Крымтатар тили дерсинден план-конспекти.
ДЕРСНИНЪ МЕВЗУСЫ: Замирлернинъ тизилюв джеэттен чешитлери.
ДЕРСНИНЪ МАКЪСАДЫ:
1. Исим, сыфат, сайы акъкъында талебелернинъ бильгилерни тешкермек, текрарламакъ.
2. Замир мевзусынен багълы янъы малюмат бермек ве пекитмек.
3. Талебелернинъ агъзавий ве язма нутукъларыны зенгинлештирмек,
инкишаф этмек.
4. Талебелерге халкъ яратыджылыгъына севги ашламакъ.
ДЕРСНИНЪ ДОНАТЫЛУВЫ: дерслик, даркъатма васталар, джедвель,
интерактив тахта, ресимлер.
ДЕРСНИНЪ КЕТИШАТЫ:
Тешкелий къысым . Селямлашув. Текрарлав ве пекитюв.Нутукъ дакъикасы.
Эв вазифесининъ тешкерюви. Янъы мевзу боюнджа чалышув.Эвге вазифе.
Дерснинъ нитеджеси. Баалав.
I.ЭВ ВАЗИФЕСИНИ ТЕШКЕРЮВ .
1. ФРОНТАЛЬ СУАЛЬ-ДЖЕВАП.
Ашагъыдаки суаллерге эсасланып исим, сыфат, сайы акъкъында талебелернинъ бильгилери текрарлана.
Исим, сыфат, сайы насыл маналарны ифаделейлер?
Манасына коре исим, сайы ве сыфатлар насыл чешитлерде олалар?
Сыфатлар насыл дереджелерде ве шекиллерде къулланылалар?
тизимине коре исим, сайы, сыфатлар насыл шекиллерде олалар?
Исим, сыфат ве сайылар джумлелерде насыл синтактик вазифелерни беджерелер?
II. Талебелерге карточка вастасынен вазифелер бериле.
2. Джумлелерни окъунъыз. Сайы ве сыфатларны сечип, морфологик талиль этинъиз.
а) Багъчасарай гимназиясына окъумагъа кире ве оны 1920 сенеси
мувафакъиетнен битире. Асаннынъ илериде музыка мутехассысы оладжагъы та балалыкъ чыгъында белли эди.
б) Бабам саз я да сантыр чалгъан киби олса, 2-3 яшындаки бала, юкъусында уянып, козьлерини бабамдан пармакъларындан алмайып, макъамлары эр вакъыт музыканен багълы ола эди.
Сыфат ве сайы акъкъында къаиделерни текрарлап, айтмакъ.
Мисаллернен тасдыкъламакъ.
II Янъы мевзуны анълатув.
Предметке, аляметке я да микъдаргъа догърудан-догъру ад олмайып, лякин бир де бир усулнен шу предметни , аляметни я да микъдарны бильдирген сёзлерге ЗАМИР дейлер. Замирлер исим, сыфат, сайы ерине къулланылалар.
Исим ерине къулланылгъан замирлер, исимлер киби, келишлернен
тюрленелер; джумледе муптеда, хабер, тамамлайыджы, айырыджы
вазифесини беджерелер:
Сервер ресим эллине алып, баягъы вакъыт онъа бакъып къалды . О, манъа къатты топракъ устюнде тавшан изи тапмакъны огреете тургъан. Бу мени пек тааджиплендирди.
Сыфат ерине къулланылгъан замирлер джумледе айырыджы вазифесини беджерелер.:
Эрылгъанларнынъ назик къокъусы манъа Диляраны анъдыра. О къокъу мени саргъунладыргъандай эте. Бойле вакъытларда, Эгер оны Амет тутмаса, эляк олып кетмеси бир шей дегиль эди. Ойле шей ёкътыр онда.
Сайы ерине ишлетильген замирлер микъдарны ифаделемек ичюн къулланылылыр, джумледе айырыджы ве хабер олалар:
Каштанов хастаханеде тамам къыркъ беш кунь ятты. Бу куньлер ичинде совхозда чокъ шейлер япылды. Шимди саат къач?
ВАЗИФЕ: 21-нджи иш. Метинни окъунъыз. Къайд олунгъан замирлерни талиль этинъиз:
а) насыл сёз чешити ерине къулланылгъан?
б) насыл джумле азасы вазифесини беджере?
ВАЗИФЕ: Ашагъыда берильген джумлелерни окъунъыз. Сол тарафтаки джумлелерде олгъан «Энвер», «яхшы», «алтынджы» сёзлери ерине насыл сёзлер къулланылгъан?
1. ФРОНТАЛЬ СУАЛЬ-ДЖЕВАП.
Ашагъыдаки суаллерге эсасланып, замир акъкъында талебелернинъ бильгилери текрарлана.
Замирлер, мана ве грамматик аляметлерине коре, насыл чешитлерге болюнелер?
Шахыс замирлери:….;…;…; ишарет замирлери: …;…;…; суаль замирлери: …;…;…;айырыджы-умумийлештириджи замирлер: …; …;…; озьлюк замирлери: …;…;…; бельгисизлик замирлери: …;…;…; ёкълукъ замирлери: …; …; …; мулькиет замирлери:…;…;…; .
Шахыс замирлери насыл шахыс я да предметни косьтере?
Шахыс замирлери къач шахысны анълата?
Энвер китап окъуй. О, китап окъуй.
Энвер яхшы китап окъуй. Энвер бойле китап окъуй.
Энвер алтынджы сыныфта окъуй. Энвер бу сыныфта окъуй.
III ЯНЪЫ МЕВЗУНЫ ПЕКИТЮВ.
1.Эки талебеге вазифе бериле. Ашагъыдаки вазифеге эсасланып, субет(диалог) тизинъиз.
«Себзе тюкянында». Бир талебе – себзе сатыджы, экинджиси- себзе алмагъа кельген талебе.
2.24-юнджи ишни беджерюв(мустакъиль шекильде).
Берильген замирлернен джумлелер уйдурып язынъыз ве насыл джумле азасы олгъаныны бельгиленъиз.
IV ДЕРСНИНИНЪ УМУМИЙЛЕШТИРЮВИ ВЕ НЕТИДЖЕЛЕВИ.
Насыл сёзлерге замир дейлер? Замирлер насыл сёз чешитлери ерине къулланылалар?
Исим ерине къулланылгъан замирлер ненен тюрленелер, джумледе насыл вазифени беджерелер?
Сыфат ерине къулланылгъан замирлер джумледе насыл вазифени беджерелер?
Сайы еринде ишлетильген замирлер ненен ифаделемек ичюн къулланылалар, джумледе насыл джумле азасы олалар?
V ЭВ ВАЗИФЕСИ.
1.Замир акъкъында къаиделерни эзберлемек.
2. 22-нджи иштеки вазифени беджермек.
VI БААЛАВ.
