Календарь-темалыг план
Х\н\
Факт
Албан шиёгээдип алыр билиглер
Алган билиглеринге негелделер
Чугаа сайзырадылгазынга чорудар ажылдар
Онаалга
Аас-биле
Бижимел-биле
1
Киирилде кичээл. Чечен чогаал номнарыныё ужур-дузазы
Кичээл-лекция
1
Номнуё ужур-дузазыныё дуг-да билиг
Кижиге чечен чогаал номнарыныё ужур-дузазы. Эки
Беседа «Кым деп чогаалчы-ныё ч\\ деп номун номчаа-ныл?»
Номчаан номнарыныё даёзызын тургузары
Чогаадыг «Мээё ынак номум»
2
Сергей Пюрбю «Чалыыларныё оруу к=вей»
Кичээл-сайгарылга
1
Диригжидилге дуг-да билиг
+ске ш\л\ктер-биле харылзаазын, аянын, онзагайын, тургузуунуё ылгавырлыг демдектерин илередири.
Аянныг номчулга. Утказын, тургузуун сайгарары
Словарь-биле ажыл. Диригжидилгелерни с=з\глелден ушта бижиир.
Шээжи-биле аянныг номчулга
3
Метафора дуг-да билиг
Чаа теманыё тайылбыры
1
Метафора дуг-да билиг
Чогаалда метафораларны тып, оларныё утазын тайылбырлап билири.
Ном-биле ажыл, тестилер.
Конспект. Чогаалдан метафораларны тып бижиири
Дыёнадыг «Метафора дугайында билиг»
4
С.Сарыг-оол «Ол-ла Маскажык». Ууштаарныё =г-б\лези.
Кичээл-таныжылга
1
Проза дуг-да билиг. К\ш-ажыл дуг-да билиг.
Чогаалчыныё намдарын болгаш чогаалдарын билири. К\ш-ажылды уранчыдып тодарадыры.
Чогаалчыныё номдары, чогаалдары деп беседа.
Кол маадырныё овур-хевирин чогаалдан тып демдеглээри.
Номчааш утказын сайгарар.
5
С.Сарыг-оол «Ол-ла Маскажык». Ада-чурттуё дайыныныё \езинде к\ш-ажылчы маадырлыг чорук.
Кичээл-таныжылга
1
Чогаалда к\ш-ажылчы маадырлыг чорук дугайында билиг.
Кол маадырныё дайын \езинде к\ш-ажылчы х\лээлгелерин медерелдиг к\\седип турарын чугаалаары.
Алгы заводунуё шаандагы болгаш амгы \езин деёнеп чугаалаары. Сайгарылга.
Словарь-биле ажыл. Кол маадырныё овур-хевирин тургузары.
Номчааш утказын делгереёгей чугаалаар.
6
Чогаадыг. «Алгы заводунуё шаандагы болгаш амгы \ези», «Дайын \езинде чоннуё маадырлыг к\ш-ажылы».
ЧСК
1
Алгы заводунуё шаандагы болгаш амгы \езиниё дуг-да айтырып билип алганы. Дайын дуг-да билири.
Чогаадыг бижиири
Чогаалга хамаарышкан чурук чуруур
7
Б.Х=веёмей «Марска чедер частым»
Кичээл-сайгарылга
1
Фантастиктиг чогаал дугайында билиг.
Чечен чугааныё утказын, эртем-техниканыё чедиишкиннерин сайгарып чугаалаары.
Беседа. Номчааш, утказын сайгарар.
Словарь-биле ажыл. Харылзаалыг чугаа «Космос делгеми, космонавт деп кымыл?»
Чогаалдан дыёнадыг «Келир хоорайларыныё \ениё даштыкы овур-хевири»
8
Чогаадыг «Космосче ужудуушкун»
ЧСК
1
Космоска хамаарыштыр билири
Чогаадыг бижиири
«Ракета-корабль» деп темага чурук чуруур
9
М.Эргеп «Оглаа-Доруг».
Кичээл-сайгарылга
1
Аът дугайында чогаалдар деп билиг.
Аът болгаш ооё мунукчузунуё овур-хевирин чогаалдан тодарадыры.
Чогаалды номчааш, утказын допчулай чугаалаар. Аът чарыжыныё дуг-да чугаа.
