«Татарстан Республикасы
Биектау муниципаль районының
Бөреле урта гомуми белем мәктәбе» гомуми белем муниципаль бюджет учреждениесе
__________ Г. В. Равыйлова.
“ ” август 2016 ел.
“Расланды”
Мәктәп директоры:
___________ Н. Г. Медведева.
Педагогик совет утырышы
беркетмәсе №1
“ ” август 2016 ел.
Эш программасы
Фән – татар теле
Параллель/сыйныф/ төркем – 2 нче а сыйныф, рус төркеме.
Ф.И.О. - Таҗмиева Рушания Миннәхмәт кызы, беренче квалификацион категорияле.
Реализацияләү вакыты - 2016 - 2017 нче уку елы.
Бөреле, 2016 нчы ел
Аңлатма язуы.
1.Эш программасы түбәндәге хокукый һәм норматив документларга нигезләнеп төзелде:
Федеральный закон от 29.12.2012 № 273-ФЗ (ред. от 13.07.2015) «Об образовании в Российской Федерации» (с изм. и доп., вступ. в силу с 24.07.2015)
Закон РФ от 25.10.1991 № 1807-1 (ред. от 12.03.2014) «О языках народов Российской Федерации»
Закон Республики Татарстан от 22.07.2013г. № 68-ЗРТ (ред. от 16.03.2015) «Об образовании»
Закон Республики Татарстан от 08.07.1992 № 1560-XII (ред. от 12.06.2014) «О государственных языках Республики Татарстан и других языках в Республике Татарстан»
Приказ Минобразования России от 05.03.2004 № 1089 (ред. от 23.06.2015) «Об утверждении федерального компонента государственных образовательных стандартов начального общего, основного общего и среднего (полного) общего образования»
Приказ Минобразования РФ от 09.03.2004 № 1312 (ред. от 01.02.2012) «Об утверждении федерального базисного учебного плана и примерных учебных планов для образовательных учреждений Российской Федерации, реализующих программы общего образования»
Приказ Минобрнауки России от 06.10.2009 № 373 (ред. от 18.05.2015) "Об утверждении и введении в действие федерального государственного образовательного стандарта начального общего образования" (Зарегистрировано в Минюсте России 22.12.2009 № 15785)
Приказ Минобрнауки РФ от 26.11.2010 № 1241 «"О внесении изменений в федеральный государственный образовательный стандарт начального общего образования, утвержденный Приказом Министерства образования и науки Российской Федерации от 6 октября 2009 г. № 373» (Зарегистрировано в Минюсте РФ 04.02.2011 № 19707)
Приказ Минобрнауки РФ от 31.01.2012 № 69 «О внесении изменений в федеральный компонент государственных образовательных стандартов начального общего, основного общего и среднего (полного) общего образования, утвержденный Приказом Министерства образования Российской Федерации от 5 марта 2004 г. N 1089»
Приказ Минобрнауки РФ от 01.02.2012 № 74 "О внесении изменений в федеральный базисный учебный план и примерные учебные планы для образовательных учреждений Российской Федерации, реализующих программы общего образования, утвержденные приказом Министерства образования Российской Федерации от 9 марта 2004 г. N 1312"
Приказ Минобрнауки России от 31.03.2014 № 253 (ред. от 08.06.2015) «Об утверждении федерального перечня учебников, рекомендуемых к использованию при реализации имеющих государственную аккредитацию образовательных программ начального общего, основного общего, среднего общего образования"
Приказ Минобрнауки России от 08.06.2015 № 576 «О внесении изменений в федеральный перечень учебников, рекомендуемых к использованию при реализации имеющих государственную аккредитацию образовательных программ начального общего, основного общего, среднего общего образования, утвержденный приказом Министерства образования и науки Российской Федерации от 31 марта 2014 г. № 253»,
Постановление Главного государственного санитарного врача РФ от 29.12.2010 №189 (ред. от 25.12.2013) «Об утверждении СанПиН 2.4.2.2821-10 «Санитарно-эпидемиологические требования к условиям и организации обучения в общеобразовательных учреждениях» (вместе с "СанПиН 2.4.2.2821-10. Санитарно-эпидемиологические требования к условиям и организации обучения в общеобразовательных организациях. Санитарно-эпидемиологические правила и нормативы") (Зарегистрировано в Минюсте России 03.03.2011 № 19993)
Приказ Министерства образования и науки Республики Татарстан от 9 июля 2012 г. № 4154/12 "Об утверждении базисного и примерных учебных планов для образовательных учреждений Республики Татарстан, реализующих программы начального общего и основного общего образования"
Письмо Министерства образования и науки Республики Татарстан от 23 июня 2012 г. № 7699/12 «Об учебных планах для I-IX классов школ Республики Татарстан, реализующих основные образовательные программы начального общего образования и основного общего образования в соответствии с ФГОС общего образования»
Положение о разработке и утверждении рабочих программ по учебным предметам, элективным и факультативным курсам, программам по организации внеурочной деятельности(основное общее и среднее общее образование).
Учебный план МБОУ «Бирюлинская средняя общеобразовательная школа Высокогорского муниципального района Республики Татарстан» на 2016-2017 учебный год.
2. Укыту методик комплекты.
Программа: Р.З.Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева” Урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәбендә рус телле балаларга татар телен
коммуникатив технология нигезендә укыту программасы”, Казан, 2014 ел
Дәреслек: Р. З. Хәйдәрова, Н.Г. Галиева, Г.М. Әхмәтҗанова “Күңелле татар теле”. Рус телендә белем бирүче дүртьеллык башлангыч мәктәпнең 2 нче сыйныфы өчен татар теле Һәм әдәби уку дәреслеге. Казан,”Татармультфильм”нәшрияты,2013.
Р.З.Хәйдәрова,Л.Ә.Гыйниятуллина “Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укыту”, 2нче сыйныф, укытучылар өчен методик кулланма. Казан:”Татармультфильм”,2013.
Н.Г.Галиева, Л.Ә.Гыйниятуллина”Татар теленнән эш дәфтәре” Гомуми белем бирүмәктәбенең рус телендә сөйләшүче 2 нче сыйныф укучылары өчен.-Казан”Татармультфильм”нәшрияты, 2013 ел
Мультимедиа.
3.Укыту предметына гомуми аңлатма:максаты, бурычы, укыту нәтиҗәләренә таләпләр.
Федераль Дәүләт стандартларында белем бирү системасының төп үсеш юнәлеше – системалы-эшчәнлекле (системно-деятельностный подход) юнәлеш, ә системаны барлыкка китерә торган төп компонент –нәтиҗә: шәхси, метапредмет, предмет нәтиҗәләре дип билгеләнелә. Стандартларда күрсәтелгән бу концептуаль методологик нигез барлык фәннәрне укыту системасына да, шул исәптән рус телле балаларга татар теле укыту системасына да карый. Ягъни, рус телле балаларга татар теле укыту системасының барлык компонентлары да: программалар, укыту-методик комплектлары, укыту процессы, белем дәрәҗәсенә контроль, идарә итү, белем күтәрү һ.б. –бар да бер максатка-нәтиҗәгә хезмәт итә. Билгеле булганча, укытуның максаты җәмгыять тарафыннан куелган социаль заказ белән билгеләнә. Татарстан Республикасының белем бирү системасына куйган төп бурычы-иҗади фикерләүче, инициативалы, иҗтимагый тормышка актив катнашучы, белемле һәм ике дәүләт һәм чит телләрдә дә иркен сөйләшеп аралашучы билингваль (полилингваль) шәхес тәрбияләү. Рус телле балаларга татар теле укыту максаты берничә аспекттан тора: танып белү, үстерү, тәрбия, белем бирү.
Танып белү максатының эчтәлеге
Татарстан Республикасында яшәүче һәр милләт кешесенә, үз халкыннан тыш, шушы төбәктә төп халык булып саналган татар халкы мәдәниятен, гореф-гадәтләрен, тарихи үткәнен, бүгенгесен, киләчәген белү зарур. Татар халкы белән кулга-кул тотынып яшәргә әзерләнүче һәр кеше бу халыкның бәйрәмнәрен, традицияләрен аңларга, хөрмәт итәргә, әдәбият-сәнгать вәкилләренең иҗади казанышлары белән үзенең рухи үсешен бета алу мөмкинлегеннән файдаланырга тиеш.
Татарстанда яшәүче милләтләр, Татарстанның дәүләт символлары, Татарстанның территориясе, географик урыны, башкалабыз Казанның тарихи үткәне, бүгенге йөзе, татар сәнгатенеңтөрле тармаклары буенча күренекле шәхесләр турында укучыларның татарча сөйли алулары төп максат итеп куела.
Үстерү максатының эчтәлеге
Шәхеснең белемле булуы, тәрбиялелек һәм аның фикерләү сәләте үсеше дәрәҗәсеннән дә тора. Укыту процессында үстерү,тәрбия максатларын даими күзаллап эшләү – укытуның практик ягы уңышлылыгының алшарты. Балаларның психик үсешен түбәндәге юнәлешләрдә үстерүгә аеруча игътибар бирү таләп ителә:
- фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу, индуктив, дедуктив фикерләү,
- хәтерне үстерү(ихтыярый, ихтыярсыз), игътибарлылыкны үстерү,
- аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре),
- ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне үстерү.
Тәрбияви максатның эчтәлеге
Укучыларның тиешле дәрәҗәдәге тәрбиялелегеннән башта укыту процессын оештыру мөмкин түгел. Тәрбия процессы, беренче чиратта, укытуның эчтәлеге һәм методлары белән бәйле. Татар телен дәүләт теле буларак өйрәнү телне аралашу чарасы, шулай ук укучыларны рухи һәм әхлакый яктан тәрбияләү, аларның аралашу культурасын формалаштыру ысулы буларак үзләштерүдән гыйбадәт. Татар телен аралашу чарасы буларак үзләштерү нәтиҗәсендә укучылар көндәлек тормышта, полиэтник җәмгыятьтә үзрара аңлашу һәм хезмәттәшлек итү күнекмәләренә ия булаларак.
Белем бирү максатының эчтәлеге
Укучыларның татар теле буенча лексик, грамматик күнекмәләре филологик белемнәр суммасы дәрәҗәсендә генә калмыйча, ә сөйләм эшчәнлегенең барлык төрләрендә дә аралашудә кулланырлык дәрәҗәгә җитүе зарур. Ягъни, укучылар, нинди дә булса сүзне , я грамматик категорияне тану, аеру, аңлау, тәрҗемә итү дәрәҗәсендә генә түгел, аларны аралашу максатыннан мөстәкыйль кулланырлык дәрәҗәдә өйрәнергә тиешләр. Укучының белеме дигәндә, без аның аерым сүзләрне яки грамматик категорияне тану, аера белүен генә күзалламыйбыз, ә аларны кулланып сөйләшә алуын күзаллыйбыз. Шул вакытта гына татар телен дәүләт теле буларак өйрәнү бурычы үтәлә.
