини тәкшүрүш

1. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш . №1, 3, 5, 7, 10, 11, 17, 19

2. Соал-жавап усули арқилиқ тилимизниң лексикилиқ вә фонетикилиқ нормилири һәққидики чүшәнчисини байқаш.

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш.

ЖҮМЛӘ

[pic] [pic]

тәркивигә қарап

мәнасиға қарап

[pic] [pic] [pic] [pic] [pic]

аддий жүмлә

қошма жүмлә

хәвәр

соал

үндәш

Таблица арқилиқ чүшәндүрүш.

1. Оқуғучилар төвәнки синипларда алған билимини әскә чүшириду.

Жүмлә - аяқлашқан ой-пикирни билдүридиған, мәлум аһаң билән ейтилидиған сөзләрниң топи яки бир сөз. М: Күз. Тәбиәт алтун рәңгә кирмәктә. Дехан атилар яз бойи қилған әмгигиниң шарапитини көрүватиду.

Жүмлиләр қурулушиға қарап 2 түргә бөлүниду: аддий жүмлә вә қошма жүмлә. 1. Хаманлар ашлиққа толди. Көмүқонақни хиллаш ишлири қизғин кетип бариду.

2. Хаманлар ашлиққа толуп, көмүқонақ хиллаш ишлири қизғин кетип бариду.

Һәр қандақ жүмлә аңлитидиған мәнасиға қарап 3 түргә бөлүниду: хәвәр, соал вә үндәш жүмлиләр.

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини тәкшүрүш вә мустәһкәмләш

17-көнүкмини шәрти бойичә оунлаш. 18-көнүкмә йезиқчә орунлиниду.

20-көнүкмә шәрти бойичә орунлиниду.

VІ. Бәкитиш. Соал-жавап усули арқилиқ.

VІІ. Өйгә тапшурма. 2-мавзуни оқуш. 19 жүмлә йезип келиш

Вақти 27.09 Уйғур тили 8-синип 21-27-бәт Дәрис № 8

Дәрисниң мавзуси: Хәвәр вә соал жүмлиләр

Мәхсити: 1 Хәвәр вә соал жүмлә һәққидә чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ вә чирайлиқ йезишқа, пикир қилишқа үгитиш

3. Ойлаш қабилийитини, ана тилимизға қизиқишини ашуруш

Дәрис түри: Арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Көрнәклик қураллар: дәрислик, көнүкмиләр топлими, карточкилар

Қоллинилидиған усуллар: тәһлил, соал-жавап, баянлаш

Пайдиланған технология СТО

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәлләш, дәрискә тәйярлиғини тәкшүрүш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмиләр, һәр хил тапшурмилар арқилиқ үндәш жүмлә һәққидә чүшәнчә бериш.

ІІІ. Өй тапшурмисини вә билимини тәкшүрүш

1. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш. № 2, 4, 6, 8, 11, 12, 18, 20

2. Соал-жавап, тәһлил усули арқилиқ жүмлә һәққидики чүшәнчисини байқаш.

3. Карточкилар арқилиқ билимни тәкшүрүш

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш.

1. Бирәр иш-һәрикәт, вақиә, һадисини баян қилидиған жүмлә хәвәр жүмлә дәп атилиду.

Күз пәсли йетип кәлди. Түнүгүнла иссиқ болған һава бүгүн салқин тартип қалди. Асманни булутлар қаплимақта. Ашлиқлирини жиғиштурмиған деханларни әндишә орап алди. Ямғур йеғип кәткичә һосулни жиғиш ойида.

Мәзкүр жүмлиләр тахтиға йезилип, оқуғучиларға уларниң қандақ мәнада ейтиливатқанлиғи чүшәндүрүлиду.

2. Намәлум иш-һәрикәт, вақиә, һадисини билиш үчүн ейтилған жүмлә соал жүмлә дәп атилиду.

Бу қайси пәсил? Сизгә бүгүнки көргән фильм яқтиму? Уйғур театриниң йеңи мәвсүми қачан ечилидекән? Әдәбият дәрисидә қайси шаирниң ижадийити тоғрисида билим алдиңлар?

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини тәкшүрүш вә мустәһкәмләш

20-көнүкмини шәрти бойичә оунлаш.

21-көнүкминиң 1-2 қисимлири еғизчә орунлиниду.

22-көнүкмә еғизчә шәрти бойичә орунлиниду.

23-көнүкмә тахтида орунлиниду.

25-көнүкмә еғизчә орунлиниду

VІ. Бәкитиш. Соал-жавап усули арқилиқ.

VІІ. Өйгә тапшурма. 3-4- мавзуни оқуш.

24-көнүкмини йезип келиш

Вақти 28.09 Уйғур тили 8-синип 27-30-бәт Дәрис № 9

Дәрисниң мавзуси: Үндәш жүмлә

Мәхсити: 1 Үндәш жүмлә һәққидә чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ вә чирайлиқ йезишқа, пикир қилишқа үгитиш

3. Ойлаш қабилийитини, ана тилимизға қизиқишини ашуруш

Дәрис түри: Арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Көрнәклик қураллар: дәрислик, көнүкмиләр топлими, карточкилар

Қоллинилидиған усуллар: тәһлил, соал-жавап, баянлаш

Пайдиланған технология

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәлләш, дәрискә тәйярлиғини тәкшүрүш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмиләр, һәр хил тапшурмилар арқилиқ үндәш жүмлә һәққидә чүшәнчә бериш.

ІІІ. Өй тапшурмисини вә билимини тәкшүрүш

3. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш

4. Соал-жавап, тәһлил усули арқилиқ хәвәр вә соал жүмлиләр һәққидики чүшәнчисини байқаш.

5. 23-24-25-көнүкмиларни еғизчә орунлаш

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш.

Буйруқ, чақириқ яки һәр хил һаяжанни билдүридиған жүмлә үндәш жүмлә дәп атилиду. Улардин кейин үндәш бәлгүси қоюлиду.

Яшисун Мустәқил Қазақстан!

Һәй, муәллим, тохтаң!

Устазлар мәйрими мубарәк болсун!

Бова-момилар! Дайим аман болуңлар!

Мәзкүр жүмлиләр тахтиға йезилип, оқуғучиларға уларниң қандақ мәнада ейтиливатқанлиғи чүшәндүрүлиду.

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини тәкшүрүш вә мустәһкәмләш

26-көнүкмини шәрти бойичә оунлаш.

27-көнүкмә йезиқчә орунлиниду.

27-көнүкминиң ІІ қисми еғизчә шәрти бойичә орунлиниду.

VІ. Бәкитиш. Соал-жавап усули арқилиқ.

VІІ. Өйгә тапшурма. 5-мавзуни оқуш.

5 жүмлә йезип келиш

Вақти 02.09 Уйғур тили 8-синип 35-40-бәтләр Дәрис № 10

Дәрис мавзуси Баш бөләкләр. Егә

Мәхсити: 1. Жүмлиниң баш бөләклири һәққидә чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ йезишқа вә синтаксислиқ тәһлил

жүргүзүшкә адәтләндүрүш

3. Ойлаш қабилийитини тәрәққий әттүрүш

Дәрисниң түри арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар: баянлаш, соал-жавап, сөһбәт

Көрнәклик: карточкилар

Пайдиланған технология

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәл-ш, дәрискә тәйярлиғини тәкш-ш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмиләр, һәр хил тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларға баш бөләкләр, егә вә хәвәр тоғрисида чүшәнчә бериш.

ІІІ. Өй тапшурмисини тәкшүрүш

1. Аддий жүмлиләр дәп қандақ жүмлини атайду? Мисал кәлтүрүңлар.

2. Хәвәр, соал вә үндәш жүмлиләрниң охшашлиғи вә алаһидиликлири һәққидә ейтип бериңлар.

3. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш.

Жүмлиниң баш бөләклири егә вә хәвәр.

Жүмлиниң ким яки немә тоғрисида ейтилғанлиғини билдүридиған бөлиги егә дәп атилиду. Егә жүмлидә төвәндики сөз түркүмлиридин келиши мүмкин:

1. Исимлардин: Азиада мәъили Талдиқорған шәһиригә кәлди.

2. Алмашлардин: Биз өз вәзипимизни шәрәп билән орунлишимиз керәк.

3. Сүпәтләрдин: Ахмақ йегинини ейтиду.

4. Сүпәтдашлар: Кәткән келәр, кәтмәнлигән кәлмәс.

5. Санлардин: Бәш үчкә бөлүнмәйду.

6. Исимдашлардин: Яхшини көрмәк пәриз.

Егә бир нәччә сөздин туруши мүмкин: Маһмут Қәшқәрий – улуқ энциклопедист алим.

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини мустәһкәмләш

32-көнүкмә еғизчә орунлиниду.

33-көнүкмә йезиқчә орунлиниду. 3 қатар бөлүп орунлайду.

35-көнүкмә еғизчә орунлиниду.

35-көнүкмә ІІ қисим еғизчә орунлиниду.

