Ченелте иш. 5 класс. 3-чи четверть.
Элик
Тууларга, кобыларга ла озокторго бозом туже берди. Кунчыгышта борорып турган кырлардын устинде энир чолмон куйет.
Энир киргелекте, элик бир эмеш ажанып аларга сындарды одыра мендебей одорлоп, тус jаар ууланды. Ол каа-jаада бажын бийик кодурип, кулактарын элий-селий салып, кара тумчугыла кейди jыткарып турды. Элик улуска бир эмештен там ла jууктайт. Jе кенетийин онын тумчугына кемнин де jыды jаба сокты. Алаатыган бойынча элик токтой тушти.
Манакайда содойып калган анчынын сомын короло, элик кенетийин бар-jок кучиле багырып ийди. Онон эки-уч калыйла, jыраларды jыга базып, jуугында турган аралга чурче ле кире конды.
(Л.В.Кокышев)
Jакылталар:
Тууларга, кобыларга ла озокторго бозом туже берди.- эрмекти члендериле ылгаар.
Сындарды- лексический учурын jартаар
3.Кунчыгышта, кыралардын- будумиле ылгаар
Ченелте иш. 6 класс. 3-чи четверть.
Сумелу койон
Эскиде Камлак бажында jайлуда мен уйлар кабырып jургем. Бир катап мындый учурал болгон. Менин устимде бир муркут айланып турган. Ол оро там ла бийиктеп, jук ле болчок jудуруктый карарып корунип турган. Кенетийин кейде шуулт табыш угулган.Корзом, байагы муркут эки канадын кызынып алган jерден нени де костоп, шуулап клеетти. Агаштардын устине jедип келеле, ол неге де тидинип болбой, jаныс jерде айлана берген. Анда не болуп турганын корорго jедип бардым.Корзом, бир койон чалкойто jадып алала,торт тамажыла тепкиленип jатты.Койон муркуттен jалтанбай, удура согужып турган. Муркут дезе jалтанып, оны тееп болбой, устиле айланыжып турган.Кезик учуралда аjарынбас ач куштар койонго ич-кардын jара тептирип алат дешкен, чын ошкош. Айдарда, койонды кортык ан деп айдарга jарабас эмтир.
Jакылталар:
1 Эскиде Камлак бажында jайлуда мен уйлар кабырып jургем.(эрмекти члендериле ылгаар)
2.Кортык-лексический учурын Jартаар
Ченелте иш. 7 класс.3-чи четверть.
Сары –Тытты оро алып jортордо , ак-кобу булут эмештен кайылып, оролоп ло турды.Телкем озокти айландыра кырлар jап-jажыл .Ыраактагы кок туулар дезе, чанкыр тенериге коро , кара билдирет. Буучай обооннин кокси кенетийин кенип, тыныжы теренжип, санаазы jениле берди.Онын кожондоор кууни келди. Ол состор jогына кандый да кууни бойынын алдына кожондоп браатты.Буучайдын кер беези куру абрада ээзин jенил апарып jатты.
Бу кожон бистин окпо- jурегиске jебрен чактардан бери торгылган, бис онын кузине jайкадып уйуктайдыс, онын jанылгазын угуп, эртен тура ойгонодыс… Бис оны качан да болзо угадыс.: jоткондый jааш та jааза, соок кышта да.Кожон укпай, бис мында бир де кичинек ойго турбайдыс. Ол кожон jок болзо, бис те jоголып каларыс.
Чындап та, кожон кайаларга jаныланып, кайалар бой-бойлорыла ун алыжып тургулайт. Кожон jаныланат, айланат jаландардын устиле, сууга келет, суудан ырайт,мошторло эзендежет, кырга кодурилип, кенете анда шынырап калат.
( М.Теркин)
Jакылталар:
Сары –Тытты оро алып jортордо , ак-кобу булут эмештен кайылып, оролоп ло турды. ( эрмекти члендериле ылгаар).
Кожон кижиге не керекту? ( куун-санаагарды бичип салыгар)
