МОУ «Большепаратская средняя общеобразовательная школа»
Волжского муниципального района Республики Марий Эл
«Утверждаю» «Согласовано» «Рассмотрено»
Директор школы Зам. директора УВР на заседании МО
Протокол № от
_______________ _______________ _______________
«___» ______2015 «___» ______2015 «___» ______2015
Рабочая программа по родной литературе
К учебнику по родной литературе для 5-го класса
«Марий литератур» Ивановой Е.М.,Воронцовой Т.Н.
Составила: учитель родного языка
и литературы Петрова Г.В.
2015-2016 учебный год
Умылтарымаш
5 классыште йоча-влак у предметым - марий литрературым - тунемаш тӱналыт.Марий писатель-влакын сылнымутан произведенийышт дене палыме лийыт. Литератур герой-влакын образышт поро чонан, ончыл шонымашан, пашам йӧратыше самырык тукымым ончен кушташ полшат.
Программе почеш пуымо произведенийлам идейно-тематический принцип шот дене радамлыме. Учебник-хрестоматийыште 5ужаш уло. Кажне ужаш эпиграф дене почылтеш. Эпиграф темлыме произведений-влакын темышт, содержанийышт да тӱн шонымашыштлан клыштаралтын.
ужаш калык ойпого, авторский йомаклан пӧлеклалтын.Калык ойпогын кугу вий-куатше-сылне содержанийыштыже, келге идейыштыже. Йомакым, туштым, калыкмутым тунемын, икшыве-влакын илыш умылымашышт клгемеш.Калык ойпого поро ден осальгм ойырен мошташ, пашаче еным пагалаш, чын верч пенгыдын шогаш туныкта.
ужашыш ончыклык илыш, шочмо элым да тудын поянлыкшым аралыме нерген произведений-влак пурат. М.Шкетанын «Мичун уке ачажат...», К.Беляевын «Изи тумо», «Ик ялыште» ойлымашласе герой-влакын образьшгт: Мичун, Павликын,Витя ден Галян -йоча-влакын чонешышт порылык, ласкалык шижмашым шочыктат, ончыклык сай илышлан ӱшаным ылыжтат, тушман деч шочмо элнам арален кодышо калыкын подвигше дене кугешнаш, тыныслыкым аралаш туныктат.
ужашыште И.Одарын «Таргылтыш» ойлымашыже тунемалтеш.Автор йоча-влакым чыла палаш, чьным умылаш тыршыше, Марий илыш-йӱлам, койыш-шоктышым пагалыше, поро кумылан лияш тарата.Тошто коса ваштаре онай, мыскара йӧн дене кучедалаш ӱжеш. Тиде ужашыштак идалыкын сылне жапше-шошо-да айдемын суапле пашаж нерген пален налына. Шошо пӱртӱсын сылнылыкше, моторлыкшо, помыжалтме жапше, пашаче енын вий-куатше, сенымашыже кугешнымаш кумылым вияндат.
ужашыште Олык Ипайын «Чодыра да пасу, ужаролык», В.Колумбын «Чодыра йомак», К.Васйнын «Канде ер воктене» произведенийлашт тунемалтыт.Тӱн темышт-пӱртӱс да айдеме. Йоча-влакым пӱртӱсын вий-куатшым, поянлыкшым жаплаш, кугыен-влак дене пырля тудым тӱзаташ, поянлыкшым шымлаш ӱжеш.
5 ужашыште айдемын илыш-корныш лекмыжым, нелылыкым сенен, ончыко кайымыжвгм, аван икшывылан ӱшанле энертыш улмыжым, шочмо кундемын ш^таотан ойыртемжым, ӧрдыж верыш кайыше еным шке декше, шочмо «пыжашыш», ӱжмыжым, вий-куатым пуымыжым пален налына.
5 классыште тунемшаш чыла произведений икышве-влакын уш-акылыштым, койышыштым шуараш,илыш да калык нерген шинчымашыштым пойдараш, культурыштым нӧлталаш, марий литературын положительный геройжо-влак семын илаш, ончыклык кугу пашалан сайын ямдылалт шуаш туныкта.
