“Быуындар сылбыры өҙөлмәһен”(Шәжәрә байрамы сценарийы.)
Цели: 1. Формирование у учащихся любви и уважения к своей семье и к своему Отечеству.
2. Привлечение внимания учащихся к своей родословной, истории края.
3. Повышение интереса к национальным традициям, обычаям народов, живущих в селе.
4. Воспитание уважения к родителям, к своим предкам, к семейным традициям.
Оформление: сцена оформлена в виде старинной комнаты. Выставка рукоделий, выставка национальных блюд, книжная выставка, Родословные семьи подготовленные учащимися школы. Оснащение: интерактивная доска, слайды, видеофильм «Башкирское шэжэрэ», магнитофон, аудиокассеты, диски.
(звучит курай)
- Добрый день дорогие друзья, гости! Мы рады видеть вас в нашем уютном зале на семейном празднике родословной “Шежере байрам”.
-Хөрмәтле ҡунаҡтар, уҡытыусылар һәм уҡыусылар ! Бөгөнгө сарабыҙ “Быуындар сылбыры өҙөлмәһен!”, йәғни “ Туғанлыҡ тамырҙарын бел “ тип атала.Тамырҙар… Беҙҙең тамырҙарыбыҙ, йәғни, туғандарыбыҙ, яҡындарыбыҙ кемдәр? Минең сығышым ҡайҙан? Беҙ бөгөн ошо һорауҙарға яуаптар эҙләп эшләгән эштәребеҙ менән таныштырырға тип , шәжәрә байрамы үткәрергә йыйылдыҡ. Был туғандар байрамы, бер ата-бабанан таралған ырыуҙаштар байрамы ғына түгел, ә тарихи тамырҙарыбыҙҙы иҫкә алыу, ололау, хөрмәтләү ҙә ул.
- Слово для приветствия предоставляется директору… ( Ф.И.О.)
(звучит курай)
-Бөгөн , хатта бер туғандарҙың да бер- береһен танымаған рәхимһеҙ заманда , шәжәрә байрамдарының тәрбиәүи роле айырыуса күтәрелә. Тарихын белмәгән халыҡтың киләсәге юҡ, тиҙәр. Һуңғы йылдарҙа шәжәрәне өйрәнеүгә ,шәжәрә байрамдарын ойоштороуға иғтибарҙың бермә-бер артыуы – ҡыуаныслы күренеш. Башҡортостан етәкселеге был мәсьәләне дәүләт кимәленә күтәргән икән, тимәк, халҡыбыҙға дәррәү ҡуҙғалып, тамырҙарыбыҙҙы өйрәнеү эшен тағы ла йәнләндерергә генә ҡала.
выход ведущих:
- Һаумыһығыҙ, тип сәләмләйбеҙ,
Тыуған ауыл кешеләрен.
Йылы һүҙҙәр кинәндерһен
Ололарын, кеселәрен.
- Хөрмәтле ауылдаштар! Ҡәҙерле ҡунаҡтар! Һеҙҙе ҡунаҡсыл Ҡандра ерендә күреүебеҙгә бик шатбыҙ.
Оло байрам бөгөн беҙҙә,
Ырыуҙаштар йыйыла
Ата- бабалар мираҫы-
Шәжәрә байрамына!
-Нимә ул шәжәрә?
- Шәжәрә- теге йәки был ырыу – ҡәбиләнең быуындан- быуынға аманатлап тапшырылған коллектив тарих яҙмаһы ул.Уның барлыҡҡа килеүенә һәм йәшәүендә әллә нисә быуын вәкилдәре хеҙмәт күрһәткән.
-Термин (“Шежере” имеет арабское происхождение и обозначает “родословная” “генеология” .Знание человеком своего шежере ,т.е.корней предков, родовой символики( дерево, птица, оран(клич),тамга),делало его полноценным членом рода, семьи, достойным продолжателем традиции своих предков, ответственным за свои поступки и дела перед своими сородичами, односельчанами, соплеменниками и народом.
-Борондан күп халыҡта ырыу һәм ҡабилә тарихын күҙ ҡараһылай һаҡлау, уның бер тамсыһын да сайпылдырмай быуындан быуынға еткереү кеүек изге йола йәшәп килгән.