VІ. Бәкитиш.

Соал-жавап усули арқилиқ.

VІІ. Өйгә тапшурма.

Мавзу 7 оқуш, 34-көнүкмини йезиш

VІІІ. Баһалаш

Вақти 08.10 Уйғур тили 8-синип 35-40-бәтләр Дәрис № 11

Дәрис мавзуси Баш бөләкләр. Хәвәр

Мәхсити: 1. Жүмлиниң баш бөләклири һәққидә чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ йезишқа вә синтаксислиқ тәһлил

жүргүзүшкә адәтләндүрүш

3. Ойлаш қабилийитини тәрәққий әттүрүш

Дәрисниң түри арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар: баянлаш, сөһбәт

Көрнәклик: таблица

Пайдиланған технология тәнқидий ойлаш

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәл-ш, дәрискә тәйярлиғини тәкш-ш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмиләр, һәр хил тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларға баш бөләкләр, егә вә хәвәр тоғрисида чүшәнчә бериш.

ІІІ. Өй тапшурмисини тәкшүрүш

1. 1. Жүмлә бөләклири, егә тоғрисида билимини байқаш.

   2. Егә вә униң ипадилиниши һәққидә ейтип бериңлар.

   3. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш.

Жүмлидә егиниң иш-һәрикитини, һалитини, ким яки немә һәққидә ейтилғанлиғини билдүридиған бөлиги хәвәр дәп атилиду. Хәвәр төвәндики сөз түркүмлиридин ясилиду:

1. Пеиллардин: Қишму барғансири йеқинлашмақта

2.Сүпәт пеиллар: Бу тапшурмини мән орунлиған.

3. Сүпәтләрдин: Һәр кишигә өз вәтини һәммидин гөзәл.

4. Исимлардин: Пәнжим – наһийәмиздики чоң йеза.

5. Санлардин: Гәп – бир, қулақ – икки.

6. Рәвишләрдин: Бизниң йеза Қорғастин төвән.

7. Алмашлардин: Бу көргәзмини уюштурған – биз

8. Тәхлидий сөзләр: Һәммә яқ вал-вул

Хәвәр бир нәччә сөздин туруши мүмкин: Мәсим шахмат мусабиқисидә биринчиликни йеңип алди

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини мустәһкәмләш

36-көнүкмә еғизчә орунлиниду.

37-көнүкмә йезиқчә орунлиниду. 3 қатар бөлүп орунлайду.

38-көнүкмә еғизчә орунлиниду.

39-көнүкмә еғизчә орунлиниду.

VІ. Бәкитиш.

Соал-жавап усули арқилиқ.

VІІ. Өйгә тапшурма.

Мавзу 8 оқуш, 40-көнүкмини йезиш

VІІІ. Баһалаш

Вақти 09.09 Уйғур тили 8-синип 35-40-бәтләр Дәрис № 12

Дәрис мавзуси Егә билән хәвәрниң арисиға сизиқниң қоюлуши

Мәхсити: 1. Сизиқниң қоюлуш һаләтлири тоғрисида чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ йезишқа вә синтаксислиқ тәһлил

жүргүзүшкә адәтләндүрүш

3. Ойлаш қабилийитини тәрәққий әттүрүш

Дәрисниң түри арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар: баянлаш, соал-жавап, сөһбәт

Көрнәклик: таблица

Пайдиланған технология

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәл-ш, дәрискә тәйярлиғини тәкш-ш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмиләр, һәр хил тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларға егә вә хәвәрниң оттурисиға сизиқниң қоюлуши тоғрисида чүшәнчә бериш.

ІІІ. Өй тапшурмисини тәкшүрүш

1. 1. 1. Жүмлә бөләклири, егә тоғрисида билимини байқаш.

2. Егә, хәвәр вә уларниң ипадилиниши һәққидә ейтип бериңлар.

3. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш.

Егә вә хәвәрниң арисиға сизиқ төвәндики һаләтләрдә қоюлиду.

1. Егиму, хәвәрму баш келиштә кәлгән исим болса: Асийәм – оқуғучи. Астана – шәһәр.

2. Егә баш келиштә кәлгән исим болуп, хәвәр тәвәлик қошумчисида кәлгән исим болса: Пәнжим – йезиниң нами. Тазилиқ – саламәтлик кепили.

3.Егә тәвәлик қошумчисида кәлгән исим, хәвәр баш келиштики исим: Мениң бовам – бағвән.

4. Егә исим яки исим орнида кәлгән сүпәтдаш, хәвәр алмаш: Елимизниң келәчиги – силәр.

5. Егиму, хәвәрму сан болса: Икки йәрдә икки – төрт.

6. Егә яки хәвәр, яки һәр икиилиси исимдаш болса: Оқуш әң яхши иш.

7. Егә көрситиш алмаш, хәвәр баш келиштики исим: Әву – бовамниң беғи

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини мустәһкәмләш

41-көнүкмә йезиқчә орунлиниду.

41-көнүкминиң ІІ қисми еизчә орунлиниду. 3 қатар бөлүп орунлайду.

42-көнүкмә еғизчә орунлиниду.

V. Бәкитиш.

Соал-жавап усули арқилиқ.

VІ. Өйгә тапшурма.

Мавзу 8 оқуш, 40-көнүкмини йезиш

VІІ. Баһалаш

Вақти 12.10 Уйғур тили 8-синип 46-50 -бәтләр Дәрис № 13

Дәрис мавзуси Әгәшмә бөләкләр. Толуқтурғучи

Мәхсити: 1. Жүмлиниң әгәшмә бөләклири һәққидә чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ йезишқа вә синтаксислиқ тәһлил жүргүзүшкә

адәтләндүрүш

3. Ойлаш қабилийитини тәрәққий әттүрүш

Дәрисниң түри арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар: баянлаш, соал-жавап, сөһбәт

Көрнәклик: таблица, карточкилар

Пайдиланған технология тәнқидий ойлаш

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәл-ш, дәрискә тәйярлиғини тәкш-ш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмиләр, һәр хил тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларға әгәшмә бөләкләр, толуқтурғучи тоғрисида чүшәнчә бериш.

ІІІ. Өй тапшурмисини вә билимини тәкшүрүш

1. Егә вә хәвәрни ениқлаш мәхситидә тахтида жүмлиләрни тәһлил қилиш.

2. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш.

Жүмлиниң әгәшмә бөләклири .Толуқтурғучи

Егә билән хәвәрдики иш-һәрикәтниң һәр хил бәлгүлирини толуқтуруп кәлгән мүчә толуқтурғучи дәп атилиду.

Жүмлидә төвәндики сөз түркүмлирибилән ипадилиниду:

1. Исим: Мәктәпни тамамлап, шәһәргә оқушқа бармақчимән.

2. Алмаш: Кишиниң өзигә қарма, сөзигә қара.

3. Сүпәт: Яманни көрмигичә, яхшиниң қәдригә йәтмәс..

4.Сүпәт: Жиғлиғандин сорима, күлгәндин сора

5. Санлардин: Бәшкә төртни қошсақ, тоққуз болиду..

6. Һәрикәт намлиридин: Кириштин бурун чиқишни ойла.

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини мустәһкәмләш

43-көнүкмә йезиқчә орунлиниду.

44-көнүкмә еғизчә орунлиниду.

45-көнүкмә 3 қатар бөлүп орунлайду.

46-көнүкмә. Йезиқчә. 47-көнүкмә еғизчә орунлиниду.

VІ. Бәкитиш. Соал-жавап усули арқилиқ.

VІІ. Өйгә тапшурма. Мавзу 12 оқуш, 48-көнүкмини йезиш

VІІІ. Баһалаш

Вақти 17.10 Уйғур тили 8-синип 51-53 -бәтләр Дәрис № 14

Дәрис мавзуси Әгәшмә бөләкләр. Ениқлиғучи

Мәхсити: 1. Жүмлиниң әгәшмә бөләклири (ениқлиғучи) һәққидә

чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ йезишқа вә синтаксислиқ тәһлил жүргүзүшкә

адәтләндүрүш

3. Ойлаш қабилийитини тәрәққий әттүрүш

Дәрисниң түри арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар: баянлаш, соал-жавап, сөһбәт

Көрнәклик: карточкилар

Пайдиланған технология

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәл-ш, дәрискә тәйярлиғини тәкш-ш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмиләр, һәр хил тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларға әгәшмә бөләкләр, ениқлиғучи тоғрисида чүшәнчә бериш.

ІІІ. Өй тапшурмисини вә билимини тәкшүрүш

1. Егә, хәвәр вә толуқтурғучини ениқлаш мәхситидә тахтида жүмлиләрни тәһлил қилиш.

2. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш.

Жүмлиниң әгәшмә бөләклири .Ениқлиғучи

Егиниң һәр хил бәлгүлирини, хусусийәтлирини ипадиләп келидиған әгәшмә мүчә ениқлиғучи дәп атилиду. Соаллири: кимниң? неминиң? қандақ?, қайси?, қанчә?, нәдики? қачанқи?. Төвәндики сөз түркүмлиридин ясилиду:

1. Сүпәт пеиллар: Алтун берип елип болмас қалған көңүлни..