Сылнымутан литератур мут искусство радамыш пура. Тудо калыкын эртышыже корныжым, илышыжым. Йулажым, ойгыжьш, куанжым йылме поянлык почын ончыкта, лудшо енын илыш умыльгмашым кумданда, чонешыже поро койышым шындал
Марий литератур паша программе 5 класслан тыгай нормативный документлан да методический полшыклан энертен возалтын:
Марий Эл Конституций(1997), «Образований нерген закон» (1992), «Марий Эл Республикысе йылме закон» (1995), «О регулировании отношений в сфере образования на территории РМЭ» закон (2001), Марий Эл национальный политикын концепцийже, «О создании рабочей группы по разработке программ и учебных пособий по предметам, обеспечивающим языковые права и этнокультурные потребности обучающихся» законын приказше МОиН РМЭ 22. 12. 2010 №1312.
Литератур предмет программылан энертен туныкталтеш. Марий литератур программе - туныктымо пашаште тун документ. Тиде документыште тунемше-влакын ийготыштым да шинчымаш кукшытыштым шотыш налын чонымо. Тунемшаш произведений идейно-художественный содержанийышт, нунын тематический, историко-хронологический негызышт гыч радамлалт иктешлалтеш. Тидыже марий сылнымутан литератур нерген шинчымашыштым да умылымашыштым келгемдаш йоным ышта.
Личностный УУД.
Сылнымутан произведений -влак гоч самырык тукымым илышым чын умылаш, Родиньш пайдале енже лияш, шумбел мландым да шочмо калыкым алал кумылын, шокшын йораташ туныкташ, России элнам утыр тузандаш кумыландымаш. Тунемше -влакын кутырымо да возымо йылмыштым виянден, келгемден толмаш. Марий калыкын курым дене аралтше йулажылан да ойпогыжылан энертен, поро ден осалым ойыраш сылнымутан произведеният полшышаш. Тунемше -влакын шочмо марий йылме деке поро да пагалыме кумылым марий литературат шке сылнымутшо гоч лукшаш.
Регулятивный УУД.
Писатель-влакын сылнымутыштлан энертен, шке вуя почеламутым, кучык ойлымашым возаш туныктымаш. Текстым лудын, турло йыжынан проблемым муын мошташ, нелылык гыч лекташ йоным кычалаш да тудым сенаш туныкташ. Шке шонымашыш шуаш, чын корным кычалаш да муын мошташ полшаш.
Шкевуя шымлымаш пашам шукташ да иктешлашым ышташ, шке творческий сыпан пашам аклаш туныктымаш.
Кеч-могай творческий пашамат танастарымаш йон шукташ туныктымаш.
Познавательный УДД.
Марий писатель-влакын возымаштышт нолталме проблемым муын мошташ , тудо пагыт дене кылден мошташ туныктымаш. Кеч-могай произведенийым анализироватлаш тунемшаш улыт:
• идей да темым чын муын моштышаш;
могай жанрлан энертен возалтын сылнымут палышаш;
герой-влаклан характеристикым пуышаш;
икмыняр произведений дене танастарен да шымлен лончылышаш.
турло сорастарыме йоным кычалаш тунемшаш;
Коммуникативный УДД.
Арун да яндарын лудаш туныктымаш, лудын лекмеке, содержанийым почын пуэн кертшаш;
Сылнымутлан энертен, кучыкын да раш каласкален кертшаш, иктешлымашым ыштен моштышаш, йодышлан раш вашмутым почын пуышаш, монологан але диалоган текстым ыштен моштышаш.
Турло сообщений дене йолташ-влакым рпезентаций, доклад гоч палдарен кертшаш. Тушка вий дене произведений гыч ужашым модын моштышаш улыт. Турло сынан ойлымашым возаш туныктымаш.
Тунемме ий мучашлан тунемше палышаш да шарнышаш.
Визымше классыште тунемше шочмо калыкшын илышыжым, культуржым, литературжым сайын палышаш, порылыкым чонешыже шындарышаш, шкенжым порылык туняште кучышаш, событий ден герой-влакым чын аклен, пален налме шинчымашыжым илышыште кучылт моштышаш.
Почеламутым але сылнымутан произведений гыч ужашым сылнын лудын моштышаш. Иукын произведенийым лудмеке, каласкален кертшаш.
Произведенийьш авторжьгм, жанржым, герой-влакым палышаш. Справочник да моло литератур дене энертен пашам ыштен моштышаш. Сылнештарыме йон ым произведенийлаште муын моштышаш. Творческий пашам тушкаште шуктышаш.
