“Каралды”

Методик берләшмә җитәкчесе:

__________

Беркетмә №1, “24” август 2015 нче ел.

“Килешенде”

Уку-укыту эшләре буенча директор

урынбасары: _________

“31” август 2015 нче ел.

“Раслыйм”

Директор: _________

Боерык №

8 НЧЕ СЫЙНЫФЫ ӨЧЕН

ТАТАР әдәбиятыннан ЭШ ПРОГРАММАСЫ

Төзүче: Исхакова Рәмзия Абзал кызы,

Чүпрәле муниципаль районы Иске Кәкерле урта гомуми белем бирү мәктәбенең

югары категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы

Педагогик киңәшмә утырышында каралды.

Беркетмә № 31 август , 2015

Срок: 2015-2016 уку елы

Аңлатма язуы

Программа түбәндәге дәүләт документларына нигезләнеп язылды:

1. Татар әдәбиятыннан гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты. ТР Мәгариф һәм фән министрлыгы. – Казан, 2008.

2. Татар урта мәктәпләре өчен әдәбият программалары (5-11 нче сыйныфлар). – Казан: “Мәгариф” нәшрияты, 2010.

3. Мәктәпнең 2015-2016 нчы уку елына уку-укыту планы.

Дәреслек: Әдәбият: Татар урта гомуми белем бирү мәктәпләренең 8 нче сыйныфы өчен дәреслек-хрестоматия .А.Г.Әхмәдуллин, Ф.Ә.Ганиева; А.Г. Әхмәдуллин ред.-дүртенче басма. – Казан: Мәгариф, 2006

Эш программасы структурасы

Татар әдәбиятының эш программасы өч өлештән тора: аңлатма язуыннан, төп бүлекләрне, белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаның эчтәлегеннән, укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләреннән.

Әдәбият укытуның төп максаты һәм бурычлары

- матур әдәбият әсәрләрен форма һәм эчтәлек берлегендә аңлап кабул итү;

- төп әдәби-тарихи мәгълүматларны һәм әдәби теоретик төшенчәләрне белү;

- балаларны татар әдәбияты, халык авыз иҗаты, татар халкының җыр-музыкасы, театры, сынлы сәнгате белән таныштыру, күренекле

язучылар һәм аларның әсәрләрен үзләштерүләренә ирешү;

- укучыларның телдән һәм язма сөйләмнәрен үстерү;

- әдәби әсәрне уку һәм анализлау;

- халык тарихын, мирасын өйрәнү аша Ватанга, халыкка, туган телгә мәхәббәт, олыларга, кечеләргә һәм, гомумән, кешегә ихтирам,

мәрхәмәтлелек, шәфкатьлелек тәрбияләү

.

Белем бирү эчтәлегенең мәҗбүри минимумы

Әдәби әсәрләрне танып-белү буенча төп эшчәнлек. Татар әдәбиятының күренекле язучылары һәм шагыйрьләре, аларның әсәрләре турында мәгълүмат булдыру; төрле жанрдагы әдәби әсәрләрне аңлап һәм иҗади уку; сәнгатьле уку; шигъри текстларны яисә чәчмә әсәрдән өзекләрне яттан өйрәнү; әсәрләрне анализлау; план төзү һәм сочинение язу, әсәрләр турында кыскача бәяләмә (отзыв) язу; әсәрләрне чагыштырып бәяләү, үз фикерен әйтә белү.

8 нче сыйныфны тәмамлаган укучылар үзләштерергә тиешле белем-күнекмәләр

- өйрәнгән әдәби әсәрнең эчтәлеген белү;

- классик әдипләрнең тормыш һәм иҗат юлларының төп фактларын истә калдыру;

- әдәби текстны кабул итү һәм анализлау, укыган буенча план төзү;

- геройларга характеристика бирү;

- әдәби әсәрдәге эпизодларны һәм геройларны чагыштыру, автор позициясен ачыклау;

- укыганга үзеңнең мөнәсәбәтеңне белдерү, әсәрне (өзекне) сәнгатьле итеп уку;

-дастан төрен аера белү;

-хикәя,повесть,роман һәм драма жанрларын аера белү;

-шигырь үзенчәлекләрен белү;

-лирик герой төшенчәсен аера белү;

-әдәби әсәрләрдән сурәтләү чараларын таба белү;

.

Укуны бәяләү.

Укучыларның 1 минутка уку тизлеге түбәндәгечә бәяләнә:

Класслар

Икенче яртыеллыкта

Иҗек саны

Сүз саны

V

VI

VII

VIII-IX

155-235

160-250

170-270

180-280

65-105

70-110

75-120

80-125

X

200-300

85-130

XI

210-320

90-140

Искәрмә. Эчтән уку тизлеге, кычкырып уку белән чагыштырганда, 5-7 нче классларда – 40- 50 процентка, ә 8-9 нчы классларда 60 процентка югырырак була.

Уку барышында үтәлергә тиешле фонетик, орфоэпик, пунктуацион, грамматик таләпләрнең үтәлешенә нигезләнеп, бәяләр куелырга мөмкин.

2.

Шул сыйныфка таләп ителгән күләмдәге сүзләр (текст) тиз, ачык, дөрес әйтелеп, фикер аңлаешлы бирелсә, ягъни:

• фонетик үзенчәлекләр (хәрефләрнең укылыш үзенчәлекләре) дөрес бирелсә;

• татар әдәби теленең орфоэпик нормалары (сүзнең язылыш һәм әйтелеш үзенчәлекләре) сакланса;

• җөмләләр сөйләмнең төп структур берәмлекләренә (сүзләр – иҗекләргә, җөмлә - сүзтезмәләргә һәм сүзләргә, мәгънәле кисәкләргә) дөрес бүленсә;

• тукталышлар (паузалар) дөрес ясалса, сүз басымы һәм логик басым дөрес укылса яисә куелса,

• интонацион яктан тексттагы җөмләләр дөрес тавыш белән укылса;

Укытучының текст эчтәлегеннән чыгып бирелгән сорауларына төгәл җавап бирелсә;

“5”ле билгесе куела.

