Тест ЕРТ для 9-х классов

I вариант

1нче бүлек

Мин кулыма китап алам...

Без-китаплы халык. (2)Татар халкы гыйлемле булган, китап укыган. (3)Бүгенге көнгә кадәр килеп җиткән кулъязма китаплар шул хакта сөйли. (4) Кулъязмаларны күчереп язучы осталар барлыкка килгән. (5) Хәзергечә әйтсәк, китапларны тиражлаучылар була.

(6) Аннан басма китаплар чоры башланган. (7) Безнең әби-бабайларыбыз үз телләрендә белем алганнар, шул ук вакытта фарсыча да, гарәпчә дә белгәннәр.(8) Шунысы мөһим: без үзебез генә белемле булып калмаганмабыз, мәгърифәт нурын башка тугандаш халыкларга да таратканбыз. (9) Якын – тирәдә генә түгел, Урта Азия чүлләренә, далаларына кадәр барып җиткәнбез. (10) Бу да халкыбызның игелекле эшләреннән саналырга тиеш.

(11) Яңа чорлар килде. (12) Радио-телевидение, компьютер, интернет заманы. (13) Техника, электроника үзгәрә, компьютерлар, телефоннар, телевизорлар, музыка тыңлый торган төрле аппаратуралар яңара, камилләшә. (14) Уены да шунда, дәреслекләре дә, фильмнары да, музыкасы да, фотосурәтләре дә, хәтта шпаргалкалары да...

(15) Классикларыбызны укып үсмәгән, бүгенге язучыларыбызны белмәгән милләттәшләребез рухи тамырларыбызны да,тарихыбызны да, гореф-гадәтләребезне дә аңламас дигән шигем бар. (16) Ана сөте белән кермәгәнне, тана сөте белән кермәс, дигән шикелле, китап белән кермәгәнне, компьютер белән кермәсә, нишләрбез? (17) Беренчедән, компьютер-компьютер инде ул. (18) Аның җаны да, хисе дә юк. (19)Виртуаль дөнья (...) реаль дөньядан, тормыштан аерылу дигән сүз. (20) Икенчедән, компьютерның милләте юк.

(21) Без күп гасырлар дәвамында белемне бары тик китап аша алганбыз. (22) Иман нурын да, дөнья цивилизациясенең казанышларын да, халкыбызның бай тарихын да, рух ныклыгын да безгә китап биргән. (23) Шуңа күрә без Китапка чиксез рәхмәтле.

(24) Бүгенге көндә безнең рухи таянычыбыз китап булырга тиеш! (25) Китапсыз күңел-буш күңел, китапсыз йорт-нурсыз йорт, китапсыз милләт-киләчәксез милләт. (26) Бәхетебезгә, без андыйлар түгел! (27) Әлегә...

*Роберт Миңнуллин(1948) –халык шагыйре, популяр җырлар авторы. Аның шигырьләрендә туган җир, табигать, мәхәббәт лирикасы, әниләр темасы чагыла. Алар лирик образлар, нечкә хисләр, тапкыр һәм юмористик гыйбарәләр белән бирелгән.

А1.Кайсы җөмлә түбәндәге сорауга җавап була ала?

Бүгенге көндә компьютер рухи таяныч була аламы?

1) Бүгенге көндә безнең рухи таянычыбыз китап булырга тиеш!

2) Иман нурын да, дөнья цивилизациясенең казанышларын да, халкыбызның бай тарихын да, рух ныклыгын да безгә китап биргән.

3) Уены да шунда, дәреслекләре дә, фильмнары да, музыкасы да, фотосурәтләре дә, хәтта шпаргалкалары да...

4) Безнең әби-бабайларыбыз үз телләрендә белем алганнар, шул ук вакытта фарсыча да, гарәпчә дә белгәннәр.

А2. Авазлар һәм хәрефләр саны туры килмәгән сүзне билгеләгез.

1)кулъязма

2) мәгърифәт

3) китапсыз

4)интернет

А3. Яңгырау тартык авазлар гына кергән сүзне билгеләгез.

1)рәхмәтле

2)чорлар

3)милләттәшләребез

4)дөньяда

А4. Орфографик хаталы сүзтезмәне табыгыз.

1)рухи таяныч

2)гарәпчә белү

3) тугандаш халык

4)бай тарих

А5.Виртуаль сүзендә ь хәрефе ни өчен язылган?

1)һәмзә тартыгын белдерү өчен

2) иҗекне нечкәртү өчен

3) тартыкларны нечкәртү өчен

4)аеру билгесен белдерү өчен

А6. Парлы сүзне билгеләгез.

1)гореф-гадәт

2)фарсыча

3) Урта Азия

4) фотосурәт

А7. Бәхетебезгә, без андыйлар түгел! Җөмләсенең дөрес тәрҗемәсен табыгыз.

1)К сожалению, мы не такие!

2)К счастью, мы не такие!

3) К счастью, они не такие!

4) К счастью, они не мы!

А8. Бәйлек ярдәмендә бәйләнгән сүзтезмәне билгеләгез!

1)шул хакта сөйләү

2)игелекле хезмәт

3)дөньядан аерылу

4) тарихны да сеңдерү

А9.Калын хәрефләр белән бирелгән фигыльнең төрен билгеләгез.

Без күп гасырлар дәвамында белемне бары тик китап аша алганбыз.

1)шарт фигыль

2)инфинитив

3)хикәя фигыль

4)боерык фигыль

А10. Ана сөте белән кермәгәнне, тана сөте белән кермәс мәкаленең рус телендәге дөрес эквивалентын табыгыз.

В корове молоко не прокиснет.
Больше молока получает тот ребенок, который больше плачет.
Материнское сердце в детках, а детское в камне.
В молоке не было , и в сыворотке не найдешь.

А11. Бүгенге көнгә кадәр килеп җиткән кулъязма китаплар шул хакта сөйли җөмләсендә көнгә

сүзенең килешен билгеләгез.

1)баш килеш

2)иялек килеш

3)юнәлеш килеш

4)төшем килеше

2нче бүлек

В1. 2нче җөмләдән укымышлы, белемле сүзләренә синоним булган берәмлекләрне табып языгыз.