Саха тыла 5акылаас (68 чаас)
И.Е.Алексеев, И.П.Винокуров, Г.И.Гурьев, М.М.Попова. «Саха тыла» НКК «Бичик», 2015с.
Үөрэх дэгиттэр дьайыылара (УУД)
Бэриллибит чааһа
Чыыһылата
былаанынан
Чыыһылата
ыытыллыбыты
нан
Дьиэҕэ улэ
Тус санааны, сыһыаны сайыннарар үөрүйэх
(личностные УУД
Үөрэх сатабылларын сайыннарар үөрүйэх (метапредметные УУД)
Тустаах үөрэх предметин үөрэтэр үөрүйэх
(предметные УУД)
Тыл уонна бодоруhуу(2чаас)
1
1
Саха тыла –- төрөөбүт тылбыт
Төрөөбүт тыл чөл туруктаах буоларыгар бэйэтин санаатын үллэстэ үөрэнэр
Төрөөбүт тыл чөл туруктаах буоларыгар бэйэтин санаатын үллэстэ үөрэнэр
2
Ситимнээх саҥа:Сайыҥҥы кэм.
Сэргэхтик кэпсэтиигэ кыттар
Бэйэ санаатын сатаан этэр, быһаарсыһар
Кэпсэтиһии соругун таба өйдүүр, кыттыыны ылар
1
Алын кылааска барбыты хатылааhын(5чаас)
3
Дор5оон уонна буукуба. Алпаабыт.
Уһун аһаҕас, хоһуласпыт, сэргэстэспит дорҕооннор.Дьуптуон.
Тыллар дорҕооннорун уонна буукубаларын ахсаанын быһаарар
Көдьүүстээхтик үлэлэһэр, быһаарар, түмүктүүр
Үөрэнээччилэр хоруйдарын истэр, кэпсэтиһэр, өйдүүр
1
4
Этии чилиэннэрэ.
Тусбэйэтээтиинисатаанаттарантолкуйдуур. Сатаанырытарүөрүйэхтэринсалгыысайыннарыы.
Эппиэттииригэр сыалын өйдөөн, ситиһэр туһугар көдьүүстээхтик үлэлиир.
Тугу билэрин –билбэтин, тугу ситэри үөрэтиэхтээ5ин арааран өйдүүр.
1
5
Этии араастара. Туһулуу. Сирэй саҥа.
Туһулууну араас истиилгэ туттар, сурук бэлиэтин туруорар, быһаарар
Туһулууну араас истиилгэ туттан, сурук бэлиэтин туруорар, быһаарсар, салгыы үлэлиир үөрүйэ5исайыннарар
Сыалысоругутабатуруорунанүлэлиир
1
6
Суругунан үлэ, диктант. Мааны
1
7
Саҥа чаастара. Аат тыл туһүктэниитэ.Тиэкис.
1
Саҥа дорҕооно уонна таба санарыы.Тыл култуурата (15чаас)
8
Сана дор5оонун үөскээhинэ
Дор5оон хайдах уоскуурун быhаарар
1
9
Аһа5ас Дор5ооннору наардааһын, аһа5ас
дьүөрэлэһэр сокуоннара
Таба суруллар сатабыллары салгыы толкуйдаан быһааран үөрэтэр.
Таба суруллар сатабыллары салгыы толкуйдаан быһааран үөрэтэн чопчулуур.
Таба суруйууга болҕомтотун уурар, үлэлэһэр, бэйэтэ булан көннөрөр.
1
10
Дьуптуоннар
Уһун аһаҕас дорҕоон эбэтэр дьуптуон кылгааһына
Дифтоннары уһун аһа5ас дор5ооннорунан солбуйдахха тыл суолтата уларыйарын быһаарар.
Таба суруллар сатабыллары салгыы толкуйдаан быһааран үөрэтэн чопчулуур.
Таба суруллар сатабыллары салгыы толкуйдаан быһааран үөрэтэн чопчулуур.
Ал5аһынкөннөрүнэ
1
1
12
Ситимнээх саҥа.Тиэкис өйдөбүлэ, бэлиэтэ.
