Сабақтың тақырыбы: Мәлік Ғабдуллин мұражайы.
Сабақтың мақсаты:
Білімділігі: Қазақстан мұражайларымен танысып, Кеңес Одағының батыры Мәлік Ғабдуллин мұражайымен таныстыру,батыр туралы жан-жақты мағлұмат беру. Жеңістің қаншалықты қиыншылықпен келгенін түсіндіру.
Дамытушылық: оқушылардың тілін,ой өрісін,ынтасын арттыру,танымдық тапсырмалар арқылы тапқырлық,ізденімпаздық қасиетін қалыптастыру,шығармашылыққа баулу. сын тұрғысынан ойлау қабілетін дамыту.
Тәрбиелік Елін, жерін, отанын қорғауға , оны әрдайым сүюге тәрбиелеу. Патриоттық сезімдерін қалыптастыру,асыл мұраларымызды қастерлеуге, Отанымыздың тәуелсіздігін нығайтуға өз үлестерін қосуға тәрбиелеу.
Сабақтың әдісі Топпен жұмыс,түсіндіру әдісі,талдау әдісі,
Көрнекіліктер: М Ғабдулиннің портреті, суреттер, кестелер, слайдтар, интербелсенді тақта,бейнебаян.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ.
Пәнаралық байланыс тарих, әдебиет теориясы,музыка
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі.
Бүгінгі сабағымыздың мақсаты
ІІ. Тіл дамыту.
«Шаттық шеңберіне» тұрып бір-біріне сәттілік тілектерін айтады.Топқа бөлініп отырады.
Үй тапсырмасын сұрау.
1-топ Сәкен Сейфуллин туралы дайындағын слайдтарын қорғайды.
1-слайд.
С Сейфуллин мұражайы туралы айтып беру.
Катя мен Диана слайд бойынша ақын туралы айтып береді.
Сәкен сейфуллин ақын,революционер, қоғам және мемлекет қайраткері.
Ақынның мұражайы 1988-ші жылы Ақмола қаласында ашылды.
Мынау Сәкеннің алтын қол сағаты, мүсіні.
Ақынның жұмыс орыны.
Революционер ақынның іссапарға алатын аттары.
Габаллен «Ақ сұңқар Сәкен» деп аталады.
Мұражайда үлкен зал, әдемі көрме залы бар.
Мынау Сәкен Сейфуллиннің жазу машинкасы.
Жеке кітапханасы, қолжазбалары.
Мынау ақынның алтын қол сағаты Сәкен Сейфуллин деген жазуы бар.
Мына фотосуретте жұбайы Гүлбахрам және баласы Аян.
Ақмола қаласының депутаттар Кеңесінің мүшелері.
Сәкен Сейфуллиннің тұрған үйі.
-Диана мұражайдың мақсаты не?
-Мұражайда өнер туындыларын жинап ,оларды қорғап, сақтау.
-Балалар сендер қалай ойлайсыңдар?
-Мұражайда көрме өткізіледі, оқушылар,студенттер келеді.
2-топ Қазіргі заманғы өнер мұражайы туралы дайындаған слайдтарын қорғайды.
Слайд
Қазіргі заманғы өнер мұражай туралы сұрау.
Қазіргі заманғы өнер мұражай. 1980 жылы ашылды.
Мұражайда 4000 көркем шығарма бар.
Мұражайда үлкен үш зал,бір көрме залы бар.
Өнер сүйер қауымға фортопиана да қойылған.
Мынау суреттерді сақтау орыны.
Мұражайда Эстония, Украина,Латвия елдерінің туындылыры бар.
Қазақстан,Ресей және достық елдерінің шығармалары бар
Сәкен сейфуллин туралы бейнебаян тамашалау.
1-топ бейнебаян бойынша анасы туралы айту.
2-топ бейнебаян бойынша әкесі туралы айтады.
Сәкен революционер, жазушы.
2-слайд Жаңа сабақ. Ой қозғау
-Ал енді балалар бәріміз тақтаға қарайықшы. Біздің жазған хатымызға Көшетау қаласынан арнайы жауап келді.
Бейнебаян.
Бейнетаспадан Мәлік Ғабдуллин мұражайы туралы көріністер көрсету.
-Балалар бұл көріністен не көрдіңдер?
-Мәлік Ғабдуллиннің мұражайы қандай екен?
