«ГҮЛДЕНЕ БЕР МЕНІҢ – ҚАЗАҚСТАНЫМ»
16 – желтоқсан Тәуелсіздік күні! Мақсаты:
Балаларға отан туралы тақпақтар мен өлеңдер айтқызу арқылы тілдерін дамыту, мағынасын түсіндіру арқылы отанды сүюге, құрметтеуге тәрбиелеу. Балаларды қарсы алып, қоштасу арқылы қазақ халқының қонақты қарсы алу мен қоштасу салт-дәстүрімен таныстыру.
Қонақжайлық – қазақ халқының ұлттық салт-дәстүрінің бірі. Сонымен қатар адамдар арасындағы сыйластықты, бір-біріне деген құрметті, қамқорлықты білдіретін, кісінің адамгершілігін, имандылығын айқындайтын қасиет. Адамдарды тіліне, дініне, ұлтына бөліп-жармай, достық ықылас көрсетіп, ас-дәм беру қонақжайлықтың негізгі белгісі. Қазақ халқының қонақжайлық қасиеті мен дәстүрі шетелдік саяхатшылар мен ғалымдарды әр уақытта таң қалдырған.
Қазақта «қырықтың бірі қыдыр», «қонақты қусаң – құт, ырыс, қашады», «Қонақпен еріп құт, ырыс келеді» деген мәтелдер бар.
жолаушы — путник төрге отырады — сядет на почетное место
сыбаға сақтаған — берегли причитающуюся долю, предназначенную для гостей
арнайы қонақ — званый гость
сыйлы кісі — уважаемый человек
Бауырсақ - жаренные в масле кусочки пресного или кислого теста
отағасы — хозяин
қалауын береді — исполняет желание
Қонақ - гость
Қазы - казы, кушанье наподобие колбасы из брюшной и реберной части конской туши
Құрт - курт, сушеный творог в виде шариков
Сорпа - бульон, суп
Қазақша ет - мясо по-казахски
Қуырдақ - жаркое, блюдо из жаренных в масле легких, печени, сердца, почек
Ас болсын - приятного аппетита
Қымыз - кумыс, национальный целебный напиток, приготовленный из кобыльего молока
Шұбат - шубат.напиток из верблюжьего молока
Жүргізуші:
Жүргізуші
Мерекемізге қош кепсіздер дейміз.
Жүргізуші:
Ал, біздің мерекемізді ҚР әнұранын айтып, мерекеміз ашық деп жариялайық.
(Балалар тұрып, әнұранды орындайды. Қонаққа ересектер тобы келеді.)
Жүргізуші:
Жүргізуші:
Сәлеметсіз бе!
(мы пришли вас поздравить с праздником Днем Независимости. Примите наш подарок. )
Жүргізуші:
Лиза
Дамир
Дима
Матвей
Илья
Давид
Катя
Ересектер тобының ән шашуы.
Отанды біз атамекен
Деп аялап атаймыз,
Өйткені оны мекен еткен,
Бабамыз бен атамыз.
Наша Родина
И красива и богата
Наша Родина, ребята.
Долго ехать от столицы
До любой ее границы.
Все вокруг свое, родное:
Горы, степи и леса:
Рек сверканье голубое,
Голубые небеса.
Каждый город
Сердцу дорог,
Дорог каждый сельский дом.
Все в боях когда-то взято
И упрочено трудом!
(Г. Ладонщиков)
Қазақстан.
Қазақстаным қуатты.
Рәміздері бар оның.
Бас иемін мәңгілік,
Ниетім менің ізгілік.
А-а-а-а а-а-а
Бас иемін мәңгілік,
Ниетім менің ізгілік.
Жүргізуші:
Сәлеметсіз бе!
Мереке құтты болсын!!!
мы поздравить вас пришли, с праздником друзья.
Жүргізуші:
Жүргізуші:
Төрлетіңіздер!
Қош келдіңіздер!
Леня
Максим
София
Никита
Отан – жерім, Отан – суым,
Отан қуат, нәр береді.
Отан – ұран, Отан – туым,
Отан мәңгі гүлденеді
С добрым утром!