1.

2.

Таләп ителгән күләмдәге сүзләр (текст) тиешле тизлектә укылса, ләкин кайбер сүзләрнең әйтелешендә фонетик, орфоэпик үзенчәлекләр тиешенчә үтәлмәсә, ягъни:

• кайбер сүзләрне укыганда, сүзләрнең укылыш үзенчәлекләре орфоэпик нормаларга туры килмәсә;

• сөйләмнең структур бүленешендә кайбер хаталар булса;

• җөмләне укыганда, интонацион яктан 1-2 төгәлсезлек җибәрелсә;

Укытучының сорауларына төгәл җавап бирелсә;

“4”ле билгесе куела.

1.

2.

3.

Уку тизлеге вакыт чикләренә сыймаса һәм уку барышында 3-4 фонетик, 2-3 орфоэпик хата җибәрелсә;

Текст сөйләм берәмлекләренә тиешенчә бүленмәү сәбәпле, интонация төгәл бирелмәсә;

Текстны аңлап та, сорауларга бирелгән җавапларда төгәлсезлекләр булса;

“3”ле билгесе куела.

1.

2.

3.

4.

Тиешле тизлектә уку күнекмәләре булмаса;

Уку барышында үтелгән орфограммаларда төгәлсезлекләр күп кабатланса;

Уку барышында җибәрелгән фонетик, орфоэпик, интонацион хаталар текст эчтәлеген аңлауга комачауласа;

Текст эчтәлеге буенча бирелгән сорауларга өлешчә генә җавап алынганда.

“2”ле билгесе куела.

Телдән җавапларны бәяләү.

Телдән җавап бирү – тәкъдим ителгән теманы сөйләү формасында була.

М а т е р и а л:

-программа материалы буенча бирелгән яисә үзе сайлап алган тема;

- эчтән укылган текстның (нигездә, әдәби әсәрдән яисә әдәбият дәреслегеннән алынган, күрсәтелгән яисә үзе сайлап алган) эчтәлеге.

С ө й л ә ү г ә б и р е л ә т о р г а н в а к ы т:

X - XI классларда 7-10 минут,

IX класста 5-7 минут,

VIII класста 4-7 минут,

VII класста 3-6 минут,

VI - V класста 2-5 минут.

Әдәбият дәфтәренә таләпләр

Әдәбият дәфтәрендә һәр уку елы дәвамында түбәндәге төп язмалар була:

1. планнар

2. хронолгик таблицалар

3. цитаталар (күчереп язу)

4. аңлатмалар (сүз һәм төшенчәләргә)

5. фикер язмалары (үз фикереңне язып кую)

6. укучы үзе иҗат иткән әдәби әсәрләр (хикәяләр, шигырьләр, мәзәкләр, сценарийлар һ.б )

7. халык авыз иҗатыннан җирле материаллар

8. аннотацияләр (11кл.)

9. тезислар 8-11кл.)

10. конспектлар (8-11 кл.)

.

Әдәбият дәфтәрендә бары тик программа материалын үзләштерүгә һәм аны язып бирә белергә өйрәтә торган язмалар гына булырга тиеш. Язма эшләр сочинение таләпләре белән бәяләнә.

Әдәбияттан белем дәрәҗәсен бәяләү соңгы чиктә сочинение яздыру белән кылынса да, өлгереш билгеләре чыгарган вакытта аның белән генә чикләнмичә, уку, сөйләү, телдән җавап бирү дә исәпкә алына.

Укуга карата төп таләп – сәнгатьле уку.

Уку материалы:

1. Укучы үзе язган текст яки сочинение.

2. Әдәби әсәрдән, публицистик һәм фәнни хезмәттән өзек.

Материалның күләме:

Һәр класс өчен билгеләнгән сочинение күләме икеләтә алына.

Материалны сайлап алу:

1. Укучы үзе сайлый, үзе теләгән текстны укый.

2. Укытучы күрсәтмә бирә.

Укуны әдәбият фәне буенча бәяләү өчен таләпләр:

1. Уку тел (грамматика) фәне буенча уңай билге куярлык булсын.

2. Сәнгатьле яисә логик сәнгатьле (текстның характерыннан чыгып) башкарылсын.

3. Уку интонациясен бөтен текстка һәм аның аерым өлешләренә карата укучы аңлатып бирә белсен.

И с к ә р м ә. Уку интонациясен аңлатканда:

1. V – VII классларда интонациянең текст эчтәлегенә карата булган ягын аңлату җитә (ягъни объектив эчтәлектән чыгып).

2. VIII класста авторның тексттагы эчтәлеккә мөнәсәбәтен чагылдыру дәрәҗәсенә бәйләп аңлату да таләп ителә.

3. IX - XI классларда укучы, болар өстенә, текст эчтәлегенә үзенең мөнәсәбәтен, тыңлаучыларга ничек тәэсир итәргә, аларда нинди хисләр уятырга теләгәнлеген дә аңлатырга тиеш.

Соңгы ике таләптән берсенең үтәлмәве тел буенча куелган билгене – бер баллга, икесенең дә кимчелекле үтәлүе билгене ике баллга киметә. Икесе дә бөтенләй үтәлмәгән булса, әдәбияттан “2”ле куела.