2. Сүпәтләрдин: Асманда ақ булутлар аста үзмәктә.

3. Алмашлардин: Биз көптин бери мошу йезида туримиз..

5. Санлардин: Йәттинчи қишлиқ Азиада Алмута вә Астана шәһәрлиридә өтмәктә.

Шәхсни яки нәрсини башқа нам билән атайдиған, башқичә чүшәндүридиған ениқлиғучиниң түри изаһлиғучи дәп атилиду: муәллим Асим, дохтур Алийәм, Ғени батур.

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини мустәһкәмләш

50-көнүкмә еғизчә орунлиниду.

51-көнүкмә йезиқчә орунлиниду.

52-көнүкмә 3 қатар бөлүп орунлайду.

VІ. Бәкитиш. Соал-жавап усули арқилиқ.

VІІ. Өйгә тапшурма. Мавзу 11 оқуш, 53-көнүкмини йезиш

VІІІ. Баһалаш

Вақти 22.10 Уйғур тили 8-синип бәтләр Дәрис № 15

Дәрисниң мавзуси: Диктант «Пота»

Мәхсити: 1. Саватлиқ вә чирайлиқ йезишқа үгитиш

2. Өтүлгән мавзулар бойичә билимини байқаш

3. Әдәбиятқа, тилға қизиқишини ашуруш

Дәрис түри: билимини байқаш.

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар: баянлаш

Пайдиланған технология

Йеңи уқумлар: әнъәнивий, лазимәтлик

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәлләш, дәрискә тәйярлиғини тәкшүрүш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Язма иш арқилиқ оқуғучиларниң өткән мавзулар бойичә алған билимини тәкшүрүш, саватлиқ вә чирайлиқ йезишқа дәвәт қилиш

ІІІ. Диктант йезиш қаидилирини әскә чүшириш

Имла вә пунктуация қаидилирини әскә елиш

ІV. Диктант мәтини билән тонуштуруш

Диктантлар топлими. А.Арзиева, Х. Ниязова, А. Имиров. 76-бәт.

«Пота»

120сөз

V. Қошумчә тапшурма.

Мәтиндики бир жүмлини синтаксислиқ тәһлил қилиңлар.

VІ. Өйгә тапшурма бериш

Жүмлә бөләклири бойичә өткәнләрни тәкрарлаш

.

Вақти 23.10 Уйғур тили 8-синип бәтләр Дәрис № 16

Дәрисниң мавзуси: Көнүкмиләр үстидә иш

Мәхсити: 1 Диктант хаталири үстидә ишләш

2. Саватлиқ вә чирайлиқ йезишқа, морфологиялик вә синтаксислиқ тәһлил қилишқа үгитиш

3. Өз алдиға ишләшкә дәвәт қилиш

Дәрис түри: тәкрарлаш

Дәрис типи қелиплашқан

Көрнәклик қураллар: дәрислик, карточкилар

Қоллинилидиған усуллар: тәһлил, соал-жавап, чепишиш

Пайдиланған технология

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәлләш, дәрискә тәйярлиғини тәкшүрүш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Диктант хаталири үстидә иш жүргүзүш, көнүкмиләр, һәр хил тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларниң синтаксис бойичә алған билимини байқаш вә мустәһкәмләш

ІІІ. Билимини тәкшүрүш (көнүкмиләр ишлитиш)

1. Диктант хаталири үстидә иш. Тахтиға оқуғучилар өзлири әвәткән сөзләрни язиду, һәммә бирликтә хатани түзитиду вә шу сөзләр билән жүмлиләр ойлайду.

2. Ойлиған жүмлилирини морфологиялик вә синтаксислиқ тәһлил қилиду

3. Жүмлиләрдики пунктуация қаидилирини чүшәндүриду..

4. Йезиқчә өй тапшурмисини тәһлил қилиш

ІV. Мустәһкәмләш

Тахтиға көнүкмиләр топлимидин жүмлиләр яздуруш вә тәһлил қилиш

V. Бәкитиш.

Соал-жавап усули арқилиқ.

VІ Өйгә тапшурма. Өз ижадидин һекайә яки шеир йезип келиш

Вақти 28.10 Уйғур тили 8-синип 53-56-бәтләр Дәрис № 17

Дәрис мавзуси Һаләт

Мәхсити: 1. Һаләт һәққидә чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ йезишқа вә синтаксислиқ тәһлил жүргүзүшкә

адәтләндүрүш

3. Ойлаш қабилийитини тәрәққий әттүрүш

Дәрисниң түри арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар: баянлаш, соал-жавап, сөһбәт

Көрнәклик: таблица

Пайдиланған технология тәнқидий ойлаш

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәл-ш, дәрискә тәйярлиғини тәкш-ш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмиләр, һәр хил тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларниң жүмлә бөләклири тоғрисидики чүшәнччисини кәңәйтиш.

ІІІ. Өй тапшурмисини тәкшүрүш

1. Егә, хәвәр, толуқтурғучи, ениқлиғучини ениқлаш мәхситидә тахтида жүмлиләрни тәһлил қилиш.

2. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш. Һаләт

Жүмлидә хәвәргә, хәвәр орнида кәлгән сөзләргә бағлинип келип, хәвәрниң әмәлгә ешишидики вақтини, орнини, һалитини, сәвәп-мәхситини, дәрижә-миқдарини билдүридиған әгәшмә бөләк һаләт дәп атилиду. Аңлитидиған мәнасиға қарап вақит, орун, һал, сәвәп-мәхсәт, дәрижә-миқдар дәп бөлүниду.

Вақит һалити: Қишниң ғемини язда қил, язниң ғемини - қишта.

Ахшими келәр әглигим, әтиси кетәр ләглигим.

Орун һалити: Мән йезида туғулуп, шәһәрдә оқуған едим.

Қазақстанда 130дин ошуқ милләт инақ яшайду.

Һал һалити: Аста маңсаң, жирақ кетисән.

Қар учқундап йеғип туриду.

Сәвәп-мәхсәт һалити: Ямғур көп яққачқа, һосулму яхши болди.

Оқуғучиларға мукапат яхши оқуғини үчүн берилди.

Дәрижә-миқдар һалити: Китап елиш үчүн китапханиға бир нәччә қетим бардим. Он қетим ойла, бир қетим сөзлә. Аз йә, асан қутул.

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини мустәһкәмләш

54-көнүкмә еғизчә орунлиниду. 3 қатар орунлайду.

55-көнүкмә тахтида орунлиниду. 56, 58-көнүкмә еғизчә орунлиниду.

VІ. Бәкитиш. Соал-жавап усули арқилиқ.

VІІ. Өйгә тапшурма. Мавзу 12 оқуш, 57-көнүкмини йезиш

VІІІ. Баһалаш

Вақти 31.10 Уйғур тили 8-синип 53-56-бәтләр Дәрис № 18

Дәрис мавзуси Тәрз һалити

Мәхсити: 1. Һаләт һәққидә чүшәнчисини кәңәйтиш, тәрз һалити

тоғрисида чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ йезишқа вә синтаксислиқ тәһлил жүргүзүшкә

адәтләндүрүш

3. Ойлаш қабилийитини тәрәққий әттүрүш

Дәрисниң түри арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар: баянлаш, соал-жавап, сөһбәт, тәһлил

Көрнәклик: таблица, карточкилар

Пайдиланған технология тәнқидий ойлаш

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәл-ш, дәрискә тәйярлиғини тәкш-ш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмиләр, һәр хил тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларниң һаләт вә униң түрлири тоғрисидики чүшәнчисини кәңәйтиш.

ІІІ. Өй тапшурмисини тәкшүрүш

1. Егә, хәвәр, толуқтурғучи, ениқилиғучивә һаләтни ениқлаш мәхситидә тахтида жүмлиләрни тәһлил қилиш.

2. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш.

Жүмлидә хәвиридә ипадиләнгән иш-һәрикәтниң қандақ тәрздә әмәлгә ашқанлиғини билдүридиған һаләт тәрз һалити дәп атилиду. (Рус тилида - обстоятельство образа действия).

Тәрз һалити төвәндики сөз түркүмлири арқилиқ ипадилиниду.

1. Сүпәт: Алийәм китапни пакизә тутиду.

2. Рәвиш: Биз шәһәрдин тез йетип кәлдуқ

3. Рәвишдаш: У китапни сорап елип бәрди.

4. Исим: (тиркәлмә билән яки чиқиш, тәңләштүрмә, охшатма келиштики) Бизниң синип мухбирлар билән учрашмақчи. Өйниң төридики сандуқ яғачтин ясалған.

5. . Тәхлидий сөз: Асим гүпла жиқилди.

6. Сан: Акамни күтүп талаға икки чиқтим.

Миқдар: Апам қуйған чайдин бир пиялә ичтим.

