Тематика планĕ
Вĕрентĕвĕн тĕп ĕçĕсем
1.Ум сăмах.
1
Илемлĕ сăнарлăх тĕнчи
1
2. Сǎвǎ-юрǎ янǎрать юрлама пĕлсен кǎна
2
Ача-пăча сăмахлăхĕ. Ансат вăйăсем («Шут сăвви», « Ят пĕлмелле»)
1
Ача-пǎча сăмахлăхĕн сăнарлă пуплевĕ. Ача-пǎча поэзийĕн янравлăхĕ, сăнарлă пуплев илемлĕхĕ
Вǎйǎ тата шут сăвви-юррине пăхмасăр калани
3. Йǎла уявĕсен сǎвви-юрри
3
Сурхури, çǎварни юррисем
1
Йǎла уявĕсен сǎвви-юрри кулленхи пурнǎçа сǎнарлани. Йǎласенче ача-пǎча тÿпи те пулни, çакна сурхури, çǎварни, мǎн кун сǎвви-юрри çирĕплетни.
4
А.Н.Алимасовăн «Çăварни» картинипе ĕçлени
1
А.Н.Алимасовăн «Çăварни» картини тăрăх «Ача-пǎча сăмахлăхĕ» темăра паллашнă текстсем çуратнă шухăшсене пĕтĕмлетсе 1-мĕш сăпатри калу элеменчĕпе усǎ курса калу сочиненийĕ çырни
4. Сахал сǎмахпа та нумай калама пулать
5
Ваттисен сăмахĕсемпе каларăшсем
1
Ваттисен сăмахĕсен тематики, дидактикăлăхĕ (ăс пани). Пысăк шухăша кĕскен, анчах татăклăн палăртни
6
Тупмалли юмахсем
1
Атте-анне, тǎван кил, ĕç çинчен калакан ваттисен сǎмахĕсене пăхмасăр калани. Тупмалли юмахсем халǎх ǎс-тǎнĕн иксĕлми çǎл куçĕ. Вĕсем калаçǎва, пуплеве сăнарлă, кăсăк, илемлĕ, шухǎша анлǎ туни
7
Сǎнавсемпе паллǎсем
1
Сǎнавсемпе паллǎсенчи илемлĕх, вĕсен çивĕчлĕхĕ, ытарлǎхĕ, кĕвĕлĕхĕ
8
Калав йӗркелени
1
«Шăм-шак сурать – çумăр пулать, вăрмана çырлана ан кайăр», - терĕ пире асанне предложенирен кĕске калав йӗркелени
9
Килти вулав урокĕ. Халăх юмахĕсем
1
Юмах тытǎмĕ çирĕп йĕркене пǎхǎнни. Чĕлхе çивĕчлĕхĕ, çыпǎçулǎхĕ, уйрăмлăхĕсем. Юмахсенче сǎмахсен ытарлǎ пĕлтерĕшĕпе усă курни. Пурнǎçа, этеме ытарлǎ сǎнарлани çинчен калаçни.
5. Литература юмахĕсем
10-11
К.В.Иванов «Тимĕр тылǎ»
2
Çыравçă юмахĕнчи ĕç йĕрки, сăнарсем
Литература юмахĕпе халăх юмахĕнчи пĕрпеклĕхсем çинчен калаçни.
12
Килти вулав урокĕ «Эпĕ юмах каласа паратăп»
1
Килти вулав урокĕ «Эпĕ юмах каласа паратăп»
Юмах каласа парас пултарулӑха аталантарни
6. Чĕр чунсем – пирĕн туссем
13
Ева Лисина «Мускав кушакĕсене чапа кǎлартǎм»
1
Чĕр чун - çут çанталăк пайĕ, пурнăç çыхăнăвĕн пĕр сыпăкĕ. Калав сăнарлă пуплев никĕсĕ. Калу мелĕпе сăнланнă кушак, Пăркка мучи сăнарĕсем. Калаври сăнарсен калаçăвĕ. Пăркка мучи калаçăвĕ çинчен калаçни.
14
Николай Ишентей «Чĕп хуралĕнче»
1
Сăвă-калаври сăмах илемлĕ те çепĕç, янăравлă та витĕмлĕ пулса пыни çинчен калаçни.
15
Трубина Мархви «Чăхпа кушак»
1
Пăхмасăр сăвă каласси.