Укыту-методик комплекты

1. Татар урта мәктәпләре өчен әдәбият программалары. Казан. «Мәгариф» нәшрияты. 2010);

2. А.Г.Әхмәдуллин, Ф.ӘГаниева. Әдәбият. Татар урта гомуми белем бирү мәктәбенең 8нче сыйныфы өчен дәреслек-хрестоматия). Казан. Мәгариф. 2006

3 Заһидуллина Д.Ф. Мәктәптә татар әдәбиятын укыту методикасы. – Казан: Мәгариф, 2004.

4.Заһидуллина Д.Ф., Закирҗанов Ә.М., Гыйләҗев Т.Ш. Татар әдәбияты: Теория. Тарих. – Казан: Мәгариф, 2004.

5. Абдрахимова Я.Х. Татар әдәбияты дәресләрендә бәйләнешле сөйләм үстерү 8-11 сыйныфлар. Казан, «Мәгариф» 2007 ел.

6.Татар әдәбияты .Теория.Тарих. Казан, «Мәгариф» 2004 ел.

Уку курсы темаларының эчтәлеге

Дастан- 2 сәг

Ф.Кәрими “Салих бабайның өйләнүе”-2 сәг

М.Фәйзи, “Галиябану”- 4 сәг
Ш,, Камал “Акчарлаклар”- 3 сәг

Ш, Бабич “Халкым өчен”1 сәг
Һ.Такташ “Алсу”, “Киләчәккә хатлар”

“Мәхәббәт тәүбәсе”- 3 сәг
Г.Бәширов “Туган ягым- яшел бишек”-4 сәг
Р.Фәйзуллин “Якты моң”, “И.кардәшем”, “Бер хаҗәтсез кайчак””Бишбармак”,”Гөмбәзләре- кояшмыни!” “Үлем белән үлемсезлек”. -1 сәг

М.Җәлил “Тик булсаиде ирек” “Соңгы җыр” “Серле йомгак” “ Сандугач һәм чишмә” - 3 сәг
Г.Әпсәләмов “ Алтын йолдыз”- 4 сәг

Р.Төхфәтуллин “”Йолдызым”- 2 сәг
М.Юныс “Шәмдәлләрдә генә утлар яна”-4 сәг
Г. Афзал “Дөнья матур , дөнья киң” “Мыштыбый” “Тәнкыйть сүзе “ “Ялкау кызлар” “Өф-өф итеп” - 3 сәг
Н, Фәттах “Итил Суы ака торур” – 5 сәг

Р.Батулла “Сөембикә”романы-1 сәг

Т. Миңнуллин “Бәхетле кияү”-3 сәг
А. Гыйләҗев “Язгы кәрваннар”- 3 сәг

А. Расих “Урланган хәзинә”-1 сәг
С,Сөләймәнова “Туган җирем, эчкән суым!”,”Кеше бары бер кошлар нәселеннән”, “Кеше”, “Сулар ага, күлләр күккә бага”, Этюд”, Тагын узды кыңгыраулы язлар”.-4 сәг

Ш.Галиев “Камырша”, “Утсыз Төтен булмый” “Үзең нинди”, “Тимерче Гомәр һәм гомер”.

Р. Харис “Ант суы”, “Борылышта” (укытучы һәм укучылар сайлавы буенча).-1 сәг

Ятлау өчен тәкъдим ителгән әсәрләр.

“Идегәй” (“И Идел-йорт,Идел-йорт” дип багышланган өзек)

Ш,Бабич “Халкым өчен”.

Һ.Такташ”Алсу”

М.Җәлил “Кичер, илем !”.

Р,Фәйзуллин .Р,Харис, Р,Мингалим, Ш .Маннапов шигырьләре( укытучы сайлавы буенча)

Укыту – методик комплекты

1. Татар урта мәктәпләр әдәбият программалары, 5-11 нче сыйныфлар/Ф. Хатипов.- Казан: Мәгариф нәшрияты, 2010

Дәреслек. А.Г.Әхмәдуллин, Ф.Ә.Ганиева. Әдәбият. Татар урта гомуми белем бирү мәктәбенең 8 нче сыйныфы өчен дәреслек-хрестоматия. – Казан: Мәгариф, 2006.

2. Әдәби әсәргә анализ ясау: Урта гомуми белем бирү мәктәбе укучылары, укытучылар, педагогика колледжлары һәм югары уку йортлары студентлары өчен кулланма/Д.Ф.Заһидуллина, М.И.Ибраһимов,В.Р.Әминева.-Казан:Мәгариф,2005

3. Әдәбият дәресләрендә бәйләнешле сөйләм үстерү: Татар урта гомуми белем бирү мәктәбенең 5-6нчы сыйныфларында эшләүче укытучылар өчен кулланма/Я.Х.Абдрәхимова.-Казан: Мәгариф,2007

Календарь – тематик планлаштыруга характеристика

Уку елы: 2015/2016

Предмет: татар әдәбияты

Сыйныф: 8

Укытучы: Исхакова Рәмзия Абзал кызы

Еллык сәгатьләр саны: программада – 68
Мәктппнең уку- укыту планында 70 сәгать ( атнага - 2 сәг)

Әсәрләрне өйрәнү - 51 сәг

Сөйләм үстерү - 12 сәг

Дәрестән тыш уку - 7 сәг

Контроль эшләр саны: а) беренче яртыеллыкка- 2

ә) ел буена - 4

Сәг.