Бурычлары:
- укучыларның 1-4 нче сыйныфларда үзләштергән белемнәрен һәм сөйләм күнекмәләрен камилләштерү,
- татар этикеты тәгъбирләрен кертеп, бирелгән ситуация буенча диалогик сөйләм оештырырга өйрәтү,
- программада күрсәтелгән лексик темалар буенча телдән яки язмача монологик сөйләм булдыруга ирешү,
- татар сөйләмен тыңлап аңларга күнектерү, текстларны аңлап уку күнекмәләрен үстерү,
- татар телендәге сөйләмне фонетик, лексик, грамматик яктан дөрес төзергә күнектерү,
- татар халкының фән, мәгариф, сәнгать, мәдәният өлкәсендәге казанышлары,күренекле шәхесләре белән таныштыруны дәвам итү,
- халыкларның үзара аңлашып, тату яшәвенә омтылыш тәрбияләү,
- укучыларның татар телен өйрәнүгә ихтыяҗын арттыру,
-рус телле укучыларда аралашу осталыгы формалаштыру,
- татар теленең фонетик, лексик, грамматик берәмлекләрен гамәли үзләштерүгә ирешү,
-укучыларның акыл эшчәнлеген активлаштыру, логик фикерләү сәләтен камилләштерү,
- балаларның рухи дөньясын баету, аларда шәхесара һәм мәдәниятара аралашу күнекмәләре булдыру, төрле милләт вәкилләре арасында дуслык һәм хөрмәт хисләре тәрбияләү,
- сөйләм осталыгы һәм күнекмәләре булдыру,
- сөйләмдә актив кулланыла торган сүзләрне орфографик яктан дөрес язу күнекмәләрнен үстерү,
- татар теленең фонетик , лексик, грамматик нигезләрен гамәли үзләштереп, сөйләм булдыруга күнектерү,
- татар теленә укучыларны җәлеп итү, укучыларның мәгълүматлылыгын киңәйтү.
Белем дәрәҗәсенә таләпләр:
-сорауны формалаштыра белү һәм тулы җавап бирә белү,
-дәреслектә бирелгән тематик кысаларда татарчадан-русчага, русчадан-татарчага тәрҗемә итә белү,
-күчереп язу,
- фикер йөртү элеменлары кертеп, әзер план буенча бирелгән диалог, монолог язу,
- изложение язу,
- эчтәлекне аңлап, тиешле тизлектә , дөрес уку.
Күнекмәләргә таләпләр:
Гомуми белем мәктәбендә татар теле дәресләре укучыларның сөйләм телен үстерүгә юнәлтелә, бу исә аларның тыңлап аңлау, сөйләү һәм сөйләшү , уку, язу һәм язма сөйләм күнекмәләрен формалаштыруны үз эченә ала.
Тыңлап аңлау – аерым авазларны, иҗек калыпларын, сүзләр, сүзтезмәләр, җөмләләрне, бәйләнешле текстларны ишетеп, мәгънәләрен һәм эчтәлекләрен аңларга өйрәтү,
Диалогик сөйләмгә өйрәткәндә, укучыларның көндәлек тормышын чагылдыра торган табигый темаларгасөйләшүләрен формалаштыру,
Монологик сөйләмгә өйрәткәндә аерым кешеләрне, әйберләрне табигать күренешләрен, хайваннарны тасвирлауга, сыйныф, мәктәп, авыл, шәһәр тормышы һ.б. турында хәбәр итүгә, укытылган (тыңланган) текстның эчтәлеген план буенча сөйләп бирү күнекмәләрен формалаштыру,
Укуга өйрәткәндә, татар хәрефләрен танып, алар белдергән авазларны дөрес әйтү, дәреслектәге текстларны сәнгатьле итеп, йөгерек һәм аңлап уку күнекмәләре булдыру,
Яңа сүзләрне сүзлектән табу,
Язуга сүзләрне сүзлектән табу
Язуга өйрәткәндә, сүзләрне иҗекләргә бүлеп, юлдан юлга дөрес күчерү кагыйдәләрен үзләштерү, сөйләмдә актив кулланыла торган сүзләрне орфографик дөрес язу күнекмәләрен үстерү,
Язма сөйләмгә өйрәткәндә, терәк сүзләр, сүзтезмәләр һәм үрнәк җөмләләргә нигезләнеп, өйрәнелә торган лексик тема яки бирелгән ситуация буенча җөмләләр яза белү,
Укучыларда фонетик күнекмәләр булдыру өчен, түбәндәгеләргә игътибар итү мөһим: татар теленә генә хас булган авазларның әйтелешен үзләштерү, татар һәм рус телләрендә уртак булган, ләкин әйтелешләре белән аерылган авазларны чагыштырып өйрәнү, авазларны сүзләрдә, сүзтезмәләрдә, җөмләләрдә, бәйләнешле сөйләмдә дөрес әйтүгә ирешү. Бу төр күнекмәләр булдыру өстендә эзлекле эшләү генә укучыларның сөйләмендәге фонетик хаталарны бетерергә мөмкинлек бирә.
Укучыларның лексик күнекмәләрен үстерү өчен, сүзләрнең әйтелешен, язылышын, мәгънәсен, ясалышын, башка сүзләр белән бәйләнешен, сөйләмдә кулланышын үзләшерү шарт. Моның белән беррәттән, татар һәм рус сүзләрнең мәгънә ягыннан аермаларын күрсәтеп бару да, рус телендә эквивалентлары булмаган сүзләрне аңлатып бирү дә сорала.
Укучыларның грамматик күнекмәләрен үстерү – төрле сүз төркемнәренең морфологик формалары, ясалышлары белән таныштыру, сүзләрнең җөмләдә үзара бәйләнеш чараларын үзләштерү һәм кагыйдәләрен белү дигән сүз. Татар телен икенче тел буларак укытканда, лексик-грамматик материалны синтаксик нигезендә үзләштерү принцибына таянып эш итү кирәк, чөнки сүзләр башка сүзләр белән бәйләнештә булганда гына, җөмлә, гомумән, сөйләм барлыкка килә.
4.Укыту предметының мәктәп уку планында тоткан урыны.
Башлангыч белем бирү баскычында татар теле һәм әдәби укуга 405 сәгать билгеләнә. Шулай ук, базис укыту планында һәр сыйныфта сәгатьләр саны бүленеше түбәндәгечә күрсәтелә.
1 сыйныф – 2 сәгать – 99 сәгать
2 сыйныф – 3 сәгать – 102 сәгать
3 сыйныф – 3 сәгать – 102 сәгать
сыйныф – 3 сәгать -102 сәгать
Программа эчтәлеге укучыларның сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча базис дәрәҗәсендә(базовый план) белемнәргә ия булуларына юнәлтелгән. Уңышка ирешү өчен тел дәресләрен уку дәресләре белән тыгыз алып бару отышлы. Татар теле дәресләрендә өйрәнелгән лексик берәмлекләр, аларның грамматик формалары, җөмлә калыплары уку дәресләрендә бәйләнешле сөйләмдә кулланыла. Грамматик категорияләрне аңлатканда, татар теленә хас скүренешләрне рус теле белән янәшә куеп (сопостовительная грамматика) аңлату нәтиҗәле. Укучыларның белемнәрнә таяну, беренчедән, ике телгә хас булган охшаш һәм аермалы якларны ассызыклау булса, икенчедән, алган белемнәрне ныгыту булып тора, өченчедән, яңа материалны аңлату өчен вакыт күбрәк кала. Укучыларның гомуми грамоталылыгын тикшерү һәм үстерү өчен төрле характердагы диктантлар, шулай ук сүзлек байлыгын арттыру, бәйләнешле сөйләм үстерү, логик фикерләү дәрәҗәсен камилләштерү максатыннан хикәя яздырыла. Эш программасы тел белеме тармаклары арасында системалылык һәм эзлеклелек, фәннилек, аңлаешлылык принципларын искә тотып төзелде.
5.Укытуның көтелгән нәтиҗәләре
Татар теленә өйрәтүнең программада күрсәтелгән күләмдә гомуми нәтиҗәләре түбәндәгеләрдән гыйбарәт:
укучыларның коммуникатив компетенциясен (аралашу осталыгын)үстерү, ягъни татар телендә сөйләшүчеләр белән телдән яки язмача аралашу күнекмәләре булдыру,
коммуникатив бурычлар куя һәм хәл итә белү, адекват рәвештә аралашуның вербаль һәм верваль булмаган чараларыннан, сөйләм этикеты үрнәкләреннән файдалана алу, киң күңелле әңгәмәдәш булу,
“Татар теле” предметына карата уңай мотивация һәм тотрыклы кызыксыну булдыру һәм шулар нигезендә, белем алуның алдагы баскычларында татар телен уңышлы үзләштерергә шартлар тудыру.
Укытуның шәхескә кагылышлы нәтиҗәләр:
Гомуми белем бирү мәктәбен төгәлләгәндә, укучының үзенә һәм үзенең әйләнә-тирәсендәге кешеләргә, тормыштагы яшәеш проблемаларына карата түбәндәге шәхси кыйммәтләре формалашкан булуы күзаллана.
шәхесара һәм мәдәниара аралашуда татар телен куллануга уңай караш булдыру;
татар теленә карата ихтирамлы караш булдыру һәм аны яхшы өйрәнү теләге формалаштыру;
ярдәмчеллек, башка кешеләргә карата кайгыртучанлык хисләрен тәрбияләү.
Укытуның метапредмет нәтиҗәләре:
Урта белем бирү баскычында татар теле укыту, танып белү чарасы буларак, укучыларның фикер йөртү, интеллектуаль һәм иҗади сәләтләрен үстерүгә, шулай ук, реаль тормышта туган проблемаларны хәл итү өчен кирәк булган универсаль уку гамәлләрен (танып белү, регулятив, коммуникатив) формалаштыруга хезмәт итә.
Укучыларда мәгълүммати җәмгыятьтә яшәү һәм эшләү өчен кирәкле күнекмәләр үстерә. Укучылар текст, күрмә-график рәсемнәр, хәрәкәтле яисә хәрәкәтсез сүрәтләр, ягъни төрле коммуникацион технологияләр аша тапшырыла торган мәгълүмати объектлар белән эшләү тәҗрибәсе ала, презентацион материаллар әзерләп, зур булмаган аудитория алдында чыгыш ясарга өйрәнә, укучыларда, компьютер яисә ИКТ нең башка чаралары белән эш иткәндә, сәламәтлеккә зыян китерми торган эш алымнарын куллана күнекмәләре формалаша.