- Открыть бы солнечные корни
Своих истоков и надежд.
И, притяженью их покорной,
Преодолеть времен рубеж.
Найти бы в книге родословной
Генеалогию судьбы,
Фундаментальную основу
Своей души, своей любви.
Откуда? Как? За кем?..
-Әҙәм балаһына үҙенең 7-10 быуын бабаһын белеү фарыз. Шул ваҡытта ғына кеше тыуған иленең, тыуған төбәгенең, тыуған йортоноң, үҙ халҡының сығышын белә. Шуның өсөн дә бөгөн беҙ үҙ нәҫелебеҙҙе- шәжәрәбеҙҙе белергә, улар донъя көткән тыуған еребеҙҙең тарихын, тыуған ауылыбыҙҙың үткәнен белеү кәрәклеген аңлайбыҙ…
- Беҙ исемһеҙ түгел ерҙә,
Үткәнде байҡа ғына.
Тарихҡа сәфәр ҡылайыҡ
Шәжәрә байрамында.
Хәтерләүҙән ҡурҡма һин!
Онотма һин үткәнең!
Бел һин, йыраҡ бабаларың
Нисек донъя көткәнен.
(ведущие уходят) сценка ( “первопоселенцы”)
(виды природы вокруг озера Кандрыкуль) - диск № 1
(Әйберҙәр күтәренеп бабай,әбей һәм балалары керә)
Бабай- Балалар, эҙләгән еребеҙҙе таптыҡ, буғай.
Ҡыҙ- Олатай, әсәй, ҡарағыҙ әле. Ниндәй матурлыҡ, ниндәй гүзәллек!
Әбей- Эйе, ҡыҙым. Бесән сабайым тиһәң киң ,йәшел үләнле яландар; зәңгәр күктәргә ашҡан бейек тауҙар; ҡара урмандар, мул һыулы күл … Хоҙайҙың рәхмәте менән күпме муллыҡҡа юлыҡтыҡ.
Бабай- Күп ерҙәр үттек, күп һыуҙар кистек, ә бындай хозурлыҡты бында ғына күрәбеҙ. Төпләнеп донъя көтөр өсөн ошонан да ҡулай урын булмаҫ, балаҡайҙар. Изге сәғәттә! (сығып китәләр)
-Был ваҡиға ун һигеҙенсе быуат аҙағында була.
(ҡурай тауышы)
-…Һәр нигеҙҙең, һәр ауылдың
Һәр ҡаланың үткәне бар.
Ғибрәт алырлыҡ мираҫтың
Ҡалғаны бар, киткәне бар.
Хәтерләүҙән ҡурҡма һин,
Үткәнеңде онотма һин.
--Любимую землю
Где мы родились и живем,
Мы родиной светлой
Мы родиной милой
Мы Родиной нашей зовем.
- Родина, родная деревня, родное село! Слова близкие сердцу. У каждого из нас есть дом, где мы родились, и родная деревня, родное село, где прошли наши лучшие годы детства, юность.
- Наша малая Родина – это родное село Кандры. У него богатая и интересная история.( краткий рассказ истории с. Кандры)- диск № 2
Выход ведущих.
-Дорогие друзья ,сегодня мы с вами собрались чтобы рассказать о своих корнях .Свои родословные сегодня представят:
(представление конкурсантов)
(представление жюри)
Слово предоставляется
1-м конкурсантам - семье ….. ( конкурсные работы чередуются концертными номерами) Ҡушымта 1.
.......
Йыр “ Туғандарҙың ҡәҙерен бел” Р.Сурағол һүҙ. Р.Тимербаев муз.
Ведущая: На этом зональный конкурс шежере закончился. Жюри просим подвести итоги.
-Песня-Башкортостан . (видеоролик “Башкирские шежере” )
Для подведения итогов конкурса слово предоставляется председателю жюри …..