саны

Дәрес

тибы

Укучы эшчәнлеге

яки укыту

эшчәнлеге төрләре

Контроль төре

Укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләр

Өй эше

Үтәү

планы

фактик

1

Дәреслек белән танышу. “Идегәй дастаны”

1

Кереш дәрес

Әңгәмә

Дәрестән тыш уку өчен тәкъдим ителә торган әсәрләр исемлеген язу

Җәйге каникул вакытында укыган әсәрләр турында сөйләү

Хрестоматия-дән

Ш.Бабич шигырьләрен укырга

5.09

5.09

2

“Идегәй” дастаны

1

Кереш дәрес

Әңгәмә , конспектлау , күзәтү

Дастан жанры , аңа хас үзенчәлекләрне белү

“Идегәй” дастанын дәреслектән укы

3 биремне эшләргә

7.09

7.09

3

Ф.Кәрими иҗаты, тормыш юлы. “Мирза кызы Фатыйма” әсәре.

1

Кереш дәрес

Күзәтү , материал сайлау, сәнгатьле уку , әңгәмә

Ф. Кәрими иҗаты

Биографиясен сөйләргә.

Әсәрне укып бетереп, эчтәлеген сөйләү.

12.09

12.09

4

Ф.Кәрими.”Салих бабайның өйләнүе”

1

Кереш дәрес

Күзәтү , материал сайлау, сәнгатьле уку , әңгәмә

“Салих бабайның өйләнүе”хикәясен укы . Язма эшкә әзерләнү

14.09

14.09

5

Сөйләм үстерү. Сочинение Ф.Кәрими “Салих бабайның өйләнүе”

1

Әсәр тикшерү дәресе

Анализ алымларын кулланып , текст эчтәлеген сөйләү , геройларга бәя бирү , сәнгатьле уку

Сорауларга җавап

Мәгърифәтчелек әдәбияты , м-че язучылар турында белү

Эшне төгәлләргә.

19.09

19.09

6

М.Фәйзи тормышы, иҗаты

1

Кереш дәрес

Күзәтү , портрет белән эшләү , сөйләү , материал сайлау

М. Фәйзи тормышы, эшчәнлеге

“Галиябану”, укырга

21.09

21.09

7

М.Фәйзи. “Галиябану” Беренче пәрдә

1

Әсәр тикшерү дәресе

Күзәтү , эзләнү төсендәге сораулар-биремнәр белән эшләү , геройларга бәя бирү

Катнашучы геройларга бәя бирү

Беренче пәдәне анализлау

Икенче пәрдәне анализларга әзерләнергә

26.09

26.09

8

Галиябану һәм Хәлил образлары

1

Әсәр тикшерү дәресе

Үзәк мәсьәләләрне ачыклау , геройлар сөйләмен күзәтү , бәя бирү , кабатлап уку

Иҗади эш

Икенче пәрдәне анализлау

64-76 б.укы , каршылыкка кергән геройлар

28.09

28.09

9

М.Фәйзи.” Галиябану”

Драмасына анализ

1

Әсәр тикшерү дәресе

Каршылыкка кергән геройларны билгеләү , бәя бирү , әсәрдән материал сайлау

Сорауларга җавап бирү

Конфликт

85 биттәге сорауларга җавап әзерләргә.

3.10

3.10

10

Сөйләм үстерү.Контроль сочинение “Галиябану һәм Хәлил –иске гадәт-йола корбаннары”

1

Контроль дәрес

Анализлау , кабатлап уку , геройларны чагыштырып күзәтү , әсәнең сәнгатьчә эшләнешен күзәтү, гомумиләштерү

Аерым геройга характеристика бирү

Иҗади эш

Ш. Камал турында мәгълүмат табарга..

5.10

5.10

11

Ш. Камал иҗаты һәм тормыш юлы.

1

Кереш дәрес

Күзәтү , портрет белән эшләү , әһәмиятле урынларны билгеләү

Ш.Камалның эшчәнлеге турында белү

Ш. Камал турында сөйләргә. “Буранда “ хикәясен укырга

10.10

10.10

12

Ш.Камал. “Акчарлаклар” повесте

1

Әсәр тикшерү дәресе

Әңгәмә , бүлекне өлешләргә бүлү , анализ ясау , кабатлап уку , нәтиҗә чыгару

Сорау-җавап эше

Укыган өлешнең эчтәлеген сөйләргә

12.10

12.10

13

Ш.Камал. “Акчарлаклар” повесте Табигать күренеше

1

Әсәр тикшерү дәресе

Әңгәмә , бүлекне өлешләргә бүлү , анализ ясау , кабатлап уку , нәтиҗә чыгару

Сорау-җавап эше

Сезонлы эшчеләр тормышы турында цитаталар китереп сөйләү

“Егет елый “ бүлеген укып бетерергә.

17.10

17.10

14

“Егет елый” бүлеге

1

Әсәр тикшерү дәресе

Әңгәмә , бүлекне өлешләргә бүлү , анализ ясау , кабатлап уку , нәтиҗә чыгару

Сорау-җавап эше

“Елау- күңелне рухландыручы хис” темасына әңгәмәгә әзерләнергә.

19.10

19.10

15

Сөйләм үстерү. Әсәрдәге образларга характеристика

1

Йомгаклау дәресе

Төп образларны барлау , бәя бирү , нәтиҗәләрне язу , биремнәр үтәү , кеше күңеленең байлыгын , матурлыгын тасвирлауда язучы осталыгын күзәтү

Образларга характеристика бирү

Бүлекне өлешләргә бүлү , геройларга характеристика бирү

Дәрестән тыш укуга әзерләнергә

24.10

24.10

16

Дәрестән тыш уку. Ш. Бабич. “Халкым өчен”, сайлап 2-3 шигыре

1

Язучы иҗаты белән танышу

Күзәтү, тормыш юлы турында белешмә бирү, сәнгатьле уку, әңгәмә, бәя бирү

Сорау-җавап эше

Ш. Бабич иҗаты турында күзаллау

Һ Такташ “Мәхәббәт тәүбәсе”

26.10

26.10

17

Һ. Такташ. Тормыш юлы һәм иҗаты.