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини мустәһкәмләш

58-көнүкмә еғизчә орунлиниду. 3 қатар орунлайду.

59-көнүкмә тахтида орунлиниду. 60, 62-көнүкмә еғизчә орунлиниду.

VІ. Бәкитиш. Соал-жавап усули арқилиқ.

VІІ. Өйгә тапшурма. Мавзу 13 оқуш, 61-көнүкмини йезиш

VІІІ. Баһалаш

Вақти 13.11 Уйғур тили 8-синип 60-61-бәтләр Дәрис № 19

Дәрис мавзуси Вақит һалити

Мәхсити: 1. Һаләт һәққидә чүшәнчисини кәңәйтиш, вақит һалити

тоғрисида чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ йезишқа вә синтаксислиқ тәһлил жүргүзүшкә

адәтләндүрүш

3. Ойлаш қабилийитини тәрәққий әттүрүш

Дәрисниң түри арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар: баянлаш, соал-жавап

Көрнәклик: дәрислик, схема

Пайдиланған технология СТО «идеяләр, чүшәнчиләр севити», «инсерт», кластер стратегиялири

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәл-ш, дәрискә тәйярлиғини тәкш-ш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмиләр, һәр хил тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларниң һаләт вә униң түрлири тоғрисидики чүшәнчисини кәңәйтиш.

ІІІ. Өй тапшурмисини тәкшүрүш. №1, 3, 5, 7, 10, 11, 17, 19

1. Карточкилар билән иш. Һаләтни тепип, түрини ениқлаш

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш. Вақит һалити

І. Қизиқишини ойғитиш стадияси. «Идеяләр, чүшәнчиләр севити». Оқуғучилар һаләт тоғрисида алған билимлирини оттуриға салиду. Һәр оқуғучиниң бәргән мәлумати севәткә жиғилиду вә тәһлил қилиниду.

ІІ. Мәнани ажритиш стадияси. Дәрислик билән ишләш. «Инсерт» стратегияси арқилиқ. Оқуғучилар дәрисликтә берилгән мавзуни оқуп, һәр оқуғучи қериндаш билән бәлгү қоюп чиқиду. V – билимән, – -мән үчүн чүшиниксиз, + - мениң үчүн йеңилиқ, ? – мени һәйран қалдуриду. Андин оқуғучиларға чүшәнчә берилиду.

Жүмлә хәвиридә ипадиләнгән иш-һәрикәтниң йүз бәргән вақтини билдүридиған һаләт вақит һалити дәп атилиду. (Рус тилида - обстоятельство времени). Вақит һалити қачан? дегән соалға жавап бериду.

Вақит һалити вақит рәвишлири вә вақитни билдүридиған сөзләр арқилиқ ипадилиниду.

Мәсилән:

С [pic] әһәрдә булбулниң сайриған үни көңлүңгә арам беғишлайду.

П [pic] ән олимпиадиси әтә саат иккидә башлиниду.

Т [pic] үнүгүн һава райи очуқ болған еди.

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини мустәһкәмләш

1. 63-көнүкмә еғизчә орунлиниду. 3 қатар орунлайду.

2. 64-көнүкмә тахтида орунлиниду.

3. Булту, ахшам, қишта, кәчқурун, чүштин кейин, келидиған жили сөзлири билән мәтин ойлаш вә жүмлиләргә синтаксислиқ тәһлил жүргүзүш.

Кластер түзүш арқилиқ алған билимини йәкүнләш.

[pic] [pic]

В [pic] [pic] ақит һалити

[pic]

VІ. Бәкитиш.

(кластер арқилиқ билимини байқаш)

VІІ. Өйгә тапшурма. Мавзу 14 оқуш, 65-көнүкмини йезиш

VІІІ. Баһалаш

Вақти 19.11 Уйғур тили 8-синип 61-63-бәтләр Дәрис № 20

Дәрис мавзуси Орун һалити

Мәхсити: 1. Вақит һалити һәққидики чүшәнчисини байқаш, орун

һалити тоғрисида чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ йезишқа вә синтаксислиқ тәһлил жүргүзүшкә

адәтләндүрүш

3. Ойлаш қабилийитини тәрәққий әттүрүш

Дәрисниң түри арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар: баянлаш, соал-жавап, сөһбәт

Көрнәклик: дәрислик, карточкилар

Пайдиланған технология тәнқидий ойлаш: «икки яқлиқ күндилик», «тоғра

вә натоғра чүшәнчиләр», «Чәмбәр бойичә йезиш»

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәл-ш, дәрискә тәйярлиғини тәкш-ш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмиләр, һәр хил тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларниң һаләт вә униң түрлири тоғрисидики чүшәнчисини кәңәйтиш, орун һалити һәққидә чүшәнчә бериш.

ІІІ. Өй тапшурмисини тәкшүрүш

1. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш 65-көнүкмини тәһлил қилиш

2. Тахтида жүмлиләр яздуруш арқилиқ синтаксислиқ тәһлилгә үгитиш

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш. Қизиқтуруш стадияси. «Тоғра вә натоғра чүшәнчиләр» Муәллим чүшәнчиләр бериду. Оқуғучилар униң тоғра яки натоғра екәнлигини дәлилләйду

1. Орун һалити иш-һәрикәтниң тәрзини билдүриду.

2. Орун һалити рәвишләрниң барлиқ түрлири арқилиқ ипадилиниду.

3. Нәдә? қәйәрдә? нәгә? нәдин? дегән соалларға жавап бериду.

4. Исимларға егилик вә чүшүм келишниң қошумчилири улиниш арқилиқ ипадилиниду.

5. Орун рәвиши –дин, -тин, -тә, -да, -гә, -қа қошумчилириниң улиниши арқилиқ ясилиду.

Мәнани ажритиш стадияси. Инсерт с усули арқилиқ

Оқуғучилар жаваплири елинип болғандин кейин дәрисликни ечип, мавзуни оқуп, бәлгү қойиду.

Жүмлә хәвиридә ипадиләнгән иш-һәрикәтниң йүз бәргән орнини билдүридиған һаләт орун һалити дәп атилиду. (Қазақ тилида – мекен пысықтауыш, рус тилида - обстоятельство места). Орун һалити қәйәрдә? нәдә? нәгә? қаяққа? нәдин? қәйәргичә? дегән соалларға жавап бериду.

Орун һалити орун рәвишлири вә орунни билдүридиған исимларға орун-вақит, бериш, чиқиш вә чәк келиш қошумчилири арқилиқ ясилиду.

Мәсилән:

Б [pic] ағда қушлар алаһидә сайрашмақта.

Й [pic] олға әтигән чиққанлиқтин шәһәргә чүштила йетип кәлдуқ.

Б [pic] из меһманларни мәлиниң четигичә узитип қойдуқ..

V. Рефлексия стадияси. Йеңи дәристә чүшәнгинини мустәһкәмләш

1. 67-көнүкмә еғизчә орунлиниду. 3 қатар орунлайду.

2. 68-көнүкмә тахтида орунлиниду.

3. «Чәмбәр бойичә йезиш» Топлуқ иш. 1-оқуғучи орун рәвишлири билән жүмлә ойлайду, уни иккинчи оқуғучиға бериду. 2-оқуғучи рәвишни тепип, астиға сизиду, 3-оқуғучи соалини ениқлайду, 4-оқуғучи қандақ ипадиләнгәнлигин ениқлайду.

VІ. Бәкитиш.

Венн диаграммиси арқилиқ.

[pic] [pic]

тәрз вақит

орун

VІІ. Өйгә тапшурма. Мавзу 15 оқуш, 69-көнүкмини йезиш

VІІІ. Баһалаш

Вақти 20.11 Уйғур тили 8-синип 63-67-бәтләр Дәрис № 21

Дәрис мавзуси Сәвәп, мәхсәт һалити

Мәхсити: 1.Сәвәп , мәхсәт һаләтлири тоғрисида чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ йезишқа, бағлинишлиқ пикир қилип, алған билимини әмәлиятта пайдилинишни үгитиш

3. Ойлаш қабилийитини тәрәққий әттүрүш

Дәрисниң түри арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар: баянлаш, соал-жавап, сөһбәт

Көрнәклик: дәрислик, карточкилар

Пайдиланған технология тәнқидий ойлаш:Инсерт, «пәрәз қилиш дәриғи», Чәмбәр бойичә йезиш» , кластер түзүш

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәл-ш, дәрискә тәйярлиғини тәкш-ш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмиләр, һәр хил тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларниң һаләт вә униң түрлири тоғрисидики чүшәнчисини кәңәйтиш, сәвәп вә мәхсәт һалити һәққидә чүшәнчә бериш.

ІІІ. Өй тапшурмисини тәкшүрүш

1. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш 69-көнүкмини тәһлил қилиш

2. Венн диаграммисини тәһлил қилиш.

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш. Қизиқтуруш стадияси.