Чĕр чунсем ачаш, çепĕç, таса туйăмсене аталанма пулăшни. Калав, сăнарлă пуплев. Пуплев сăнарлăхĕ
семпе пулăмсен çыхăнăвне уçса пани
16
Г. Орлов «Çерçи»
1
Тĕрленчĕк - калавăн пĕр тĕсĕ. Тĕрленчĕкри сăнарлă сăмах мелĕсем. Чĕр чунсен тыткаларăшне сăмах вĕççĕн каласа, çырса-ÿкерсе пама пĕлни
17
Пуплеве аталантармалли урок. Сочинени
1
Г. Орловăн аса илĕвĕ тăрăх калу кĕввиллĕ çыхăнуллă текст туни е «Çерçи» хайлавĕнчи 70-мĕш страницăри 3-мĕш абзац тăрăх хатĕрленĕ таблицăллă кластерти сăмахсемпе усă курса сăнлав сочиненийĕ çырни
18
Килти вулав урокĕ. Александр Угольников «Хура ĕне», Нелли Петровская «Качака», Микул Мăскал «Выльăх чĕлхи»
1
Чĕр чун - çут çанталăкăн пĕр пайĕ. Этемпе чĕр чунăн пурнăçри çыхăнăвĕ çинчен калаçни.
7. Тǎван кил – ылтǎн сǎпка
19
Юрий Скворцов «Амаçури анне»
1
Çыравçăсем хăйне хумхантаракан, пĕр уншăн çеç çывăх чи пысăк ыйтăва чĕрипе туйса, чĕри витĕр кăларса çырни. Ачан кулленхи хуйхи-суйхине, кулянăвĕпе савăнăçне тата ытти кăмăл-туйăм пахалăхĕсене чуна пымалла çырса кăтартни çинчен калаçни.
20
Изложени
1
«Пĕр юнри тăвансем вĕсем – санăн йăх-ăру, çемье несĕлĕн пуянлăхĕ-ырлăхĕ» предложение пĕтĕмлетсе кĕске изложени çырни
21
Геннадий Волков
«Ǎслă ача»
1
Пурнăçа, çынсене сăмахпа ÿкерсе кăтартса çыравçă хайлавра çырса кăтартнă пулăмсемпе ĕçсене хăй мĕнле хакланине кăтартни
22
Килти вулав урокĕ.
Иван Яковлев «Халал», Николай Теветкел «Карттă», Юрий Сементер «Амăшĕн чунĕ»
1
Илемлĕ литература пурнăçпа тачӑ çыхӑнса тӑни. Пурнăçа, çынсене сăмахпа ÿкерсе кăтартса çыравçă хайлавра çырса кăтартнă пулăмсемпе ĕçсене хăй мĕнле хакланине кăтартни
23
Килти вулав урокĕ. Людмила Сачкова «Çиçĕм Натюш», Валерий Самойлов (Раштав) «Аннен çуралнă кунĕ»
1
Илемлĕ литература пурнăçпа тачӑ çыхӑнса тӑни. Пурнăçа, çынсене сăмахпа ÿкерсе кăтартса çыравçă хайлавра çырса кăтартнă пулăмсемпе ĕçсене хăй мĕнле хакланине кăтартни
Килти çывăх çынсем çинчен е хăйсен пурнăçĕнче пулса иртнĕ кăсăклă самантсем çинчен каласа пани
8. Вǎйли çук та этемрен
24
Порфирий Афанасьевăн «Кăйкăр» поэма сыпăкĕсем: «Вутпа чечек», «Ӗнен пире!»
1
Халăх паттăрĕсем литература сăнарĕсем пулса тăни.
Литература сăнарĕ тата прототип. Сăнар – илемлĕ хайлавăн тĕп шăнăрĕ пулнине ăнлантарни.
25
Килти вулав урокĕ. К. Петров « Сенкер çǎлтǎр», А.Кăлкан «Алим»
1
Чăваш тата вырăс халăхĕн маттур ывăлĕсемпе хĕрĕсем çинчен пĕтĕмлетсе калани. Халăх паттăрĕсем литература сăнарĕсем пулса тăни.
«Алим» пьесăна итлени
26-27
Т. Петĕркки « Çутталла»
2
Чăваш тата вырăс халăхĕн маттур ывăлĕсемпе хĕрĕсем çинчен пĕтĕмлетсе калани. Проза хайлавĕнчен йĕркеленĕ инсценировкăри тĕп сăнар
28
Н.В.Овчинниковăн «Космонавтсен çемйи» картина репродукцийĕ тăрăх сăнлав (ăслав) сочиненийĕ çырни
1
Н.В.Овчинниковăн «Космонавтсен çемйи» картина репродукцийĕ тăрăх сăнлав (ăслав) сочиненийĕ çырни
9. Ырǎ çын пуласси ачаран паллǎ
29
М. Ухсай «Ирхи сывлăм»
1
Хайлавсенчи ырă тата сивлек сăнарсем вулакана шухăшлама хистени. Хайлав çын пурнăçне, ĕçне-хĕлне тĕрлĕ енчен кăтартни, мал ĕмĕтлĕ, таса чунлă пулма вĕрентни
30
Петĕр Ялкир «Интермедисем» («Паллашу», « Ǎçта тĕрĕслĕх?», «Шăшисем»)
1
Мĕн вăл кулăш? Кулăш – начара тиркени, ырра ырлани. Калаçу мелĕ – шахвăртуллă, ытарлă пуплев. Интермедипе пьеса хушшинчи уйрăмлăх çинчен калаçни.