Мәлік- батыр жазушы
Топтастыру әдісі арқылы оқушыларды еркін ойлауға, тақырыпты ашық талқылауға бағыттау.Жаңа идеяларды жинақтап, бір-бірімен сабақтастыру,қызығушылықты ояту арқылы Батыр тақырыбына байланысты ой тудыруды күшейту.
1.Алдарына дайын қағаз қойылады.
Топпен жұмыс істейді.
Топ Мәлік жазушы, қоғам қайраткері.
Топ Мәлік батыр, дос,
Шығармашылық жұмыс. Бізге Көкшетау қаласынан мынадай мәтін жіберіпті. Мәтінді оқып, Мәлік Ғабдуллин туралы білетін мәліметтерді ортаға салып ой қозғау. Мәтінге сүйене отырып, Мәлік туралы толық мағлұмат беру.
Мәлік аға.
Мәлік аға тамаша жерде дүниеге келген. Ақылды,зерек, еңбекқор оқушы мектепті өте жақсы бітірді. Алматы қаласында оқыды. Студент кезінде халық ауыз әдебиетін зерттеді. Газет баспасында жұмыс істеп жүріп көп жазды. Соғыста ерлік көрсетті.
Жазушы Мәлік туралы газетке жазды. Өзі оқыған институтта ректор болып жұмыс істеді. Мәлік жазушы.
Оның достары оған көмектесті. Мұражайы ашылғанда көп адамдар жиналды. Сөз сөйледі. Оның мұралары сақталған. 2015-жыл Мәліктің мерейтойы. Зеренді қаласында ескерткіш қойылды. Мәлік туралы кинофильм түсіреді.
Інісі Нұрлан
Исаев,Саша торкөзден сөздерді табу.
Септіктердің орынын табу.
Диалог-журнал.
-Амансың ба, бауырым!
-Иә,аға аманмын.
-Қалай тірі қалдың?
-Құдай білсін жауынгерлер Отан үшін соғасты.
-Фашистерге бірінші болып кім шықты?
-Василий Клочков, Төлеген Тоқтаров.
-Жарайсың, бауырым.
Диалог-журнал.
-Аты-жөнің кім?
-Мәлік Ғабдуллин.
-Соғысқа дейін немен айналыстың?
-Ғылыммен айналыстым.
-Қаламыңды тастап,автомат аласың ба?
-Иә, генерал-майор.
-Жарайсың жаман солдат болмайсың.
-Иә,генерал-майор Отанымды қорғаймын.
Оценочные вопросы Бағалау сұрағы.
Сенің Бауыржанға көзқарасың қандай? Шынымен солай ма? Неге?
Қазақтың ержүрек батылы.
Жалынды соғыстық батыры.
Ол адал, ержүрек, батыл қолбасшы
1-топ «Мәлік батыр» сызба құру
2- топ « Мәлік жазушы» сызба құру.
Батыр жазушы
Батыл ержүрек адал еңбекқор
Қорғады, сақтады ұмытпаймыз жазды қалдырды қойылды
Мәлік қазақтың нағыз батыры Соғыс туралы кітап жазды
Қахарман ақын
Жай сұрақ
Топтық жұмыс. Мәтінді оқып ,талқылап, бір-біріне сұрақ дайындайды. Әр топ бір-біріне сұрақ қояды.
Жай сұрақ. 1-топ Мәлік қоғам қайраткері, жазушы.
2-топ Мәлік батыр,жауынгер.
1.Мәлік Ғабдуллин қай жылы дүниеге келді?.
2.Қандай облыста дүниеге келді?
3.Көкшетауда қандай мектепте оқыды?
4.Алматыда қандай институт бар?
5.Мәлік запастағы кім?
6.Қандай институтта ректор болды?
7.Қазақ әдебиетінен нені зерттеді?
8.Неше мақала жазды?
9.Мақаланы қайда жіберді?
10. Қандай кітаптар жазды?
11. Орысшаға кім аударды?
12. Правда газетіне кім жазды?
13. Мұражай қай жылы ашылды?
14. Мұражай ашылғанда кімдер қатысты?
15. Соғыста кім болды?
16. 8-ші дивизия кімнің атында?
17. 1942-ші жылы қандай шайқаста болды?
18. Кеңес Одағының Батыры атағын қашан алды?
19. Мәлікке биыл неше жыл?
20. Қандай делегация келеді?
21. Қашан қайтыс болды?
22. 1952-1953 қандай кітап жазды?
23. Ата-аналарға арнап не жазды?
24. Балаларды қалай сөйлеуге шақырды?
25.Көкшетауда кімнің атында мектеп бар?