«Пәрәз қилиш дәриғи». Оқуғучилар йеңи мавзу тоғрисида өз пәрәзлирини ейтиду, дәлилләйду. «пәрәз қилиш дәриғигә пикирлирини йезип, илиду.

Мәнани ажритиш стадияси. Инсерт с усули арқилиқ

Оқуғучилар жаваплири елинип болғандин кейин дәрисликни ечип, мавзуни оқуп, бәлгү қойиду.

Жүмлә хәвиридә ипадиләнгән иш-һәрикәтниң йүз бериш сәвәвини билдүридиған һаләт сәвәп һалити, мәхситини билдүргән һаләт мәхсәт һалити дәп атилиду.дәп атилиду. (Қазақ тилида – себеп-салдар, мақсат пысықтауыш, рус тилида - обстоятельство причины, и цели.). Сәвәп, мәхсәт һалити немә үчүн? немә сәвәптин? немә мәхсәт билән? дегән соалларға жавап бериду.

Сәвәп һалити -ғанлиқтин, -ғачқа, -мастин қошумчилири вә үчүн тиркәлмиси уланған сүпәтдашлар вә башқа сөзләр билән ипадилиниду.

Мәхсәт һалити әттәй, әттәйән, қәстән, билип туруп охшаш мәхсәт рәвишлири вә йөнилиш келиштики исимлар билән ипадилиниду.

V. Рефлексия стадияси. Йеңи дәристә чүшәнгинини мустәһкәмләш

1. 70-көнүкмә еғизчә орунлиниду. 3 қатар орунлайду.

2. 71-көнүкмә тахтида орунлиниду.

73-көнүкмә - дәптәргә өз алдиға орунлиниду.

3. «Чәмбәр бойичә йезиш» Топлуқ иш. 1-оқуғучи орун рәвишлири билән жүмлә ойлайду, уни иккинчи оқуғучиға бериду. 2-оқуғучи рәвишни тепип, астиға сизиду, 3-оқуғучи соалини ениқлайду, 4-оқуғучи қандақ ипадиләнгәнлигин ениқлайду.

VІ. Бәкитиш.

Синип икки топқа бөлүниду. 1-топ, сәвәп һалитигә, 2-топ мәхсәт һалитигә кластер түзиду. Тахтида.

VІІ. Өйгә тапшурма. Мавзу 16-17 оқуш, 72-75-көнүкмиләрдин 5тин жүмлә йезиш

VІІІ. Баһалаш

Вақти 26.11 Уйғур тили 8-синип бәтләр Дәрис № 22

Дәрисниң мавзуси: Диктант «Өй селиш мәрасими»

Мәхсити: 1. Саватлиқ вә чирайлиқ йезишқа үгитиш

2. Өтүлән мавзуларни мустәһкәмләш

3. Хәлқимизниң мәрасимлириға болған қизиқишини ашуруш,

әмгәк сөйүшкә тәрбийиләш

Дәрис түри: билимини байқаш.

Дәрис типи қелиплашқан

Көрнәклик қураллар:

Қоллинилидиған усуллар: баянлаш

Пайдиланған технология

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәлләш, дәрискә тәйярлиғини тәкшүрүш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Язма иш арқилиқ оқуғучиларниң өткән мавзулар бойичә алған билимини тәкшүрүш, саватлиқ вә чирайлиқ йезишқа дәвәт қилиш

ІІІ. Диктант йезиш қаидилирини әскә чүшириш

Имла вә пунктуация қаидилирини әскә елиш

ІV. Диктант мәтини билән тонуштуруш.

«Уйғур тили» дәрислиги 11-синип. Ижтимаий –гуманитарлиқ йөнилиш 157 сөз

Өй селиш мәрасими

Уйғурларда өй селиш өз өмридә бир қетим болидиған, һәтта бәзиләрниң өмридә мүмкин болмайдиған чоң ишлардин дәп қарилиду. Шуңа уйғурлар өй селишқа алаһидә әһмийәт бериду. Пухта тәйярлиқ көрүп, тәйярлиқ пүткәндә рәсмий мәрасим өткүзүп өйгә һул қойиду. Өй селиш мәрасиминиң шәкли һәр кимниң ихтисадий әһвалиға қарап, һәр хил болиду. Бәзиләр бирәр мал союп жамаәткә аш тартса, бәзиләр қуймақ-пошкал селип, тамчидин бирни вә уруқ-туққан, достлирини вә холум-хошнилирини тәклип қилип дәстихан салиду. Дәстихан жиғилғандин кейин мәһәллә пешқәдәмлиридин бирәси яки тамчи устам өйниң қиблисини тоғрилап бериш билән һул сизиғиниң оң бүжигидин бир кәтмән топа елип һул теши қоюп бериду. Андин мәрасимға кәлгәнләр устамниң башчилиғида қолму-қол һул қуюп, там қопириду. Өй пүткичә холум-хошна, яру-бурадәрләр өз имканийитигә қарап ярдәм берип туриду. Һәр хил сәвәпләр түпәйли ярдәм берәлмигәнләрму, бирәр қетим тамақ етип, өй селиватқанлардин һал сорайду. Бу уйғурлардики ижтимаий һәмкарлиқ адәттур.

Өй пүтүп, көчүп киргәндин кейин йеңи өйдә «өй чейи» өткүзүлиду. Өй чейиға өй селишта ярдәмләшкәнләрдин ташқири өз мәһәллисиниң жамаити, жирақ-йеқиндики тонуш-билиш, уруқ-туққанлар тәклип қилиниду.

V. Өйгә тапшурма бериш

Өтүлгән мавзуларни тәкрарлаш.

Вақти 27.11 Уйғур тили 8-синип 67-71- бәтләр Дәрис № 23

Дәрисниң мавзуси: Әгәшмә бөләкләр бойичә тәкрарлаш

Мәхсити: 1 Диктант хаталири үстидә ишләш, әгәшмә бөләкләр бойичә алған

билимини тәкшүрүш

2. Саватлиқ вә чирайлиқ йезишқа, морфологиялик вә синтаксислиқ тәһлил қилишқа үгитиш

3. Өз алдиға ишләшкә дәвәт қилиш

Дәрис түри: тәкрарлаш

Дәрис типи қелиплашқан

Көрнәклик қураллар: дәрислик, слайдлар

Қоллинилидиған усуллар: тәһлил, соал-жавап, чепишиш

Пайдиланған технология СТО

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәлләш, дәрискә тәйярлиғини тәкшүрүш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Диктант хаталири үстидә иш жүргүзүш, көнүкмиләр, һәр хил тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларниң әгәшмә бөләкләр бойичә алған билимини байқаш вә мустәһкәмләш

ІІІ. Билимини тәкшүрүш (көнүкмиләр ишлитиш) Синип 3 топқа бөлүниду: ениқлиғучилар, толуқтурғучилар, һаләт

1. Диктант хаталири үстидә иш. Тахтиға оқуғучилар өзлири әвәткән сөзләрни язиду, һәммә бирликтә хатани түзитиду вә шу сөзләр билән жүмлиләр ойлайду.

2. Ойлиған жүмлилирини морфологиялик вә синтаксислиқ тәһлил қилиду

«Идеяләр, чүшәнчиләр севити». Оқуғучилар тоғрисида алған билимлирини оттуриға салиду. Һәр оқуғучиниң бәргән мәлумати севәткә жиғилиду вә тәһлил қилиниду.

Слайдлар арқилиқ әгәшмә бөләкләр бойичә алған билими синилиду.

3. 76-көнүкмә 3 оқуғучи тахтида ишләйду, қалғанлар дәптәргә 3тин жүмлә йезип тәһлил қилиду.

4. 77-көнүкмә йезиқчә орунлиниду. Һәр топ иккидин жүмлини тәһлил қилиду.

5. 78-көнүкмидин мәхсәт һалитини тепип, ясилиш йолини ениқлаш.

6. 79-көнүкмини йезиқчә орунлаш. Һәр бир топқа 3тин жүмлә берилиду.

7. 80-көнүкмә йезиқчә тахтида орунлиниду. 6 оқуғучи ишләйду.

ІV. Мустәһкәмләш

Соал-жавап усули арқилиқ

V. Бәкитиш.

VІ Өйгә тапшурма. «Биз – Қазақстанниң келәчиги» мавзусиға мәтин түзүш

Вақти 03.12 Уйғур тили 8-синип 71-76-бәтләр Дәрис № 24

Дәрис мавзуси Бир баш бөләклик аддий жүмлиләр. Шәхслик жүмлиләр

Мәхсити: 1. Аддий жүмлиләр тоғрисидики билимини кәңәйтиш, шәхслик

жүмлә һәққидә чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ йезишқа вә пикир қилишқа адәтләндүрүш

3. Ойлаш қабилийитини тәрәққий әттүрүш, илға қизиқтуруш

Дәрисниң түри арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар: баянлаш, соал-жавап, сөһбәт

Көрнәклик: схема, дәрислик,

Пайдиланған технология СТО: «инсерт», «тоғра вә натоғра пикирләр»,

«Икки яқлиқ күндилик»

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәл-ш, дәрискә тәйярлиғини тәкш-ш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Таблица вә схемилар арқилиқ оқуғучиларниң аддий жүмлә униң түрлири тоғрисидики чүшәнчисини кәңәйтиш, шәхссиз жүмлә һәққидә чүшәнчә бериш.