1

Кереш дәрес

Әңгәмә,күзәтү,өлешләргә бүлү,портрет сурәтләү, анализлау, сәнгатьле уку

Поэманы анализлау

Сәнгатьле итеп уку, поэманы анализлау

Биографиясен сөйләргә.

31.10

31.10

18

Һ. Такташ. “Киләчәккә хатлар”

1

Әсәр тикшерү дәресе

Поэманы уку, вакыйгалар бирелешен ачыклау, төзелеше ягыннан үзенчәлеген ачыклау, образларга характеристика бирү, сурәтләү чараларын табу

Поэманы анализлау

“Алсу” поэмасын ятларга

9.11

9.11

19

Һ Такташ “Алсу”

1

Әсәр тикшерү дәресе

Поэманы уку, вакыйгалар бирелешен ачыклау, төзелеше ягыннан үзенчәлеген ачыклау, образларга характеристика бирү, сурәтләү чараларын табу

“Алсу” яттан сөйләтү

Поэманы анализлау

Дәрестән тыш укуга әзерләнергә

14.11

14.11

20

Дәрестән тыш уку Һ. Такташ. “Мәхәббәт тәүбәсе”

1

әсәр тикшерү дәресе

Текст эчтәлеген сөйләү, образларга характерис-тика бирү, сәнгатьле уку, диспутта катнашу

Образларга характеристика

Мөстәкыйл укыган әсәрнең сюжетын белү

Хрестоматиядән Р. Фәйзуллин шигырьләрен укы

16.11

16.11

21

Г. Бәширов. “Туган ягым – яшел бишек”

1

Кереш дәрес

Аңлату, эзләнүчән әңгә-мә, сәнгатьле уку, нәтиҗә чыгару, чагыштыру

Гомәр һәм авыл малайларын чагыштыру

126-141 укы, бер бүлекчәне текстка якын итеп сөйләргә

21.11

22

Г. Бәширов. “Гуган ягым-яшел бишек”

(бәйләнешле сөйләм үстерү хисабына)

1

Сөйләм үстерү дәресе

“Җирән кашка сагышы” бүлегеннән бер бүлекчәне текстка якын итеп сөйләү, бер-береңә бәя бирү, әсәрнең сәнгатьчә эшләнешен күзәтү

Текстка якын итеп сөйләү, сурәтләү чараларын билгеләү

Автор кулланган сурәтләү чараларын кертеп, эчтәлек сөйләү

141-149 битләрне укып, анализларга әзерләнергә.

23.11

23

Г. Бәширов. “Туган ягым-яшел бишек”. Татар авылының гореф-гадәт, йолаларны саклап яшәве

1

әсәр тикшерү дәресе

Образлылык, Сабантуй күренеше, андагы хәрә-кәт – динамиканы бирү чараларын күзәтү, сөйләү, нәтиҗә чыгару

Сораулар буенча әңгәмә

Татар халкына хас гореф-гадәтләр

150-159 битләр буенча анализга әзерләнергә.

28.11

24

Г. Бәширов. “Туган ягым-яшел бишек”.

“Орлык чыккан көн”

1

әсәр тикшерү дәресе

Гомәр, Бәшир агай образларын күзәтү, аңлату, йолаларга игъ-тибар итү, бүлектән цитаталар алып дәлилләү

Мөстәкыйль эш

Чәчү башланган көн йолаларын истә калдыру

160-172 битләрне укырга

30.11

25

Г. Бәширов. “Туган ягым-яшел бишек”. “Кунак кызлар килде утырмага”

1

Йомгаклау дәресе

әңгәмә, нәтиҗә чыгару, сәнгатьле уку. Йомгак ясау: төп сюжет сызыгына бәйле урыннарны барлау. Шәхси биремнәр

Шәхси биремнәр үтәлешен тикшерү

әсәрне анализлау планы буенча тикшерү

“Туган як-кадерле төбәк” темасына сочинение язу өчен әзерлән

5.12

26

Сөйләм үстерү.Г.Бәширов әсәре буенча язма эшкә әзерләнү

1

Сөйләм үстерү дәресе.

әңгәмә, план төзү, план буенча сөйләшү,

Сочинение №2

Сочинение – сыйфатлама язу

Караламага язып килергә

7.12

27

БСҮ.Контроль сочинение. “Туган як – кадерле төбәк”

1

Сөйләм үстерү дәресе.

әңгәмә, план төзү, план буенча сөйләшү, сочинение язу

Сочинение №2

Сочинение – сыйфатлама язу

Өстәмә хрестоматиядән Р. Фәйзуллин шигырьләрен укырга

12.12

28

Дәрестән тыш уку. Р. Фәйзуллин “Якты моң”,”Вакыт”,”Җаныңның ваклыгын сылтама заманга" “Бишбармак”, “Гөмбәзләре – кояш-мыни!..”, “Үлем белән үлемсезлек”

1

Язучы иҗаты белән танышу дәресе

Аерым чыгышлар, сәнгатле уку, шигырьләрне анализлау

Шигырьләрне сәнгатьле уку

Мөстәкыйль рәвештә шигырьләрне анализлау

М. Җәлил турында искә төшерергә,

“Үлем белән үлемсезлек” ятла

14.12

29

Уку һәм анализлау

М.Җәлил.Гражданлык һәм поэтик батырлыгы.”Тик булса иде ирек”

1

Кереш дәрес

Әңгәмә , яттан шигырь сөйләү , магнитофон язмасы тыңлау , альбом карау , шигырь анализ-лау , нәтиҗә ясау

М.Җәлилнең граж-данлык һәм поэтик батырлыгы

“Тик булса иде ирек” сәнгатьле укый өйрән

19.12

30

М. Җәлил.”Соңгы җыр”