Текст бэлиэтинэн сирдэтэн, бэриллибит этиилэр текст буолалларын буолбаттарын быһаарар
Тиэкси аа5ан чочуйар, быьаарар
Бэриллибит тексинэн быраабылалары тутуһан үлэлиир
1
13
Ньиргиэрдээх уонна ньиргиэрэ суох бүтэй дор5ооннор
Быраабыланан суруллар тыллары таба суруйар үөрүйэхтэрин үөрэтэр, быһаарар
Таба суруллар сатабыллары салгыы толкуйдаан быһааран үөрэтэн чопчулуур
Таба суруйууга болҕомтотун уурар, үлэлэһэр
1
14
Бүтэй дор5ооннор аһа5ас дор5ооннор сабыдыалларынан солбуллуулара, дьүөрэһэн туруулара
Быраабылаларга олоҕуран сорудахтары бол5ойон аа5ар,толорор.
Таба суруллар сатабыллары салгыы толкуйдаан, быһааран чиҥэтэр
Бэйэтэ көрөн үлэлэһэр, быһаарар.
1
15
Ситимнээх саҥа.Тиэкис тутула.
1
16
Бүтэй дорҕоон хоһулаһыыта.Тыл олоҕунааҕы хоһулаһыы. Сыһыарыы сыстыытыгар үөскүүр хоһулаһыы
Таба суруллар сатабыллары салгыы толкуйдаан быһааран үөрэтэн чопчулуур.
Таба суруллар сатабыллары салгыы толкуйдаан быһааран үөрэтэн чопчулаан биэрэр. Түмүк санааны ылынар.
Бэйэтэ көрөн үөрэтэр, үлэлэһэр, быһаарар.
1
(6)
17
Ситимнээх саҥа.Тиэкискэ этии ситимэ. Кэккэлэһэр ситим
1
18
Саха алпаабыта
Тыллар дорҕооннорун уонна буукубаларын ахсаанын быһаарар
Таба суруллар сатабыллары салгыы толкуйдаан быһааран үөрэтэн чопчулуур.
Таба суруйууга болҕомтотун уурар, үлэлэһэр, бэйэтэ булан көннөрөр.
1
19
Саха тылын алпаабытын устуоруйатыттан
Сыалысоругутабатуруорунанүлэлиир
Үөрэтэр, ааҕар, чопчулуур
Көдьүүстээхтик үлэлэһэр
1
20
Ситимнээх саҥа.Тиэкискэ этии ситимэ.
1
21
Ситимниир тыл
1
22
Суругунан үлэ, диктант
1
(6)
23
Тыл баайа(лиэксикэ). Тыл култуурата(14чаас)
24
Лексика өйдөбүлэ
Национальнай тыл, кэпсэтии тыла,түөлбэтыла,сахалитературнай тыл
уратыларынбыһаарар
Лексика уопсай өйдөбүлүн таба өйдүүр, чопчулуур
Сатабылы туһанан сэргэхтик эппиэттэһэр
1
25
Тыл өйдөбүлэ. Тыл суолтата
Тыл суолтатын сөпкөөйдүүр,
Салгыы сайыннарар
Хас биирдии тыл суолталаах, тус туһунан өйдөбүллээ5ин билэр
Санаатын сатаан сааһылаан сайа этэргэ кыһаллар
1
26
Тыл лексическэй суолтата
Тугу билэрин –билбэтин, тугу ситэри үөрэтиэхтээ5ин арааран өйдүүр
Хас биирдии тыл суолталаах, тус туһунан өйдөбүллээ5ин билэр
Үөрэтэр, ааҕар, чопчулуур
1
(3)
27
Элбэх уонна биир суолталаах тыллар
Тыл көнө уонна көспүт суолтата
Биир, элбэх суолталаах тыллары тиэкистэн
булар
Көспүт тылы этииттэн, тиэкистэн
булар, араарар, туһанар
Бэйэтэ проблеманы толкуйдаан таһааран быһаарар
Көспүт тылы этииттэн, тиэкистэн
булар, араарар, туһанар
Сатабылы туһанан сэргэхтик эппиэттэһэр
Ал5аьы көннөрүнэр
1
28
Тиэкискэ этиилэри ситимниир ньымалар
Ситимниир араас ньыманы туһанар
Ситимниир ньыма арааһын туттуллубуттарын сатаан ырытар
Чопчулуур
1
29
Тыл көспүт суолтатын саңарар саңа5а туттуу.
Тыл көспүт суолтатын саңарар саңа5а туттар
Ылбытбилиитинсалгыысайыннарар
Бэйэтэ көрөн үөрэтэр, үлэлэһэр, быһаарар.
