Башҡорт теленән (рус телле мәктәптә дәүләт теле булараҡ) дәрес конспекты.
Класс 5А
Тема: К.Тәңреҡолов. Дүрт ҡыҙ.
Билдәһеҙлек алмаштары. Билдәләү алмаштары.
Маҡсат 1) йыл миҙгелдәре тураһында һөйләшеүҙе дауам итеү – “Дүрт ҡыҙ”
шиғыры менән танышыу; билдәһеҙлек алмаштары, билдәләү
алмаштары тураһында төшөнсә биреү;
2) тасуири уҡыу күнекмәләрен үҫтереү
Йыһазлау компьютер, проектор, тел гимнастикаһы өсөн плакат, “Йомаҡтар”
папкаһы
Дәрес барышы.
I.Ойоштороу моменты.
а) Физминутка.
-Һаумыһығыҙ.Ултырығыҙ.
Бөгөн 16-сы ноябрь. Бөгөнгө тема:Билдәһеҙлек алмаштары. Билдәләү алмаштары. Мы сегодня должны изучить тему “Билдәһеҙлек алмаштары. – Неопределенные местоимения”, “Билдәләү алмаштары.- Определительные местоимения”. Так же познакомимся со стихотворением “Дүрт ҡыҙ”.
б) тел гимнастикаһы: һ-х өндәрен дөрөҫ әйтеү өҫтөндә эш:
һалҡын,һауа, һыуыҡ, һәм,һәр,һәр бер,һәр кем,һәр ҡайҙа,һәйбәт;
хат,халат,хайуан,халыҡ.
II.Белемдәрҙе актуалләштереү.
1.Өй эшен тикшереү:
-Проверим д/з.Упр155.
(проектор)
- был ниндәй миҙгел?(көҙ)
- көҙ ниндәй була? и т.д.
III.Яңы тема
2.Уҡытыусы аңлатыуы.
- Беҙ “алмаштар” темаһын өйрәнәбеҙ. Давайте вспомним, какие местоимения бывают в башкирском языке. Вспомним те, которые мы изучали.
(проектор аша плакат асыла)
Алмаш
Зат алмаштары (личные местоимения) мин,һин,ул,беҙ,һеҙ,улар
Күрһәтеү алмаштары( указательные местоимения) был,ошо,теге, шул,былар
Һорау алмаштары(вопросительные)кем? нимә?ҡайҙа? күпме?ниндәй?
-А сегодня нам нужно узнать,что такое билдәһеҙлек алмаштары. Это неопределенные местоимения. Вы проходили такую тему по русскому языку?
Чтобы получилось неопред.мест., к вопросительному местоимению,
(пишу КЕМ) добавляю окончание –дер: КЕМ-ДЕР.окончание –дер дает значение неопределенности. Если КЕМ переводится КТО? То КЕМДЕР переводится КТО-ТО. Это первый вариант. Второй вариант – перед местоимением КЕМ ставлю слово ӘЛЛӘ – получилось ӘЛЛӘ КЕМ. тоже переводится “КТО-ТО”.
-Есть вопр. местоимение НИМӘ - как переводится? (Что)
-Образуйте неопред. местоимение. (нимә-лер или әллә нимә)
-Как переводится? (что-то )
ҠАСАН-образуйте неопр.мест. – ҡасандыр или әллә ҡасан.
Перевод? (когда-то).
2.Китап буйынса эш.
-Асығыҙ китапты, 72-се бит. Прочитаем по учебнику слова под рубрикой “Запомните”.
(бер уҡыусы “Билдәһеҙлек алмаштары” тураһында уҡый, икенсеһе – “Билдәләү алмаштары” тураһында)
III.Белемдәрҙе нығытыу.
1.Һөйләмдәр төҙөү.
-составьте предложения с этими местоимениями(или скажите словосочетание)
-А теперь переведите мои предложения
- 1. Коридорҙа кемдер бар. 2.Әллә кем килә. 3.Әллә ниндәй кешеләр ултыра 4.Ҡоштар әллә ҡасан остолар. 5. Әллә ҡайҙан ҡара болот сыҡты. 6. Әллә ниндәй көн бөгөн!
2.Китап буйынса эш, 74-се бит, 175-се күнегеү.
-сначала познакомимся с новыми для вас словами:
Ер – орлоҡ ҡоя -
Биҙәктәр – емеш үҫтерә -
Үҙгәртә – уңыш йыя-
Бер-бер артлы – дым һаҡлай-
Ваҡыт- ашыға -
Һылыу – шуға -
Шиғырҙы тәржемә итеү өҫтөндә эш.
Һорауға яуап бирегеҙ:
-Ҡарһылыу – ул нимә, ниндәй миҙгел?(Ҡарһылыу – ул ҡыш)
-Көҙһылыу – ул нимә?(Көҙһылыу – ул көҙ,осень)
Шиғырҙы тасуири уҡыу өҫтөндә эш: эхом, вполголоса.
Тикшереү.
3. Дәфтәрҙәрҙә эш. “Русса-башҡортса һүҙлек” менән эшләү.
-Списать текст, раскрывая скобки(переводя слова с русского на башкирский. Работайте со словарем.
Көҙ.
Көҙөн (все) (парки), (леса) (очень красивый) була. Шуға ла (каждый) урманға ашыға. (Повсюду) һары, ҡыҙыл (листья). (Где-то) (какая-то) ҡош ҡысҡыра. (Вот) (кто-то) килә. (Он) – урмансы. Урмансы үҙенең урманын (любит).
4. Йомаҡтар уҡыу,т әржемә итеү (папканан)
Күҙгә лә ул күренмәй, кеше унһыҙ тора алмай.(һауа)
Бөтәһе менән һөйләшә, ә үҙе күренмәй.(диктор радио)
Бөтәһен дә ашата, ә үҙенең ауыҙы юҡ.(ҡалаҡ)
Алдан әҙерләнеп диктант итеп яҙыу.
5. Өй эше биреү. Д/З : 169 или 170 – перевод
III.Йомғаҡ.
