Пән: қазақ тілі Сынып:5 Күні:12.12.2014ж
Сабақтың тақырыбы: АС – АДАМНЫҢ АРҚАУЫ
Сабақтың мақсаты:
1) Оқушыларды дастарқан басында сақталатын рәсімдермен, ырым-тыйымдармен Ұлттық тағамдарымыздың қасиетімен таныстыру.
2) Оқушылардың мәнерлеп айту дағдыларын қалыптастыру, тілдерін дамыту, сөздік қорларын байыту.
3) Оқушыларды дәстүрді сақтауға, нанды, басқа да тағамдарды қастерлеуге, ас ішу тәртібін есте сақтауға тәрбиелеу.
Көрнекілі: нақыл сөздер, көкөністер мен жеміс-жидек суреттері, қанатты сөздер.
«Алты жыл аш жүрсенде, Ата салтынды ұмытпа», «Ас үстінен аттама, астан үлкен емессің», «Аш кісінің ашуы жаман», «Аш бала тоқ баламен ойнамайды, Тоқ бала аш болам деп ойламайды»
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ
Сабақтың жүру реті:
I. Тамақтану мәдениеті.
II. Керекті дәрумендер.
III. Жұмбақтар.Көкөністер жайлы.
IV. Себетке көкөністер мен жемістерге толтыру
V. Сүт, ұн, ет тағамдары. Тапсырмалар
VI. Қорытындылау. Диалог
Тамақтану мәдениеті.
Тамақтану мәдениеті дегеніміз – бір қалыпты тамақтану, тағамдардың әр түрлі болуы, қай кезде және қандай мөлшерде ішіп-жей білу.
Ішетін тамақтың түрін өзгертіп отыру керек, яғни белокқа бай сүт, ірімшік, балық немесе ет, дәрумендер мен минерал тұздары көп көкөністер, жемістер аса қажет
Тамақты асықпай, майдалап шайнап жеу керек. Асқазанға әбден ұсақталып түскен тағамға ас қорытатын шырындар оңай сіңеді, демек тағам жақсы қорытылады, денеге жақсы тарайды.
Сонымен менің айтайын дегенім – тамақтануды тиімді ұйымдастыру, тағамды дәмді дайындау және сәнді әшекейлеп, дастарқанға дұрыс қою.
2.Керекті дәрумендер.
Суретпен жұмыс. Оқушылар тақтадағы көкөкністер мен жемістердің атын атау және осыған байланысты жұбақ жасырынады соны шешу.
3. Жұмбақтар шешу.
1.Без окон, без дверей,
Полна горница людей. (огурец-қияр)
2.Сидит девица в темнице,
а коса на улице. (морковь-сәбіз )
3.Сидит дед, во сто шуб одет,
Кто его раздевает, пот слезы проливает.(лук-пияз)
4.Алға жайып тұз-дәмін,
Келтіреді үй сәнін.
Ол халқымның ақ жаны,
Жақсы дәстүр маржаны,
Кең пейіл де арайлы
Осы жерден тарайды. Бұл не?
(дастарқан)
5.Өзі ащы
Бірақ
Дәмді етер асты. Бұл не?
(тұз)
Түсі аппақ
Тысы қатты-ақ
Екі түрлі уызы,
Жесең тәтті-ақ. Бұл не?
(жұмыртқа)
5. Көкөністер мен жеміс жидектерге себетке толтыру
Халық қуанышты да, қайғыны да дастарқан басында бөліскен. Өсиет айту, бата беру, достасу бәрі де дастарқан басында шешілген. Сондықтан халық дастарқанды қасиет тұтады.
Дастарқаннан дәм татқандар татуласу, келісу сияқты рәсімдерді орындайды.
«Алты жыл аш жүрсенде, Ата салтынды ұмытпа», «Ас үстінен аттама, астан үлкен емессің», «Аш кісінің ашуы жаман», «Аш бала тоқ баламен ойнамайды, Тоқ бала аш болам деп ойламайды»
Онда ас қою, ас ұсыну, ас алу, ас қайыру, асқа бата беру рәсімдері орындалады.
Күнделікті отбасының тамақтануына жайылған дастарқан басында асты ең алдымен ата-анаға, үлкенге ұсынады.
Сүт тағамдарына:
Сүттен құрт, ірімшік, қымыз, шұбат, айран, май, қаймақ, қатық, ежегей сияқты ішетін, жейтін әр түрлі тағам әзірлеген
Ұн тағамдарына:
Бауырсақ, нан, шелпек, тоқаш, тапа нан.т.б. түрлі тәтті тағамдар
Ет тағамдарына:
Етті суға пісіріп те, буға пісіріп те, майға қуырып та, кесектеп те, отқа қақтап та әзірлеген. Олар қазы, қарта, шұжық, жал, жая, т.б. ет тағамдары
Тапсырмалар:
1. Мына берілген сөздерге көптік жалғауларын жалға:
Алма, өрік, шие, қызанақ, қияр, алмұрт, жүзім, орамжапырақ, сәбіз, алхоры, шабдалы
2. Мына сөздерді тәуелде:
1.Менің отбасым., мұғалімім
2.Сенің отбасың, мұғалімің
Сіздің отбасыңыз., мұғаліміңіз
3.Оның отбасы... , мұғалімі
3. Мына сөздерді жікте:
1.Мен сатушымын, әншімін
2. Сен сатушысың, әншісің
Сіз сатушысыз, әншісіз
3. Ол сатушы Әнші
4. Мына сөздерді септе:
Атау алма өрік
Ілік алманың Өріктің.
Барыс алмаға Өрікке
Табыс алманы Өрікті
Жатыс алмада Өрікте
Шығыс алмадан Өріктен
Көмектес алмамен Өрікпен
Қорытынды. Диалог құрастыру өзара сөйлесу.
1. Қазақ тілі сабағында
2.Дүкенде
3.Асханада
4.Мектепте
1.Мына сөздердің қайсысы асқа жатпайды
А) нан Ә) сорпа Б) шелек
2. Мына сөздің қайсысы дұрыс буынға бөлінген.
А) ора-мжа-пы-рақӘ) о-рам-жа-пы-рақ Б) орам-жап-ырақ
3. Мына сөзді аудар. “Асхана”
А) контора, Ә) студия,Б) столовая
4. Я люблю овощи и фрукты- аудару
А) мен көкөністер мен жемістерді ұнатамын
Ә) мен көкөністер мен жемістерді ұнатпаймын.
Б) маған көкөністер мен жемістер керек
5. Мына сөздің дұрысын тап.
А)оқыймын, Ә) окимын Б) оқимын
6. Мынаның ішінен жемісті тап.
А) алмұрт, Ә) қызанақ Б) сәбіз
7. Мынаның ішінен көкөністерді тап.
А) қызылша, Ә) алма,Б) алхоры
8. “Бақша сөзін” аудар
А) огород, Ә) садовник, Б) парк
Сабақты қорытындылау бойынша бағалау кестесімен бағалаймын.
Аты 1 Суретпен жұмыс
2 Жұмбақтар шешу
3 Тапсырмалар мен диалог
Қорытынды
Сауле
Рустам
Диана
Нурлан