1

Әсәр тикшерү дәресе

Иҗади уку , анализ алымнары кулланып , үз сүзләре белән сөйләү , анализлау

Шигырьне сәнгатьле уку

Шигырьне анализлау

“Серле йомгак” анализларга әзерләнергә

21.12

31

М.Җәлил.”Серле йомгак”

1

Әсәр тикшерү дәресе

Иҗади уку , анализлау , хисне , аның сәбәбен билгеләү , әкият формасы , образларның ролен ачыклау , чагыштыру

Сораулар һәм биремнәр буенча эшләү

Лирик герой һәм шагыйрь хисләренең бердәмлеге

“Серле йомгак”ятларга , “Сандугач һәм Чишмә” укы

26.12

32

М.Җәлил.”Сандугач һәм Чишмә “

1

әсәр тикшерү дәресе

Әңгәмә , баллада турында искә төшерү , сәнгатьле уку , төп образларны табу , бәя бирү; 4 өлешкә исем кую, төп вакыйга , үзәк образларны билгеләү

Мөстәкыйль эш (сурәтләү чараларын билгеләү , тасвирлап язу)

Баллада , аңа хас үзенчәлекләрне белү, “Сандугач һәм Чишмә”нең баллада икәнен дәлилләү

М.Җәлил иҗаты турында өйрәнгән-нәрне белергә

11.01

33

М.Җәлил иҗаты буенча йомгаклау дәресе

1

Йомгаклау дәресе

Әңгәмә , иҗади уку , чагыштырып күзәтү , нәтиҗә ясау , анализлау , сочинение яза башлау

Сочинение

М.Җәлилнең әсирлектәге иҗатына хас үзенчәлекләр

Теманы сайлап алып , М.Җә-лил иҗаты тур.соч.

16.01

34

Укып фикер алышу Г.Әпсәләмов.

Язучының биографиясе

1

Кереш дәрес

Портрет белән эшләү , биографик мәгълүмат бирү , тезислар язу , магнитофон язмасы тыңлау , рәсемнәр карау

Г.Әпсәләмовның биографиясе.Роман

Биографиясен сөйләргә

18.01

35

Г.Әпсәләмов. “Алтын йолдыз” романы

1

Әсәр тикшерү дәресе

Анализ алымнары кулланып , текст эчтәлеген сөйләү , вакыйгаларны анализлау, геройларга бәя бирү , проблема кую һәм аны чишү

Укытучы сорауларына җавап бирү

Яшьләр образларына характеристека бирү

Укыган өлешнең эчтәлеген сөйләү.

23.01

36

Әсәрдә образлар бирелеше.

1

Әсәр тикшерү дәресе

Анализ алымнары кулланып , текст эчтәлеген сөйләү , вакыйгаларны анализлау, геройларга бәя бирү , проблема кую һәм аны чишү

Укытучы сорауларына җавап бирү

Яшьләр образларына характеристека бирү

Бер образга характеристика язарга.

25.01

37

Әсәрдә сүрәтләү чаралары

1

Әсәр тикшерү дәресе

Анализ алымнары кулланып , текст эчтәлеген сөйләү , вакыйгаларны анализлау, геройларга бәя бирү , проблема кую һәм аны чишү

Укытучы сорауларына җавап бирү

Яшьләр образларына характеристека бирү

Сөйләргә, рәсем ясарга.

30.01

38

Әсәрдә сугыш фаҗигасе

1

Әсәр тикшерү дәресе

Анализ алымнары кулланып , текст эчтәлеген сөйләү , вакыйгаларны анализлау, геройларга бәя бирү , проблема кую һәм аны чишү

Укытучы сорауларына җавап бирү

Яшьләр образларына характеристека бирү

Анализ ясарга әзерләнергә.

1.02

39

Г.Әпсәләмов. “Алтын йолдыз” әсәрен өйрәнүне йомгаклау

1

Йомгаклау дәресе

Уку , әңгәмә , иллюстра-цияләр карау , укучыларның чыгышлары , укытучы сөйләве , эзләнү

Мөстәкыйль эш

Романтик пафос.

Романтизм

Г.Әпсәләмов. “Алтын йолдыз” әсәрен өйрәнүне йомгаклау

6.02

40

Дәрестән тыш уку

Р.Төхфәтуллин .

“Йолдызым”

1

Язучы иҗаты белән танышу дәресе

Әңгәмә , укучының мөс-тәкыйль рәвештә укыган әсәргә , анда сурәтләнгән вакыйгалар-га , геройларга мөнәсәбәтен билгеләү

Конференция

Авыл торм.тәнкыйди бәя биреп, илкүләм үзгәрешләр булма-вы, гади кешенең тормышын яхш. кирәклеге пробле-масын күтәрүе

Р.Батулла. “Сөенбикә” укый башла

8.02

41

Уку һәм анализлау

М.Юныс. Язучы турында кыскача бе-лешмә. ”Шәмдәлләрдә генә утлар яна “

1

Кереш дәрес

Белешмәне укып таны-шу , эзләнүчән әңгәмә , әсәрдә сугыш чоры бе-лән бәйле җәмгыятьтәге кимчелекләр , татар әдә-биятында беренче булып кырым татарлары фаҗигасе мәсьәләсе кү-тәрелү турында әйтеп , укучыны кызыксындыру; әсәрне уку , төп геройларны күзәтү

Сорауларга җавап бирү

М.Юнысның торышы геройлары язмышына охшаш булуы.

Әсәрнең яңалыгы

Әсәрдән өзекләрне укы, ничә өлешкә бүлеп булыр иде? Дәлиллә

13.02

42

М.Юныс.

