Сабақтың тақырыбы: Ғибратты ғұмыр иесі
Сабақтың мақсаты: Ұлы ағартушы-ұстаз Ы.Алтынсариннің өнегелі өмірі мен ағартушылық, қоғамдық,ұстаздық қызметін, педагогикалық,жазушылық еңбегін үлгі ете отырып, жан-жақты таныту, білімдерін қосымша дерек көздерімен толықтыру, шығармашылық қабілеттерін дамыту, өзіндік пайымдау жасай білуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, слайд «Ы.Алтынсарин», суреттер,шығармалар жинағы
[pic]
Сабақтың түрі: танымдық сабақ
Сабақтың әдісі: баяндау,сұрақ-жауап
Сабақтың барысы: 1.Ұйымдастыру
Ойшақыру: Бір аллаға сыйынып,
Кел,балалар,оқылық!
Оқығанды көңілге,
Ықыласпен тоқылық.
Өлеңді оқушылар кезектесіп бір шумақтан оқып аяқтайды.- Бүкіл қазақ балаларының ұранына айналған осы өлең жолдарының авторы ұлы ағартушы, дарынды педагог Ы.Алтынсарин екені баршамызға аян.Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы- Ғибратты ғұмыр иесі. Бүкіл өмірі келешек ұрпаққа үлгі боларлық ғибратқа толы Алтынсариннің өміріне қысқаша шолу жасау үшін деректерді сөйлетейік.
1941 жылы Ы.Алтынсарин өмірге келді.
1950-57 жылдары Орынбор қаласындағы орыс-қазақ мектебінде білім алып, үздік аяқтады.
1859жылы атасы Балғожа бидің тілмашы болып қызмет атқарды.
1864 жылы Торғай қаласында мектеп ашты.
1883 -1879 жылдары Торғайда және Ырғызда қыздар мектебін ашты.
1879 жылы «Қазақ хрестоматиясын» жазды.
1889 жылы дүниеден өтті.
Ы.Алтынсаринді біз кім деп танимыз?
Алтынсарин-ағартушы.
1850 жылы Орынборда ашылған орыс-қазақ мектебін ашудағы патша үкіметінің мақсаты қазақ балаларын орысша оқыта отырып, өз саясатын халық арасында насихаттау болатын.1857 жылы мектеп бітірген Ы. Алтынсарин бар білімі мен күш-жігерін қазақ даласында мектеп ашу, бала оқыту ісіне арнады. Тұңғыш мектебі 1864 жылы Торғайда ашылса, одан кейін 1879 жылы өзіміз білім мен тәрбие алып отырған Ырғыз жеріндегі мектептің іргетасы қаланды.1887жылы Ырғызда қыздар училищесін ашты. Педагогтың ел болашағы үшін еткен аса маңызды еңбегінің бірі оның білім берумен ғана шектелмей, қолөнер кәсібіне баулу ісін қолға алуы болды.
[pic]
Балаларды оқыту ісіне жан сала кіріскен ол қазақ балаларына арнап 1879 жылы тұңғыш оқулық-«Қазақ хрестоматиясын» жазды. Хрестоматия «Кел, балалар, оқылық!» және «Өнер,білім бар жұрттар»өлеңдерімен ашылды. Кітапта орыс жазушылары Ушинский мен Паульсоннан аудармалар, қысқа әңгімелер, қазақ жыршыларының өлеңдері және мақал-мәтелдер берілген. Хрестоматияның екінші кітабын да жазып бастаған, онда матеметика, физика, жаратылыстану пәндерін оқыту ісін қолға алғаны мәлім.Өкінішке орай ,ол еңбек табылмаған.
Және бір назар аударатын жағы-жазушы бұл еңбегін орыс алфавитімен жазған.Ондағы мақсаты-қазақ тілінің татар, араб сөздерімен шұбарлануына жол бермеу. Өз ана тілінің тазалығына баса көңіл бөлген ол «Егер біздің қазақтар өз ана тіліне бөгде тіл араластырмастан аңғарып сөйлесе, қазақ тілі жатық әрі анық болар еді» деген еді.
Алтынсарин-жазушы,балалар әдебиетінің атасы
Оқушылардан балаларға арналған қандай әңгімелерін білетіндері сұралады.Әңгімелерін оқи отырып, адам баласына тән қандай асыл қасиеттерді үлгі қылатыны:адамгершілік, адалдық, қайырым, мейірім, сабыр, шыдам, еңбекқорлық, үнемшілдік, ақыл мен парасат, қанағат т.б.
Алтынсарин-ақын.
Ақынның «Кел,балалар,оқылық!», «Өнер білім,бар жұрттар»өлеңдерінен басқа «Өзен», «Әй,жігіттер»,»Залым төреге», « Өсиет өлеңдер», «Жаз»
Оқушылар өздері білетін өлеңдерден жатқа оқиды. «Өнер,білім бар жұрттар», «Өзен» т.б.
Өнер, білім, бар жұрттар,
Тастан сарай салғызды.
Айшылық алыс жерлерден
Көзіңді ашып-жұмғанша,
Жылдам хабар алғызды.
Алтынсарин – этнограф-ғалым. Қазақ халқының салт-дәстүр,әдет-ғұрпына байланысты зерттеу еңбектің авторы.
Алтынсарин-аудармашы.
Ол Ушинскййден,Паульсоннан, Толстойдан сөзбе-сөз емес, қазақ тұрмысына, ұғым-түсінігіне лайықтап еркін аударма жасаған.
Алтынсарин «Мұсылманшылықтың тұтқасы» атты еңбегін ислам дінінің артықшылықтарын таныта отырып, ұрпағының дінді теріс бағытқа пайдаланып кетпей, имандылық тұрғысынан дұрыс түсінуіне ықпал етуді көздейді. Заманынан озып туған талантты тұлға өз ұлтының болашағына бейжай қарамағаны оның әрбір ісінен көрініп тұрғандай.
Өздеріңді Алтынсариннің ұрпағы деп санай отырып, жазушының әңгімелері бойынша шығармашылық жұмыстар жүргіземіз.
Үш топқа бөлінген оқушыларға үш түрлі тапсырма беріледі.
1-топ. «Әке сен бала» әңгімесіндегі баланың монологын жазу
2-топ Кейіпкерге хат «Бай баласы мен жарлы баласы» әңгімесіндегі кейіпкерге хат жазу
3-топ «Өрмекші,құмырсқа және қарлығаш» әңімесін мақалмен түйіндеу.
Сабақты бекіту. Алтынсариннің әңгімелері
Тапсырмалар орындалып болғаннан кейін, сабақты қорытындылау мақсатында тақтаға өлең жолдары беріледі.
-----------------------------------------аты аңыз,
------------------------------------------ атамыз.
----------------------------------------------------,
- ----------------------------------------жанамыз.
Оқушылар өздері шығарған өлеңдерін оқиды.