уку хезмәтенә бәя бирә белү;
эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра белү;
укытучының күрсәтмәләрен аңлап үти белүе;
дәрескә кирәкле кук-язу әсбапларын әзерли белү, алар белән дөрес эш итә белү;
дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү;
әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аралашу күнекмәләрен формалаштыру;
парларда һәм күмәк эшли белү;
рәсем буенча җөмләләр, сораулар төзи белү; укыганның эчтәлеген аңлап, биремнәрне мөстәкыйль үтәү.
Предмет нәтиҗәләре:
укучыларның коммуникатив компетенциясен (аралашу осталыгын) үстерү, ягъни татар телендә сөйләшүләр белән телдән яки язмача аралашу күнекмәләре булдыру,
коммуникатив бурычлар куя һәм хәл итә белү, адекват рәвештә аралашуның верваль һәм верваль булмаган чараларыннан, сцйлщм этикеты үрнәкләреннән файдалана алу, итагатьле һәм киң күңелле әңгәмәдәш булу,
Танып белү нәтиҗәләре.
-фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр логик фикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу,индкутив, дедуктив
фикерли белү,
иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы билгеләү, аларны чишү өчен алгоритм булдыру,
объектларны чагылдыру, классификацияләү өчен уртак билгелеләрне билгеләү,
төп мәгълүматны аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү,
тиешле мәгълүматны табу өчен, энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану.
Регулятив нәтиҗәләр.
- уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү,
- эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба белү,
- уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү,
- билгеләгән критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү,
- укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү,
- ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру,
- дәрескә кирәкле уку- язу әсбапларын әзерли һәм алар белән дөрес эш итә белү,
- дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү.
Коммуникатив нәтиҗәләр:
әңгәмә дәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү,
әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү,
аралаша белү сәләтен үстерү(аралашучанлык, хислелек,эмпатия хисләре),
парларда һәм күмәк эшләрдә эшли белү,
мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару,
әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү.
Предмет нәтиҗәләре:
укучыларның коммуникатив компетенциясен (аралашу осталыгын) үстерү, ягъни татар телендә сөйләшүчеләр белән телдән яки язмача аралашу күнекмәләре булдыру,
коммуникатив бурычлар куя һәм хәл итә белү, адекват рәвештә аралашуның верваль һәм верваль булмаган чараларыннан, сөйләм этикеты үрнәкләреннән файдалана алу, итагатьле һәм киң күңелле әңгәмәдәш булу,
“Татар теле һәм әдәбияты” предметына карата уңай мотивация һәм тотрыклы кызыксыну булдыру һәм шулар нигезендә белем алуның алдагы баскычларында татар телен уңайлы үзләштерергә шартлар тудыру.
Тыңлап аңлау
Укытучының дәрес, уен ситуацияләре белән бәйле сорауларын, күрсәтмәләрен аңлау;
тыңлаганда җөмлә, сүз чикләрен билгеләү, интонацияне аеру;
сүзләрне, сүзтезмәләрне, җөмләләрне, грамматик формаларны бер-берсеннән ишетеп аера белү;
сүзләрне, җөмләләрне тыңлап тәрҗемә итә белү;
ишеткән сөйләмнең, җөмләнең эчтәлегенә төшенү.
Диалогик сөйләм
2 нче сыйныфта дәрес вакытының 60-70% ын сөйләшүгә өйрәнү ала. Сөйләм эшчәнлегенең бу төре буенча укучылар түбәндәге күнекмәләргә ия булырга тиешләр:
- сайланган эчтәлек аша әңгәмәдәшең белән контакт урнаштыра, сорау куя, җавап бирә, кире кага, раслый белү;
- дәреслектә бирелгән үрнәк диалогарны сәнг. итеп уку, сөйләү һәм охшаш диалоглар төзү, билгеле бер тема буенча кечкенә диалоглар төзи белү, программада күрсәтелгән коммуникатив максатар буенча әңгәмәдә катнаша алу.
Монологик сөйләм
Сөйләм эшчәнлегенең бу төре буенча укучылар түбәндәге күнекмәләргә ия булырга тиешләр:
җанлы һәм җансыз предметларны, рәсем, картина эчтәлеген сурәтләп сөйли белү;
программада күрсәтелгән темалар буенча кечкенә информация бирә белү.
Ишетеп аңлау (аудирование)
Аралашу өчен төп шартларның берсе - әңгәмәдәшләрнең бер-берсенең сөйләмен аңлавы. 2 сыйныфта ишетеп аңларга өйрәтүнең төп бурычлары түбәндәгеләр:
нормаль темп белән әйтелгәннең мәгънәсен аңларга, аңлаган турында фикер йөртергә, аралашуда куллана белергә өйрәтү;
сүзләрне, сүзтезмәләрне, җөмләләрне, грамматик формаларны бер-берсеннән ишетү аша аерырга өйрәтү;
ишетү хәтеренең күләмен арттыру.
Уку
Сөйләм эшчәнлегенең бу төре буенча укучылар түбәндәге күнекмәләргә ия булырга тиешләр:
хәреф-аваз системасын аера, татар теленә хас булган авазларны дөрес әйтеп уку белү;
дәреслектә уку өчен бирелгән җөмләләрне, текстларны дөрес интонация белән укый белү;
укыган материалның эчтәлегеннән кирәкле мәгълүматны аерып ала белү;
кечкенә күләмле шигырьләрне яттан сөйләү;
укыганда сүзлекләр куллана белү.
Язу
Сөйләм эшчәнлегенең бу төре буенча укучылар түбәндәге күнекмәләргә ия булырга тиешләр:
татар алфавитындагы хәрефләрне дөрес, матур яза белү;
дөрес күчереп язу күнекмәләрен булдыру;
бәйрәмнәр белән котлау язу.
Үзләштерелергә тиешле грамматик материал.
1нче сыйныфны тәмамлаган рус телендә сөйләшүче балалар үзләштерергә тиешле белем, күнекмәләр.
Исемнәрнең берлек һәм күплек саны.
Исемнәргә кем? нәрсә? сорауларын куя белү.
Исемнәрнең 1, 2 затта берлектә тартым белән төрләнеше белән таныштыру.
Исемнәрнең юнәлеш, чыгыш, урын-вакыт килешләре белән таныштыру.
Микъдар һәм тәртип саннары белән таныштыру (1-10 саннары).
Зат алмашлыкларын берлектә баш, иялек, юнәлеш килешләрендә сөйләмдә куллану белән таныштыру.
Бу күрсәтү алмашлыгын сөйләмдә куллану.
Кая? Кайда? Кайдан? сорауларына җавап бирә белү.
Ничә? Ничек?Нинди? сорауларына җавап бирә белү.
Хәзерге заман хикәя фигыльнең 1,2,3 зат формаларын берлектә сөйләмдә куллану.
Боерык фигыльнең II затта берлек сан формасы белән таныштыру.
-мы/-ме, түгел, әле кисәкчәләрен сөйләмдә куллану.
Белән бәйлеген исем белән сөйләмдә куллану.
Һәм теркәгечен сөйләмдә куллану.
Сыйфат+исем төзелмәсен сөйләмдә куллану.
Сан+исем төзелмәсен сөйләмдә куллану.
Сузык һәм тартык авазлар, аларның аермасы. Калын һәм нечкә сузыклар. Яңгырау һәм саңгырау тартыкларны аерырга өйрәнү.
- Татар һәм рус телләрендәге сузык һәм тартык авазларны чагыштырып, дөрес әйтә белү, транскрипция билгеләре белән таныштыру.
- Сүзләрне иҗекләргә бүлү, иҗекләп икенче юлга күчерү. Иҗек калыпларына нигезләнгән уку кагыйдәләрен гамәли үзләштерү.
- Озын һәм кыска сузыкларны сүзләрдә дөрес итеп әйтә белү.
- Татар хәрефләренең кабул ителгән формаларын дөрес язу.
- Сүз басымы. Сүзләрдә басымны дөрес кую.
- Хикәя һәм сорау җөмләләрне интонацион яктан дөрес әйтергә гадәтләндерү. Җөмлә ахырында дөрес тыныш билгеләрен куеп язарга күнектерү.
- Ялгызлык исемнәрен баш хәрефтән башлап язарга өйрәнү.
- Матур һәм дөрес язу күнекмәләре булдыру.
- Боеру максаты белән әйтелгән җөмләләрне аңларга өйрәнү.
нче сыйныфны тәмамлаган рус телендә сөйләшүче балалар үзләштерергә тиешле белем, күнекмәләр.
Исемнең төшем килеше белән таныштыру.
Исемнәрнең юнәлеш, чыгыш, урын-вакыт килешләрен сөйләмдә куллануны камилләштерү.
Исемнәрнең берлек санда 1,2 затта тартым белән төрләнешен сөйләмдә куллануны камилләштерү.
Исемнәрнең берлек санда 3 затта тартым белән төрләнеше белән таныштыру (аның китабы, сумкасы).
Сыйфатның гади дәрәҗәсен сөйләмдә куллану.
11дән 20 кадәр саннарны сөйләмдә куллану.
Мин, син зат алмашлыкларын юнәлеш килешендә сөйләмдә куллану.
Зат алмашлыкларын күплектә сөйләмдә куллану.
Кайчан? сорау алмашлыгы белән таныштыру.
Кем? Нәрсә? кайда? кая? кайдан? нинди? ничек? ничә? ничәнче? сорауларына җавап бирә, аларны кулланып, сорау бирә белүне камилләштерү.
Хәзерге заман хикәя фигыльнең 1,2,3нче зат юклык формасы белән таныштыру.
Билгеле үткән заман хикәя фигыльнең барлыкта һәм юклыкта берлек сан 1,2,3нче зат формасы белән таныштыру.
Боерык фигыльнең барлык һәм юклык формалары белән таныштыру.
Кирәк, кирәк түгел, ярый, ярамый хәбәрлек сүзләрен сөйләмдә куллану.
Чөнки теркәгечен сөйләмдә куллану.
- Сузык авазлар. Калын һәм нечкә сузыклар, аларны дөрес әйтү һәм язу күнекмәләрен камилләштерү. Сингармонизм законы.
- Татар теленең үзенчәлекле сузыклары һәм аларны белдерә торган хәрефләрнең дөрес язылышы. Сүзләрне транскрипция
билгеләре белән яза белү.
- Тартык авазлар. Яңгырау һәм саңгырау авазлар. Алар кергән сүзләрне дөрес әйтә һәм язу күнекмәләрен камилләштерү.
- Татар алфавитын яттан белү.
- Сүзләрне иҗекләргә бүлү. Укылган иҗекләр санын билгели белү.
- Аралашу өчен бирелгән темаларга караган сүзләрнең дөрес әйтелешенә ирешү.
- Җөмлә ахырында тыныш билгеләрен интонациягә бәйле рәвештә кую
нче сыйныфны тәмамлаган рус телендә сөйләшүче балалар үзләштерергә тиешле белем, күнекмәләр.
Исем – сүз төркеме белән таныштыру.
Исемнең иялек килеше белән таныштыру.