Встало солнце над горою,
Мрак ночной размыт зарёю,
Луг в цветах, как расписной...
С добрым утром,
Край родной!
Шумно двери заскрипели,
Птицы ранние запели,
Звонко спорят с тишиной...
С добрым утром,
Край родной!
Люди вышли на работу,
Пчёлы мёдом полнят соты,
В небе тучки – ни одной...
С добрым утром,
Край родной!
(Г. Ладонщиков)
Жүргізуші:
( .............................................................. орындауында би)
Биден кейін дастарқанға отырып, асқа бата беріледі.
Кетпес ырыс, кең пейіл берсін.
Кеткенін келтірсін,
Кемтігін толтырсын.
Мал аман, бас түгел болсын.
Тілегі цабыл, мұраты асыл болсын!...
Ас бергенге бас берсін,
Өмірі ұзақ жас берсін.
Кетпес дәулет, кең пейіл,
Қайырымды дос берсін! -
Әумин!
Жүргізуші:
( Балалар дастарқаннан тұрып, рақметтерін айтып, қалаған сыйлықтарын алып, қоштасып кетеді.)
Жүргізуші:
Жүргізуші:
Сау болыңыздар
Сау болыңыз.
Жүргізуші:
Жүргізуші:
Төрге Макар, Камила, Настя К., Алаң, Амирхан, Маша, Максим, Р. Настяны шақырамын.
М акар
Камила
Настя К.
Алаң
Амирхан
Мари я
Максим
Настя Р.
Менің елім Қазақстан
Бар ғой онда бәрі де:
Өзен де бар, көл де бар,
Орман да бар, тау да бар,
Жайнаған сансыз қаласы бар,
Жайқалған жомарт даласы бар.
Көк туымды қолыма
Бүгін берік ұстадым
Түсті бақыт жолыма
Менің Қазақстаным!
Ортақ бізге бір Отан,
Төбемізде бір аспан
Барлық ұлттын баласы
Достығымыз жараскан.
Как повезло тебе и мне,
Мы родились в такой стране
Где люди все одна семья
Куда ни глянь — кругом друзья!
Отан – тарих, Отан – тіл,
Жазған елің, ер халқың,
Отан – өлең, Отан – жыр,
Көтерген көкке ел даңқын.
Көк айна көлім бар,
Кең жайлау жерім бар.
Еңбегі еленген
Атақты ерім бар
Здравствуй, Родина моя
Утром солнышко встает,
Нас на улицу зовёт.
Выхожу из дома я:
– Здравствуй, улица моя!
Я пою и в тишине
Подпевают птицы мне.
Травы шепчут мне в пути:
– Ты скорей, дружок, расти!
Отвечаю травам я,
Отвечаю ветру я,
Отвечаю солнцу я:
– Здравствуй, Родина моя!
(В. Орлов)
Туған жердей, жер болмас,
Туған елдей, ел болмас.
Жүргізуші:
Жарайсыңдар, балалар! Ал, енді, сұрақтарыма жауап беріңіздер.
Қазақстан қандай ел?
Қазақстан қандай мемлекет?
Елбасымыз кім?
Елордамыз қай қала?
Жақсы. Барлық сұрақтарыма жауап бердіңіздер.
Мектепалды топ оқушылары мен ересектер тобының оқушылары қосылып би билейді.
Өлең орындайды.
Ақ көгершін
Ақ көгершін, көгершін,
Қол қанат құс сен едің.
Бар кезіп қайт, ел үшін
Кең дүниенің көлемін.
Қайырмасы:
Ел тілегін алып ұш,
Адамзаттың бағына.
Қара бұлтты жарып ұш,
Мұхиттың арғы жағына.
Осымен мерекелік бағдарламамыз аяқталды, келесі кездескенше,
Қош сау болыңыздар!
Ересектер тобы
Жүргізуші:
Жүргізуші
Мерекемізге қош кепсіздер дейміз.
Жүргізуші:
Ал, біздің мерекемізді ҚР әнұранын айтып, мерекеміз ашық деп жариялайық.
(Балалар тұрып, әнұранды орындайды. Қонаққа ортаңғы топ келеді.)
Жүргізуші:
Жүргізуші:
Сәлеметсіз бе!
