Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение
средняя общеобразовательная школа с. Арибашево
Муниципального района Татышлинский район
Республики Башкортостан
- Рассмотрено Согласовано: Утверждаю
на заседании ШМО зам.директора по УВР Директор
______/__________________/ ______/Зидымышева Л.А./ МБОУ СОШ с. Арибашево
Протокол №____ от _______________/Нуриева А.У./
«__»_________20__г. Приказ №__«__»________20__г.
Рабочая программа
по родному (башкирскому) языку и литературе
для 7 класса
на 2016-2017 учебный год
Составила: Хузина Эльвира Нурлыгаяновна
2016 год
Башҡортостан Республикаһы
Тәтешле районы муниципаль район хакимиәте
Муниципаль бюджет дөйөм белем биреү учреждениеһы
Әрибаш урта дөйөм белем биреү мәктәбе
Ҡаралған ММБ ултырышында
Протокол №_____
«__»_________20__й.
Килешелгән:
УТЭ урынбаҫары
______/Зидымышева Л.А./
Раҫлайым:
мәктәп директоры
________/Нуриева А.У./
Приказ №___«__»__________20__й.
2016-2017 уҡыу йылына
7 - се класс өсөн
туған (башҡорт) теленән һәм әҙәбиәтенән
эш программаһы
дөйөм сәғәттәр һаны – 102 сәғәт
аҙнаһына – 3 сәғәт
Хужина Эльвира Нурлығаян ҡыҙы төҙөнө
Башҡорт теле һәм әҙәбиәте программаһына (Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең I – XI кластары өсөн). Төҙөүселәре: Толомбаев Х.А., Дәүләтшина М.С., Ғәбитова З.М., Усманова М.Ғ. - Ижевск: Книгоград, 2008. Дәреслек: Башҡорт теле һәм әҙәбиәте. Рус мәктәптәренең 7-се класында уҡыусы башҡорт балалары өсөн дәреслек. Төҙөүселәре:Хөснөтдинова Ф.Ә., Ғафаров Б.Б., Тикеев Д.С., Каһарманов Ғ.Ғ. – Өфө: Китап, 2010.
2016 йыл
Аңлатма яҙыу.
Рус мәктәптәренең 7-се класында уҡыусы башҡорт балалары өсөн башҡорт әҙәбиәтенән эш программа.
Эш прогаммаһы 102 сәғәткә бүленгән (байрам көндәре менән ).
Төҙөүсе : Хужина Эльвира Нурлығаян ҡыҙы
Дәреслек: Башҡорт теле һәм әҙәбиәте. Рус мәктәптәренең 7-се класында уҡыусы башҡорт балалары өсөн дәреслек. Төҙөүселәре:Хөснөтдинова Ф.Ә., Ғафаров Б.Б., Тикеев Д.С., Каһарманов Ғ.Ғ. – Өфө: Китап, 2010.
Программа кимәле: базислы
Уҡытыусының тел буйыса уҡыу- уҡытыу методик комплекты (комплексы):
Башҡорт теленән диктанттар һәм изложениелар йыйынтығы. Усманова М.Ғ., Ғәбитова З.М. – Өфө: Китап, 2009.
Уҡыусылар өсөн тел буйынса уҡыу- уҡытыу методик комплексы:
Тикеев Д.С., Ғафаров Б.Б., Ҡаһарманов Ғ.Ғ., Хөснөтдинова Ф.Ә. Башҡорт теле һәм әҙәбиәте: Рус мәктәптәренең 7-се класында уҡыусы башҡорт балалары өсөн дәреслек. Өфө: Китап, 2010. – 285 бит.
Программа үҙенсәлектәренең характеристикаһы:
Эш программаһы Башҡортостан Республикаһы Мәғариф министрлығы тарафынан раҫланған «Башҡорт теленән программа» (Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең I-IX кластары өсөн) нигеҙендә төҙөлдө. Төҙөүселәре Толомбаев Х. А., Дәүләтшина М.С., Ғәбитова З. М., Усманова М. Г.- Ижевск: «Книгоград», 2008.
Башҡортостан Мәғариф Министрлығы тарафынан тәҡдим ителгән программа Башҡоростан Республикаһы Тәтешле районы«Әрибаш урта дөйөм белем биреү мәктәбе» муниципаль бюджет дөйөм белем биреү учреждениеhының «Уҡыу планы»на ярашлы рәүештә тормошҡа ашырыла.