Нақтылау сұрағы.
Сенің ойыңша соғыс дегеніміз не?
Меніңше -соғыс бұл қасірет , себебі әр отбасына қайғы әкеледі.
Меніңше-соғыс бұл шығын, себебі соғыста адамзат,техника қолданылады.
Меніңше-соғыс бұл қантөгіс, себебі соғыста адамдар қаза табады.
Меніңше- соғыс жауыздық,себебі соғыста адамдар бірін-бірі аямайды.
Интерпретациялық сұрақ. Талқылау сұрағы.
Біз неге Мәлік туралы білуіміз керек?
Биыл Мәлік Ғабдуллинге 100 жыл.
Бұл бақыт олардың- өмірі.
Олардың ерлігін ұмытуға болмайды.
Практикалық сұрақ.
Біз Қазақстанда соғысты болдырмау үшін не істеуіміз керек ?
Менің ойымша Қазақстанда бейбітшілікті сақтау керек.
Халықтар арасындағы бірлікті сақтау керек.
Меніңше Қазақстандағы ынтымақты насихаттау керек.
Сол себепті 2015- жыл Қазақстанда Ассамблея жылы.
Біріміздің қолымызға біріміз қолымызды қойып, бірлік болса ынтымақ ,береке , мереке болатынын көрсетеміз.
Шығармашылық сұрақ.
Қазіргі уақытта соғыс деген сөзді қайдан естідік? Украинаға соғыс не әкелді.?
Украинада болып жатқан қантөгісті айтуға болады.
Мемлекетке шығын, қасірет, қайғы, жауыздық әкелді.
РАФТ әдісімен хат жазу.
Белгісіз жауынгер сенің ерлігің бізге үлгі. Біз сені ұмытпаймыз.
Соғыс ешқашан болмасын. Біз бейбітшілікті сақтаймыз.
Ұлы Отан соғысының батыры
Мәлік Ғабдуллинге арналған өлең.
Жалынды соғыстың батыры,
Қазақтың ержүрек батылы.
Жауынгер Мәліктің ерлігін,
Жасұлан ұмытпа, ұмытпа.
Туған жер, Отанын қорғады,
Жауынан отбасын сақтады.
Жауынгер Мәліктің ерлігін,
Жасұлан ұмытпа,ұмытпа.
Бұл бақыт олардың өмірі,
Жан қиған соғыста өлімі.
Жауынгер Мәліктің ерлігін,
Жасұлан ұмытпа,ұмытпа.
Адал ғой досына жауынгер,
Қаншама соғыста өлгендер.
Жауынгер солдаттың ерлігін,
Жасұлан ұмытпа, ұмытпа.
Қантөгіс, қайғы, мұң соғыста,
Адамдар ешқашан соғыспа.
Жауынгер солдаттың ерлігін,
Жасұлан ұмытпа,ұмытпа.
Влад пен Саша торкөзден сөздерді тауып, кластер құрастырады.
Ж г
а
з
е
т
о
т
П
а
ж
у
р
н
а
л
ғ
а
у
а
қ
у
м
о
т
а
н
ы
у
а
б
а
а
м
н
ф
н
х
з
а
қ
д
ұ
а
и
г
о
а
т
ы
а
р
б
л
е
л
қ
ы
л
л
а
а
о
р
м
ұ
р
а
ж
а
й
в
Жауабы;жауынгер, Панфилов, батыр, батыл, Абай, мұражай, газет,отан, холм, қазақ, ана, ақыл, алға, мұра, мақала
Берілген сөздердің ішінен Мәлік Ғабдуллинге қатысты сөздерді тауып кластер құрастыру.
Фольклершы жазушы әнші жауынгер құрылысшы
Батыр патриот профессор ақын
Қоғам қайраткері балықшы
Меніңше – помоему
Себебі- потому что
Иә , дұрыс- да правильно
Жоқ, дұрыс емес- нет не правильно
Шынымен- и в правду
Жоқ, олай емес- нет не так
Мен келісемін- я согласно
Мен келіспеймін- я не согласен
Ойлан- подумай
Асықпа- неторопись
Ойланайық- подумаем
Сен айтшы- ты скажи
Бірақ- однако
Дәлелде- докажи
Маған ұнады- мне понравился
Жауап-ответ
Көмектес-помаги
Деректер сөйлейді.
1915ж 1942 ж
1935 ж 1943 ж
1937ж 1971ж
1973ж 1995ж
2015ж
Диана мен саған бақыт тілеймін, себебі сен жақсы доссың.