“Шәмдәлләрдә генә утлар яна”

1

Әсәр тикшерү дәресе

Өлешләргә бүлү , үзенчәлекләрен , тел-сурәт чараларын билгеләү , нәтиҗә чыгару. Характерларны күзәтү , чагыштырып нәтиҗә ясау

Сораулар һәм биремнәр буенча эшләү

Образларга характеристика бирү

Повестьта бирелгән фәлсәфи фикерләр

15.02

43

М.Юныс.

“Шәмдәлләрдә генә утлар яна” әсәрен өйрәнүне йомгаклау

1

Йогаклау дәресе

Әңгәмә , уку , укучылар-ның чыгышы , эзләнү , тикшеренү , нәтиҗә ясау, гомумиләштерү

Татар халкында кунак каршы алу , тәрбияләү белән бәйле гореф-гадәтләр

Г.Афзалның тәрҗемәи хәле белән таныш

20.02

44

Г. Афзал. Тәрҗемәи хәле. Иҗатына гомуми характеристика. “Дөнья матур, дөнья киң”, “Мыштыбый”, “Язмышлар”

1

Кереш дәрес

Укучылар чыгышы, конспектлау, әңгәмә, укытучы сүзе; Туган ил, Туган җир, халкыбыз турында шигъри сурәтләр белән танышу, чагыштыру, нәтиҗә чыгару. Юмор аша кеше батырлыгының чагылышын күзәтү

Сорау-җавап эше

Г. Афзал тормышы, иҗаты турында белү. Юмор

Г. Афзал шигырьләрен укы

22.02

45

Г. Афзал. “Тәнкыйть сүзе”, “Ялкау кызлар”, “Өф-өф итеп”, “Елмаям уйчан гына”, “Чабаклар йөзгән Иделдә”, “Бигрәк юаш басып йөрдем җиргә”

1

Әсәр тикшерү дәресе

Әңгәмә, сәнгатьле уку, магнитофон язмасы тыңлау, шигырьләрдәге көлү объектлары, предметларын ачыклау, сурәтләүдә халыкчан чараларны табу

Сәнгатьле уку

Сатира турында белү

27.02

46

Укып фикер алышу Н. Фәттах. Язучы иҗаты белән таныштыру. “Итил суы ака торур”

1

Кереш дәрес

Укытучы сүзе, эзләнүчән әңгәмә, әсәрләрен дәфтәргә язу, аңлатмалар бирү

Н. Фәттахның эшчәнлеге, иҗади осталыгы

“Итил суы ака торур” әсәреннән өзекләрне укы

29.03

47

Н. Фәттах. “Итил суы ака торур”

1

әсәр тикшерү дәресе

Аңлатмалар бирү, сәнгатьле уку, бүлектә чагылган гореф-гадәтләр турында сөйләшү, мәгънәсен ачыклау.

Сорауларга җавап бирү

Болгар дәүләте тормышы.

1)205-215 битләрне укы

5.03

48

Сөйләм үстерү. Әсәрдә образлар бирелеше

1

әсәр тикшерү дәресе

Тел – сурәт чараларын анализлау,

Сорауларга җавап бирү

кабиләләр тартышы, гореф-гадәт, йолалар, сәүдә, дин мөнәсәбәтләренең әсәрдә бирелеше.

1) 215-225 б. укы, анализла

7.03

49

Тотыш образы

1

әсәр тикшерү дәресе

Тотышның ир булу тарихын, Койтым бикә язмышын күзәтү, чор сурәтен тудыручы детальләрне табу

Сорауларга җавап бирү

Болгар дәүләте тормышы, кабиләләр тартышы, гореф-гадәт, йолалар, сәүдә, дин мөнәсәбәтләренең әсәрдә бирелеше.

1) 226-237 б. укы, анализларга әзерлән

12.03

50

Н. Фәттах. “Итил суы ака торур” әсәрен өйрәнүне йомгаклау

1

Йомгаклау дәресе

Тотышның ир булу тарихын күздән үткәрү, геройларга бәя бирү

Мөстәкыйль эш

Тарихи роман

“Тарихлардан килгән хакыйкать” темасына соч. язарга әзерлән

14.03

51

БСҮ.Контроль сочинение язарга әзерлек дәресе“Тарихлардан килгән хакыйкать”

1

Сөйләм үстерү дәресе

План төзү, план пунктлары буенча сөйләшү. Сочинение язу

Сочинение №3

Караламага язу

19.03

52

БСҮ. Сочинение хаталары өстендә эш. “Тарихлардан килгән хакыйкать”

1

Сөйләм үстерү дәресе

Хаталарны анализлау.

Р. Батулла. “Сөенбикә”

ДТУга әзерлән

2.04

53

Дәрестән тыш уку Р. Батулла “Сөенбикә”

1

әсәр тикшерү дәресе

Сюжет сызыкларын табып, шулар буенча укучылар чыгышы

Р. Батулланың иҗат үзенчәлеге

Т. Миңнуллин. турында әзерлән

4.04

54

Уку һәм анализлау Т. Миңнуллин. Драматург турында белешмә. “Бәхетле кияү”

1

Кереш дәрес

Әңгәмә, укытучы сүзе, альбом карау, аңлатмалар бирү, өстәмә материаллар белән эшләү

Т. Миңнуллин эшчәнлеген белү. Драматургия жанрлары

“Бәхетле кияү” укырга

9.04

55

Т. Миңнуллин. “Бәхетле кияү”

1

Әсәр тикшерү дәресе

Каршылыкка кергән геройларны табу, әсәрнең эчтәлеген ачыклау, геройларга хас сыйфатларны билгеләү, ярататып көлү өчен кулланылган чараларны табу

Бер герой турында чыгыш ясау

Комедиягә анализ ясау

Т. Миңнуллин әсәрләрен укырга

11.04

56

Кияү ни өчен бәхетле?