«Аъттыё чоруунуё хевирлери» конспект. Тенек-Доругнуё овур-хевирин ушта бижиир.
Чогаадыг «Эки аътка ээ х=й»
10
Проза болгаш ш\л\к чогаалы
Чаа теманыё тайылбыры
1
Проза болгаш ш\л\к дуг-да билиг.
Прозаныё ш\л\ктен ылгалын тодарадып билири
Ном-биле ажыл. Сайгарылга
Конспект. Словарь-биле ажыл
Дыёнадыг «Проза, ш\л\к»
11
С. Сарыг-оол «К\с».
Чаа теманы тайыбыры
1
Уран-чечен аргалар дуг-да билиг
Ш\л\кт\ё тургузуун, уран-чечен аргаларын, дылын тодарадып билири.
Бойдус дуг-да чогаалдар. Беседа. Аянныг номчулга
Словарь-биле ажыл. Ш\л\к тургузуунга сайгарылга
Шээжи-биле аянныг номчулга
12
И.Левитанныё «Алдын к\с» деп чуруунга чогаадыг.
ЧСК
1
Чурукка хамаарыштыр бодалын илередип билири
Айтырыг-харыы
Чогаадыг
«Алдын к\с» деп темага чурук чуруур
13
С.Сарыг-оол «Аёгыр-оолдуё тоожузу»
КДН
1
Бот-намдарлыг чогаал дуг-ад билиг
Улусчу билиглерни, эскериглерни чогаалдардан тодарадыры
Чогаалды номчааш, утказын делгереёгей сайгарып чугаалаары
«Чоннуё эскериглери, билиглери» шинчилелдер
Дыёнадыг «Чоннуё эскериглери»
14
Тос шилги аъттыг +ск\с-оол.
Кичээл сайгарылга
1
Тоол дуг-да билиг
Тоолдуё тургузуун, уран-чеченин, дылыныё онзагай талаларын тодарадып билири
Беседа «Тоолдар». Тоолду номчааш утказын чугаалаар.
Т=лептиг болгаш т=леп чок маадырларныё овур-хевирин тургузары.
Номчааш утказын сайгарар
15
Ашак биле парлар.
Кичээл-сайгарылга
1
Тоолда кол чечен арганын дуг-да билиг
Кижиниё сагынгыр-тывынгыр, коргуш чогун тоолдан тодарадыры.
Тоодду номчааш утказын сайгарар.
Кол маадыр Кара-М=гениё овур-хевирин тургузар
Бир \з\нд\з\нге чурук чуруур
16
Эдертиг.
ЧСК
1
Дыёнаан ч\\л\н дес-дараалаштыр бижиири
План тургузары
Эдертигни бижиири
+=ренген темаларын катаптаар
17
+ске чоннарныё тоолдары.
КДН
1
+ске чоннарныё тоолдарыныё дуг-да билиг
+ске чоннарныё тоолдарыныё дуг-да билири
Айтырыг-харыы
Кыска демдеглелдер
«Улустуё тоолдары» деп кроссворд тургузар
18
Аргалыкты биле К\ж\л\кт\.
Кичээл-сайгарылга
1
Тоолдар дуг-да билиг
Тоолда кижилерниё аажы-чаёын, сагыш-сеткилин харылзаазын ойзуп к=рг\скенин шын илередири.
Номчааш утказын сайгарар.
Словарь-биле ажыл. Маадырларныё овур-хевирин тургузары.
/з\нд\н\ доктаадыр чурук чуруур.
19
Тоол дугайында билиг.
Чаа тема тайылбыры
1
Тоолдар дуг-да билиг
Тоолдарныё б=л\ктериниё дуг-да билири, оларны шын тодарады.
Беседа «Кандыг тоолдар номчаан силер?». Тоолдар номнарыныё делгелгези.
Конспект. Тоолдарга хамаарышкан чуруктар чуруур.
Рефераттар кылыр «Хуулгаазын тоолдар», «Дириг амытаннар дуг-да тоолдар», «Анаа тоолдар».
20
Хыналда ажыл.