Календарно – тематическое планирование уроков по родной литературе в 5 классе
Количество часов в год – 34, в I полугодии-16, во II полугодии-18, в неделю –1
Плановых контрольных работ: сочинений-4
Мыняр шагат
Тунемше мом ыштен моштышаш,
палышаш
Тунемше мом ыштен мошташ
тунемеш
Эртары
ме жап
1
Сылнымутан литератур нерген умылымаш.
1
Йоратыме произведений герой ден событий, нунын авторышт нерген палаш
Сылнымутан литератур да научно-популярный литератур коклаште ойыртемым ужын мошташ; калык ойпого нерген умылымаш
2
Калый ойпого. «Ший пуян Ший Пампалче» йомак.
1
Йомакын содерж-ым умылаш, герой-влакын койышыштым ончыкташ, йомакын тун шонымашыжым пален мошташ.
Калык ойпого нерген умылымаш. Йомакын содерж-ым умылаш, герой-влак верч тургыжланымаш, йомакын порылык-лан туныктымыжьгм умылаш.
3
В.Юксерн. «Онар».
1
Йомакын содержанийым палаш, пуртусын ойыртемже, тушто айдемын вержым почын пуаш.
Авторский йомакын калык йомак деч ойыртемже.
4
Пет Першут «Кутко суан» йомакше.
1
Йомак гоч калыкын келшен илымыжым,
тыныс илышым арален кертмыжым ончыкташ.
Авторын шонымашыжым чын умылаш; герой-влакын койышышт, портретышт; келшыше ужашым наизусть тунемаш; роль дене лудаш
5
Тушто-влак.
1
Туштын чоналтмыжым, йылме ойыртемжым пален налаш.
Тушто гоч илыш явленийым эскерен мошташ, туштын сылнылыкшым ужын мошташ.
6
Калыкмут-влак.
1
Калыкмутын пусо йылмыжым, чонал
мыжым раш почын пуаш
Паша, элым йоратыме да аралыме, айдемын илышыж да койышыж нерген калыкмут-влакым палаш
7
Калык пале-влак.
1
Калык пале-влакым кьгчалаш, палаш, пуртусым эскераш тунемаш.
Калык пале-влакым кьгчалаш, палаш, пуртусым эскераш тунемаш.
8
Тошто марий ой-влак нерген умылымаш. «Марий удыр Ирга» легенде.
1
Тоштыен ой-влакым лудаш кумыландаш; «Марий удыр Ирга» легендын содержаийжым палаш.
Тоштыен ой-влакым йомак деч ойырен мошташ.
9
Герасимов Микай «Маскаиге» «Пормо».
1
Басньын содержанийжым палаш, басне гоч
калыкын илышым эскерен ончыкташ.
Басньын моральжым чын умылаш; сылнын наизусть каласкалаш тунемаш.
10-11
М.Шкетан. «Мичун уке ачажат» ойлымаш. Литератур теорий: ойлымаш, повествований, описаний, диалог.
2
Ойлымашын содер-ым палаш; герой-влакын койыш-шоктышыштым ойырен мошташ;
литератур теорийым палаш.
Пуртус суретым умылаш тунемаш; ужашым наизусть тунемаш.
12
Й.л. «Мичун ончыклыкшо могай лиеш?» сочиненийым возымаш.
1
Мичун ончыкылыкшо нерген пален налаш.
Канашен, планым чонен сочиненийым
возымаш.
13
К.Беляев «Изи тумо».
1
Ойлымашын содержанийжым палаш, илалше ден самырык ен-влак кокласе умылымашым ончыкташ.
Ойлымашын тун шонымашым, авторын пуртус темым почын пуымыжым чын
умылаш.
14
И.М.Ломберский. «Пакет дене».
1
Ойлымашым содержаний-жым сай палаш.
Граждан сар жапысе историйын ойыртемжым палаш.
15
Й.л. «Каникулыш толын» сурет почеш сочиненийлан ямдылалтмаш.
1
Сўретын содержаний-жым почын пуаш.
Сурет почеш паша,
канашымаш, планым чонымаш.
16
Й.л.«Каникулыш толын» сурет почеш сочиненийым возымаш.
