Сабақтың тақырыбы: Ілияс Жансүгіровтың «Күйші» поэмасын қорытындылау
Сабақтың мақсаты: Ілияс Жансүгіровтың өнер тақырыбындағы қаламының шеберлігін таныту.
Оқытудың әдісі: түсіндірмелі,практикалық.
Пәнаралық байланыс: саз өнері.
Қолданылатын технология: ұжымдық оқыту технологиясы.
Сабақтың барысы.
І.Ұйымдастыру бөлімі. Оқушылармен амандасу,бөлменің және оқушылардың сабаққа даярлығын бақылау,балалардың сабаққа қатысымын тексеру.
ІІ. Жаңа сабаққа бет бұру кезеңі.
Ілияс ақынның шығармашылығының өзіндік сипаты қандай?
Оған қандай шығармалары дәлел бола алады?
Мысалдармен длелдеңдер.
Ақын шығармашылығы туралы кімдердің пікірін білесіңдер? (Ақын шығармашылығына шолу жасалады.)
ІІІ.Жаңа сабақ.
Ұжымдық оқыту технологиясының талабы бүгінгі оқытудың негізгі мақсатымен үндеседі.Оқушыны үнемі жұмысқа дағдыландыруға үйретеді.Технологияның ерекшелігі оқушылар жұптаса жұмыс жүргізген кезде бір-бірінің білімін толықтырып,өз беттерінше жұптаса жұмысқа үйренеді.Алғашқы тапсырма үш жұпқа беріледі.Қалған тапсырмалар әр жұпқа жеке беріледі.
Поэма бойынша жоспар.
1.Ақ орда – хан үйі 2. Күй үні
3.Ордадағы күйші
Кене ордасында күйші күймен көпшілікті ұйытады.
Ханның өзі де намазға ұйығандай тыңдайды
2.
«Қыз қалауы»
1.Абылай ұрпағы – Хан Кене
2.Қарашаштың бұйымы
3.қыз тұтқыны
Хан тағында көркі жайнап,есіл дерті күй болып ұйып отырғанда сол кезде ханның немере қарындасы Қарашаш ханша күйшіні басы бүтін беруін сұрайды.Хан күйшіні қарындасына сыйға береді
3.
«Көңіл толқыны»
1.Қарашаштың сәулетті отауы
2.Ғашықтық оты
3.Көңіл толқыны
«Жынданды ... Қыздан өзге күй келмейді»
4.
«Қыз сезімі»
1.Сезімге алынған тежеу
2.Көңілдегі арпалыс
Күйші мен қыздың ішкі ойлары тартысады.Тартысты
Сезімге қанша бой алдырса да өздерінің шыққан тектерін ұмытпайды.
5.
«Ерулік»
1.Қонақта
2.Сауықты кеш
Дулаттың аулы хан Кенені ерулікке шақырады.
6.
«Күйші»
1.Сезім тұтқынында
2.Оқыс жайт
3.Есінен танған күйші
4.Қыз ашуы
5.Күйшінің жалалы болуы
6.Қыздың ара түсуі
7.Кінәлінің табылуы
8.Ашулы бұйрық
Күй әсеріне жігіт пен қыз қатар арбалады.біреу келіп ханшаны оятпақ болады.біреулер күйшіден көрмек болады.Күйші де осы істі жасаған өзім шығар деп ойланады.Қыз Әлімқұлдың Сапағы екенін айтады.
7.
«Оқыс жиын»
1.Төбе басына жиылған халық
2.Әлімқұл ауылына хабаршыны аттандыру
Әлімқұл аулына келген хабаршы
8.
«Хабаршы»
1.Қарашаш сәлемі
2.Әлімқұлдың қорқынышы
Әлімқұл бұл істің байыбына бара алмай қатты қиналады.
9.
«Сапақтың жазаға тартылуы»
1.Билер шешімі
2.Әлімқұлдың қорқынышы
Сапаққа құлдың киімін кигізіп,күйе жағып,ауылды үш айналдырады.
10.
«Қызға ұмтылған сезім жоқ»
Күйші сезімінің өзгеруі
Кешегі сұлу қыз алдында тұрған қорқауға айналады.
11.
«Азат күйі»
1.Күйдегі өзгеріс
2.Қыз шешімі
3.Бостандық
Күйдегі әуеннің өзгеруі арқылы Қарашаш күйші сезімінің өзгергенін сезеді.Ат мінгізіп бостандық береді.
Шығараманың композициялық құрылысы
Күйші сезімімен бірге күй әуенінің өзгеруі Қыз түйсігі.Дүниеге «Азат» күйінің келуі
Күй аттарын теріп жаз.
«Асанқайғы», «Терісқақпай», «Қорамсақ», «Сары өзен», Боз інген», «Ақ көбек», «Ақсақ құлан», «Қос келіншек»,
«Жау жорығы», «Қалмақ қыз», «Арша мерген», «Қара көбек», «Бала көбек», «Желмая», «Тәттімбет», «Кенже қара»,
«Тойтан салған», «Атылған аққу», «Күйген», «Суға кеткен», «Нар идірген», «Ой,бауырым!», «Азат».
Күй туралы аңыздарды әңгімеле.
Күй әуенінің түрлері Зарлы күй
Ащы күй
Тәтті күй
Мұңды күй
Күй ырғағын берудегі ақынның градацияны қолданған тұстарына мысал келтір.
Ақтарып,лекілдетіп,лепілдетіп,талдырып,тамшылатып,сығып,сарқып т.б.
Күйшінің Қарашаш портретін деген сезімнің суреттелуі:
Сыныпқа проблемалық сұрақтар:
Күйшінің қызға деген көңілі неге өзгерді?
Қыздың сезімталдығы қандай әрекетінен байқалды?
Қыз күйшіге неге бостандық берді?
Қарашаш әрекетіне баға бер. (ойталқы)
Бекіту жұмысы:
1. 2.
3.
4.
Күй қобызда
7 күй
Аңыз күйінде
Інгеннің ботасын
аңсауы
Халық апаптары
Халықтың байлығы
Өнер құдіретімен
халыққа тарады
Сағыныш
Күй домбырада
30-ға жуық күй
Еліне,анасына деген сағыныш
Қорыту.Ілияс Жансүгіровтың шығармашылығына ғалымдар берген баға.
«Жасынан ән-күйді терең сезініп,жанымен түсінетін Ілияс әдебиетке ән-күйдің, құдіретті күйшінің туын көтере келді»
Қажым Жұмалиев.
«Күйші» өлімді,зұлымдықты жеңген өнер құдіреті туралы симфониялық сарын,романдық қуаты бар, кең тынысты.асқақ әуенді күрделі шығарма» Рымғали Нұрғали.
Қарасам өлең-дария ағысына,
Көнермес көңіл толды табысыңа.
«Құлагер»,»Күйші», «Дала» көтеріпті
Атыңды ақындықтың ғарышына.
Кәкімбек Салықов.
Үйге тапсырма. : Ілияс Жансүгіровтың өмірі мен шығармашылығы.
«Күйші» поэмасына концептуалдық кесте жасап келу.
Бағалау.
