Тақырыбы: Талғаулы салалас құрмалас сөйлем.
Мақсаты: 1. Салалас құрмалас сөйлемнен өткен материалдарды пысықтай отырып, оқушыларды салалас құрмаластың талғаулы түрімен таныстыру;
2. Талғаулы салалас құрмалас сөйлемнің жасалу жолдарын, мағынасын, ерекшеліктерін меңгерту, оқушылардың тілін, сөйлеу тұрғысынан ойлау қабілетін дамытып, сауаттылығын арттыру;
3. Сөйлемдер арқылы оқушыларды адамгершілікке, бірлікке,еңбекке тәрбиелеу.
Сабақ түрі: аралас сабақ
Сабақ әдісі: тест сұрақтары, сұрақ-жауап, талдау, топтастыру, ой шақыру,
кубизм, тұжырымдау, жаттығу жұмыстары.
Көрнекілігі: таблица-планшет, таблица, сигналдық кеспе, бор, тақта, слайд.
Пәнаралық байланыс: әдебиет, тарих, эстетика, сызу.
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру
ІІ. Оқушыларды түгелдеп, үй тапсырмасын пысықтау мақсатымен тест сұрақтарын таратамын да, 3 минутта дұрыс, нақты, дәл орындап, фамилиясын жазуды тапсырамын. Қорытындысын экспорт – сарапшы Жанат Қорғанбекова шығарады.
Орындағаны: - 23
Қатесіз – «5» - 16
1 қате – «4» - 5
2 қате – «3» - 2
3 қате – «2» -0
Қорытынды есепке алынып, бағаланады.
ІІІ. Оқушылардың өзіндік ой-пікірлерін қалыптастырып, жұмыс қабілетін арттыру үшін 5 топқа бөліп, тобымен отырғызамын.
І топ – сұрақ қоюшы
ІІ – ІІІ – ІҮ – жауап беруші
Ү – сарапшы топ
а) Әр топтың мақсатымен таныстырып,сарапшы топтың әділдігін, пікірін, қорытындылау;
ә) Тест қорытындысын тыңдау;
б) Қойылған теориялық сұрақтар тақырыпты, өткен материалдарды толық қамтуы тиіс.
в) Сарапшы топ берілген сұрақ-жауаптарға талдау жасайды.
ІҮ. Жаңа сабаққа кіріспе.
Қызығушылығын ояту. Болжау. Ой шақыру.
Талға, Талғам, Талғампаз, Талғау деген сөздердің мағынасын қалай түсінесіңдер?
Мағынасын түсіндіргеннен кейін, тірек сөздері арқылы жаңа сабақты бастаймын.
Таблица планшет
Талағаулы салалас құрмалас.
1. Шындықты не көзімен көрген айтар немесе құлағымен естіген айтар.
/ - не - , немесе -/
2. Бұл жерде я сен тұрасың, я мен тұрамын. / - я - , я - /
Жалғаулықтары: не, немесе, я, яки, болмаса, әйтпесе, әлде, не болмаса, я болмаса;
Салыстыр: Омар я Алматыға, я Астанаға барады. (сөйлемнің бірыңғай мүшесі)
Тұжырым: 1. Талғаулы салаластың құрамына енген сөйлемдердегі
іс-әрекеттің біреуі ғана орындалуы мүмкін;
2. Талғаулы салалас құрмалас компоненттері тек қана
жалғаулықтармен байланысады;
3. Жалғаулықтардан бұрын келетін жай сөйлемнің алдынан үтір
қойылады;
4. Жалғаулықтарын алып тастаса, ыңғайласқа айналады;
Ү. Жаттығу жұмысын орындау. №14
(Тақтада – 3 оқушы орындайды) Қалғаны өз бетінше орнында орындайды.
Талғаулы салалас құрмаласты теріп жазу, сызбасын сызу.
1. Кезек-кезек шелекті не машинамен айналдырып шығарады, не атпен айналдырып тартып шығарады. / - не - , не - /.
2. Я алқымда булығып ашу тұрды, я көзінде жаңа біа үрей тұрды.
/ я -, я - /.
3. Тура келесің бе, әлде жолдағы ауылдарға соқтың ба? / - әлде - ? /.
(дәптерлеріне жазады)
ҮІ. Бекіту. Кубизм тапсырмалары:
1. Талғаулы салалас құрмалас схемасын сызыңыз.
Маған бура я жетер, я жетпес.
2. Салыстырыңыз.Қайсысы талғаулы салалас?
а) Күн батты, тауды көлеңке басты.
ә) Не күн батар, не тауды көлеіке басар.
3.Сөйлем құрастырыңыз: / я - , я - /.
4. Талғаулы салалас құрмалас жалғаулықтарын іздеңіз:
бірақ, әрі, өйткені, я, яки, және, не болмаса.
5.Айырмашылығын айтыңыз.
6. Бүгінгі сабақтан алған әсеріңіз? Эссе жазу.
ҮІІ. Үйге тапсырма: 16-жаттығуды жазу; ережелерді жаттау.
ҮІІІ. Қорытынды: Бүгінгі сабақта талғаулы салалас құрмалас сөйлемнің ерекшеліктеріне көз жеткіздік, келесі сабағымыз – кезектес салалас құрмалас сөйлем.
ІХ. Бағалау.
Сабақтың соңы.