Хыналда кичээл
1
Тоолдар дуг-да билиин хынаары
Тест
Номчукчунуё дневнигин долдурар
21
Ч.Ч-Д.Ондар «Чогаалчынын солун, х=кт\г чугаалары»
КДН
1
Чогаалчыныё дуг-да билиг
Чогаалчыныё солун-х=кт\г чугааларыныё дуг-да билири
Айтырыг-харыы
Кыска демдеглелдер
Бердинген темаларга шинчилел ажылдар
22
К.Х. Оргу «Алышкылар»
Кичээл-сайгарлыга
1
Чогаалдыё утказыныё дуг-да билиг
Чогаалдыё утказын сайгарып билири
Ном-биле ажыл. Номчааш утказын сайгарар.
Айтырыг-харыы
Номчааш сайгарар
23
«Чеди-Хаан сылдыс», «Угер сылдыс», «К\скениё чылга киргени».
Кичээл-сайгарылга
1
Тоолчургу чугаа дуг-да билиг.
Тоолчургу чугааларда кандыг бодалды илереткенин тодарадыры
Астрономнуг карта-биле ажыл. Номчааш сайгарар.
Тоолчургу чугаада овур-хевирлерниё сайгарылгазын кылыр.
Тоолчургу чугаа дыёнап бижиир
24
25
Амыр-Санаа дугайында т==г\ чугаа
Кичээл-сайгарылга
2
Т==г\ чугаа дугайында билиг. Гипербола дугайында билиг.
Т==г\ чугааныё дылында онзагай ч\\лдерни тып, тодарадыры билири.
Номчааш, утказын допчулай чугаалаар.
Словарь-биле ажыл. Т==г\н\ё, чоннуё маадырларыныё дуг-да харылзаалыг чугаа.
«Амыр-Санаа дуг-да т==г\ чугаалар» чыып бижиир
26
Тоолчургу болгаш т==г\ чугаалар дуг-да билиг
Чаа теманыё тайылбыры
1
Тоолчургу болгаш т==г\ чугааларныё янзыларыныё дуг-да билиг
Тоолчургу болгаш т==г\ чугааларныё аразында ылгалын тодарадыры
Айтырыг-харыы
Презентация кылыр
Дыёнадыг «Тоолчургу болгаш т==г\ чугааларныё уран-чечени»
27
Кыс-Халыыр.
КДН
1
Тоолчургу болгаш т==г\ чугааларныё янзыларыныё дуг-да билиг
Кыс-Халыырныё дуг-да билири
Утказын номчааш сайгарар
Айтырыг-харыы
«Тоолчургу чугаалар» деп кроссворд тургузар
28
Чогаадыг «Мээё ынак тоолум», «Мээё ынак тоолум маадыры»
ЧСК
1
Тоолдар дуг-да билири, бодунуё бодалын илередип билири
Айтырыг-харыы
Чогаадыг
Минуталап номчуур
29
Алгыш-й=рээлдер
Чаа теманыё тайылбыры
1
Алгыш, чалбарыг, мактал дуг-да билиг
Уткаларын, темаларын, б=л\ктерин тодарадыры оларныё ажыглалын тодарадып билири
Беседа, аянныг номчулга, сайгарылга
Алгыш-й=рээлдерниё тургузуунуё уран-чеченин, дылыныё талазы-биле сайгарылга.
Й=рээлдер шээжилеп келир
30
31
Салчак Тамба «Доёгада кадык»
Кичээл-сайгарылга.
2
Авторлуг тоолдар дуг-да билиг
Тоолда этика болгаш мораль дуг-да чоннуё бодалдарын илереткенин тодарадыры
Беседа, аянныг номчулга
Словарь-биле ажыл, ш\л\к тургузуунга сайгарылга
/з\нд\н\ё шээжи-биле аянныг номчулгазы
32
Аянныг номчулга
ЧСК
1
Аянныг номчулганы к\\седип билири, сагыш-сеткилин чогаалга хамаарыштыр илередири
Аянныг номчулга
Кыска демдеглелдер
Бердинген чогаалдарныё аянныг номчулгазы
33
Тос оолдуг Доктагана кадай
КДН
1
Тоодун утказын сайгарып билири
Номчааш утказын допчулай чугаалаар
Айтырыг-харыы
Номчукчунуё дневнигин долдурар
34
Кызыл-Эник Кудажы «Маргылдаа»
Кичээл-быжыглаа-шкын
1
Басня дуг-да билиг
Басняда кижилерниё м=з\-шынарын шоодуп к=рг\скенин тодарадыры
Аянныг номчулга, сайгарылга
Чогаалчыныё уругларга бижээн чогаалдары
Шээжи-биле аянныг номчулга
35
Ю.Кюнзегеш «Б=р\ биле Кускун», «Аът биле оор»
Кичээл-сайгарлыга
1
Сюжет, тема, овур-хевир дуг-да билиг.