1
Сўретын содержаний-жым почын пуаш.
Сурет почеш паша,
канашымаш, планым чонымаш.
17
Миклай Казаков. «Миша».
1
Почеламутын содержанийжым палаш,
сюжетше дене ойлымаш деке лишыл улмыжым эскераш.
Мишан койыш-шоктышыжым чын умылаш; тудын деч примерым налаш.
18
К.Беляев. «Ик ялыште».
1
Ойлымашым содержаний-жым палаш.
Кугу Отеч. сар жапысе историйым палаш.
Ойлымашын патриотизм шулышан улмыжьгм, йоча-влакын неле пурымашыштлан чаманен мошташ.
19-20
И.Одар. «Таргылтыш»
2
Ойлымашыште мыска-ран тусшо, содержа-нийжым почын пуымаште пуртус суретын рольжым ончыктен мошташ.
Произведенийын сылнылыкшым ужын мошташ, сылнын лудаш, сылнеш-тарыме йон-влакым муын мошташ.
21
Г.Ефруш. «Шошо»
1
Ойлымашым содержанийжым палаш.
пуртусым йораташ тунемаш.
Пуртусын моторлыкшым ужын мошташ, сылнеш-тарыме йон-влакым муын мошташ.
22
Олык Ипай «Чодыра да пасу, ужар олык»
1
Пуртус да айдеме кокласе кылым ужын
мошташ, почеламутын йылмыжым эскераш.
Почеламутым сьшнын лудаш тунемаш.
23
В.Колумб. «Чодыра йомак».
1
Сылнын лудаш тунемаш, почеламутын
символический сынан улмыжым ончыктен
мошташ.
Сылнын лудаш тунемаш, сылнештарыме йон-влакым муын мошташ.
24-25
К.Васин. «Канде ер воктене»
2
Ойлымашын содержанийжым палаш, самырык тукымын шочмо кундемым шымлымышт.
Шочмо кундемым шымлаш кумыландаш, произведенийын содержанийжым сай палаш.
26
Й.л. «Фашист чонештен толын» сурет почеш сочиненийым возымаш.
1
Сўретын содержанийжым почын пуаш
Сурет почеш паша,
канашымаш, планым чонымаш
27
С.Чавайн. «Поэт лумем кузе лекте».
1
С. Чавайнын илыш да творческий корныжым палаш, почеламутым сылнын лудаш
Поэт нерген палаш, первый почеламутым наизусть тунемаш.
28
А.Иванова «Ава кид»
1
Почеламутым сылнын лудаш, ныжылгылы-
кым, поро кумылым тарваташ.
Ава деке куанымаш да кугешнымаш кумылым тарваташ, ава нерген ойсавыртыш-влакым палаш.
29
В. Изилянова. «Писте».
1
Почеламутым сылнын лудаш, пуртусын мо-
торлыкшым, ойыртемалтше сынжым почын пуаш
Почеламутын содержанийжым умылаш тыршаш; сылнын лудаш тунемаш
30
Г.Сабанцев (Оярын) «Шочмо пыжаш»
1
Почеламутым сылнын лудаш, поэтын илыш
корныжым палаш, шочмо ялым аклаш
тунемаш.
Почеламутын содержанийжым умылаш, сылнын лудаш.
31
Н.Ильяков « Латик кролик» ойлымаш. Содержаний дене паша.
1
Ильяковын илыш корныжым палаш,
ойлымашын проблемыжым, тун шонымашы-
жым почын пуаш.
Произведенийьш содержанийжым да тун шонымашыжым, геройын койыш-шоктышыжым чын умылаш
32
С.Вишневский. «Марий Эл».
1
Вишневскийын илыш корныжым палаш,
шочмо калык, кундем тудын поянлыкше
дене кугешнымаш.
Почеламутын сылнылыкшым,
муро да почеламут коклаште
ойыртемым ужаш мурым тунемаш.
33
«Шочмо верем-мотор кундемем»
Сочиненийым возымаш.
1
Шочмо кундемнан дене кугешнымаш кумылым
вияндымаш.
Канашен, планым чонен сочиненийым
возымаш.
34
Чыла тунеммым ушештарымаш.
1
Тунеммым радамлен, иктешлен мошташ.
Чыла тунеммым ушештараш.