Чы/-че - исем ясагыч кушымчалары белән таныштыру.
Сыйфат – сүз төркеме белән таныштыру.
Чагыштыру дәрәҗәсендәге сыйфатлар белән танышу.
Синоним һәм антоним сыйфатларны сөйләмдә куллану.
21дән 100 кадәр саннарны сөйләмдә куллану.
Аннан соң рәвеше һәм һәр, һәркем, барлык, алмашлыклары белән таныштыру.
Фигыль – сүз төркеме, аның хәзерге һәм үткән заман формалары белән таныштыру.
Билгеле үткән заман хикәя фигыльнең барлыкта күплектә 1,2,3 зат формалары белән таныштыру.
–гына/-генә, -кына/-кенә кисәкчәләре белән таныштыру.
Янында, алдында, артында, турында бәйлек сүзләрен сөйләмдә куллану.
Ләкин, чөнки, шуңа күрә теркәгечле җөмләләрне сөйләмдә куллану.
Казан шәһәре, киемнәр кибете – төзелмәләре белән таныштыру.
Сәгать ничә? Сәгать ничәдә? сорауларын һәм аңа җавапларны сөйләмдә куллана белү.
Өйрәнелгән лексик берәмлекләрне орфоэпия нормаларына туры китереп әйтүне ныгыту.
Алынма сүзләрнең дөрес әйтелешен саклап, сөйләмдә кулланырга күнектерү.
Укучыларның язу һәм язма сөйләм күнекмәләрен камилләштерү эшен дәвам итү.
Ике бертөрле тартык янәшә килгән сүзләрне дөрес әйтү һәм язу күнекмәләрен булдыру(китте, кайтты).
Янәшә килгән ике бертөрле тартык булган сүзләрне икеләтеп әйтергә өйрәтү.
я, ю, е хәрефләре, алар белдергән авазларның әйтелешен һәм язылышын истә калдыруны булдыру.
О, ө хәрефләренең беренче иҗектә генә язылуы.
нче сыйныфны тәмамлаган рус телендә сөйләшүче балалар үзләштерергә тиешле белем, күнекмәләр.
Исемнәрнең килеш белән төрләнешен сөйләмдә куллануны камилләштерү.
Тартымлы исемнәрнең күплек санда төрләнеше белән таныштыру.
Кушма, парлы исемнәрнең мәгънәләрен аңлап, сөйләмдә куллану.
Чагыштыру, артыклык дәрәҗәсендәге сыйфатларның мәгънәләрен аңлап, сөйләмдә куллану.
Вакыт рәвешләре (бүген, иртәгә, кичә, иртән) белән таныштыру.
Монда, анда рәвешләрен сөйләмдә куллану.
Тамыр, кушма, тезмә саннар белән таныштыру.
Мин, син зат алмашлыкларының иялек, юнәлеш, урын-вакыт килешләрендә сөйләмдә кулланышы.
Кемдер, нәрсәдер алмашлыклары белән таныштыру.
Билгесез үткән заман хикәя фигыльне барлыкта 3 затта сөйләмдә куллану.
Ашыйсы килә, эчәсе килә формалары белән таныштыру.
Кебек бәйлеген сөйләмдә куллану.
Кадәр, соң – бәйлекләре белән таныштыру.
Ян бәйлек сүзен юнәлеш, чыгыш, урын-вакыт килешендә куллану.
Уйнарга яратам, уйный башлады – төзелмәләре белән таныштыру.
Сүз басымы. Аны дөрес куя белүгә ирешү, рус сүзләре белән чагыштырып күрсәтү. Басымлы иҗекләрне һәм сүзләрне дөрес уку һәм матур язу күнекмәләре булдыру.
- Басымның үзенчәлекле очракларын белү.
- Сингармонизм законының асылын гамәли үзләштерү.
- Җөмлә ахырында нокта, сорау яки өндәү билгеләрен язу күнекмәләрен гомумиләштерү.
7.Тематик план
1 нче сыйныф
Урман дусларыбыз 6
Кыргый хайваннарның исемнәрен атый, санын әйтә белү. Кыргый хайваннарның кайда яшәгәнен әйтә, аларны сурәтли белү.
3
Спорт бәйрәме
10
Иптәшеңә командалар бирә белү. Спорт бәйрәмендә нишләгәнеңне әйтә белү. Дустыңны уйнарга чакыра, кем белән уйнаганыңны әйтә белү.
4
Мәктәптә
7
Уку-язу әсбапларының исемнәрен әйтә, үзеңә сорап ала, иптәшеңә тәкъдим итә, кирәклеген, санын әйтә белү. Мәктәптәге уку хезмәтен атый, үзеңнең, иптәшеңнең ничек укуын әйтә белү. Предметларның урынын әйтә белү (китап өстәлдә)
5
Йорт хайваннары һәм кошлары
12
Йорт хайваннарының һәм кошларының исемнәрен әйтә, саный, яшәү урынын әйтә белү
6
Бакчада
10
Яшелчә һәм җиләк-җимеш исемнәрен, санын, аларның төсен, тәмен әйтә, аларны сорап ала белү. Бакчада нәрсә үскәнен, нинди эшләр эшләгәнеңне әйтә белү.
Нәрсә яратканыңны, яратмаганыңны әйтә, сорый белү. Хезмәтенә карап, геройга бәя бирә белү.
7
Кыш җитте
15
Кыш билгеләрен әйтә, сорый, һава торышын тасвирлый белү. Яңа ел бәйрәме турында сөйли белү. Бәйрәмгә барганыңны, бәйрәмнең кайда булганын әйтә белү. Кышкы уен төрләрен әйтә, уенга чакыра белү. Чана, чаңгы, тимераякларның барлыгын, юклыгын, нәрсә белән шуганыңны әйтә белү.
8
Сәламәт бул
9
Тән әгъзаларының исемнәрен атый, кайсы җирең авыртканын сорый, әйтә белү. Сәламәт булу өчен, киңәшләр бирә белү. Авыру кешенең хәлен сорау, аңа дару, чәй тәкъдим итә белү. Шәхси гигиена предметларының исемнәрен, аларның барлыгын, юклыгын, кирәклеген әйтә, аларны сорап ала белү.
9
Безнең гаилә
11
Гаилә әгъзаларының исемнәрен атый, үз гаиләң турында сөйли белү, иптәшеңнең гаиләсе турында сорый белү. Язгы көнне сурәтләп сөйли белү. Яз фасылының ошаганын, ошамаганын әйтә белү. Бәйрәм белән котлый, кемгә бүләк бирүне әйтә белү.
10
Татар халык ашлары
10
Татар халык ашларының исемнәрен, ризыкларның тәмле булуын, нинди ризыклар яратканыңны, нинди ризык кирәк икәнен, нәрсә белән чәй эчкәнеңне әйтә белү. Кунакларны каршы ала, аларны табынга чакыра белү. Туган көн турында сөйли, туган көн белән котлый белү.
11
Кибеттә
12
Ашамлыклар исемнәрен,нәрсә ашаганыңны, эчкәнеңне әйтә, кибеттә сатып ала белү. Савыт-саба исемнәрен дөрес әйтә белү. Киемнәрнең исемен, төсен, нинди кием кигәнеңне әйтә белү.
12
Без шәһәрдә яшибез.
10
Нинди республикада яшәгәнеңне, Татарстан шәһәрләре исемнәрен әйтә белү. Нинди транспортта барганыңны әйтә белү.
13
Җәй җитә
10
Җәй билгеләрен әйтә белү. Дусларны Сабантуй бәйрәменә чакыра, бәйрәмдә нишләгәнеңне әйтә белү.
2нче сыйныф
Бүлекләрнең темасы Сәгать-ләр саны
Бүлекнең эчтәлеге
1
Без мәктәпкә барабыз
49
Беренче сентябрь турында сөйли, укытучыны, дустыңны бәйрәм белән котлый белү. Бер-береңнең ничәнче сыйныфта укуын сорый, җавап бирә белү. Уку-язу әсбапларының барлыгын, юклыгын, кирәклеген хәбәр итә белү (сорау); үзеңә сорап алу, иптәшеңә тәкдим итә белү. Предметларны, саннар кулланып, үзеңә сорый белү.
Бер-береңнең ничәнче сыйныфта укуын сорый һәм җавап бирә белү. Мәктәптәге уку хезмәте турында сорый, сөйли белү, нәрсә эшләгәнне, нәрсә эшләмәгәнне сорый, әйтә белү.
Укучының уку хезмәтенә бәя бирә белү.
2
Базарда.
16
Яшелчә, җиләк-җимеш исемнәрен, төсен, тәмен, нәрсә яратуыңны әйтә белү. Базарга барырга чакыра, кем белән барганыңны әйтә белү. Базарда яшелчә, җиләк-җимеш сатып ала белү. Көз билгеләрен, көзне яратканыңны, яратмаганыңны әйтә белү.
Урамга уйнарга чакыра белү.
3
Мин чисталык яратам
20
Шәхси гигиена предметларының исемнәрен, аларны кулланып, нәрсә эшләгәнеңне әйтә, сорый белү. Тән әгъзаларын атый белү.
Табибка кайсы җирең авыртуын әйтә белү. Авыру кешенең хәлен сорау, аңа дару, чәй тәкъдим итә белү.
4
Кыш җитә
17
Кыш айларын атый, кыш билгеләрен әйтә белү. Яңа ел бәйрәмендә нишләгәнне әйтә, Яңа ел бәйрәме белән котлый белү. Яңа ел бәйрәменә чакыра белү. Кышкы уеннарның төрләрен әйтә, уенга чакыра; тауга барганыңны, кайтканыңны, тауда чаңгы шуганыңны әйтә белү.
5
Безнең гаилә
14
Гаилә әгъзаларының исемнәрен атый, гаиләдә кемнәр, ничә кеше барлыгын, кайда эшләгәнен әйтә белү. Татар халык ашларын атый, нинди ашлар пешергәнне белү, бер-береңне табынга чакыра, кыстый, ашаганнан соң рәхмәт әйтә белү. Өй хезмәтендә катнашуыңны әйтә белү.
6
Яз килә
10
Яз билгеләрен әйтә белү. Урамга уйнарга чакыра, көннең нинди икәнен сорый, әйтә белү. Бәйрәмдә, нинди бүләк биргәнеңне, кемне котлаганыңны әйтә белү.
7
Минем туган ягым.
18
Бер-береңнең яшәү урынын сорый һәм кайда яшәгәнеңне әйтә белү. Татарстан шәһәрләренең, елгаларының атамаларын әйтә белү. Нинди транспортта барганыңны әйтә белү. Кайсы шәһәргә барганны сорый белү. Светофорда нинди төсләр барлыгын әйтә, юл йөрү кагыйдәләрен әйтә белү. Авыл табигате турында сөйли белү. Җәйге уен төрләрен әйтә белү.