Басняныё темазын, овур-хевирлерин тодарадыры
Чогаалчы болгаш ооё чогаалдары. Аянныг номчулга
Сайгарылга. Чурук чуруур.
Темада номчулгага хереглээр басняларны номчуур
36
Ю. Кюнзегеш «Хек биле к=гээзин». И. Крылов «Шиижек биле К=ге-Буга»
КДН
1
Аянныг номчулганы к\\седип билири, сагыш-сеткилин чогаалга хамаарыштыр илередири
Аянныг номчулга
Кыска демдеглелдер
Бердинген басняларныё аянныг номчулгазы
37
С=з\глелдер-биле ажыл.
Кичээл-к=рг\з\г
1
Аянныг номчулганы к\\седип билири, сагыш-сеткилин чогаалга хамаарыштыр илередири
Аянныг номчулга
Кыска демдеглелдер
Бердинген басняларныё аянныг номчулгазы
38
С.Молдурга «Амытаннар чылы»
ЧСК
1
Чыл санаашкыныёда кирген амтаннар дуг-да билиг
Чыл санаашкыныныё дуг-да билири
Айтырыг-харыы
Чурук чуруур
Шээжи-биле аянныг номчулга
39
Салчак Тока «Араттыё с=з\», «Мерген».
Чаа теманыё тайылбыры
1
Пейзаж, деёнелге, эпитет, метафора дуг-да билиг
Эгениё идейлиг утказын, Тываныё овур-хевирин чураанын илередип тодарадыры.
Беседа, номчааш утказын сайгарар
Мергенниё овур-хевирин чогаалдан тургузары
/з\нд\н\ шээжилээри
40
С. Тока «Араттыё с=з\». «Тас-Бастыг»
Кичээл-сайгарлыга
1
Портрет дуг-да билиг
Ава кижиниё овур-хевирин шын тодарадыры, тургузуун билири
Номчааш утказын сайгарар, айтырыг-харыы
С=з\глел-биле ажыл
Номчааш «Тас-Баштыгныё =г-б\лези» деп харылзаалыг чугаа тургузар
41
С.Тока «Араттыё с=з\», «Бистиё аёчыларывыс»
Кичээл-быжыглаашкын
1
Тываныё байлак бойдузун, ооё берилгезин бадыткап билири
Чогаалды номчааш утказын сайгарар
Чурук чуруур. Айтырыг-харыы
Чогаадыг «Ыт -кижиниё шынчы =ён\\»
42
С. Тока «Араттыё с=з\», «Шаагай»
Кичээл-сайгарылга
1
Овур-хевирлер дуг-да билиг
Хоойлу-д\р\м чок аажылалдыё т==г\де турганын медереп билири
Рольдап номчааш, утказын сайгарар
Словарь-биле ажыл, тестилер
Дыёнадыг «Тос эрии деп ч\л?»
43
С.Тока «Араттыё с=з\» «Каа-Хем» (ийиги номдан эге)
Кичээл-сайгарлыга
1
Пейзаж дуг-да билиг. Аллегория, новелла дуг-да билиг
Тыва улустуё хостуг амыдыралын чогаалдан билири
+=ренген эгелер дуг-да беседа. Номчааш утказын сайгарар.
С=з\глел-биле ажыл
Шинчилел «Черлер аттарыныё ажыглалы»
44
С.Тока «Араттыё с=з\».