ІІІ. Өй тапшурмисини тәкшүрүш №1, 3, 5, 7, 10, 11, 17, 19

1. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш, тәһлил қилиш

2. Тахтида жүмлиләр яздуруш арқилиқ синтаксислиқ тәһлилгә үгитиш

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш. Қизиқишини ойғитиш. Инсерт усулини пайдилинип, оқуғучилар пикрини байқаш. Бәлгү қоюш арқилиқ йеңи билим елиш

Мәнани ажритиш стадияси Кластер түзүш. Оқуғучилар өзлири дәрислик бойичә топларға бөлүнүп, кластер кәштисини түзиду. Жаваплар селиштурулиду.

І. Тәркивидә бирла баш бөлиги бар аддий жүмлә бир баш бөләклик аддий жүмлә дәп атилиду.

1. Шәнбиликкә толуқ қатнаштуқ. (Егиси чүшүп қалған)

2. Бу китапни елишқа болиду. (Егиси йоқ)

3. Күз. Қараңғу кечә. ( Егә баш келиштики исим яки исимлиқ бирикмә арқилиқ ипадиләнгән)

Егиси йоқ жүмлиләр: шәхслик, шәхссиз, шәхси умумлашқан.

Хәвири йоқ жүмлә - аташжүмлә.

ІІ. Хәвири арқилиқ кишилик алмашлар билән ипадиләнгән егини ениқлаш мүмкин болған жүмлә шәхслик жүмлә дәп атилиду.

(Мән) Йезамни сеғинип қайтип кәлдим. (Биз) Йеңи дәрисни диққәт билән тиңшидуқ.

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини мустәһкәмләш. Тоғра вә натоғра пикирләр. Муәллим оқуғучиларға жүмлиләр оқуп берип, уларни атап көрситиду. Оқуғучилар пикирниң тоғра яки натоғра екәнлигини ениқлайду..

1. 82-көнүкмә йезиқчә орунлиниду.

2. 83-көнүкмә тахтида орунлиниду.

3. 84-көнүкминиң ІІ бөлүмини орунлаш Еғизчә

VІ. Бәкитиш.

Соал-жавап усули арқилиқ.

VІІ. Өйгә тапшурма. Мавзу 18 оқуш, 85-көнүкмини йезиш

VІІІ. Баһалаш

Вақти 04.12 Уйғур тили 8-синип 76-79-бәтләр Дәрис № 26

Дәрис мавзуси Шәхссиз жүмлиләр

Мәхсити: 1. Аддий жүмлиләр тоғрисидики билимини кәңәйтиш, шәхссиз

жүмлә һәққидә чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ йезишқа вә пикир қилишқа адәтләндүрүш

3. Ойлаш қабилийитини тәрәққий әттүрүш, тилға қизиқтуруш

Дәрисниң түри арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар: баянлаш, соал-жавап, сөһбәт

Көрнәклик: слайдлар, таблица, карточкилар

Пайдиланған технология тәнқидий ойлаш

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәл-ш, дәрискә тәйярлиғини тәкш-ш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Таблица вә схемилар арқилиқ оқуғучиларниң аддий жүмлә униң түрлири тоғрисидики чүшәнчисини кәңәйтиш, шәхссиз жүмлә һәққидә чүшәнчә бериш.

ІІІ. Өй тапшурмисини тәкшүрүш 1- слайд

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш. Тәнқидий ойлаш технологияси арқилиқ 2-слайд.

Йеңи мавзу 3-слайд арқилиқ чүшәндүрүлиду

І. Егиси йоқ вә уни хәвириниң шәкли арқилиқму ениқлашқа болмайдиған жүмлә шәхссиз жүмлә дәп атилиду. Шәхссиз жүмлиләрниң хәвири төвәндики бирикмиләрдин ибарәт:

1. Исимдашларға керәк, лазим, муһим, мүмкин дегән сөзләр қошулиду. М: Бу китапни әтигичә оқуп болушум керәк.

2. Бериш келиштики исимдашларға болиду, тоғра кәлди дегән сөзләр қошулуп йезилиду. М: Тйярлиқни пухта қилишқа тоғра кәлди.

3. –ғум, -ғуси яки –мақ, -мәк шәклидики исимдашларға бар, йоқ сөзлири, -ғум, -ғуси шәклигә келиду, кәлди ярдәмчи пеили қошулиду. М: Униң бу нахшини вақирап ейтқуси кәлди. Язлиқ тәтилдә лагерьға барғум бар.

.

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини мустәһкәмләш 4 - слайд

1. 87-көнүкмә еғизчә орунлиниду.

2. 88-көнүкмә тахтида орунлиниду.

3. 89-көнүкмини вариант бойичә орунлаш

VІ. Бәкитиш.

5 - слайд , 6- слайд

VІІ. Өйгә тапшурма.

Мавзу 19 оқуш, 90-көнүкмини йезиш

VІІІ. Баһалаш

Вақти 10.12 Уйғур тили 8-синип 79-82-бәтләр Дәрис № 26

Дәрис мавзуси Шәхси умумлашқан жүмлиләр

Мәхсити: 1. Аддий жүмлиләр тоғрисидики билимини кәңәйтиш, шәхси

Умумлашқан жүмлә һәққидә чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ йезишқа вә пикир қилишқа адәтләндүрүш

3. Ойлаш қабилийитини тәрәққий әттүрүш, тилға қизиқтуруш

Дәрисниң түри арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар: баянлаш, соал-жавап, чүшәндүрүш

Көрнәклик: мәтинләр, дәрислик

Пайдиланған технология СТО: «инсерт», «тоғра вә натоғра пикирләр»,

«Икки яқлиқ күндилик»

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәл-ш, дәрискә тәйярлиғини тәкш-ш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмә вә тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларниң аддий жүмлә униң түрлири тоғрисидики чүшәнчисини кәңәйтиш, шәхси умумлашқан жүмлә һәққидә чүшәнчә бериш.

ІІІ. Өй тапшурмисини тәкшүрүш

1. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш, тәһлил қилиш

2. Тахтида жүмлиләр яздуруш арқилиқ синтаксислиқ тәһлилгә үгитиш

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш.

Қизиқишини ойғитиш. Инсерт усулини пайдилинип, оқуғучилар пикрини байқаш. Бәлгү қоюш арқилиқ йеңи билим елиш

Мәнани ажритиш стадияси түзүш. Оқуғучилар өзлири дәрислик бойичә топларға бөлүнүп, йеңи мавзу тоғрисида билгәнлирини йезип, мисаллар ойлайду. Мәтинләрдин шәхси умумлашқан жүмлиләрни тапиду. Жаваплар селиштурулиду.

Хәвири мәлум бир шәхсни көрситип турсиму, униңда ипадиләнгән иш-һәрикәт һәр қандақ башқа шәхскә тегиш болған жүмлә шәхси умумлашқан жүмлә дәп атилиду. Мәсилән:

1. Сөзни қил сиғар йәргә, суни сәп сиңәр йәргә.

2. Өзәмни чағлимай шилтиң етиптимән, палазға оринип үч күн йетитимән.

3. Аста меңип, жираққа кетипту.

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини мустәһкәмләш Тоғра вә натоғра пикирләр. Муәллим оқуғучиларға жүмлиләр оқуп берип, уларни атап көрситиду. Оқуғучилар пикирниң тоғра яки натоғра екәнлигини ениқлайду..

1. 91-көнүкмә йезиқчә орунлиниду.

2. 92-көнүкмә шәрти бойичә тахтида орунлиниду.

3. 93-көнүкмини вариант бойичә орунлаш І вариант – шәхслик, ІІ вариант – шәхссиз, ІІІ вариант – шәхси умумлашқан жүмлиләрни тепип язиду.

VІ. Бәкитиш.

Соал-жавап усули арқилиқ.

VІІ. Өйгә тапшурма. Мавзу 20 оқуш, шәхси умумлашқан жүмлиләргә 6 мақал тепип йезип келиш

VІІІ. Баһалаш

Вақти 07.12 Уйғур тили 8-синип 82-83-бәтләр Дәрис № 27

Дәрис мавзуси Аташ жүмлиләр (назывные предложения)

Мәхсити: 1. Аддий жүмлиләр тоғрисидики билимини кәңәйтиш, аташ

жүмлә һәққидә чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ йезишқа вә пикир қилишқа адәтләндүрүш

3. Ойлаш қабилийитини тәрәққий әттүрүш, тилға қизиқтуруш

Дәрисниң түри арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар: соал-жавап, тәһлил, чүшәндүрүш

Көрнәклик: дәрислик, көнүкмиләр топлими

Пайдиланған технология тәнқидий ойлаш

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәл-ш, дәрискә тәйярлиғини тәкш-ш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмә вә тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларниң аддий жүмлә униң түрлири тоғрисидики чүшәнчисини кәңәйтиш, аташ жүмлә һәққидә чүшәнчә бериш.