8
Кибеттә.
13
Кием исемнәрен, бәяләрен сорый, нинди кием яратканыңны әйтә белү. Бер-береңнең киеменә комплимент әйтә белү. Ашамлык исемнәрен, нинди ашамлыклар кирәклеген сорый, әйтә белү. Кибеткә барганыңны һәм нәрсә алганыңны әйтә белү.
9
Җәй
13
Җәй көне турында сөйли белү. Каникулны ничек үткәрү турында сөйләшү. Урманда җиләк җыйганыңны әйтә белү.
3нче сыйныф
Белем бәйрәме 32
Беренче сентябрь – Белем бәйрәме турында сөйли, укытучыны, дустыңны бәйрәм белән котлый белү. Предметларның төсен, санын әйтеп, үзеңә сорый белү. Сумкага нәрсә салганыңны, сумкада (партада) нәрсә барлыгын, сумкадан нәрсә алганыңны әйтә, сорый белү. Үзеңнең, иптәшеңнең нинди билге алганын, диктантта нинди хата барлыгын, өй эшен эшләгәнен, эшләмәгәнен, мисал, мәсьәлә чишкәнен сорый, әйтә белү. Китапханәчедән китап сорый, китапның нәрсә турында икәнен әйтә белү. Ничә китап укыганыңны әйтә, иптәшеңнән сорый белү.
2
Көндәлек режим.
7
Вакытны әйтә, сорый белү. Үзеңнең көндәлек режимың турында сөйли белү.
3
Ашханәдә.
18
Ашханәдә нәрсә пешергәнне, ашаганны, нинди ашлар яратканны әйтә белү. Дустыңның нинди ризыклар яратканын сорый, ашханәгә бергә барырга тәкъдим итә белү. Кунакларны каршы ала, табынга чакыра белү. Табын әзерләү тәртибен әйтә, сорый белү. Ашхәнәдә дежур укучы хезмәтен сөйли белү.
4
Без әти-әниләргә булышабыз.
26
Әти-әниләрнең кем булып, кайда эшләвен, профессия исемнәрен әйтә белү. Өйдә үзең эшләгән эшләрне сөйли белү, иптәшеңә сорау бирә белү. Өй хезмәтендә катнашуыңны әйтә, эш куша белү. Табынны ничек әзерләү турында сөйли белү.
5
Туган якка кыш килде.
21
Бәйрәмнең сәгать ничәдә башланганын, Яңа ел бәйрәмендә нишләгәнне әйтә белү. Һава торышын сорый, әйтә белү. Кышкы уен төрләрен әйтә, уенга чакыра белү. Чаңгы ярышы турында сөйли белү. Каникулда кайда булганыңны әйтә белү. Геройларга характеристика бирә белү. Сюжетны үзгәртеп, яңа хикәя төзи белү.
6
Шәһәрдә һәм авылда.
14
Татарстан шәһәрләренең, елгаларының атамаларын әйтә белү.Татарстанда яшәгән милләтләрне әйтә белү. Кайсы урамда яшәгәнеңне, нинди фатирда торганыңны, мәктәпкә нинди транспортта барганыңны сөйли белү. Шәһәр турында сөйли, үзең яшәгән шәһәрне, торган йортны сурәтли белү. Шәһәргә барырга чакыра белү. Нәрсәдә барганыңны, сәгать ничәдә барганыңны әйтә белү. Авыл табигате турында сөйли белү. Җәйге уен төрләрен әйтә белү.
7
Әдәпле булыйк.
18
Телефоннан әдәпле сөйләшә белү. Туган көнгә әдәпле чакыра белү. Килгән кунакларны каршылый белү. Туган көнгә бүләк алып килгәнне әйтә, котлый белү. Бер-береңне табынга чакыра, кыстый, ашаганнан соң рәхмәт әйтә белү. 8 нче Март бәйрәмендә нинди бүләкләр бирү турында сөйләшү. Өлкәннәргә урын тәкъдим итә белү. Дустыңның авыруы турында, аңа ярдәм итү турында әйтә белү.
8
Кечкенә дусларыбыз.
14
Этләрнең кушаматын әйтә белү. Этләрне ничек караганны сөйли белү. Үзеңнең этең барлыгын, юклыгын, аны ничек караганны әйтә белү. Кешенең характер сыйфатларын әйтә белү. Песиләрнең тышкы кыяфәтен сорый, сөйли белү. Песиең барлыгын, юклыгын, аны ничек караганны сорый, әйтә белү. Кемнең нәрсә яратканын сорый һәм әйтә белү.
9
Күңелле җәй.
20
Ел фасылларының билгеләрен әйтә белү. Җәй көне турында сөйли белү. Җәй көне укулар тәмамланганын әйтә белү. Предметларның билгеләрен чагыштырып әйтә белү. Урманга барганыңны, урманда җиләк җыйганыңны әйтә белү. Бер-береңне табынга чакыра, ашаганнан соң рәхмәт әйтә, азыкның тәмле икәнен әйтә белү. Бакчада нинди яшелчәләр үскәнен, бакчадагы эшләрне сорый, әйтә белү. Җәйге ял турында сөйли белү. Су керергә чакыра белү. Сабантуйда катнашу турында сөйләшү.
4 нче сыйныф
Бүлекләрнең темасы Сәгатьләр саны
Бүлекнең эчтәлеге
1
Яңа уку елы башлана.
24
Беренче сентябрь көне ничек узуы турында сөйли белү. 1 нче сентябрь бәйрәме белән котлый белү. Яңа уку елына нинди уку-язу әсбапларын алу турында, уку-язу әсбапларының барлыгы, юклыгы турында әйтә белү. Татар теленең хәреф-аваз системасын сөйли белү. Дәрес әзерли торган эш урыны турында сөйли белү. Фикереңне дәлилли белү. Нинди предметтан контроль эш икәнен, дөрес эшләгәнне, эшләмәгәнне әйтә белү. Урамга чакыра, чыкмау сәбәбен аңлата белү.
2
Туган як табигате.
31
Нәрсә ул табигать соравына җавап бирү. Ел фасыллары билгеләрен, айларын, һава торышын әйтә белү. Дару үләннәре исемнәрен, аларның кирәклеген әйтә белү. Кош исемнәрен, бездә кышлаучы, җылы якка китүче кошларны сорый, әйтә белү. Кошларга ничек булышуың турында сөйли белү. Кошлар турында кыскача мәгълүмат бирә белү.
3
Хайваннар дөньясында.
18
Йорт, кыргый хайваннарның исемнәрен атый, аларны сурәтли белү. Укылган текстлар буенча кыргый хайваннар турында кыскача мәгълүмат бирә белү.
4
Кышкы уеннар.
19
Кышкы табигать турында сөйли белү. Кышкы уеннар турында сөйләшү. Дустыңны уенга чакыра белү, чыкмауның сәбәбен әйтә белү. Кар бабай ясауны сөйли белү. Дустыңны кар бабай ясарга чакыра белү. Яңа ел бәйрәменең кайчан башланганын, бәйрәмдә нишләгәнне әйтә белү. Гаиләдә бәйрәмне ничек каршылауны, нәрсәләр пешергәнне сөйли белү.
5
Минем дусларым.
12
Дустың турында сөйли белү. Дус белән бергә нинди эшләр эшләү турында сөйләшү. Чын дус нинди булуын әйтә, раслый белү. Дустыңа бүләк алуны, аның нинди икәнен әйтә белү.
6
Дүрт аяклы дусларыбыз.
20
Дүрт аяклы дусларыбызның кыяфәтләре, гадәтләре турында сөйли белү. Дүрт аяклы дусларыбызга карата үз мөнәсәбәтеңне белдерә белү. Дүрт аяклы дусларны карау, ашату, алар белән бергә уйнау турында сөйли белү.
7
Язгы бәйрәмнәр.
17
Язгы табигать турында сөйләшү, язның ни өчен ошаганын, ошамаганын әйтә белү. 8 нче март бәйрәме белән котлау яза, ничек котлаганыңны әйтә белү. Өй хезмәте турында сөйләшә, әти-әниләргә ярдәм итү турында сорый, әйтә белү. Өй хезмәтенә катнашуга карап, геройларга бәя бирү. Карга боткасы турында сөйли белү.
8
Минем туган илем.
12
Татарстанның символларын әйтә, сөйли белү. Татрстанда яшәгән милләтләрнең исемнәрен әйтә белү. Казанга баруың, анда нәрсәләр күрүең, Казанның нинди шәһәр булуы турында сөйли белү. Казанда Кол Шәриф мәчете, Сөембикә манарасы барлыгын әйтә белү. Россия, Татарстан шәһәрләрен атый, аларны сөйләмдә куллана белү.
9
Чәчәкле җәй, ямьле җәй.
17
Җәйге табигать турында хикәяләп сөйли белү. Җәй көне кая барганыңны әйтә белү. Урманга, җиләккә бару турында сөйләшә белү.
8.Эш программасын тормышка ашыруда укытучы һәм укучылар өчен кулланылган өстәмә әдәбият исемлеге һәм интернет ресурслар
1.“Башлангыч сыйныфлар өчен диктантлар җыентыгы”А.Н.Газизова. –Казан, “Яңалиф”нәшрияте, 2007.
2.“Таблицы по татарскому языку для работы с русскоязычными учащимися”Р.З.Хайдарова, Р.Л.Малафеева.-
Наб.Челны, 2013.
3.“Ялкын”, “Мәгариф”журналлары.
Мәгълүмат чыганаклары.
9.Календарь-тематик план
5.
Калын һәм нечкә сузык авазлар.
Сүзлек эше, җңгәмә, күмәк уку
Төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру
кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу.
мәгънә барлыкка китерү, төркемнәрдә эшли белү
6.
Кереш контроль эш.”Яңа уку елы белән!”
Контрол эш
Татар һәм рус телендә
бу авазларның әйтелеш үзенчәлекләре
Кагыйдәләргә нигезләнеп хаталы сүзләрне тикшерү, җөмләләр төзү
Ситуатив күнегүләр
7.
Хаталар өстендә эш. Тартык авазлар.
Табл.белән эш, сүзлек эше
Татар һәм рус телендә
бу авазларның әйтелеш үзенчәлекләре
Таблица- алфавитта тамгаларның (хәрефләрнең) урнашу тәртибен белү
Ситуатив күнегүләр
8
Яңгырау һәм саңгырау тартык авазлар.
Сүзлек эше, диалог төзү
Кагыйдәләрне,
күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу.
Үз эшчәнлегеңнең нәтиҗәләрен яхшыртуга ихтыяҗ булдыру.
Гамәлләрне таләп ителгән вакытта башлау һәм тәмамлау.
9
Ничә? соравы. 1-10га кадәр саннар
Сүзлек эше. Сәнг.уку, әңгәмә
Телдән сөйләм һәм язма сөйләм осталыгы, күнекмәләре булдыру
Ничәнче сыйныфта укуны сорый һәм җавап бирә белү
Парларда эшли белү
10
Күплек сан кушымчалары.