Т\ёнел кичээл
1
Чогаалдыё утказыныё дуг-да билири
Айтырыг-харыы
Тест
Чогаалды тып т=нд\р номчуур
45
Чогаадыг «Тас-Баштыг – езулуг тыва аваныё овур-хевири»
ЧСК
1
Чогаалда ава кижиниё овур-хевирин чуруп, ооё дуг-да билири
Айтырыг-харыы
Чогаадыг
Авазыныё портредин чруп бижиир
46
Чогаал маадыры
Чаа теманыё тайылбыры
1
Персонаж, овур-хевир, портрет дуг-да билиг
Чогаалдан овур-хевир тургузары, даштыкы овур-хевирлерни тып билири
С=з\глел-биле ажыл
Словарь-биле ажыл, конспект
Реферат «Чогаал маадыры»
47
48
С.Сарыг-оол «Шойдаё ирейниё Чудукмаа дуг-да чугаазы»
Кичээл-сайгарылга
2
Феодалдыг Тывага ядыыларныё аар-берге амыдыралын чуруп к=рг\скен чогаал дуг-да билиг
Чединмес, т\реёги, ядыы чорук, аарык-аржыкты чогаалда уран-чечен к=рг\скенин тодарадыры
Беседа «Чогаалчы болгаш ооё чогаалдары». Номчааш утказын сайгарар
Словарь-биле ажыл. Кол маадырларныё амыдыралын с=з\глелден чижектер-биле бажыткаар
Чогаадыг «Буруулугну бурган шиидер»
49
С.Сарыг-оол «Авамныё ынак оглу»
ЧСК
1
Сюжет, ш\л\к тургузуунуё дуг-да билиг
Тыва арат болгаш кызыл шеригниё найыралын чогаалдан тодарадыры
Аянныг номчулга, айтырыг-харыы
Словарь-биле ажыл, Аваныё болгаш Огонектуё овур-хевирин с=з\глелден тургузары
Дыёнадыг «С.Сарыг-оол – найыралдыё ыраажы»
50
Ш.Суваё «Тоол чурттуг оол»
КДН
1
Чогаалдыё утказыныё дуг-да билиг
Чогаалга хамаарыштыр утказын, тема, идеязын билири
Номчааш утказын допчулай чугаалаар
Айтырыг-харыы
Чурук чуруур
51
Проза болгаш ш\л\к чогаалдарынга зачет
Зачет
1
Проза биле ш\л\к чогаалдарын ылгап билири
Аянныг номчулга
Тестилер
Номчукчунуё дневнигин долдурар
52
Эдертиг
ЧСК
1
Дыёнаан ч\\л\н шын тода, дес-дараалаштыр дамчыдып билири
С=з\глелдиё утказын сайгарары
План тургузары. Эдертигни бижиири
Аянныг номчулга. Минуталап номчуур
53
М.Дуюнгар «Авамныё тону»
Кичээл-сайгарылга
1
Тема, идея дуг-да билиг
Чечен чугааныё темазын, маадырларныё овур-хевирин тодарадыры
Номчааш, утказын эдерти сайгарып чугаалаар
Айтырыг-харыы
Ава дуг-да \легер домактар чыып бижиир
54
М.Кенин-Лопсан «Авам маадыр»
Аянныг номчулга
1
Ава дуг-да чогаалдар, ооё чырык овур-хевирин к=рг\скен чогаалдар дуг-да билиг
Чогаалда аваныё эргелиг аажы-чаёын, эрес-кежээзин, ооё овур-хевирин к=рг\скенин билири
Аянныг номчулга. Айтырыг-харыы
С=з\глел-биле ажыл
Чогаадыг «Ава – амыдыралдыё чаяакчызы»
55
Чогаадыг «Кымга д=мей болуксаар мен?»