1
30
Ситимнээх саҥа.Тиэкискэ этиилэри ситимньиир ньымалар
1
31
Омоним
Омоним лексическэйсуолтатынбыһаараллар
Омоним лексическэйсуолтатынбыһаарар
Эппиэттииригэр сыалын өйдөөн, ситиһэр туһугар көдьүүстээхтик үлэлиир
1
32
Антоним
Паараласпыт антонимы туттар
Үөрэнээччи бэйэтэ түмүктүүр, быһаарар
Чопчулуур
1
33
Синоним
Синоним кэккэтин булар, тылы суолтатынан сааһылыыр
Сыалы соругу таба туруорунан үлэлиир
1
Хатылааһын
Быраабылаларга олоҕуран сорудахтаах эрчиллиилэри сөпкө толорор
1
(8)
34
Синонимы саҥарар саҥаҕа туттуу
Хатыланар тылы булан, синонимынан солбуйар
Тус бэйэтэ толкуйдаан тобулан үлэлиир
Үөрэнээччилэр хоруйдарын истэр, кэпсэтиһэр, өйдүүр, туһанар
1
35
Тиэкис синьиэнимэ
Тылдьытынан сатаан туһанар
Үөрэнээччи бэйэтэ түмүктүүр, быһаарар
Үөрэнээччилэр хоруйдарын истэр, кэпсэтиһэр, өйдүүр, туһанар
1
36
Суругунан үлэ, диктант
1(3)
Синтаксис уонна сурук бэлиэтэ. Тыл култуурата(16)
37
Этии. Этии өйдөбүлэ,
арааһа.
Этииттэн тыл ситимин араарар, тутаах тылтан ыйытыы туруорар, баһылатар тылы быһаарар.
Табатык интонациялаан ааҕар. Быһаарар, араарар
Тусбэйэтэ быраабыла5а оло5уран этиинитолкуйдаанчопчулуур
Тусбэйэтэ быраабыла5а оло5уран этиинитолкуйдаанчопчулуур
1
38
Тыл ситимэ
Этиини уонна тыл ситимнэрин тэҥнээн көрөр, этиини тыл ситимнэригэр араарарга болҕойор
Үөрэнээччи бэйэтэ түмүктүүр, быһаарар
Бэйэтинхонтуруолланар
1
39
Ситимнээх саҥа.Тиэкис тиэмэтэ
1
40
Этии тутаах чилиэннэрэ
Этиигэ тутаах чилиэннэри булар. Ырытан кэпсиир
Бэриллибит тыллары биир уустаах чилиэннэр оҥорон, этиилэри суруйар, сурук бэлиэтин таба туруорар, быһаарар
1
41
Этии ойоҕос чилиэннэрэ
Быһаарыы
Тусбэйэтээтиинисатаанаттарантолкуйдуур. Сатаанырытарүөрүйэхтэринсайыннарар
1(5)
42
Толоруу
Этиини ырытыыга болҕомтолоохтук үлэлиир, үлэтин түмүгүн сыаналыыр
1
43
Сиһилии
1
44
Ситимнээх саҥа.Тиэкис тиэмэтэ
Этиини ырытыыга болҕомтолоохтук үлэлиир, үлэтин түмүгүн сыаналыыр.
1
45
Этии биир уустаах чилиэнэ
Бэриллибит тыллары биир уустаах чилиэннэр оҥорон, этиилэри суруйар, сурук бэлиэтин таба туруорар, быһаарар
Бэриллибит тыллары биир уустаах чилиэннэр оҥорон, этиилэри суруйар, сурук бэлиэтин таба туруорар, быһаарар
Этиини толкуйдаан тобулан онорон этии биир уустаах чилиэннэригэр сатаан сөпкө аттаран сурук бэлиэтин туруоран ситиһэр
1
46
Туһулуулаах этии
Туһулууну араас истиилгэ туттар, сурук бэлиэтин туруорар, быһаарар
Туһулууну араас истиилгэ туттан, сурук бэлиэтин туруоран, быһааран үлэлиир үөрүйэ5исайыннарар
Көдьүүстээхтик үлэлэһэр, быһаарсар
1
47
Судургу уонна холбуу этии
Судургу уонна холбуу этиини тутаах чилиэңңэ тирэ5ирэн араарар
Барбыт тиэмэни быраабылаларга олоҕуран сөпкө суруйан сылыктыыр
Тугу билэрин –билбэтин, тугу ситэри үөрэтиэхтээ5ин арааран өйдүүр
1
48
Сирэй саңа
Сирэй саңалаах этиини араарар, сурук бэлиэтин сөпкө туруорар.