Был эш программаһында федераль һәм республика закондары талаптары тормошҡа ашырыла:
«Рәсәй Федерацияһы халыҡтары телдәре тураһында» Законы, Рәсәй Федерацияһының «Мәғариф тураһында» Законы, «Башҡортостан Республикаһы халыҡтары телдәре тураһында» Законы, Башҡортостан Республикаһының «Мәғариф тураһында» Законы, Башҡортостан Республикаһында Милли мәғарифты үҫтереү концепцияһы.
Программа йөкмәткеһе:
Программаның йөкмәткеһе идея-тематик һәм ниндәйҙер дәрәжәлә тарихи-хронологик принциптары ерлегендә төҙөлгән һәм уға тормош һынауын үткән юғары художестволы, бай йөкмәткеле, уҡыусыларға тәрән белем һәм тәрбиә бирерҙәй әҫәрҙәр индерелгән.5-8 кластарҙа улар 8-12 тематик төркөмгә бүлеп бирелгән.
Программаның йөкмәткеһе һәм төҙөлөшө.
Программаға индерелгән әҙәби әҫәрҙәр рус мәктәбендә уҡыған балаларҙың милли үҙаңын уятыуға ла булышлыҡ итергә тейеш. Халыҡ ижады әҫәрҙәренең барлыҡ төрҙәренең үрнәктәре лә бирелгән. Башҡортостан, уның төп халҡы булған башҡорт яҙмышы, ғөрөф-ғәҙәттәре, йолалары һәм таланты менән таныштырыу маҡсаты ҡуйылған.
Һәр класс өсөн пограммала төрлө характерҙағы ижади эштәр башҡарыу планлаштырылған.Әҙәбиәт теорияһынан белем биреү, ятлау өсөн әҫәрҙәр исемлеге тәҡдим ителгән.
Уҡыусыларҙың белем кимәленә талаптар
Һүрәтләү, хикәйәләү тибындағы текстарҙы тыңлау һәм аңлап ҡабул итеү;
2. текстағы образлы һүҙҙәрҙе, һүрәтләү – тасуирлау сараларын, мәҡәлдәрҙе табыу, уларҙы телмәрҙә дөрөҫ итеп ҡулланыу;
3. Тексты дөрөҫ, аңлы, тасуири уҡыу;
тексты мәғәнәле өлөштәргә бүлеү, уларға исем биреү, план төҙөү;
әҫәрҙән кәрәкле өлөштәрҙе һайлап ала белеү;
текстан аңлашылмаған һүҙҙәрҙе табыу, һүҙлектәр менән эш итә белеү.
4. Иншалар яҙыу;
5. Иптәшенең яҙғанын һәм үҙ яҙмаларын тикшереү, камиллаштыра белеү күнекмәләре.
V. Уҡыу-уҡытыу программаһында планлаштарылған һөҙөмтәләрҙе үҙләштерелеүен баһалау
Класта һәм өйҙә башҡарыла торған яҙма эштәр өйрәтеү һәм тикшереү характерында була.
Уларға түбәндәгеләр инә:
дәреслектәрҙәге әҙәби текстарға пландар төҙөү;
һорауҙарға яуаптар һәм иншалар;
әҙәби материалдар буйынса аналитик һәм дөйөмләштереү тибындағы схемалар, проекттар һ.б. төҙөү.
Ағымдағы бәйләнешле телмәр үҫтереү дәрестәре уҡыусыларҙың яҙыу һәм уйлау күнекмәләрен, фекерләү ҡеүәһен үҫтереү нигеҙендә үткәрелә. Иншалар яҙыу өсөн уҡытыусы тотош дәресте файҙалана.
Программа материалының үҙләштереү кимәле уҡыусыларҙың дәрестәрҙә телдән биргән яуаптарына һәм яҙма эштәренә ҡарап баһалана. Бының өсөн башҡорт әҙәбиәтенән был класта түбәндәге күләмдә яҙма эш үткәреү ҡарала:
Яҙма эштәрҙең күләме:
Инша - 5
Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙә башҡорт әҙәбиәте дәрестәрендә яҙма эштәрҙең төрлө формалары ҡулланыла. Уларҙың ҡайһы берҙәре башланғыс кластарҙа, юғары кластарҙа күберәк һәм өйрәтеү маҡсатында үткәрелә. Шулай ук яҙма эштәр (бигерәк тә юғары кластарҙа) уҡыусыларҙың белем һәм күнекмәләрен тикшереү өсөн дә файҙаланыла. Яҙма эштәрҙең рус телле мәктәптәрҙә киң ҡулланыла торған түбәндәге төрҙәрен күрһәтергә мөмкин:
- тестарға яуаптар яҙыу;
- иншалар.