(мы пришли вас поздравить с праздником Днем Независимости. Примите наш подарок. )
Жүргізуші:
Рома
Соня
Арыстан
Миша
Ортаңғы тобының ән шашуы.
Родина – слово большое, большое!
Пусть не бывает на свете чудес,
Если сказать это слово с душою,
Глубже морей оно, выше небес!
В нем умещается ровно полмира:
Мама и папа, соседи, друзья.
Город родимый, родная квартира,
Бабушка, школа, котенок … и я.
Зайчик солнечный в ладошке,
Куст сирени за окошком
И на щечке родинка –
Это тоже Родина.
Отан.
Отан менің анам,
Отан менің панам.
Отан менің жерім,
Отан менің қалам.
Ля-ля-ля-ля
Отан менің анам,
Отан менің панам.
Отан менің жерім,
Отан менің тілім.
Отан Қазақстаным! (Т. Бокова
Жүргізуші:
Сәлеметсіз бе!
Мереке құтты болсын!!!
мы поздравить вас пришли, с праздником друзья.
Жүргізуші:
Жүргізуші:
Төрлетіңіздер!
Қош келдіңіздер!
Настя К.
Алаң
Амирхан
Мария
Максим
Настя .Р
Ортақ бізге бір Отан,
Төбемізде бір аспан
Барлық ұлттын баласы
Достығымыз жараскан.
Как повезло тебе и мне,
Мы родились в такой стране
Где люди все одна семья
Куда ни глянь — кругом друзья!
Отан – тарих, Отан – тіл,
Жазған елің, ер халқың,
Отан – өлең, Отан – жыр,
Көтерген көкке ел даңқын.
Көк айна көлім бар,
Кең жайлау жерім бар.
Еңбегі еленген
Атақты ерім бар
Здравствуй, Родина моя
Утром солнышко встает,
Нас на улицу зовёт.
Выхожу из дома я:
– Здравствуй, улица моя!
Я пою и в тишине
Подпевают птицы мне.
Травы шепчут мне в пути:
– Ты скорей, дружок, расти!
Отвечаю травам я,
Отвечаю ветру я,
Отвечаю солнцу я:
– Здравствуй, Родина моя!
(В. Орлов)
Туған жердей, жер болмас,
Туған елдей, ел болмас.
Песня «Ақ көгершін»
Жүргізуші:
( Макар, Кристина , Илья , Ульяна орындауында би)
Биден кейін дастарқанға отырып, асқа бата беріледі.
Кетпес ырыс, кең пейіл берсін.
Кеткенін келтірсін,
Кемтігін толтырсын.
Мал аман, бас түгел болсын.
Тілегі цабыл, мұраты асыл болсын!...
Ас бергенге бас берсін,
Өмірі ұзақ жас берсін.
Кетпес дәулет, кең пейіл,
Қайырымды дос берсін! -
Әумин!
Жүргізуші:
( Балалар дастарқаннан тұрып, рақметтерін айтып, қалаған сыйлықтарын алып, қоштасып кетеді.)
Жүргізуші:
Жүргізуші:
Сау болыңыздар
Сау болыңыз.
Жүргізуші:
Жүргізуші:
Төрге Лиза , Леня , Дамир , Дима , Матвей , Максим , София Ш., Никита шақырамын.
Лиза
Леня
Дамир
Матвей
Леня
Максим
София
Никита
Отанды біз атамекен
Деп аялап атаймыз,
Өйткені оны мекен еткен,
Бабамыз бен атамыз.
Наша Родина
И красива и богата
Наша Родина, ребята.
Долго ехать от столицы
До любой ее границы.
Все вокруг свое, родное:
Горы, степи и леса:
Рек сверканье голубое,
Голубые небеса.
Каждый город
Сердцу дорог,
Дорог каждый сельский дом.
Все в боях когда-то взято
И упрочено трудом!
(Г. Ладонщиков)
Қазақстан әні орындалады.
Отан – жерім, Отан – суым,
Отан қуат, нәр береді.
Отан – ұран, Отан – туым,
Отан мәңгі гүлденеді
Встало солнце над горою,
Мрак ночной размыт зарёю,
Луг в цветах, как расписной...