ІІІ. Өй тапшурмисини тәкшүрүш

1. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш, тәһлил қилиш

2. Тахтида жүмлиләр яздуруш арқилиқ синтаксислиқ тәһлилгә үгитиш

3. Тест тапшурмилири арқилиқ билимини ениқлаш.

1. Шәхси умумлашқан жүмлини ениқлаң

а) Күз. Қараңғу кечә. ә) Аста келиватимән. б) Дәрт тартмиғанға дәрт ейтма.

2. Шәхслик жүмлини тепиң

а) Китапни кечиси оқушқа болмайду.

ә) Мустәқиллик мәйримини мунасип қарши алдуқ.

б) Қиш кәлди

3. Бир баш бөләклик аддий жүмлини тепиң

а) Қар учқундаватиду.

ә) Оқуғучилар мәктәпкә алдираш кетип бариду.

б) Кочида меңиш мүмкин әмәс

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш. Қизиқишини ойғитиш стадияси.

Соал. Аташ жүмлә қандақ болиду? Силәрни қоршап турған нәрсиләрни атаңлар. Қайсиси жүмлә болалайду?

Мәнани ажритиш стадияси. «Инсерт» усулини қоллиниш

1. Тәркивидә хәвири йоқ, бирәр нәрсә яки һадисиниң наминила атап қойидиған бир баш бөләклик аддий жүмлә аташ жүмлә дәп атилиду.

2. Аташ жүмлидә хәвәр баш келиштә кәлгән исим арқилиқ ипадилиниду. Униң алдидин ениқлиғучи сөз келиши мүмкин.

Кәч күз. Қараңғу түн. Соғ шамал.

3. Аташ жүмлә алаһидә аһаң билән ажритилиду. Униң мәзмуни кейинки толуқ жүмлиләрдә айдиңлишиду.

Яз. Таң сәһәр. Қушлар бәс-бәстә сайрашмақта.

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини мустәһкәмләш

1. 94-көнүкмә йезиқчә орунлиниду.

2. 95-көнүкмә шәрти бойичә тахтида орунлиниду.

VІ. Бәкитиш. Рефлексия стадияси Эссе йезиш.

Мавзулар: Баһар . Қиш кечиси. Алтун күз. Гөзәл яз.

«Галереяни чарлаш» Оқуғучилар өз эсселирини синипниң халиған йеригә апирип орунлаштуриду. Барлиғи бир-бириниң язғинини оқуп, баһалайду.

Әң мәзмунлуқ, тәсирлик йезилған эссе муәллипи муәллип орундуғида отириду

VІІ. Өйгә тапшурма. Мавзу 21 оқуш, аташ жүмлиләргә 6 мисал тепип йезип келиш

VІІІ. Баһалаш

Вақти 19.12 Уйғур тили 8-синип 84-87-бәтләр Дәрис № 28

Дәрис мавзуси Толуқ вә толуқсиз жүмлиләр.

Мәхсити: 1. Толуқ вә толуқсиз жүмлиләр һәққидә чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ йезишқа вә пикир қилишқа адәтләндүрүш

3. Мәдәнийәтлик сөзләшкә, сипайилиққа тәрбийиләш,ойлаш

қабилийитини тәрәққий әттүрүш, тилға қизиқтуруш

Дәрисниң түри арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар:

Көрнәклик:

Пайдиланған технология

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәл-ш, дәрискә тәйярлиғини тәкш-ш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмә вә тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларниң аддий жүмлә униң түрлири тоғрисидики чүшәнчисини кәңәйтиш, толуқ вә толуқсиз жүмлә һәққидә чүшәнчә бериш.

ІІІ. Өй тапшурмисини тәкшүрүш

1. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш, тәһлил қилиш

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш.

Оқуғучилар бир-бири билән диалог түзиду. Яхши түзүлгән диалогни тахтиға йезиш. Андин йеңи мавзу чүшәндүрүлиду.

Жүмлидики ой-пикиргә бағлиқ зөрүр болған бөләклири толуқ жүмлә толуқ жүмлә дәп атилиду.

Қазақстан Жумһурийити 1991-жили мустәқиллик алди.

Жүмлидики ой-пикиргә бағлиқ зөрүр болған бөләклири толуқ болмиған жүмлә толуқсиз жүмлә дәп атилиду.

- Дәристә ким йоқ?

- Асийәм.

Толуқсиз жүмлиләр диалогларда, мақал-тәмсилләрдә көп учрайду.

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини мустәһкәмләш

Мақал тәмсилләрни мисалға кәлтүрүш

1. 96-көнүкмә еғизчә орунлиниду.

2. 97-көнүкмә шәрти бойичә йезиқчә вә тахтида орунлиниду.

3. 98-көнүкмә еғизчә орунлиниду

4. 99-көнүкмә еғизчә орунлаш

VІ. Бәкитиш. Соал-жавап усули арқилиқ.

VІІ. Өйгә тапшурма. Мавзу 22 оқуш,

100-көнүкмини шәрти бойичә орунлаш

VІІІ. Баһалаш

Вақти 14.12 Уйғур тили 8-синип 90-94-бәтләр Дәрис № 29

Дәрис мавзуси Мурәккәпләшкән жүмлиләр.

Изаһлиғучилиқ мурәккәпләшкән жүмлиләр

Мәхсити: 1. Мурәккәпләшкән жүмлиләр һәққидә чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ йезишқа, пикир қилишқа вә синтаксислиқ тәһлил ясашқа адәтләндүрүш

3. Мәдәнийәтлик сөзләшкә, сипайилиққа тәрбийиләш,ойлаш

қабилийитини тәрәққий әттүрүш, тилға қизиқтуруш

Дәрисниң түри арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар:

Көрнәклик:

Пайдиланған технология

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәл-ш, дәрискә тәйярлиғини тәкш-ш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмә вә тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларниң аддий жүмлә униң түрлири тоғрисидики чүшәнчисини кәңәйтиш, мурәккәпләшкән, изаһлиғучилиқ мурәккәпләшкән жүмлиләр һәққидә чүшәнчә бериш.

ІІІ. Өй тапшурмисини тәкшүрүш

1. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш, тәһлил қилиш

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш.

Тахтида оқуғучилар жүмлиләрни тәһлил қилиду.

1. Яшна, гүллә, Қазақстан! (Қаратмилиқ)

2. Далалар, етиз-ериқлар ақ қарға пүркәнгән. (Бир хил бөләклик)

3. Һой, бу бизниң гезитимизғу! (Имлиқ сөзлүк)

4. Биз бу ишни орунлаймиз, әлвәттә. (Қистурмилиқ)

Тәркивидә мурәккәпләштүргүчи сөз яки сөз бирикмилири бар аддий жүмлиләр мурәккәпләшкән жүмлиләр дәп атилиду.

Тәркивидә мәлум бир бөлигини изаһлап, башқичә атап келидиған сөз яки сөз бирикмилири, йәни изаһлиғучилири бар жүмлини изаһлиғучилиқ мурәккәпләшкән жүмлә дәп атаймиз. Изаһлиғучилар 2 түргә бөлүниду:

1. Тиркәлмә изаһлиғучилар: Тохти ака, Ғени батур, Асим муәллим, дохтур Алийәм.

2. Бөлүнмә изаһлиғучилар, Улар егини, хәвәрни, ениқлиғучини, толуқтурғучини, һаләтни изаһлап, толуқтуруп, башқичә атап келиду. М: А.Розибақиев, хәлқимизниң мунәввәр пәрзәнди, «Колхозчилар авазини» тәсис қилған.

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини мустәһкәмләш

1. 107-көнүкмә еғизчә орунлиниду.

2. 109-көнүкмә шәрти бойичә орунлиниду.

3. 110-көнүкмә еғизчә орунлиниду

VІ. Бәкитиш. Соал-жавап усули арқилиқ.

VІІ. Өйгә тапшурма. Мавзу 23 оқуш, 110-көнүкмини шәрти бойичә орунлаш

VІІІ. Баһалаш

Вақти 25.12 Уйғур тили 8-синип 157-бәт Дәрис № 30

Дәрисниң мавзуси: Диктант «Өсүмлүкләр – тәбиәт ғәзниси, хәлиқ байлиғи»

Мәхсити: 1. Саватлиқ вә чирайлиқ йезишқа үгитиш

2. Өтүлгән мавзулар бойичә алған билимини байқаш

3. Вәтәнни сөйүшкә тәрбийиләш, әдәбиятқа, тилға қизиқишини ашуруш

Дәрис түри: билимини байқаш.