Ятлау өсөн әҫәрҙәр:
“Эскадрон”, “Ғилмияза” ( халыҡ йырҙары)
М.Тажи “Алтын көҙ”,
Б.Бикбай “Рус теле”, М.Ғафури “Гөлдәр баҡсаһына)
Ә.Үтәбаә “Башҡортостан”,
К.Кинйәбулатова “Һаумы Аҡ ҡыш”.
7. Уҡыу - уҡытыу методик ҡулланмалар исемлеге
Ғафаров Б.Б. Әҙәбиәт уҡытыу методикаһы. – Өфө: Китап, 2008.
Башҡорт әҙәбиәтенән урта мәктәп, гимназия, махсус урта белем биреүсе уҡыу йорттары уҡыусылары өсөн күргәҙмә әсбап. – Өфө, 2005.
Башҡорт әҙәбиәте буйынса аудио-видеоәсбап. - Өфө: Башҡортостан Республикаһының Мәғариф министрлығы, 2005.
Аслаев Т. Х., Атнағолова С.В. Телмәр үҫтереү буйынса сюжетлы картиналар.-Өфө: Китап, 1996
Материаль – техник ҡулланмалар.
телевизор
DVD плеер
компьютер
Төп һәм өҫтәлмә әҙәбиәт.
Башҡорт теле: Рус мәктәптәренең 5-се класында уҡыусы башҡорт балалары өсөн өсөн дәреслек. Хажин В.И., Вилданов Ә.Х. – Өфө: Китап, 2008
Ғәбитова З.М. Телмәр үҫтереү дәрестәре. – Өфө: Китап, 2009.
Башҡортса – русса мәҡәлдәр һәм әйтемдәр һүҙлеге. – Өфө: Китап, 1994.
Журналдар: «Башҡортостан уҡытыусыһы», «Аҡбуҙат», «Аманат».
Ял минуттары өсөн күнегеүҙәр. Методик ҡулланма. Төҙөүселәр: Иҫәнғолова Ә.Ф., Дәүләтҡолова Г.Ш. – Өфө: Эшлекле династия, 2008.
Календарь-тематик план
Сәғәт. һаны
Үткәреү ваҡыты
Фактик дата
Өйгә эш
Теле барҙың - иле бар.
1
Халыҡ ижады тураһында. Әкиәттәр.
1
05.09
Әкиәтте ролләп уҡырға әҙерләнергә
2
Хайуандар тураһында әкиәттәр. “Етем төлкө”.
1
06.09
Һорауҙарға яуап бирергә
3-4
Тылсымлы әкиәттәр. “Алтын алма”, “Әбйәлил”.
2
07.09
13.09
Ат һүрәтен төшөрөргә
5
Тормош-көнкүреш әкиәттәре. “Алтын тамсы”, “Һаранбай менән Зиннәт ағай”.
1
14.09
Геройҙарға характеристика бирергә
6
Әкиәттәр бүлеге буйынса ҡабатлау.
1
19.09
Һоруҙарға яуаптар әҙерләргә
7
Әҙәбиәт теорияһы. Эпитет. Гипербола. Аллегория.
1
20.09
8
Риүәйәт һәм легендалар. “Етегән йондоҙ”, “Ай менән Зөһрә”.
1
21.09
Уҡырға
9
“Сыңрау торна”,
1
26.09
Һорауҙарға яуап бирергә
10
“Бошман ҡыпсаҡ батыр”.
1
27.09
11
“Ғилмияза”.
1
28.09
12
Йырҙар. Тыуған ил һәм халыҡтар берҙәмлеге тураһында йырҙар. “Эскадрон”, “Урал”, “Йәйләүлек” йыры.
2
03.10
04.10
“Урал” йыры тексын ятларға
13
Ҡасҡындар тураһындағы йырҙар. “Буранбай”, “Бейеш”.
1
05.10
“Бейеш” йырын тасуири уҡырға
14
Кантон башлыҡтары тураһындағы йырҙар. “Тәфтиләү”, “Ҡолой кантон”.
1
10.10
“Ҡолой кантон” йырын тасуири уҡырға
15
Ҡатын-ҡыҙ яҙмышы тураһындағы йырҙар. “Зөлхизә”, “Ғилмияза”
1
12.10
Таҡмаҡ яҙып килергә
16
Таҡмаҡтар.
1
17.10
Геройҙарға характеристика яҙырға
17
Халыҡ ижады бүлеге буйынса йомғаҡлау .
1
18.10
Алтын көҙ.
18
М.Тажи. “Алтын көҙ”. Ф.Рәхимғолова. “Көҙ”шиғырҙары.