ЧСК
1
Бодалын шын, тода, дес-дараалаштыр дамчыдып билири
Диалог
Чогаадыг бижиири
Шенелде. Ш\л\к чогаадыр
56
А.Даржай «+гге й=рээл»
Кичээл-сайгарлыга
1
Тураскаадыг ш\л\г дуг-да билиг
Ш\л\кт\ё темазын, идеязын шын тодарадыры
Аянныг номчулга, сайгарылга
«Тыва =гн\ё тургузуу» словарь ажылы
«+г – тыва кижиниё чурттап чораан оран-савазы» деп харылзаалыг чугаа тургузар
57
58
О.Саган-оол «Найырал»
Кичээл-сайгарлыга
2
Чурумал, пейзаж дуг-да билиг
Чогаалдыё амыдыралчы найыралдыы, оон ыёай х=гж\лдези, чогаалдыё маадырларыныё овур-хевирин к=рг\скенин билири
Чогаалчы дуг-да беседа, чогаалды номчааш, утказын сайгарар
Адар-оолдуё, Марусяныё овур-хевирин с=з\глелден тургузар
Чогаадыг «Орус, тыва чоннуё демнии найыралда»
59
Чечен чогаалда пейзаж
Чаа теманыё тайылбыры
1
Чечен чогаалда пейзаж дуг-да билиг
Чечен чогаалдан пейзажты тып тодарадып билири
Чогаалдар сайгарылгазы
Конспект. С=з\глел-биле ажыл
Реферат «Тываныё бойдус чурумалы чогаалда»
60
В.Серен-оол «Доёгурак»
Кичээл-сайгарылга
1
Кем-херекке удур демисел, истелге ажылыныё дуг-да чогаалдар
Эрес-дидим, сагынгыр-тывынгыр овур-хевирни тодарадып, хамааты х\лээлгезин медереп билири
Чогаалды номчааш, утказын чугаалаар
Айтырыг-харыы. Маадырларныё овур-хевирин тургузар
Харылзаалыг чугаа «Шагдаа болгаш кем-херек \\лгедии»
61
Е.Танова «бора-Шээлей»
ЧСК
1
Тоол маадырыныё дуг-да билиг
Тоолдарга \ндезилээн чогаалдарны билири
Аянныг номчулга, тоолчургу кыс маадыр дуг-да чугаа
С=з\глел-биле ажыл
С=з\н доктааткаш, аялгазын ==ренир
62
А.Пушкин «Капитан уруу»
КДН
1
Чогаалда очулга дуг-да билиг
Чогаалдыё амыдыралчы найыралдыы, оон ыёай х=гж\лдези, чогаалдыё маадырларыныё овур-хевирин к=рг\скенин билири
Чогаалчы дуг-да беседа, чогаалды номчааш, утказын сайгарар
Кыска демдеглелдер
Номчааш утказын сайгарар
63
А./ержаа «Аякта хээлер», «Кадыргылар»
Кичээл-сайгарылга
1
Тема, идея дуг-да билиг
Ш\л\ктерде эпитеттерни, деёнелгелерни тыпкаш тайылбырлаары
Аянныг номчулга, сайгарылга
С=з\глелден \легер домактар бижиир
«Кадыргылар» шээжи-биле аянныг номчулга
64
С.Пюрбю «М=ёг\н Тайга»
ЧСК
1
Пейзаж, деёнелге, эпитет, метафора дуг-да билиг
Т=рээн чериниё бойдус каазын илереткен =ске чогаалдар-биле деёнеп билири
Аянныг номчулга, сайгарылга
«М=ёг\н-Тайга» деп чурук
Ш\л\к чогаадыр, шээжилер
65
66
Х.Ойдан-оол «Эзир»
Кичээл-сайарлыга
2
Проза, чечен чугаа дуг-да билиг
Дириг амытаннарны камгалаарыныё темазын илередип билири
Чогаалчы дуг-да дыёнадыг, сайгарылга
Пейзажты ушта бижиир, фразеологизмнерниё утказын тайылбырлаар
Номчааш, утказын сайгарар, чурук чуруур
67
68
К-Э.Кудажы «Он бир»
Кичээл-сайгарылга
2
Шии, персонаж дуг-да билиг
Шииниё персонажтарыныё овур-хевирлерин, бот-тускайлаё талаларын тодарадыры
Чогаалчы дуг-да кыска чугаа. Рольдап номчааш, утказын сайгарар
С=з\глел-биле ажыл. Тестилер. Сценажыткан к=рг\з\г.
Харылзаалыг чугаа «Бистиё чаёгыс чер-чурттуг эки турачы =гбелеривис»
69
+=ренген чогаалдарынга хыналда ажыл
Хыналда кичээл
1
+=ренген чогаалдарыныё утказын, овур-хевирлерни танып, уран чечен аргаларны шиёгээдип алганы
Тестилер-биле ажыл
Чогаадыг «Т=рээн чогаал кичээлдериниё ужур-дузазы»
70
«Т=рээн чогаал кичээлдеринден ч\н\ билип алган мен?»
Т\ёнел кичээл
1
Т=рээн чогаал кичээлдериниё амыдыралга ажыыныё дуг-да билири
Айтырыг-харыы
Кыска демдеглелдер
Номчукчунуё дневнигин долдурар