-БР хөкүмәтенең 2006 йылдағы 10 майындағы Шәжәрә байрамы үткәреү тураһындағы 121 -се ҡарары халыҡтың нәҫел- зат тамырҙарына ҡарата ҡыҙыҡһыныуын көсәйтеүгә һәм милли йолаларҙың тергеҙеүенә, һис шикһеҙ, ҙур этәргес булды. Хәҙер күп урындарҙа шәжәрә байрамдары ойошторола ,бик күптәребеҙ үҙенең ырыу , ара, ғаилә шәжәрәләрен асыҡлап, ата-бабаларының кем булыуын танып, ошоғаса белмәгән туған- тыумасаларын таба. Ләкин байрамдар була ла үтә, ә ете быуын ҡәрҙәшеңде таныу , бөгөн йәнәшәңдә һәм сит- ят яҡтарҙа йәшәгән туғандарыңды табыу кеүек йән талабы үтмәҫ, үҙенең әхлаҡи һәм тәрбиәүи әһәмиәтен юғалтмаҫ. Беҙҙең бөгөн үткәрелгән сарабыҙ - ошоға дәлил.
- Сегодня интерес к изучению родословной необычайно высок, ведь она дает возможность проследовать историю своих предков. А это очень интересно!
Интересуйтесь жизнью, историей своего рода, помните свои корни, потому что сила народа – в его корнях.
- Ваҡыт үтә. Ергә яңынан- яңы быуындар килә. Тормош дауам итә, итһен! Тик быуындар сылбыры өҙөлмәһен! Ул минән, һинән, беҙҙән тора. Тереләрҙең ҡәҙерен бел, үлгәндәрҙең ҡәберен бел,тигән боронғолар, Тамырҙарығыҙҙы онотмағыҙ, үҙегеҙҙең нәҫелегеҙгә генә хас булған күркәм ғәҙәттәрҙе һаҡлағыҙ. Туғандарығыҙға, халҡығыҙға кәрәкле кешеләр булып йәшәгеҙ.
-Ерҙә беҙгә ни кәрәк?
Атай һәм әсәй кәрәк!
-Ерҙә беҙгә ни кәрәк?
Яҡты йылы өй кәрәк!
-Ерҙә беҙгә ни кәрәк?
Бишек йырҙары кәрәк!
-Ерҙә беҙгә ни кәрәк?
Мәңге йәшәр тел кәрәк!
-Ерҙә беҙгә ни кәрәк?
Тыуған- үҫкән ер кәрәк!
-Ерҙә беҙгә ни кәрәк?
Мәңге имен ил кәрәк!
-Ерҙә беҙгә ни кәрәк?
Быуын ныҡлығы кәрәк.
(“Яратығыҙ тыуған илегеҙҙе
Яратығыҙ тыуған ерегеҙҙе…” йыр).
Ххх
Ҡушымта 1
Выступление семьи Бирюзовых.
Кто твои дед и бабушка? Чем они занимались?
В наши дни , когда многие духовные и нравственные ценности утеряны, эти вопросы повергают молодых и даже некоторых немолодых людей в легкое замешательство. Увы, сегодня немногие из нас знают кого- то старше своих бабушек и дедушек .
Сам я воспитываюсь в семье, где чтят память о предках, и хранят семейные реликвии. Рассматривая семейный альбом, я натолкнулся на несколько старинных фотографий. На вопрос « кто это?» папа ответил, что фотографии сделаны в начале 20-го века, и на нем изображены наши прапрадедушка Никитин Никита Харитонович и его брат Никитин Пётр Харитонович. Мне захотелось больше узнать о них и о прошлом своей семьи. При помощи папы и мамы мы по крупицам собирали данные о наших предках. Прадедушка Бирюзов Яков Михайлович работал в органах НКВД,а его сын ,мой дедушка Бирюзов Леонид Яковлевич служил в органах МВД, за отличную службу был награжден именными часами, вышел в отставку в звании капитана.
Не менее горжусь другим своим дедушкой , Махмутовым Фанисом Закариевичем, который всю свою жизнь трудился в нефтяной отрасли, и был награжден за самоотверженный труд правительственным наградами. Когда держу в руках его орден Ленина, меня переполняет гордость от того, что принадлежу к семье Махмутовых.
В будущем хочу обратиться к архивным данным для того, чтобы больше узнать о своих предках. Мой отец создал поисковый отряд на базе дворца культуры «Юбилейный» с.Кандры.