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар: баянлаш

Пайдиланған технология

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәлләш, дәрискә тәйярлиғини тәкшүрүш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Язма иш арқилиқ оқуғучиларниң өткән мавзулар бойичә алған билимини тәкшүрүш, саватлиқ вә чирайлиқ йезишқа дәвәт қилиш

ІІІ. Диктант йезиш қаидилирини әскә чүшириш

Имла вә пунктуация қаидилирини әскә елиш

ІV. Диктант мәтини билән тонуштуруш

А.Арзиева, Х.Ниязова, А.Имиров «Диктантлар топлими». 23-бәтләр. «Өсүмлүкләр – тәбиәт ғәзниси, хәлиқ байлиғи» 149 сөз.

V. Қошумчә тапшурма.

Мәтиндики бир жүмлини синтаксислиқ тәһлил қилиңлар.

VІ. Өйгә тапшурма бериш

Бир баш бөләклик аддий жүмлиләр бойичә тәкрарлаш.

Вақти 21.12 Уйғур тили 8-синип 94-99-бәтләр Дәрис № 31

Дәрис мавзуси Бир хил бөләклик мурәккәпләшкән жүмлиләр.

Қистурмилиқ мурәккәпләшкән жүмлиләр

Мәхсити: 1. Мурәккәпләшкән жүмлиләр һәққидә чүшәнчисини кәңәйтиш

2. Саватлиқ йезишқа, пикир қилишқа вә синтаксислиқ тәһлил ясашқа адәтләндүрүш

3. Мәдәнийәтлик сөзләшкә, сипайилиққа тәрбийиләш,ойлаш

қабилийитини тәрәққий әттүрүш, тилға қизиқтуруш

Дәрисниң түри арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар:

Көрнәклик:

Пайдиланған технология

Йеңи уқумлар:

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәл-ш, дәрискә тәйярлиғини тәкш-ш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмә вә тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларниң мурәккәпләшкән, жүмлиләр вә униң түрлири һәққидики билимини кәңәйтиш, бир хил бөләклик вә қистурмилиқ мурәккәпләшкән жүмлиләр һәққидә чүшәнчә бериш.

ІІІ. Өй тапшурмисини тәкшүрүш

1. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш, тәһлил қилиш

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш.

Тәркивидә охшаш синтаксислиқ хизмәттә вә тәң бағлиништа кәлгән сөз яки сөз бирикмилири, йәни бир хил бөләклири бар жүмлә бир хил бөләклик мурәккәпләшкән жүмлиләр дәп атилиду. М: Тағ, деңиз, дәрия, етиз – һәммиси бар, азат хәлиқ яшаватқан ават макан.

. Һәр қандақ жүмлә бөлиги бир хил бөләклик болуши мүмкин: бир хил егиләр, хәвәрләр, ениқлиғучилар, толуқтурғучилар, һаләтләр.

Жүмлидики ой-пикиргә сөзлигүчиниң мунасивитини билдүридиған сөз яки сөз бирикмилири бар, йәни қистурмилири бар жүмлә қистурмилиқ мурәккәпләшкән жүмлә дәп атаймиз.

Қистурмилар төвәндики мәнавий топларға бөлүниду: пикирниң ениқлиқ дәрижисини билдүридиған, сөзлигүчиниң тәхмин гуманини билдүридиған, пикир мәнбәсини билдүридиған, пикирниң пәйдин-пәй екәнлигини билдүридиған, тиңшиғучини жәлип қилиш үчүн қоллинидиған, пикирниң ипадилиниш усулини билдүридиған, һәр хил һаяжанни билдүридиған.

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини мустәһкәмләш

1. 112-113-көнүкмә еғизчә орунлиниду.

2. 114-көнүкмә шәрти бойичә орунлиниду. Йезиқчә.

3. 115-көнүкмә еғизчә орунлиниду

VІ. Бәкитиш. Соал-жавап усули арқилиқ.

VІІ. Өйгә тапшурма. Мавзу 25-26 оқуш, 117-көнүкмини шәрти бойичә орунлаш

VІІІ. Баһалаш

Вақти 14.01 Уйғур тили 8-синип 99-101-бәтләр Дәрис № 33

Дәрис мавзуси Қаратмилиқ мурәккәпләшкән жүмлиләр

Мәхсити: 1. Қаратмилиқ мурәккәпләшкән жүмлә һәққидә чүшәнчә бериш

2. Саватлиқ йезишқа, пикир қилишқа вә синтаксислиқ тәһлил ясашқа адәтләндүрүш

3. Мәдәнийәтлик сөзләшкә, сипайилиққа тәрбийиләш,ойлаш

қабилийитини тәрәққий әттүрүш, тилға қизиқтуруш

Дәрисниң түри арилаш

Дәрис типи қелиплашқан

Қоллинилидиған усуллар: соал-жавап, баянлаш, тәһлил, чүшәндүрүш

Көрнәклик: дәрислик, карточкилар

Пайдиланған технология СТО «идеяләр, чүшәнчиләр севити», «инсерт», кластер стратегиялири

Йеңи уқумлар: қаратма сөз

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш. Саламлишиш, оқуғучиларни түгәл-ш, дәрискә тәйярлиғини тәкш-ш

ІІ. Мәхсәт қоюш. Көнүкмә вә тапшурмилар арқилиқ оқуғучиларниң мурәккәпләшкән, жүмлиләр вә униң түрлири һәққидики билимини байқаш, қаратмилиқ мурәккәпләшкән жүмлиләр һәққидә чүшәнчә бериш.

ІІІ. Өй тапшурмисини тәкшүрүш

Карточкилар арқилиқ билимини байқаш.

№1 Мурәккәпләшкән жүмлә дегән немә?

Төвәндики жүмлини тәһлил қилиң:

Далалар, еңизлар, жаңгаллиқлар ақ қарға пүркәнди

№2 Изаһлиғучилиқ мурәккәпләшкән жүмлә дегән немә?

Төвәндики жүмлини тәһлил қилиң:

Әтималим, бу әсәр униң көңлидин чиқти.

№3 Бир хил бөләклик мурәккәпләшкән жүмлә дегән немә?

Төвәндики жүмлини тәһлил қилиң:

Хелил Һәмра – даңлиқ Өсәк вадисиниң ғәзәлхини – Пәнжим йезисида туғулған.

№4 Қистурмилиқ мурәккәпләшкән жүмлә дегән немә?

Төвәндики жүмлини тәһлил қилиң:

Йеңи жилда, бәхит, амәт, хошаллиқ яр болсун!

1. Йезиқчә тапшурмини тәкшүрүш, тәһлил қилиш

ІV. Йеңи мавзуни чүшәндүрүш. Қизиқишини ойғитиш. «Идеяләр, чүшәнчиләр севити». Оқуғучилар қаратмасөзләр тоғрисида алған билимлирини оттуриға салиду. Һәр оқуғучиниң бәргән мәлумати севәткә жиғилиду вә тәһлил қилиниду.

ІІ. Мәнани ажритиш стадияси. Дәрислик билән ишләш. «Инсерт» стратегияси арқилиқ. Оқуғучилар дәрисликтә берилгән мавзуни оқуп, һәр оқуғучи қериндаш билән бәлгү қоюп чиқиду. V – билимән, – -мән үчүн чүшиниксиз, + - мениң үчүн йеңилиқ, ? – мени һәйран қалдуриду. Андин оқуғучиларға чүшәнчә берилиду.

Тәркивидә ой-пикир қаритилған шәхс яки нәрсини көрситидиған сөз, сөз бирикмилири, йәни қаратмилири бар бар жүмлиләрни қаратмилиқ мурәккәпләшкән жүмлиләр дәп атаймиз.

Қаратмилар жүмлә бөлиги болалмайду. Улар жүмлидә пәш арқилиқ ажритилиду.

М: -Бова, бешиңиздин өткән вақиәләрни бизгә сөзләп бәрсиңиз яхши болатти.

Яша, мениң Вәтиним!

Кәл, достум, биллә дәрис тәйярлайли!

О, Тянь-Шань, бағриң ават, қойнуң кәң.

Тинма, булақ, алма дәм, өз йолуңни издә сән!

V. Йеңи дәристә чүшәнгинини мустәһкәмләш

1. 118-көнүкмә еғизчә орунлиниду.

2. 119-көнүкмә шәрти бойичә орунлиниду. Йезиқчә.

3. 120-көнүкмә тахтида шәрти бойичә орунлиниду

4. 122-көнүкмини еғизчә орунлаш

VІ. Бәкитиш. Мәтин түзүш. Оқуғучилар қаратма сөзләрни пайдилинип, «Бизниң синип» мавзусиға мәтин түзиду.

VІІ. Өйгә тапшурма.

1. Мавзу 27 оқуш, 121-көнүкмини шәрти бойичә орунлаш

2. Бәдиий мәтинләрдин қаратма сөзлүк мурәккәпләшкән жүмлиләрни тепип, қошумчә дәптәргә йезиш

3. Мурәккәпләшкән жүмлиләрни пайдилинип, мәтин түзүш (һәр хил мавзуға)

VІІІ. Баһалаш

исим-нәсиби

Критерийлар

Балл сани

баһа

А

В

С