1
19.10
Ә.т:Поэтик телдәге һүрәтләү сараларын ҡабатлау. Метафора тур.төшөнсә
19
М.Ғафури. “Ҡыр ҡаҙы”хикәйә.
1
24.10
Хикәйәне һөйләргә әҙерләнергә
20
Малай менән ҡыр ҡаҙы.
1
25.10
Һорауҙарға яуап бирергә
21
Ҡыр ҡаҙының яҙмышы.
1
26.10
22
Телмәр үҫтереү “Ҡоштар беҙҙең ҡанатлы дуҫтар”
1
31.10
Күсмә ҡоштар һүрәтен төшөрөргә
Уҡыу- белем шишмәһе.
23-24
Р.Байбулатов . “Күңел күҙҙәр”.
Хәмзәнең ҡылығын баһалау.
2
07.11
08.11
Һорауҙарға яуап бирергә
25-27
Н.Мусин “Тайғаҡ баҫма”.
Дуҫлыҡ нимәнән ғибарәт?
Дуҫлыҡтың ҡәҙерен бел.
3
09.11
14.11
15.11
Геройҙарға характеристика яҙырға
28
“Уҡыу белем шишмәһе”бүлеге буйынса һорауҙар һәм эштәр.
1
16.11.
Дуҫлыҡта – берҙәмлек.
29
Б.Бикбай “Рус теле”
1
21.11
Дуҫлыҡ тураһында мәҡәлдәр табырға
30
РСафин. “Һабаҡташтарыма”.
1
22.11
Уҡырға
31
Ш.Биҡҡол “Дуҫлыҡ”,М.Кәрим “Миләш”шиғырҙары.
1
23.11
М.Кәрим “Миләш”шиғырҙарын тасуири уҡырға
32-34
Р.Байбулатов “Һарыбай”.
Хикәйәлә дуҫлыҡ сағылышы.
3
28.11
29.11
30.11
Һорауҙарға яуап бирергә
35-37
Ә.Бикчәнтәев “Бакенщиктар илаҡ булмай”.
Әҫәрҙә батырлыҡтың сағылышы.
Ата һәм ул образдары.
3
05.12
06.12
07.12
Уҡырға
38
“Дуҫлыҡ һәм берҙәмлек”бүлеге буйынса эштәр һәм һорауҙар.
1
12.12
Хеҙмәте юҡтың – хөрмәте юҡ.
39
М.Ғафури “Гөлдәр баҡсаһында”,.
1
13.12
Мәҡәлдәрҙе уҡырға
40
М.Ямалетдинов “Ураҡ өҫтө”шиғырҙары
1
14.12
Тасуири уҡырға
41
Ж.Кейекбаев “Оморҙаҡ бабай”.
1
19.12
уҡырға
42
Оморҙаҡ бабайға хас сифаттар.
1
20.12
Геройҙарға характеристика бирергә
43
Оморҙаҡ бабайҙың тормошо.
1
21.12
44
“Туғандар һәм таныштар” романдан өҙөк.
1
26.12
Өҙөктө һөйләргә
45
Туғандар һәм таныштар әҫәренең идея-эстетикаһы.
1
27.12
46
Төп образдарға характеристика.
1
28.12
Ә.т:Герой тураһ.төшөнсә
47
“Хеҙмәте юҡтың – хөрмәте юҡ”бүлеге буйынса һорауҙар һәм эштәр.
1
16.01
Башҡортостан – ғәзиз ерем.
48
Ә.Үтәбай “Башҡортостан”, А.Игебаев “Онотманым Һине, ауылым”шиғырҙары.
1
17.01
Шиғырҙы тасуири уҡырға
49
М.Кәрим “Ҡайын япрағы тураһында”.
1
18.01
Өҙөктө ятларға
Ап-аҡ ҡарҙар яуа.
50
К.Кинйәбулатова “Һаумы,аҡ ҡыш!”, Ш.Биҡҡол “Урман”шиғырҙары.
1
23.01
Тасуири уҡырға
51
Ә.Әхмәт-Хужа “ЭйҠыш бабай, Ҡыш бабай!”
1
24.01
Тасуири уҡырға
52
Г.Ғәлиева “Ҡарһылыу ”шиғырҙары.
1
25.01
Тасуири уҡырға
53-54
Ә.Әһлиуллин “Биҙәкле сана”.
Әҫәрҙә дуҫлыҡ, татыулыҡ мотивы.
2
30.01
31.01
Һорауҙарға яуап бирергә
55
Бүлек буйынса һорауҙар һәм эштәр.