Сүзлек эше, сорауларга җавап
Предметларны саннар кулланып үзеңә сорый белү
лар, ләр, нар, нәр кушымчачры
Парларда диалог оештыру
11.
Ничәнче? соравы. Тәртип саны.
Сүзләрне иҗекләргә аеру, сүзлек эше, сорауларга җавап бирү
Ничәнче сыйныфта укуны сорый һәм җавап бирә белү
нчы, нче кушымчалары
План буенча сөйли белү
12
Сүзнең тамыры.
Сүзлек эше, сәгн.эше
дәреслектә ориентлаша белү; шартлы билгеләрнең телен белү
биремне үтәүнең дөреслеген тикшерү
Ситуатив күнегүләр
13.
Сүзнең нигезе һәм кушымча..
Табл.белән эш, сорауларга җавап
Яңа сүзләр белән таныштыру; сүзнең нигезен һәм кушымча
сын таба белү
Сорау-җавап
Парларда диалог оештыру
14.
Фигыльнең башлангыч формасы.
Сүзлек эше, сорауларга җавап
Уку хезмәте турында сорый, сөйли белү
Иптәшеңнең, үзеңнең мәктәптәге уку хезмәтен әйтә белүе.
Ситуатив күнегүләр
15.
Фигыльнең зат-сан белән төрләнеше. Күплек сан.
Сүзлек эше, әңгәмә
Телдән сөйләм һәм язма сөйләм осталыгы, күнекмәләре булдыру
Үзеңнең, дусларыңның нишләвен әйтә, сорый белү
Күнегүләр эшләгәндә, ялгышларны төзәтә белү
16.-
17
Фигыльнең юклык формасы.
Табл.белән эш, сүзлек эше, сорауларга җавап бирү
Үзеңнең, иптәшеңнең нинди дә булса эшләрне эшләмәвен әйтә белү
Үзеңнең, иптәшеңнең нинди дә булса эшләрне эшләмәвен әйтә белү
Ситуатив күнегүләр
18.
Нишли? Нишләми? сораулары
Сүзлек эше, сорауларга җавап бирү
Үзеңнең, иптәшеңнең нинди дә булса эшләрне эшләмәвен әйтә белү
Үзеңнең, иптәшеңнең нинди дә булса эшләрне эшләмәвен әйтә белү
Парларда эшли белү
19.
Кайда? соравы. Исемнең урын-вакыт килеше.
Сүзлек эше, табл. белән эш, сорауларга җавап бирү
-да/-дә; -та/ -тә кушымчаларының дөрес язылышын истә калдыру
Предметларның кайда икәнлеген әүтә белү
Ситуатив күнегүләр
20.
Кая? соравы. Исемнең юнәлеш килеше.
Сүзлек эше, предметларны кая куйганын әйтә белү
-га/-гә; -ка/ -кә кушымчаларының дөрес язылышын истә калдыру
Предметларны кая куйганыңны әйтә белү
Ситуатив күнегүләр
21.
Кая? соравы.
сүзләрнең язылышын истә калдыру, кагыйдәләрне искә төшерү
каллиграфик дөрес язу күнекмәләре булдыру
яхшыртуга
ү ихтыяҗ
формалаштырз мөмкинлекләреңне бәяләү; үз эшчәнлегенең
у
үз эшчәнлегенең нәтиҗәләрен яхшыртуга ихтыяҗ формалаштыру;
22
Кайдан? соравы. Исемнең чыгыш килеше.
Сүзлек эше, сорауларга җавап бирү, кагыйдәләрне искә төшерү
-дан/-дән; -тан/ -тән кушымчаларының дөрес язылышын истә калдыру
Предметларны кайдан алганны әйтә белү
Ситуатив күнегүләр
23
Кирәк, кирәк түгел, ярый, ярамый сүзләре.
Сүзлек эше күнегүләр эшләү Ситуатив күнегүләр
Сүзләр белән җөмләләр төзи белү
Күнегүләр эшләгәндә, ялгышларны төзәтә белү
Диалоглар төзү
24.
“Кая?Кайда?Кайдан?”
Контроль эш.
Сүзлек эше, Ситуатив күнегүләр
Телдән сөйләм һәм язма сөйләм осталыгы, күнекмәләре булдыру
Күнегүләр эшләгәндә, ялгышларны төзәтә белү
Ситуатив күнегүләр
25.
Хаталар өстендә эш. Билгеле үткән заман хикәя фигыль.
Сүзлек эше,ситуатив күнегүләр
Үзеңнең, иптәшеңнең эшләгән эшләрен билгеле үткән заманда әйтә белү
Үзеңнең, иптәшеңнең эшләгән эшләрен билгеле үткән заманда әйтә белү
Ситуатив күнегүләр
26
Кем? Нәрсә? сораулары.
Сүзлек эше, сорауларга җавап, табл.белән эш
Яшелчә исемнәрен дөрес әйтә, аларны сорый кирәклеген, яратканыңны, яратмаганыңны үйтә белү
Рольләрдә уйнап карау
27
“Көзге уңыш”.
Сүзлек эше,ситуатив күнегүләр, сорауларга җавап бирү
Көз билгеләрен әйтә белү
кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу
Тәрҗемә итү, дөрес әйтү һәм уку.
28
“Көзге уңыш” темасын кабатлау.
Ситуатив күнегүләр
Дөрес язу күнекмәләре булдыру
Урамга уйнарга чакыра белү
Ситуатив күнегүләр
29
Әйе, юк, түгел сүзләре.
Сүзлек эше, Ситуатив күнегүләр
Яшелчә, җиләк-җимешләрнең тәмен әйтә, аларны сурәтли белү
кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу
Парларда эшли белү
30
Чөнки сүзен кулланылышка кертү.
Сүзлек эше, ситуатив күнегүләр, сорауларга җавап бирү
Телдән сөйләм һәм язма сөйләм осталыгы, күнекмәләре булдыру
Яшелчә, җиләк-җимешләрнең тәмен әйтә, аларны сурәтли белү
Текст эчтәлеген сөйли белү
31
Капма-каршы мәгънәле сүзләр.
Сүзлек эше, ситуатив күнегүләр
Көз билгеләрен әйтә белү
кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу
Сорау-җавап
32
.
О, ө хәрефләренең дөрес язылышы
Сүзлек эше, ситуатив күнегүләр, тәрҗемз эше
Базарга чакыра, базарда яшелчә, җиләк-җимеш сатып ала белү
Күнегүләр эшләгәндә, ялгышларны төзәтә белү
Ситуатив күнегү
33.
Көз билгеләре.
Сүзлек эше,ситуатив күнегүләр
Көз билгеләрен әйтә белү
Яшелчә, җиләк-җимешләрнең тәмен әйтә, аларны сурәтли белү
Тәрҗемә итү, дөрес әйтү һәм уку
34
Көз темасын кабатлау.
Сүзлек эше, тәрҗемә итү, сәнг.уку
Көз билгеләрен әйтә белү, урамга уйнарга чакыра белү
Көз билгеләрен әйтә белү, урамга уйнарга чакыра белү
Көзгә карата мәхәббәт тәрбияләү
Мин чисталык яратам(8сәгать)
35
Шәхси гигиена предметлары.
Ситуатив күнегүләр, сүзлек эше
Шәхси гигиена предметларының исемнәрен
әйтә белү
Шәхси гигиена предметларын кулланып нәрсә эшләгәнеңне әйтә белү
Пөхтәлек хисләре тәрбияләү.
36
Исемнәрнең 1зат, берлек санда тартым белән төрләнүе.
Сүзлек эше, сорауларга җавап бирү
Предметларны 1 зат берлек санда тартым белән төрләндерә белү
кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу
Шәхси гигиена предметлары кирәклеген белү
37
К һәм къ авазларының г һәм гъ белән чиратлашуы.
Сорауларга җавап бирү, сүзлек эше,
ситуатив күнегүләр
Тән әгъзаларын атый белү
Тән әгъзаларын атый белү
күршең белән хезмәттәшлек итү.
ачыклаучы сораулар бирә белү.
38
Исемнәрнең 2 зат, берлек санда тартым белән төрләнүе.
Ситуатив күнегүләр, сүзлек эше, тәрҗемә итү
Предметларны 2 зат берлек санда тартым белән төрләндерә белү
Предметларны сорый белү
Ситуатив күнегү
39
Исемнәрнең 3 зат, берлек санда тартым белән төрләнүе.
Ситуатив күнегүләр, сүзлек эше
Предметларны 3 зат берлек санда тартым белән төрләндерә белү
Предметларны сорый белү
40
Исемнәрнең 2 зат, берлек санда тартым белән төрләнүе.
Ситуатив күнегүләр
Предметарның барлыгын, юклыгын сорый белү
Күнегүләр эшләгәндә, ялгышларны төзәтә белү
күршең белән хезмәттәшлек итү.
- ачыклаучы сораулар бирә белү.
41
Исемнәрнең 3 зат, берлек санда тартым белән төрләнүе.
Ситуатив күнегүләр
Предметларның барлыгын юклыгын сорый, аңа җавап бирә белү. Бер-береңә комплимент әйтә белү
Предметарның барлыгын, юклыгын сорый, аңа җавап бирә белү.
Чисталык,пөхтәлек
хисләре тәрбияләү.
42
Исемнәрнең 1,2,3 зат тартым белән төрләнүе.
Тәрҗемә итү
Биремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планлаштыра белү
эшләнгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү
43- 44.
.
Контроль эшкә әзерлек.
Контроль эш “Көзге уңыш”.
Контрол эш
Саннарны сөйләмдә куллана белү
Ничә? соравы
Диалогка төшеп калган репликаларны кую
45
Хаталар өстендә эш. 1-100гә кадәрге саннар.
Саннарны сөйләмдә куллана белү
Шәхси гигиена предметлары турында сөйли белү
эшләнгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗәсенү
Ситуатив күнегү
Кыш
46-47
1-100 кадәрге саннарны кабатлау. Боерык фигыльнең барлык формасы.
Ситуатив күнегүләр, сүзлек эше
Кыш айарын атый, кыш билгеләрен үйтә белү
кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу
Диалогка төшеп калган репликаларны кую
48.
“Яңа ел бәйрәме” хикәясендә лексик-гр.материал
Яңа сүзләр белән эш, тәрҗемә эше
Кышкы уен төрләрен әйтә, кышкы уенга чакыра белү
Яңа ел бәйрәменә чакыра белү
Ситуатив күнегү
49
Яңа елга котлау.
Ситуатив күнегүләр,сорауларга җавап бирү
Яңа ел бәйрәме белән котлый белү
Сорауларга җавап бирү, котлау язу,
чыршы бәйрәме турында сөйләү
Бер-береңне хөрмәтләү хисе тәрбияләү
50
Боерык фигыльнең юклык формасы.