Бырабыланы сылыктаан бэйэтэ таһаарар
Сурук бэлиэтигэр болҕомтотун ууран суруйар, үлэлиир
1
Кэпсэтии. Диалог
Тиэкискэ диалогу таба туһанар
Тиэкискэ диалогу таба туһанар буолуохтаах.
Сурук бэлиэтигэр болҕомтотун уурар
1(8)
50
Ситимнээх саҥа.Кэрчик тиэмэ.Апсаас.
Тиэкиһинэн сөпкө үлэлиир үөрүйэҕин салгыы сайыннарар
1
51
Ситимнээх саҥа.Суругунан үлэ, диктант
1
(2)
52
Тыл састааба уонна таба суруйуу. Тыл култуурата (13 чаас)
Тыл оло5ун уонна сыһыарыытын өйдөбүлэ
Тус бэйэтэ таба суруйуу суолтатын таба өйдөөн, быраабылаларга оло5уран үлэлиир
Быраабыланан суруллар тыллары таба суруйар үөрүйэхтэрин үөрэтэр, быһаарар
Таба суруйууга болҕомтотун уурар, үлэлэһэр, бэйэтэ булан көннөрөр
1
Ситимнээх саҥа, тиэкис былаана
Тиэкиhинэн үлэлиир үөрүйэхтэрин салгыы сайыннарар
1
Саха тылынорфографията, орфография суолтата
Орфографическайтылдьыттарынансатаантуһаныы
Болдьох ирдэбилинэн суруйар, орфографическай тылдьыттарынан туһанар.
Орфографическай тылдьыттарынан сатаан туһаныы, соруда5ы толкуйдаан аа5ан билиитин кэнэтэр.
Тылдьыттарынан туһанан бэйэ үлэтин бэрэбиэркэлэнэр
1
Тиэкиссүрүнсанаата
Эпиигирэп
1
Ситимнээх саҥа, Эпиигирэп
Морполуогуйа ирдэбилэ
(Сахалыы арпагыраапыйа ирдэбилэ)
Тылдьыттары туһанан таба суруйар быраабылаларга оло5уран
Тылдьыттарынан туһанан бэйэ үлэтин бэрэбиэркэлэнэр
Толкуйдуур дьо5урун, үлэлиир үөрүйэ5ин, сатабылын дьарыктанар, сайыннарар
1
(5)
Болдьох ирдэбил
Сурукка киирэр тыллары өйдүүр, ирдэбилгэ оло5урар
Болдьох ирдэбилинэн суруйар, орфографическай тылдьыттарынан туһанар.
Толкуйдуур дьо5урун, үлэлиир үөрүйэ5ин, сатабылын сайыннарар
1
Ситимнээх саҥа, Суругунан үлэ, аахпыттан суруйуу
1
Ситимнээх саҥа, саҥа тиибэ сэhэргээhин
Уус-уран сиһилиир
ньыма.Тиэкис тиибин быһаарар
Тиэкис тиибин быһааран уус-ураннык сиһилиир сатабылы инэринэр
Тиэкис тиибин быһаарар үөрүйэҕи салгыы ылынар
1
Тыл оло5ун, сыhыарыылаах тыллары, таба суруйуу
1
Нууччалыы тылы таба суруйуу
1
Ойуулааhын
Текскэ ойуулааһыны суруйарга холонор, түмүк оҥорор.
Ойуулааһын ньыматын сатабылын туьанарга уорэнэр
Санаатын сааһылаан суруйар, суруйуу сатабылын иэринэр
1
Холбуу тыллар, тылы коhоруу
Тылдьытынан улэлиир сатабыллары инэринэр
1
Тойоннооhун
Тойоннооһун тиэкис
тутулунан сирдэтэн, судургу тиэмэ5э бэйэтин санаатын
этэр
Тиэкис тиибин быһаарар, тексинэн үлэни салгыы иҥэринэр
Санаатын сааһылаан суруйарга кыһаллар
1
(8чаас)
Сыллааҕы барбыты хатылааһын
О5о бэйэтэ үлэлэьэн ылынан, сатабыллары туһанан ньымаланыыта
Үөрэнэр кэмигэр барбыт тиэмэлэрин быһааран чопчулуур, түмүк оҥорор
Быраабыланы хатылыыр, сыалы соругу таба туруорунан
1
Сыллааҕыны түмүктүүр суругунан үлэ” “
Быраабылалары тутуһан үлэлиир, сорудахтары сөпкө толорор
1
Түмүктүүр уруок
1
Барыта:
68