1
01.02
Ил намыҫы – ир күңелендә.
56
Р.Шәкүр “Һаҡта тора илдең улдары”шиғыры.
1
06.02
Тасуири уҡырға
57
Ф.Аҡбулатова “Атай икмәге”хикәйә.
1
07.02
Уҡырға
58
Хикәйәлә Бөйөк Ватан һуғышының һүрәтләнеше.
1
08.02
59
Әсе һуғыш йылдары.
1
13.02
60-61
В.Исхаков “Кеше күңеле тәрән даръя”әҫәре.
Һуғыш осоронда тылдағы халыҡтың тормошо.
2
14.02
15.02
Өҙөктө һөйләргә
62-64
А.Баһуманов “Ҡайҙа һин генерал”әҫәре.
Проблемаларын асыҡлау.
Образдарына характеристика биреү.
3
20.02
21.02
22.02
Геройҙарға характеристика бирергә
Ғәзиздәрҙән- ғәзиз әсәләр
65
Г.Юнысова “Әсәйҙәр байрамы”.
1
27.02
Инша яҙырға
66
Г.Зәйнәшева.Йырлайым әсәйем тураһында (йыр).
1
28.02
Тасуири уҡырға
67
З.Алтынбаева “Әсә һүҙе”
1
01.03
Һорауҙарға яуап бирергә
68
Ф.Иҫәнғолов “Бер ҡаҙаҡ май”.
1
06.03
Уҡырға
69
Ә.Бикчәнтәев “Яраланған бүре күҙҙәре”әҫәре.
1
07.03
Өҙөктө һөйләргә
70
Г.Яҡупова “Мейес әбей”.
1
13.03
Инша яҙырға
71
Бүлек буйынса йомғаҡлау.
1
14.03
Эх, күңелле яҙ килә.
72
Р.Ниғмәти “Яҙкилде,яҙ!”
1
15.03
Тасуири уҡырға
73
Р.Ғарипов “Һабантурғай”
1
20.03
Уҡырға
74-75
Һ.Дәүләтшина “Айбикә”повесы (өҙөк) Ауыл кешеһенең йәшәйеше.
2
21.03
22.03
Һорауҙарға яуап бирергә
76
Әҫәрҙә Айбикә образы.
1
03.04
Геройҙарға характеристика бирергә
Тел- тере шишмә.
77
Ҡ.Аралбай “Башҡорт теле” шиғыры
1
04.04
Тасуири уҡырға
78
Телебеҙ – икенсе әсәбеҙ.
1
05.04
79
Ғ.Байбурин “Тыуған илемә ”шиғыры.
1
10.04
Уҡырға
80
М.Кәрим “Оҙон – оҙаҡ бала саҡ”.
1
11.04
Өҙөктө һөйләргә
81
Мостай Кәримдең бала сағы.
1
12.04
Һорауҙарға яуап бирергә
82
Оло инәйҙең йомшаҡ ҡулдары.
1
17.04
Өҙөктө һөйләргә
83
Кесе инәй.
1
18.04
Геройҙарға характеристика бирергә
84
Кендектең тормошто таный башлауы.
1
19.04
Һорауҙарға яуап бирергә
85
Әсҡәт образы.
1
24.04
Уҡырға
86
Дуҫлыҡ һәм дошманлыҡ.
1
25.04
Өҙөктө һөйләргә
87
Башлыҡ.
1
26.04
Һорауҙарға яуап бирергә
88
Кем ыҙмаһы иң бейек?
1
02.05
Уҡырға
89
“Тел тере шишмә”бүлеге буйынса һорауҙар һәм эштәр.
1
03.05
Йәмле йәй.
90
М.Ғафури “Болон”, ,
1
08.04
Геройҙарға характеристика бирергә
91
Тыуған төйәгебеҙ йәме.
1
10.05
92
Шиғыр төҙөлөшө.
1
15.05
93
Х.Назар “Йәйге йәшен”
1
16.05
Тасуири уҡырға
94
С.Әлибай “Ямғыр теләү”шиғыры
1
17.05
Башҡорт халыҡ йолалары хаҡында сығыш әҙерләргә
95
Башҡорт халыҡ йолалары.
1
22.05
Презентация төҙөргә
969798
Н.Игезйәнова “Өйөрөлмәк”әҫәре.
Әҫәрҙә һүрәтләнгән хәл-ваҡиғаларҙы баһалау.
3
23.05
24.05
29.05
Өҙөктө һөйләргә
99-
100
Үтелгәндәрҙе ҡабатлау
Йомғаҡлау дәресе
1
1
30.05
31.05