Ситуатив күнегүләр, сүзлек эше,тәрҗемә эше
Яңа ел бәйрәменә чакыра белү
кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу
Язма эш
51
Кая? Кайда? Кайдан? сораулары
Ситуатив күнегүләр, сүзлек эше
Тауга барганыңны, кайтканыңны әйтә белү, чаңгы шуганыңны әйтә белү
эшләнгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү
күршең белән хезмәттәшлек итү.
- ачыклаучы сораулар бирә белү.
52.
Хәзерге заман хикәя фиг-нең юклык формасы.
Ситуатив күнегүләр, сүзлек эше
Эш яки хәрәкәтнең үтәлмәвен әйтә белү
Эш яки хәрәкәтнең үтәлмәвен әйтә белү
Ситуатив күнегү
53.
Хәзерге заман хикәя фиг-нең 1 зат күплек сан формасы.
Сүз лек эше, ситуатив күнегүләр
Сюжетны үзгәртеп яңа хикәя төзи белү
Эш яки хәрәкәтнең үтәлмәвен әйтә белү
Диалогка төшеп калган репликаларны кую
54.
“Кыш” темасын кабатлау.
Сүзлек эше, ситуатив күнегүләр
Нәрсә дә булса ясаганыңны әйтә дустыңның нәрсә ясаганын сорый белү
Эш яки хәрәкәтнең үтәлмәвен әйтә белү
күршең белән хезмәттәшлек итү.
- ачыклаучы сораулар бирә белү.
55.
“Кыш”темасын йомгаклау.Күнегүләр эшләү.
Ситуатив күнегүләр, тәрҗемә эше, тәрҗемә эше
Белем һәм күнекмәләрне камилләштерү
эшләнгән эшнең сыйфатын билгеләү
Диалогка төшеп калган репликаларны кую
Безнең гаилә(11сәгать)
56.
. Безнең гаилә.
Ситуатив күнегүләр, сүзлек эше, тәрҗемә эше
Гаилә әгъзаларының исемнәрен атый, гаиәдә кемнәр, ничә кеше барлыгын әйтә белү
Гаиләң турында сөйли белү
Туганнарга хөрмәт хисе тәрбияләү.
57
Кемне? соравы.
Сораудларга җавап бирү, сүзлек эше
Гаиләдә кемне яратканыңны сорый һәм җавап бирә белү
Бер-береңнең нәрсә яратканын сорый белү
Диалогка төшеп калган репликаларны кую
58.
Нәрсәне? соравы.
Сүзлек эше, д/м сөйләм, сорауларга җавап бирү
Бер-береңнең нәрсә яратканын сорый белү
кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу
Диалогка төшеп калган репликаларны кую
59.
Татар халык ашлары.
Сүзлек эше, д сөйләм төзү, тәрҗемә эше, ситуатив күнегүләр
Татар халык ашларын атый белү
эшләнгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү
күршең белән хезмәттәшлек итү.
- ачыклаучы сораулар бирә белү.
60
“Айдар бездә кунакта” хикәясендә лексик-гр.материал.
Ситуатив күнегүләр, күнегүләр эшләү
Бер- береңне табынга чакыра, кыстый белү
Ашаганнан соң рәхмәт әйтә белү
Кунакчыллык хисләре тәрбияләү.
61.
Өй хезмәте.
Контроль эшкә әзерлек.
Сүзлек эше, тәрҗемә итү
Өй хезмәтендә катнашуыңны әйтә, куша белү
Өй хезмәтендә катнашуыңны әйтә, куша белү
Уңганлык хисләре тәрбияләү.
65
.
Контроль күчереп язу.
Җәй җитте.
Үткән белемнәрне истә тотып күчереп язу
Белем һәм күнекмәләрне камилләштерү
Хатасыз язарга өйрәнү.
Игътибарлыкны арттыру.
62
63
Хаталар өстендә эш. Нишләдем? Нишләмәдем? сораулары.
Сүзлек эше, сорауларга җавап бирү
Өстәлдә нинди предметлар барлыгын әйтә, сорый белү
Күнегүләр эшләгәндә, ялгышларны төзәтә белү
Диалогка төшеп калган репликаларны кую
64
“Безнең гаилә” темасын кабатлау.
Сүзлек эше, сорауларга җавап бирү, ситуатив күнегүләр
Өстәлдә нинди предметлар барлыгын әйтә, сорый белү
Өстәлдә нинди предметлар барлыгын әйтә, сорый белү
Туганнарны хөрмәт итү хисләре тәрбияләү
66
Гомумиләштереп кабатлау.
Сүзлек эше, сорауларга җавап бирү
Гаилә турында рәсем буенча хикәя төзи белү
эшләнгән эшнең сыйфатын һәм
ү
Диалогка төшеп калган репликаларны кую
Яз(8сәгать)
67
Яз җитә.
Сүзлек эше, тәрҗемә итү
Яз билгеләрен әйтә белү
Рәсем буенча хикәя төзү
Диалогка төшеп калган репликаларны кую
68
69
Кайчан? соравы.
Сүзлек эше, сорауларга җавап бирү
Кайчан? соравына җавап бирә белү
кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу
Диалогка төшеп калган репликаларны кую
70
.
1-100 га кадәрге саннарны кабатлау.
Сүзлек эше, үткән белемнәрне кулланып диалог төзү
Дөрес саный белү.
эшләнгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү
Ситуатив күнегү
71
10-20 гә кадәрге саннарның ясалышы.
Сүзлек эше, сорауларга җавап бирү
Кушма саннарның яса-лышын, дөрес язылышын белү
Диалогка төшеп калган репликаларны кую
72
8 нче март бәйрәме.
Ситуатив күнегүләр, сүзлек эше
8 март белән әниләрне котлый белү
Бәйрәмнәр турында сөйли белү
Әниләргә хөрмәт хисе тәрбияләү.
73.
“Яз” темасын кабатлау.Контроль эшкә әзерлек.
Сүзлек эше,ситуатив күнегүләр, күнегүләр эшләү
Язгы табигатьтурында сөйли белү
Эшләнгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү
Диалогка төшеп калган репликаларны кую
74
“Яз” темасы буенча контроль эш.
Ситуатив күнегүләр, сүзлек эше, сорауларга җавап бирү
Яз турында сөйли белү
Эшләнгән эшнең сый-фатын һәм дәрәҗәсен билгеләү
Язма эш
Мин Татарстанда яшим(11сәгать)
75
Хаталар өстендә эш. Мин Татарстанда яшим.
Ситуатив күнегүләр, сүзлек эше, сорауларга җавап бирү
Үзеңнең кайда яшәгәнеңне әйтә белү
Бер-береңнең яшәү урынын сорый, кайда яшәгәнеңне әйтә белү
Туган Татарстаныбыз белән горурлану.
76-77
“Туган ягым” текстында лексик-гр.материал.
Ситуатив кү-негүләр, сүзлек эше,сорауларга
җавап
Сөйләм телен үстерү, тема буенча сөйли белү
Лингвистик материалны сөйләмдә куллану
Туган ягыңны ярату, хөрмәт итү.
78
Без шәһәрдә яшибез.
Сүзлек эше, ситуатив күнегүләр, сорауларга җавап бирү
Тема буенча хикәя яза белү
Гамәлләрне таләп ителгән вакытта башлау һәм тәмамлау
Туган шәһәреңне ярату, хөрмәт итү.
4нче чирек(27 сәгать)
79
Астында, өстендә бәйлек сүзләре.
Ситуатив күнегүләр, сүзлек эше, д/м сөйләм
Нинди транспортта барганыңны әйтә белү
Нинди транспортта барганыңны әйтә белү
Туган төбәгеңә карата мәхәббәт тәрбияләү
80
100 гә кадәрге саннар.
Саннарны кулланып җөмләләр төзү
Саннарны сөйләмдә куллана белү
Дөрес саный белү.
Ситуатив күнегүләр.
81
82
“Юлда” текстында лексик-гр.материал.
д/м сөйләм, ситуатив күнегүләр, тәрҗемә эше
Юл аша чыгу кагыйдәләрен әйтә белү
Эшләнгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү
Диалогка төшеп калган репликаларны кую
83
Ә теркәгече.
Ситуатив күнегүләр, сүзлек эше, тәрҗемә эше, сорауларга җавап бирү
Әти-әниеңнең эш һөнәрен атый белү
Әти-әниеңнең эш һөнәрен атый белү
күршең белән хезмәттәшлек итү.
- ачыклаучы сораулар бирә белү.
84.
“Авылда” текстында лексик-гр.материал.
Ситуатив күнегүләр, сүзлек эше
Авыл табигате турында сөйли белү
Авыл табигате турында сөйли белү
Ситуатив күнегү
85
“Мин Татарстанда яшим” темасын кабатлау.Тест.
Сүзлек эше, сорауларга җавап бирү
Җәйге һәм кышкы уен төрләрен әйтә белү
Җәйге һәм кышкы уен төрләрен әйтә белү
Туган җиребез белән горурлану хисләре тәрбияләү.
Кибеттә(7сәгать)
86
Кибеттә.
Сүзлек эше, табл.белән эш, сорауларга җавап бирү
Кием исемнәрен әйтә, бер-береңә комплимент әйтә белү
эшләнгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү
Сыйныфташларыңа карата хөрмәт хисе тәрбияләү
87-88.
“Матур киемнәр” текстында лексик-гр.материал.
Ситуатив күнегүләр, сүзлек эше
Киемнәрнең бәяләрен сорый белү
Нинди кием яратканыңны, килешүен әйтә белү
Диалогка төшеп калган репликаларны кую
89.
“Ашамлыклар кибете” ДСҮ
Сүзлек эше, Ситуатив күнегүләр, д/м сөйләм
Ашамлык исемнәрен әйтә белү
эшләнгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү
90.
Контроль күчереп язу.Күбәләкләр оча.
Үткән белемнәрне искә төшереп контрол күчереп язу
Дөрес язу күнекмәләре булдыру.
91
92
Хаталар өстендә эш.“Кибеттә” темасын кабатлау.
Үткән белемнәрне кулланып җөмләләр тзү, сүзлек эше
Кибеткә барганыңны һәм нәрсә алганыңны әйтә белү
Нинди кием яратканыңны, килешүен әйтә белү
93.-94
“Җәй җитте” текстында лексик-гр.-к материал.
Ситуатив күнегүләр, сүзлек эше
Җәй көне турында сөйи белү
Җәй көне турында сөйли белү
күршең белән хезмәттәшлек итү.
- ачыклаучы сораулар бирә белү.
95
Сыйфатның гади дәрәҗәсе.
Сүзлек эше, ситуатив күнегүләр
Рәсемгә карап хикәя төзи белү
Сыйфатларны аера белү.
Диалогка төшеп калган репликаларны кую
96
Җәйге урман.