31
Марина Карягина «Слива вăрри»
1
Калаври шахвăртуллă, ытарлă пуплев. Хайлавсенчи ырă тата сивлек сăнарсем вулакана шухăшлама хистени çинчен калаçни.
32-33
Хветĕр Уяр «Эсир Куçука курман-и?»
2
Хайлав çын пурнăçне, ĕçне-хĕлне тĕрлĕ енчен кăтартни, мал ĕмĕтлĕ, таса чунлă пулма вĕрентни. Сăнарсен шухăшĕ, кăмăлĕ, тыткаларăшĕ хайлаври ĕç-пуç урлă палăрни. Хайлавсенчи ырă тата сивлек сăнарсем вулакана шухăшлама хистени.
34
Килти вулав урокĕ. А. Александров
«Тĕрĕс тунǎ»
1
Мал ĕмĕтлĕ, таса чунлă çын пулса ÿсесси çинчен сăнарлăн калани çинчен калаçни.
35
Изложени е сăнлав (ăслав) сочиненийĕ çырни
1
М. Карягинăн аса илĕвĕ тăрăх изложени е калавĕ тăрăх сăнлав (ăслав) сочиненийĕ çырни
10. Ĕç çынна илем кÿрет
36-37
Иван Егоров «Ывăл»
2
Калав пурнăçра пулса иртекен пĕр-пĕр ĕçе сăнлакан пысăк мар хайлав пулнине кăтартни.
Ĕçре кăмăл пуянланни, ăс çивĕчленни, туслăх çуралнине кăтартни.
38
Александр Галкин «Икĕ сăнлă пурнăç», «Çỹпĕ» юптарусем
1
Ырми-канми ĕç – чăвашăн пурнăçĕ, кун-çулĕ, хавалĕ. Юптарури сăнарсем тĕрлĕ чĕр чун, йывăç-курăк пулма пултарни. Юптарури сăнарсен хăйне евĕрлĕхĕ çинчен калаçни.
39-40
Владимир Степанов «Эксклюзивлă сăвăм»
2
Хайлаври ĕç-пуç аталаннă май сăнар характеристики ( шухăшĕ, кăмăлĕ, ĕç-пуçĕ) уçăлса пыни.
Ĕçрен пăрăнманни, вĕçне çитичченех пурнăçлани ачан чун çирĕплĕхне аталанма пулăшни çинчен калаçни.
41
Килти вулав урокĕ. Е. Осипова « Пахчари хÿшĕ»
1
Александр Галкинӑн пӗр юптарӑвне суйласа илсе пӑхмасăр илемлӗн вулани.
Ĕçре кăмăл пуянланни, ăс çивĕчленни, туслăх çурални çинчен калаçни.
42
Сăнлав (калу) сочиненийӗ çырни
1
Пĕр-пĕр кулăшла ĕç çинчен е К.В.Владимировӑн «Ҫемье» картина репродукцийӗ тӑрӑх сăнлав (калу) сочиненийӗ çырни
11. Асли ǎслǎ, кĕçĕнни сапǎр пултǎр
43-44
Лидия Сарине «Цирк курма кайни»
2
Ǎрури çынсен çыхăнăвĕ. Калавăн илемлĕх тĕнчи: калас тенине сăмахпа сăнарлă, ÿкерчĕклĕн кăтартни.
Ачасемпе аслисен хушшинче пĕр-пĕрне хисеплени, ăнланни пулни. Йăнăша ăнланса илсен çеç пурнăçра йывăрлăхсене çĕнтерме пултарнине калани.
45
Раиса Сарпи «Эпĕ «тухатмăш карчăкпа» паллашни…»
1
Ǎрури çынсен çыхăнăвĕ. Ачасем чун-чĕре тасалăхне упрани. Ваттисене хисеплеме, йывăрлăхра пулăшма хӑнӑхса пыни.
46
Килти вулав урокĕ. Александр Кăлкан «Панулми», Антонина Васильева «Çĕн кайǎкпа кантраллǎ кукǎль»
1
Ĕçчен пулни, йывăрлăхсенчен хӑраманни, пурнăç тÿнтерлĕхĕсемпе килĕшменни, чун-чĕре тасалăхне упрани çинчен калаçни.