С добрым утром,
Край родной!
Шумно двери заскрипели,
Птицы ранние запели,
Звонко спорят с тишиной...
С добрым утром,
Край родной!
Люди вышли на работу,
Пчёлы мёдом полнят соты,
В небе тучки – ни одной...
С добрым утром,
Край родной
Ана тілі әні орындалады.
Жүргізуші:
Осымен мерекелік бағдарламамыз аяқталды, келесі кездескенше,
Қош сау болыңыздар!
«АБВГДЕЙКА» балалар орталығы
ГҮЛДЕНЕ БЕР МЕНІҢ - ҚАЗАҚСТАНЫМ!
Өткізген: Сармуханова М.С.
Петропавл қаласы, 2013 жыл
Асқа бата — дәстүрлі ас-тағам мәдениетіндегі этикет түрі, әдетте кәделі ас келгенде жасалатын рәсімнің атауы, дастарқан басында отырған жасы үлкен құрметті қонақтың тілек айтып, бата беруі. Асты қабылдаудың алдында жасы үлкен құрметті адам немесе өзіне кәделі сыбаға арналған адам асқа бата жасайды. Сонымен қатар ас желініп болған соң дастарқаннан кәделі табақты келін сәлем салып алар алдында сыйлы қонақ немесе жасы үлкен адамдардан ас иесіне, отағасына, оның отбасына арналған жылы лебіз, ыстық ықылас, жақсы ниет, ізгі тілекті айтқызу мақсатында қауым тарапынан бата сұралады. Көбінесе үйдің кенжесі «бата беріңіз» деп, төрде отырған үлкендерге қарап, қол жайып, ишарат білдіреді. Мұны астан кейін айтылатын бата болғандықтан, шартты түрде ас қайыру деп атайды. Бaтa гілек ұйқасты, мазмұнды сөзбен айтылады. Ac қайырғанда дастарқан басында отырғандар түгелімен қолын жайып, бата тілекке қосылады. Сол кезде төрдегі қария:
Кетпес ырыс, кең пейіл берсін.
Кеткенін келтірсін,
Кемтігін толтырсын.
Мал аман, бас түгел болсын.
Тілегі цабыл, мұраты асыл болсын!...
Ас бергенге бас берсін,
Өмірі ұзақ жас берсін.
Кетпес дәулет, кең пейіл,
Қайырымды дос берсін! -
деген сияқты ұйқасты тіркестерді шұбыртып, тақпақтап бата бсреді. Мұны үй иесіне ілтипат көрсету ғана емес, дәм-тұзды құрметтеудің үлкен нышаны деуге болады. Шаңырақ иесінің нені аңсап, нені көксейтінін аңғарған бата беруші кестелі сөзбен жиналған жиынның мақсатын, үй иесінің арманын дөп басып, ойына алған ісінің оңғарылуына тілеулестік айтады. Дәстүрлі этномәдени ортада батаның мазмұны көбінесе, мал мен бастың амандығы, ырыздықтың мол болуын тілеу тәрізді жалпы тілекпен қоса, үй иелерінің сапарға шықса жолы болуына, жас отауға жан басының өсуіне, келіннің аяғы ауыр болса, аман-есен босанып, ұл-қызды болуына игі ниет білдіру түрінде болып келеді.
Дастарқан жайып, дәм татқызып отырған үйдің үйленгелі жүрген азамат ұлдары болса, солар тілге тиек болып, бата сөздің желісіне айналады. Қазақ ортасында астан кейін ас қайырылып, үлкен адам табақты дастарқаннан алып келінге ұсынады, ол сәлем етіп алады. Кейбір өңірлерде дастарқаннан табақты алып кеткен соң ғана ас қайырылады. Мұндайда үй иесі мен оның бала-шағалары босағада тізіліп тұрып, қол жайып, батаның қабыл болуына тілектестік білдіріп, бет сипасады. Дастарқан басында отырған адамдардың ас қайырылмай орындарынан тұрып кетуі әдепсіздік болып танылады. Діни сарынды, этикалық мәнді баталардың сан алуан түрлері бар.