Диана, я тебе счастье желаю,потому что ты хороший друг.
Настя мен саған табыс тілеймін, себебі сен мейірімдісің.
Настя,я тебе удачи желаю, потому что ты добрая.
Данил, мен саған қуаныш тілеймін, себебі сен адалсың.
Данил,я тебе радости желаю, потому что ты честный.
Ангелина, мен саған жақсылық тілеймін, себебі сен әдемісің.
Ангелина, я тебе добра желаю, потому что ты красивая.
Аня, мен саған таза махаббат тілеймін,себебі сен тамашасың.
Аня, я тебе желаю чистой любви, потому что ты прекрасная.
Миша, мен саған табыс тілеймін, себебі сен еңбекқорсың.
Миша, я тебе желаю удачи,потому что ты трудолюбивый.
Аркадий, мен саған адал дос тілеймін,себебі сен абзалсың.
Аркадий, я тебе честного друга желаю,потому что ты порядочный.
Кирилл, мен саған қуаныш тілеймін, себебі сен көңілдісің.
Кирилл, я тебе радости желаю, потому что ты веселый.
Саша, мен саған сабырлық тілеймін,себебі сен жаман емессің.
Саша, я тебе спкойствие желаю, потому что ты не плохой парень.
Влад, мен саған жақсылық тілеймін, себебі сен еңбекқорсың.
Влад,я тебе добра желаю, потому что ты трудолюбивый
Катя, мен саған бақыт тілеймін, себебі сен жақсысың
Катя, я тебе счастье желаю,потому что ты хорошая,супер.
Дима, мен саған денсаулық тілеймін, себебі сен өте жақсы доссың.
Дима, я тебе здоровье желаю,потому что ты хороший друг
Мәлік Ғабдуллин Ұлы Отан соғысына батыры. Соғыста аға политрук болды. Иван Васильевич Панфилов атындағы 8-інші гвардиялық дивизияда соғысты.
1942 жылы Новгород облысына қарасты Холм қаласының қасында болған шайқаста ерлік көрсетті. 1943-ші жылы 30-шы қаңтарда Кеңес Одағының Батыры атағын алды. Мұражайға шетел делегациялары келеді.
Мұражайда құжаттар, кітаптар, қолжазбалар сақталған.1946 жылдан бастап Мәлік запастағы подполковник болды. 1963-ші жылы өзі оқыған Абай атындағы институтта ректор болып жұмыс істеді. Мәлік қазақ әдебиетін зерттеген жазушы. Батырлық эпостарды , мақал-мәтелдерді, айтыстарды, халық әндерін зерттеді. 100 мақала жазды. Газет, журналдарға мақалалары шықты. Генерал-майор И.В Панфилов Алматы жанында 316 атқыштар дивизиясын құрды.Соғыс кезінде ерлігімен, батырлығымен көзге түсті. Мәлік Кеңес Одағының Батыры, жазушы , профессор, қоғам қайраткері.1915-ші жылы Ақмола облысы, Зеренді ауданында,Қойсалған ауылында дүниге келді.14 жасынан бастап атақты жазушыСәбит Мұқановтың тәрбиесінде болды.Көкшетау қаласында жетіжылдық мектепте оқыды.
1931 жылы Алматы қаласындағы Абай атындағы институтта оқыды.
«Социалистік Қазақстан», «Қазақстан пионері» газеттерінің редакторы орынбасары болып жұмыс істеді.
Мәлік жазушы оның кітаптар « Менің майдандас достарым», « Алтын Жұлдыз» , « Достар,жолдастар жайлы». «Майдандық очерктер». Жазушы И.П Щеголихин орысшаға аударуға көмектесті. Алматы ,Астана , Көкшетау қалаларында Мәлік атында көшелер бар. Борис Полевой Мәлік туралы очерк жазды. 1995-ші жылы Көкшетау қаласында мұражай ашылды. Салтанатқа ақын-жазушылар, өнер, қоғам қайраткерлері, оқушылар, студенттер Н.Ә Назарбаев қатысты. Мәліктің туыстары оның заттарын мұражайға тапсырды. Н.Ә Назарбаев сөз сөйледі. Мәлік Ғабдуллин мұражайында оның қолжазбалары,кино, фотоқұжаттар сақталған. Оның наградалары бар Зеренді қаласында Мәлік Ғабдуллинге ескерткіш қойды.
Оның қызы сөз сөйледі. Ол туралы кинофильм түсіреді.