47
Сăвă вулани
1
Ачасем хăйсем çырнă сăввисене пăхмасăр калани
12. Çут çанталăк тупра – эс ăна упра!
48-49
Валери Туркай «Айăп»
2
Тăван кил, тăван ял-хула, тăван тавралăх - аслă тĕнчери чи хаклă вырăнсем. Çут çанталăк илемĕпе пуянлăхне упрасси - этемĕн тÿрĕ тивĕçĕ. Çут çанталăк тата çын. Вĕсен хушшинчи ăнланулăхпа ăнланманлăх.
50-51
Георгий Ефимов «Хĕвел тухнă вăхăтра»
2
Çут çанталăка куçăмлă сăмах майлашăвĕсемпе чĕрĕ чун пек сăнлани. Çак сăнлăха тунă чух тропсемпе (эпитетпа, танлаштарупа, сăпатлантарупа, метафорăпа) усă курни. Сăмахăн тÿрĕ тата куçăмлă пĕлтерĕшĕсем. Çĕр-шыв илемĕ, пурлăхĕ-ырлăхĕ çынна йывăр вăхăтра та пурнăçа юратма шанчăкпа хăват парса тăни çинчен калаçни.
52
Килти вулав урокĕ. Ухсай Яккăвĕ «Çĕмĕртсем çеçке çурсан», Петр Вашават «Вăйăран вăкăр тухать», Арсений Тарасов «Ǎвăс хунавĕ»
1
Çут çанталăк илемĕ пурӑнма, савӑнма, ĕҫлеме вӑй парса тӑни. Илемпе пуянлӑха упрасси - этемĕн тÿрĕ тивĕçĕ пулнине калани. Юратма шанчӑкпа хӑват парса тӑни çинчен калаçни.
53
Сăнлав сочиненийĕ çырни
1
Р.М.Ермолаевăн «Юннатка» картина репродукцийĕ тăрăх сăнлав сочиненийĕ çырни
13. Киревсĕр йăла-йĕркерен хăтăлар!
54
Любовь Мартьянова
«Ятсăр троллейбус»
1
Йăнăш çул çине тăрасран асăрхаттаракан, сыхă пулма вĕрентекен, халăх пурлăхне типтерлĕ упрасси
Хайлав теми, тĕп шухăшĕ çинчен калаçни.
55-57
Борис Чиндыков «Аçу»
3
Калав теми, хайлаври ĕçсен йĕркийĕ тĕп шухăша уçăмлатни. Киревсĕр йăла-йĕркене хирĕç ăспа, чунпа, шухăш-кăмăлпа, ĕçпе кĕрешмелли çинчен сăнарлăн калани. Тĕп сăнарпа каласа паракан çинчен калаçни.
14. Тискер вǎрçǎ ан пултǎр нихǎçан!
58-59
Николай Мартынов
«Юнлǎ çырла»
2
Хайлав темипе тĕп шухăшне символа куçарнине ăнланни. Вăрçă тискерлĕхĕ ( Тăван çĕр-шывăн Аслă вăрçи) çын пурнăçне, ăс-халне, чун-чĕрине амантса хăварни çинчен калаçни.
60
Ольга Туркай «Пахчари çĕмĕрт»
1
Хайлаври ĕç-пулăм тата сăнлав. Хайлаври илеме сăнлакан мелсем (аллитераципе ассонанс, сăвăри пулăма сăнлакан паллă ячĕсем) çинчен калаçни.
61-63
Сергей Павлов «Ача вăййи мар…»
3
Тылра аслисемпе пĕрле ачасем те çĕнтерÿ кунĕсене çывăхлатма пулăшни. Хайлав теми тата сăнарсем. Тылри вăрçă хирĕнчи пĕрлĕх çинчен калаçни.
64
Александр Алка «Ырă ят»
1
Сăнлав мелĕсем (аллитераципе ассонанс, сăвăри пулăма сăнлакан паллă ячĕсем). Хайлав теми, тĕп шухăшĕ çинчен калаçни.
65
Сăвă пăхмасăр калани
1
Суйласа илнĕ вăрçă темиллĕ сăвăсене (е Александр Алкан «Ырă ят» сăввине) пăхмасăр калани
66
Максим Ястран «Шăплăхра»
1
Лирикăллă герой шухăш-кăмăлĕ çинчен калаçни.
67-68
Аттестаци ĕçĕ – тест.
Вĕреннине аса илни, пĕтĕмлетни.
2
Ĕçлĕ вăйă е электронлă майпа (хутпа) мĕн вӗреннине тӗрӗслени
69-70
Резерв уроксем
2
