Синоним туралы сабақ жоспары

5-сынып Қазақ тілі Күні

Лексика нені қарастырады?

Қазақ тілінде мағынасыз сөздер бар ма? Олар қолданыста кездесе ме?

Сөздің тура мағынасы дегеніміз не?

Ауыспалы мағына дегеніміз не? Мысалдармен дәлелде.

Көп мағыналы сөздер туралы не білесің?

Омоним сөз дегеніміз не?

Көп мағыналы сөз бен омонимнің айырмашылығы неде? Мысал келтір.

• Сұрақтарға жауап береді,

• Ойланады,

• Еске түсіреді,

• Толықтырады,

• Мысал келтіреді

15м

ІІІ Жаңа сабақ

«Миға шабуыл»

Сұрақ-жауап

- Біз қандай мемлекетте тұрамыз?

- Биылғы жылы мемлекетіміз қандай атаулы мерейтойларды атап өтіп жатыр?

- Сол үлкен ұлы тойлардың бірі – 170 жылдығына арналған кімнің тойы?

1. Сұраққа жауап береді

2. Толықтырады

3. Тыңдайды

4. Еске түсіреді

5. Ұлы ақын Абай Құнанбаевтың 170 жылдығы екенін біледі және жауап береді

«Жұптас, ойлан, талқыла» Топтық жұмыс.

Үш топқа сұрақтар таратып, мағыналас сөздермен жауап алу.

1-т: Абай кім?

2-т: Абай қандай?

3-т: Абай не істейді?

Ортақ: той қашан болды?

1. 1. 1. 1. әр топ өздеріне берілген сұрақтарға синоним сөздер арқылы тірек сызбамен жауап береді,

         2. тақтаға іледі, қорғайды

         3. жуырда, таяуда, жуықта, жақында

Бекіту

Слайд және тақта арқылы көрсетілген мысалдарға сүйене отырып оқушылардың өздеріне синонимнің не екеніне анықтама шығарту

Ақын туралы сөйлемдерден синоимді тапқызу.

1-т. Ақын көрсеткен биік шыңнан көз жазбау – біздің парызымыз да қарызымыз.

2-т Абай шығармалары бізді татулыққа, ынтымаққа шақырады.

3-т. Абайдың кәусар жырына шомылып, Абаймен толығып, кемелденейік.

Оқушылар мысалдарға сүйене отырып синонимнің анықтамасын өз сөздерімен береді.

Кітапппен салыстырады,

Өлең жолдарынан синоним сөздерді табады.

(сөйлемнен синоним болатын сөзді тап)

«Кім тапқыр?»

Тақтамен жұмыс

Әр топқа сөздер беріп, синонимдес сөздер тауып жазғызу.

Тауып жазған сөздеріңнің басқы әріптерінен «Қазақстан», «Синоним», «Лексика» деген сөздер шығарады.

Сергіту сәті:

Ертегі оқу

Синонимнің 6 ұлы мен 6 қызына ат қою

Сәйкестендіру тесті

3 топқа 3 сөйлемнен беру, балама сөздерін шатастырып беру.

Оқушылар тиісінше баламасын тауып, сызықпен сәйкестендіреді

Мағынаны тану: «Жазу семинары» стратегиясы: 

«Мен қандаймын?» тақырыбына шығармашылық жұмыс беру. Эссе

Оқушылар өз жазба жұмыстарына синоним сөздерді қатыстырып мәтін құрайды

10м

ІҮ Қорытынды Ашық сұрақтар:

«Сиқырлы сандықша» 

ойыны

1. Синоним сөздер бізге не үшін қажет?

2. Егер синоним сөздерді қолданыстан алып тастасақ қалай болар еді?

3. Синоним сөздердің орнына сіздер қандай сөздер ойлап табар едіңіздер?

1. оқушылар өз ойларын білдіреді,

2. толықтырады

1м

ҮІ Үйге тапсырма

71-жаттығу 34-бет

5м

ҮІІ Кері байланыс

Стикерге өз ойларын жазып, ағашқа ілу

Шаттық шеңбері

• Екі көзің не үшін керек?

• Жақсыларды көру үшін.

• Екі қолың не үшін керек?

• Елге көмек беру үшін.

• Құлақ деген не үшін керек?

• Ақыл-кеңес тыңдау үшін.

• Тіл мен жағың не үшін керек?

• Ақиқатты айту үшін.

• Ал, аяғың ше?

• Шетте жүрсем, туған жерге қайту үшін.

• Ал, сөз мағынасын білу не үшін керек?

• Иә, туған жерге жетуге екі аяғын қандай қажет болса, қазақ тілінің дәрежесі жоғары болуына сөз мағынасының қосар үлесі зор. Жүйелі ойлау мен ой-өрістің кеңеюіне сөз мағынасы үлкен ықпал етеді.

5. Сергіту сәті. Ерте, ерте, ертеде Лексика деген ауыл болыпты. Сол ауылда Синоним деген бай болыпты, Оның балалары өте көп екен. Бай отбасымен өте тату - тәтті өмір сүріпті. Олардың татулығы сондай, тіпті балаларының барлығы бір үйде тұрыпты. Олай болса сертіту сәтін «Тату сөздер» деп атап, сол байдың 5 ұлына және 5 қызына мағынасы ұқсас сөздерден ат қояйып вагон құрайық.
(ұлдары: Күшті, Мықты, Қайратты, Қажырлы, Әлді, Ержүрек

Қыздары: Сұлу, Әдемі, Әсем, Көркем, Ару, Ажарлы)

Сәйкестендір

Ұлан бүгін құлқын сәріден оянды. Тез

Оның атасы бірден ұқты. Ерте

Апыл-ғұпыл шайларын ішіп, жолға шықты. Түсінді

Сәйкестендір

Бұған бүкіл сынып қуанды. Үндемеді

Жомарт біразға дейін тіл қатқан жоқ. Қорықты

Ертайдың зәресі ұшты. Мәз болды

Сәйкестендір

Бетіндегі күлкі ғайып болды. Тоқтатты

Нұрым бұларды әрең тыйды. Жүзіндегі

Балалар жиналық туралы кеңесті. Ақылдасты

Ұшты, көтерілді, зымырады, самғады;

Бүркіт алысқа ұшты, биікке көтерілді, оқша зымырап, көзге көрінбестей самғады.

Бұрыннан, ертеден, атам заманнан.

Қазақ халқы атам заманнан қалыптасқан дәстүрді ертеден бері сақтап келеді.

Қадірлеу, сыйлау, құрметтеу;

Ата - анаңды қадірлеу, ұстазыңды сыйлау, досыңды құрметтеу – адамгершілік

1-топ: Төмендегі сөздерден синонимдес сөздер тауып жазыңдар.

Тауып жазған сөздеріңнің басқы әріптерінен «Лексика» деген сөз шығатын болсын

Л

Батырлық

Е

Сәнқой

К

Дәріс

С

Ізгі

И

Жарлы

К

Даңқ

А

2-топ: Төмендегі сөздерден синонимдес сөздер тауып жазыңдар.

Тауып жазған сөздеріңнің басқы әріптерінен «Синоним» деген сөз шығатын болсын

С

Жақсылық

И

Келбет

Н

Епсіз

О

Сенім

Н

Жасқану

И

Қоныс

М

3-топ: Төмендегі сөздерден синонимдес сөздер тауып жазыңдар.

Тауып жазған сөздеріңнің басқы әріптерінен «Қазақстан» деген сөз шығатын болсын

Қ

Маңай

А

Жұбай

З

Көрік

А

Мейман

Қ

Жақ

С

Ас

Т

Кідіріс

А

Ар

Н