1

Әсәр тикшерү дәресе

Ярататып көлү өчен кулланылган чараларны табу

Иҗади эш

Комедиягә анализ ясау

А.Гыйләҗев иҗатын белеп килергә

16.04

57

Укып фикер алышу А. Гыйләҗев. Иҗаты һәм тормыш юлы. “Язгы кәрваннар”

1

Кереш дәрес

Портрет белән эшләү, аңлату, әсәрләрен язып алу, әдәбиятта Бөек Ватан сугышы темасы турында әңгәмә, сәнгатьле уку

А. Гыйләҗев эшчәнлеге

“Язгы кәрваннар” укырга

18.04

58

А. Гыйләҗев. “Язгы кәрваннар“

1

Әсәр тикшерү дәресе

Анализ алымнарын кулланып , текст эчтәлеген сөйләү, геройларга бәя бирү (өлкәннәр, яшьләр), чагыштыру, пейзаж, персонажлар сөйләмен анализлау

Символларны табу, аңлату

А.Гыйләҗевнең сурәтләү осталыгы , иҗат стиленең үзенчәлекләре

295-296 бит укырга

23.04

59

Әсәрдә күтәрелгән проблемалар

1

Әсәр тикшерү дәресе

Чорга бәя бирү, бүгенге көн белән чагыштыру.

Сүрәтләү чараларын аңлату.

А.Гыйләҗевнең сурәтләү осталыгы , иҗат стиленең үзенчәлекләре

А.Гыйләҗевның башка әсәрләрен укырга

25.04

60

БСҮ. Сочинение язарга әзерләнү

“Кешеләрне шатландыру-үзе бәхет”

1

Сөйләм үстерү дәресе

Әңгәмә , план төзү , укучылар чыгышы , сочинение язу

Сочинение №4

А.Гыйләҗев иҗаты буенча сочинение язу

Караламага язу

30.04

61

БСҮ. Сочинение

“Кешеләрне шатландыру-үзе бәхет”

1

Сөйләм үстерү дәресе

Сочинение язу

Сочинение №4

А.Гыйләҗев иҗаты буенча сочинение язу

А Расих турында белеп килү.

2.05

62

Сөйләм үстерү. Язма эшкә күмәк анализ.

1

Кереш дәрес

Портрет белән танышу , укучы чыгышы , конспектлау , әңгәмә , нәтиҗә чыгару , сәнгатьле уку

Сорауларга җавап бирү

А.Расихның иҗатына хас үзенчәлекләр

“Урланган хәзинә” укырга

7.05

63

Дәрестән тыш уку.

А.Расих. “Урланган хәзинә”

1

Әсәр тикшерү дәресе

Анализ алымнары кулланып , текст эчтә-леген сөйләү , проблема кую һәм аны чишү , ва-кыйгларны анализлау , геройларга бәя бирү , нәтиҗә чыгару

Мөстәкыйль эш

“Урланган хәзинә” әсәрен анализлау

А.Расих әсәрләрен укырга

9.05

64

Уку һәм анализлау

С.Сөләйманова . Иҗаты. “Туган җирем, эчкән суым !”

1

Кереш дәрес

Портрет күзәтү , укытучы аңлатуы , сәнгатьле уку , образ-ларны , төп фикерне билгеләү , сурәтләү ча-раларын табып , әһәмиятен ачыклау

Сорауларга җавап бирү

Лирик җанрлар

С.Сөләймано-ва шигырьлә-рен укы

14.05

65

С.Сөләйманова

“Кеше барыбер кош-лар нәселеннән...” , “Кеше”

1

Әсәр тикшерү дәресе

Сәнгатьле уку , эзләнү-чән әңгәмә: хис , хиснең сәбәбен табу , аллегорик образларны , әһәмиятен билгеләү , нәтиҗә чыгару

Мөстәкыйль эш

Фәлсәфи лирикага хас үзенчәлекләр

8 нче бирем

(301 бит)

16.05

66

С.Сөләйманова. “Этюд” , “...Тагын узды кыңгыраулы язлар...”

1

Әсәр тикшерү дәресе

Әңгәмә , аңлату , сәнгатьле уку , рәсем сәнгатенә мөрәҗәгать итү, чагыштыру , анализ

“Кеше” шигы-рен яттан сөйләтү

Күңел лирикасы , аңа хас сыйфатлар

5 нче бирем (304 бит)

21.05

67

Арадаш аттестация. Тест.

1

Йомгаклау тесты

Мөстәкыйль эш. Тест.

Йомгаклауга әзерләнергә.

23.05

68

Дәрестән тыш уку. Ш.Галиев”Камырша, “Үзең нинди” һ.б., Р.Харис“Ант суы”, “Борылышта”

1

Сөйләм үстерү дәресе

Әсәрләрдәге тема, проблемаларны күрсәтү.

Иҗади бирем

“Хәтер тамчылары” китабын уку.

28.05

69

С.Сөләйманова иҗатын өйрәнүне йомгаклау

1

Йомгаклау дәресе

С.Сөләйманова иҗаты , шагыйрә стиленә хас сыйфатлар, үзенчәлекләр турында нәтиҗә чыгару

Иҗади бирем

С.Сөләйманова иҗатына хас үзенчәлекләр

А.Гыйләҗев “Җомга көн кич белән” әсәре

30.05

70

Үткәннәрне кабатлау , ныгыту Йомгаклау

1

Йомгаклау дәресе.

Әңгәмә ,сорауларга җавап бирү, текстка анализ ясау , биремнәр башкару

Әңгәмә “Яраткан героем”

Текстка анализ ясау

әдәби китаплар укырга