Бадылаан__________ Хынаан ______________
Школа директору Директорнуң өөредилге талазы-
/Комбу О.С./ биле оралакчызы /Балы Ч.М-Б./
Класс шагы (8 класс)
«Тыва – бистиң өргээвис»
Тургускан: Тыва дыл болгаш
чогаал башкызы Монгуш А.У
Кызыл-Хая,2012ч.
Класс шагы (8 класс)
Темазы: «Тыва – бистиң өргээвис»
Сорулгалары:
1. Класс шагынга төрээн чериниң дугайында кайы хире билирин хынап, янзы- бүрү айтырыгларга харыылап, билбес чүүлдерин билип алырынга өөредир.
2. Айтырыгларга шын, дорт харыыларын негеп, сөс курлавырын, уругларның аас болгаш бижимел чугаазын сайзырадыр.
3. Тыва чуртунга, тыва чонунга, тыва дылынга чоргаарланнып, оларны үнелеп, кадагалап чоруур кылдыр уругларны хүндүлээчел, камныг, угаанныг мөзү-бүдүшке кижизидер.
Класс шагының планы:
Организастыг кезээ.
Башкының киирилде сөзү.
1. Тыва чурт дугайында сөс.
2. Аянныг номчулга.
3. Бөлүктерниң байыр чедириишкиннери.
Мөөрей
Түңнел.
Класс шагының чорудуу:
I. Организастыг кезээ. (Уруглар-биле мендилежир, класс шагынга белеткелин көөр.)
II. Башкының киирилде сөзү .
1. Тыва чурт дугайында сөс.
Тыва дээрге Россия деп улуг күрүнениң составында турар республика болур. Ол тускай туктуг, сүлде демдектиг, гимн ырлыг. Тыва чон бо хүннерге чедир ёзу-чаңчылдарын сагып, төрээн чериниң казымал-байлаан кадагалап, төрээн дылын ам-даа чидирбээн. Олар көшкүн амыдыралдыг чон болгаш тос чүзүн малды Тываның девискээринде тудуп, шажын-чүдүлгезин, уран чүүлүн улам-на сайзырадып, хөгжүдүп турар. Ооң чижээнге делегей чергелиг музейни, В. Көк-оол аттыг хөгжүм-шии театрын, чаа-чаа хүрээлерни адап болур. Бо бүгү дээрге-ле, ук тыва этностуң бедик культуразының херечизи болур. (Бо бүгүнү интерактивтиг самбырага көргүзер)
2. Аянныг номчулга.
Тыва черим - кавайым сен,
Тыныжым сен, судалым сен.
Тыва чонум- дазылым сен,
Деңнелге чок эртинем сен.
Тыва дылым - агаарым сен,
Дээрже бедиир чалгыным сен.
Ук шүлүкте чүнүң дугуйында бижээн- дир? (төрээн чер-чуртвус, төрээн чонувус, төрээн дылывыс дугайында бижип турар.) А силер төрээн чуртуңарга ынак силер бе, уруглар? Бир эвес төрээн чериңерге ынак болзуңарза, ооң дугайында кандыг шүлүктер билир силер? Төрээн черинге ынак кижи дээрге төрээн чериниң дугайында шүлүктү билир кижи болур. (Уругларның шүлүктерин дыңнаар)
Бөлүктерниң байыр чедириишкиннери.
бөлүктерге чарлып алган болганывыста, бот-боттарынга байыр чедиржир.
1-ги бөлүк «Ховар тывалар»
Кыйгызы: « Тывалар бис, тывалар бис, эрес- дидим тывалар бис!»
2-ги бөлүк «Дамырактар»
Кыйгызы: «Дамырактар каттышкаштың хем болур».
3-кү бөлүк «Тывалар»
Кыйгы : «Тывалар аштырбас, тиилеттирбес!»
Мөөрей.
Ам мөөрейлеривис эгелээн. Шупту идекпейлиг болуңар.
1.Тыва республикада шупту каш кожуун барыл? (17) Кунгуртуг
Тыва 1-ги Россияның маадыры? (С. Шойгу).
3. Республикада каш хоорай барыл? (5)(Ак-Довурак, Туран, Чадаана, Кызыл, )
4. Тываның бирги президентизи кымыл? (Ооржак Д.Ш.)
5. Кызылда билдингир кижилерниң аттары- биле адаан кудумчуларны ада. (Лопсансанчап, С.Тока, Ленин, Гагарин…)
6. ТАР кажан тургустунганыл? (1921ч)
7.Тыва Россияның составынче каш чылда киргенил? (1944ч)
8. «60 маадыр» аттыг республика музейи кажан ол ат-биле адаттынганыл? (1942)
9. Тываның төвү болур хоорайны чүү деп адап турганыл?
(Хем-Белдири – Белоцарск – Кызыл,Красный )
10. Тыва 1-ги «Дириг эртине» деп делегей чергелиг аттыг эртемден?
(М. Кенин-Лопсан).
11. Кызылдың төп дыштаналга парыгын кымның ады-биле адааныл? (Гостелло)
12. Тывада эң- не бедик даг. (Мөңгүн-Тайга)
IV. Түңнел.
_-- Бо класс шагы адакталды. Онза солун чүнү билип алдыңар. Солун болду бе? … (Эки харыылаан уругларга белектерни тыпсыр.)
___ Эр хейлер ! Шупту эки киришкен. 1-даа, 2-даа, 3-даа дугаар бөлүктер найыралдыг-дыр, ынчангыш төрээн чурттуңарга чоргаарланып, аңаа ынак болуңар!