Ситуатив күнегүләр,сүзлек эше
Урманга барганыңны, җиләк җыйганыңны әйтә белү
эшләнгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү
Диалогка төшеп калган репликаларны кую
97
Күнегүләр эшләү
Сүзлек эше, тәрҗемә эше
Рәсемнәр урынына сүзләр куя белү
Кроссвордлар чишү
98-99
Без Сабантуйга барабыз.
Ситуатив күнегүләр
Сабантуйда катнашу турында сөйләшү
Сабантуйда катнашу турында сөйләшү
Милли бәйрәмебез белән горурлану.
100
“Җәй җитте” темасын кабатлау.Контроль эшкә әзерлек.
Сүзлек эше, ситуатив күнегүләр
Рәсемгә карап хикәя төзи белү
Җәйге уеннар турында сөйли белү
Ситуатив күнегү
101
Контроль эш.”Җәй җитте”
Контроль эш
Белем һәм күнекмәләрне камилләштерү
Язма эш
102
Хаталар өстендә эш. Җәйге каникул.
Сүзлек эше, ситуатив күнегүләр
Каникулны ничек үткәрү турында сөйләшү
Каникулны ничек үткәрү турында сөйли белү
Диалогка төшеп калган репликаларны кую
Кушымта
Рус телендә сөйләшүче балаларның татар теленнән белем һәм күнекмәләрен тикшерү төрләре
1-4 нче сыйныфлар
Күчереп язу.
1 – 2 җөмлә
3 – 4 җөмлә
4-5 җөмлә
5-6 җөмлә
Сүзлек диктанты.
-
5 – 6 сүз
7 – 8 сүз
8 – 9 сүз
Диктант.
-
25 – 30 сүз
30 – 35 сүз
35 – 40 сүз
Сочинение (өйрәтү характерында).
-
-
4 – 5 җөмлә
5 – 6 җөмлә
Укучыларның сөйләм күнекмәләрен җәяләүгә аңлатма.
Рус телле балаларга татар теле укытуның төп максаты Татарстан республикасында дәүләт теле дип игълан ителгән татар телендә иркен сөйләшә алган билингваль шәхесләр формалаштыру.Билгеле булганча, социолингвистик фәне координатив типтагы (ана телендә, өйрәнә торган икенче телдә хатасыз аралаша), субординатив типтагы (ана телендә хатасыз, икенче телдә хаталар җибәрү фараз ителә), катнаш типтагы (ике телдә дә аралашуда хаталар булу фаразлана) шәхесләрне аера.
Чит телләр укыту методикасында балаларның белемнәрен контрольгә алу процессында”аралашу өченҗитәрлек дәрәҗәдә, аралашу өчен җитәрлек булмаган дәрәҗәдә” төшенчәләре яши (В.П.Беспалько). Әгәр үзләштерү дәрәҗәсе 0,7 коэффициентыннан югары булса, аралашу өчен җитәрлек булмаган дәрәҗәдә дип санала һәм укучыга24”,”5”ле билгеләре куела, әгәр үзләштерү дәрәҗәсе 0,7 коэффициентыннан түбән булса, аралашу өчен җитәрлек булмаган дәрәҗә дип санала һәм укучыга “3”, “2”ле билгеләре куела. Ягъни, үзләштерү коэффциенты 0,7 булса- “3” ле, 0,8-0,9 булса –“4” ле, 0,9 -1 булса –“5” ле билгеләре куела.
Үзләштерү коэффициенты түбәндәге формула белән исәпләнә:
Ку : а:р, кайда ку –үзләштерү коэффициенты, а- дөрес үтәлгән биремнәр саны, р- барлык биремнәр саны.
Әйтик, сүзлек диктанты 20 сүздән тора. Укучы 5 сүздә хата җибәрә. Аның үзләштерү коэф. 15:20 =7,5-75 % Ул “4”ле билгесе ала.
Әйтик, укучыларның сөйләшә алуын тикшерү өчен, 5 ситуатив күнегү бирелә. (Позови друга кататься на лыжах) укучы 4 күнегүдә сөйләм бурычын дөрес аңлап, аралаша алуын күрсәттә. Аның үзләштерү дәрәҗәсе коэфф. 4:5 =0,8 =80% Ул “4” ле билгесе ала.
Әйтергә кирәк , чирек, еллык билгеләре программада күрсәтелгән темалар укучыларның диалогик, монологик сөйләмгә чыгу дәрәҗәләре белән билгеләнә.
2 нче сыйныф укучыларының белем һәм күнекмәләрен бәяләү нормалары.
24-25 балл “4”
Эш тәкъдим ителгән темага эзлекле язылган, ләкин эчтәлеге тулы ачылган, 2-3 орфографик, 2-3 пунктуацион хатасы бар
Тыңланган текстның эчтәлеге эзлекле һәм дөрес язылган, ләкин 1-2 эчтәлек ялгышы җибәрелгән,2-3 орфографик, 2-3 пунктуацион яки 2-3 грамматик хаталы эш
Эш тәкъдим ителгән темага эзлекле язылган һәм эчтәлеге тулы ачылган, ләкин 2-3орфографик, 2-3 пукнт. хатасы бар
60-80% дөрес
19-23 балл
“3”
Эш тәкъдим ителгән темага өлешчә эзлекле язылган, эчтәлеге тулысынча ачылмаган, 4-5 орфографик, 4-5 пунктуацион һәм җөмлә төзелешендә хатасы бар
Тыңланган текстның эчтәлеге өлешчә эзлекле һәм дөрес язылган, 4-5 орфографик, 4-5 пунктуационяки 4-5 грамматик хаталы эш
Эш тәкъдим ителгән темага өлешчә язылган һәм эчтәлеге тулы ачылмаган, 4-5 орфографик, 4-5пукнт. хатасы бар
40-60 % дөрес
13-18 балл
“2”
Эш тәкъдим ителгән темага эзлекле язылмаган һәм эчтәлеге ачылмаган, 6 дан артык орфографик, 6 дан артык пунктуацион һәм грамматик хатасы бар
45% эш дөрес эшләнсә
Эш тәкъдим ителгән темага эзлекле язылмаган һәм эчтәлеге тулысынча ачылмаган, 6 орфографик, 6 пукнт. яки грамматик хатасы бар
40 % ким дөрес эшләнсә
5-12 балл
*- йолдызчык тамгасы белән бирелгән биремнәр белем дәрәҗәсе югары булган укучылар өчен бирелә.
Контроль үлчәү материаллары.
Кереш контроль
Чыганак:
“Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укыту”
2сыйныф.Р.З.Хәйдәрова, Л.Ә.Гыйниятуллина, укытучылар өчен кулланма.Казан”Татармультфильм”, 2013.
1в.
1.Напишите перевод слов.
Матур-... школа-...
Дәфтәр-... перемена-....
Китап-.... урок-....
Написать ответ после текста.
Көн матур, кояшлы. Кошлар сайрый. Балалар җәйге каникулда.(....)
Урамда кар ява. Без кар бабай ясыйбыз. (....)
2в.
1.Напишите перевод слов.
Якты-... дорога-....
Көндәлек-... огород-...
Дәреслек-... учитель-.....
2.Написать ответ после текста.
Көн җилле. Яфраклар коела. Балалар мәктәпкә бара. (...)
Агачлар яфрак яра. Бөтен җир яшелләнә. (....)
1 чиреккә контроль эш.
Чыганак:
“Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укыту”
2сыйныф.Р.З.Хәйдәрова, Л.Ә.Гыйниятуллина, укытучылар өчен кулланма.Казан”Татармультфильм”, 2013.
1.Поздравить учителя с праздником.
2.Подумай. какие вопросы можно поставить к этим предложениям.
Көн кояшлы, җылы. Кызлар, малайлар мәктәпкә баралар.
3.Как ты скажешь о том, что:
- день теплый,
- день солнечный,
- сегодня первое сеннтября,
-сегодня праздник.
4.Расскажи про себя:
- Синең исемең ничек?
- Сиңа ничә яшь?
- Син кайда яшисең?
- Син ничәнче сыйныфта укыйсың?
5*.Допишите.
Мин бара..... мин килә....
Син бара..... син килә...
Ул бара.... ул килә...
Без бара.... без килә...
Сез бара.... сез килә....
Алар.... алар килә....
1 яртыеллыкка контроль эш.
Чыганак:
“Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укыту”
2сыйныф.Р.З.Хәйдәрова, Л.Ә.Гыйниятуллина, укытучылар өчен кулланма.Казан”Татармультфильм”, 2013.
1.Как спросишь у продавца:
-есть ли лимоны, груши, сливы,
-сколько стоит эти фрукты?
2.Придумайте вопросы.
-....?
-Юк, урамга чыкмыйм.
-....?
-Әйе, урамда салкын.
....?
-Әйе, яңгыр ява.
3. Вставь пропущенные окончания.
Мин әни белән бакча….. барам.(-ка,-кә,-га,-гә)
Мин әти белән базар.... кайтам. (-тан, -тән,-дан,-дән)
4.Переведи на татарский язык.
День, ночь, идет дождь, холодно, дует ветер
5* Напишите.
- Сөт кайда?
-....
-Күлмәк кайда?
-......
3 чиреккә контроль эш.
Чыганак:
“Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укыту”
2сыйныф.Р.З.Хәйдәрова, Л.Ә.Гыйниятуллина, укытучылар өчен кулланма.Казан”Татармультфильм”, 2013.
1.Найди правильный перевод.
Полотенце теш щеткасы
Мыло тарак
Расческа сөлге
Зубная щетка сабын
2.Какскажешь о том, что:
- у тебя есть зубная щетка, полотенце.
-у тебя нет мыло, расчески.
3.Попроси у мамы чистое полотенце, красивую расческу.
4. Спроси у друга:
- чем он моет лицо,
- чем вытирает лицо.
5* .Допиши.
Мин тарак белән.... . Мин сабын белән.... . Мин щетка белән..... . Мин сөлге белән.... .
Арадаш аттестация эше.
Чыганак:
“Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укыту”
2сыйныф.Р.З.Хәйдәрова, Л.Ә.Гыйниятуллина, укытучылар өчен кулланма.Казан”Татармультфильм”, 2013.
1Спишите , вставляя вместо точек окончания.
Яз җит..... Тамчы там... Елга .... боз ага. Кояш көл.....
2 Допиши диалог.
3.Спросите у друга:
- любит ли он весну,
- с кем он играет на улице.
4.Напишите данные слова во множественном чисое
Урман, кыр, күл, поши, аю, бүре, төлке, елга, шәһәр, тиен, куян, керпе.
5.Үрнәк буенча җөмләләрне дәвам ит. Алар кайда яши?
Бүре урманда яши.
Әтәч....
Куян...
Ат....
Сыер....
Сарык....
Аю....
Кәҗә....
Төлке.....
5*.Вспомни названия одежды.
