Жол нёгер
Ойбер
Бир къарт, отуннга бара, буз юсюнде къоян баланы кёргенди:
-Ай, таланнган, бу жазыкъ жаныуар бузлап къалады!-деп, къоян баланы, чертлеуюк котурну тюбюнде гелеу саламдан уя этип, аллына да, ашасын деп, нартюх гюттючюгюню экиден бирин салып кетгенди.
Отунчу ызына айланып келгенинде, биягъы къоян балачыкъ буз юсюнде тура эди:
-Астагъфируллах! Бу не аламатды? Мен, бу жазыкъ къоянчыкъгъа жылы жер этип, аллына аш салып кетген эдим. Бу уа, биягъы буз юсюне чыгъып турады!-деп сейир этгенди.
-Аны несине сейирсинесе? Тойгъан жерден, туугъан жер ахшыды. Анам мени буз юсюнде тапханды,- дегенди къоян бала
Олберни магъанасы неди?
Отв. Ата журтха сюймеклик
Задание1. Магъанасы бирикген сёз табыгъыз
Хапарчы, толтуруучу (айтымны членлери)
Башчы, хапарчы (айтымны баш членлери)
Толтуруучу, айгъакълаучу, болум (айтымны сансыз членлери)
Зяпятой, точка, точка бла запятой, кёп точка, кавычкала (тыйгъыч белгиле)
Тилни грамматикасыны баш кесегиди, анда сёз тутушла бла айтымланы тюрлюлерине къаралады. Сёз къайсы разделни юсюнден барады (синтаксис)
Задание 2.
-Биринчи сёзню биринчи кесеги бла экинчи сёзню экинчи кесегинден сёз къурагъыз.
Къакъыш (нога.кар.)-жазгъыч(каталка-охтау) (отв.къакъгъыч)
Задание 3. Берилген сёзлени эки магъанада хайырланып, айтымла жазыгъыз
а)Кюн, ай, къол
Жай чилледе кюн бек къыздырады
Кюнню таякълары отоуну терезесинден къарадыла
Мажюсю заманда, Тотур айда уллу байрам болгъанды
Бу кече ай жарыкъды
Къол ичинде Аубекирни сюрюую отлайды
Анамы къолу бла этилген гыржынны татыуу ауузумдан кетмейди.
Задание 4. Къайсы нарт болгъанын билигиз
1. Къарашауай 2. Сосрукъ 3. Сатанай 4.Дебет
Задание 5.
1 команда. Сёзлени алларында харфланы алышдырып, сёзле къурагъыз
эт-бет-кет, аш-баш-къаш
2.команда. Бир сёз бир сёзден бир харфха кёп болургъа керекди.(тилни кесеклерин къайсын да хайырланыргъа боллукъду)
Э-эс-эсеп
Ё-ёч-ёчюр
Б-бу(алмаш)-буу-буун
Задание 6. Башында берилген тёртмюйюшню ичинде бёлюмледен келишгенин, тюбюндеги тёртмюйюшде соруу белгини орунуна салып, сёзле къура
Истеме-лезгинка
Къадама-неприступный
Чокъуракъ-морская рокавина
Задание 7. Таблицаны толтур. Биринчи тизмеде сёзле жаз, экинчиде ол сёзле бла сёз тутушла къура, ючюнчюде ол сёз тутушла бла айтымла къура.
Эртте
Акъыртын
Задание 8. Берилген нарт сёзлени жетмеген кесегин толтуругъуз
Эртте тур, кеч жат
Узакъда жуугъунгдан, жуукъда къоншунг игиди
Аз сёлеш, кёп ишле
Эринчек бюгюн солуюм да, тамбла ишлерме дер.
Сёзлени антонимлерин табыгъыз
Эртте-кеч
Жуукъда-узакъда
Кёп-аз
Бюгюн-тамбла
Задание 9. Синквейнни алгоритмасы.
1-чи тзгин. Ким? Не? 1 ат.
2-чи тизгин. Къаллайды? 2 сыфат.
3-чю тизгин. Не этеди? 3 этим.
4-чю тизгин. Авторну акъылы? 4 сёз.
5-чи тизгин. Ким? Не? (Новое звучание темы). 1 ат.
Отв. Жангы жыл
Къууанчлы, байрамлы
Къууандырады, алгъышлайды, сакълатады
Мен жангы жылгъа къууанама
Къууанч
Задание 10.
Хайкуну алгоритмасы
1-чи тизгин: «мен кёргенме» кимни?, нении?
2-чи тизгин: къаллайды?
3-чю тизгин: Къалай?
-келигиз, энди суратлагъа къарап, Хайку къураргъа кюрешейик
Отв. Мен чыпчыкъ кёреме
Къыш учуп келгенин
сейирлик
Отв. мен эл кёреме
бир жангыз юйю кёрдюм
эригиулюдю
Дерсге багъа салыгъыз.Суратланы кётюрюгюз
Кюн сурат- дерсни жаратханма
Кюн бл булутла-дерсде эригиулю эди
Булутла-дерсни бек жаратханма
Бу белгилеге таяна таблицада кесигизге багъа салыгъыз
Сау болугъуз!
