МБОУ «Алтыгы – Талдунын тӧс текши ӱредӱлӱ школы»
Экинчи класста алтай тилле
иштеер программа
(баштамы текши ӱредӱ)
К.К. Пиянтинованын, Н.Б. Тайборнинанын «Алтай тилле иштеер программалар (1-4 класс)» программазына, ФГОС — тын айалгаларына тайанып тургузылган
Тургузаачы: баштамы класстардын
ӱредучизи
Котонова Аля Байрышевна
Усть-Мута
Jартамал сӧс
«Алтай тил» ӱредӱ курс текши ӱредӱде баштамы школдордын Федерал эл – теергелик ϳаны стандарты ла Россиянын гражданининин кӧгӱс кӧрӱмин тыныдып ӧскӱрери ле таскамал береринин Концепциязы аайынча тургузылган.
Баштамы школдын алдында турган тӧс амадулар: 1-4 класстардын ӱренчиктеринин граждан ла кӧгӱс кӧрӱминин тӧзӧлгӧзин тӧзӧп тыныдары; ӱренерге керектӱ ишти ле бойын бойы башкарып билеринин тӧзӧлгӧзин тӧзӧӧри; ӱренчиктердин кӧгӱс санаазын ӧскӱрери ле ϳакшы кылык – ϳанга таскадары.
Тӧрӧл тили – баштамы класстардын ӱренчиктерине бастыра ӱредӱнин тӧзӧлгӧзи, укаа – санаазына, ϳайалтазына ӧзӱм берер ле албатызыла, ϳӱрӱмле таныжар арга. Улу педагог К.Д. Ушинскийдин айканыла, бала оны эбире улустын кӧгӱс байлыгыла ада – энезинин тили ажыра таныжат, эбире телекей дезе балага бойынын камаанын ойто ок ада – эненин тили ажыра ϳетирет.
Тӧрӧл тилин баштамы школдо ӱредеринин амадулары:
- ӱренчиктерди тил билимнин тӧс ондомолдорыла таныштырары ла шӱӱп сананарына ӱредип – таскадары;
- ӱренчиктердин коммуникатив билгирлерин: оос ло бичилген эрмек – куучынын ϳарандырары, диалог, монологло тузаланарына таскадары;
- ϳастыра ϳок бичиирине керектӱ билгирлер берери.
Курстыҥ ÿредÿ планда јери.
Неделеде 3 час, 35 ӱредӱ неделе, бастыра – 105 час.
Экинчи класста «Алтай тил» деп ӱредӱ предметле ӱренчиктер нени билип алары
Экинчи класстын ӱренчиктери фонетико – графический билгирлерле онон ары таныжат, баштапкы класста ӱренгенин катап кӧрӱп быжулайт. Ӱренчиктер экинчи класста таныжат:
- алтай танмалыкта таныктардын турган аайыла, аттарыла;
- ӱндӱ ле туйук табыштардын анылу темдектериле;
- эжерлу туйук табыштарла;
- узун ӱндӱ табыштарла;
- сӧсти ϳолдон ϳолго кӧчӱрер ээжилерле;
- куучын – эрмектин болӱктериле (адалгыш, глагол, ϳарталгыш), эрмектин тӧс члендериле (баштаачы, айдылаачы), эрмектин эчени члендериле (термин ϳогынан).
Ӱренчиктер текстти, эрмектерди, сӧстӧрди ϳастыра ϳок, каллиграфически чын бичиирге; бичигенин текстле тӱндештирерге; сӧстӧрди табыш – таныктары аайынча ылгап, ӱйелерге бӧлиирге, ϳолдон ϳолго кочӱрерге; ӱндӱ табыштарды кату ба, ϳымжак па, узун ба, туйук табыштарды ӱнгӱр бе, тунгак па деп ылгаштырарга, табыштар ла таныктардын тоозын тӱндештирерге; сӧстӧрди бӱдӱмиле ылгаарга; улустын ады – ϳолын, тындулардын чоло аттарын, ϳурттардын, суулардын аттарын ϳаан таныктан бичиирге;
сӧс ло эрмекти ылгаштырарга, эрмекте сӧстӧрдин колбуузын табарга, кениткен ле кенитпеген эрмектерди таныырга, эрмекте баштаачыны ла айдылаачыны табарга; берген схемала тема аайынча эрмектер тургузарга;
эрмекти ϳаан таныктан бичиирге, учында точка, кый темдек эмезе сурак темдек тургузарга;
текстти таныырга, онын темазын, тӧс шӱӱлтезин ылгаарга, текстке бажалык берерге, ϳурамал, куучын ла шӱӱген тексттерди ылгаштырарга, ӱредӱчинин болужыла эрмек – куучынды бӧлӱктерге бӧлиирге, учуры аайынча олордын колбузын тургузарга;
куучын – эрмектин бӧлӱктерин олордын текши учурына, сурактарына тайанып ылгаштырарга, ӧс лӧ текши адалгыштарды ылгаштырарга; адалгыштын тоозын (ϳаныс, кӧп) ылгаштырарга; кӧп тоодо турган адалгыштар бӱдӱрерге;
тазылы тӱней сӧстӧр табарга, бир тазылду ла онон до ӧскӧ сӧстӧрдин тазылын табарга; сӧстин чике ле кӧчӱре учурын, синонимдерди ле антонимдерди ылгаштырарга; эрмек – куучынында быйанын айдарга, сурак берерге, эзендежип ϳакшылажарга керектӱ сӧстӧрди чын тузаланып билерге;
35-45 сӧстӧн турган текстле изложение бичиирге, ӱредӱчинин болужыла берилген эмезе бойы талдап алган темала, ϳурукла оос, бичиир тексттер тургузарга таскайдылар.
Экинчи класста «Алтай тил» деп ӱредӱ предметле ϳединетен турулталар
Экинчи классты божодып ϳаткан ӱренчиктер Федерал эл – теергелик ϳаны стандарт аайынча бир кезек турулталарла ϳединер учурлу.
Ӱренчиктер бойы танынан ӧзӱминде (личностный) турулталары
Бойынын Тӧрӧлиле, албатызыла, Россиянын тӱӱкизиле оморкоор кӱӱн – санаа таскадары; бойынын албатызын, угын билери, Россияда башка – башка ук албатыларды баалары; эбире улуска, телекейге ачык кӱӱнду, ϳакшы ла ϳаманды ылгап билер кижи таскадары.
Эбире телекей ар – бӱткенле, албатыларла, олордын культураларыла, кудай ϳаныла бирлик колбуда турганын айлаар кӧрӱм таскадары.
Ӧскӧ албатылардын тӱӱкизин, культуразын, ӧскӧ кижинин санаа – шӱӱлтезин тооп ϳӱрерине таскадары.
Ӧзӱп, кубулып ϳаткан телекейде (ϳӱрӱмде) ϳылыйбай, ого ӱренижип темигерине керектӱ билгирлер таскадары.
Ӱренип турган кижи эл – ϳоннын алдында каруулу, некелтелу деп билери ле ϳӱрӱмде ӱредӱ алар иштин учурын, ӱредӱ онын бойына не керектӱзин аайлаары, оныла башкарынары.
Jакшы кылык – ϳаннын ээжи – некелтелерин ле ϳӱрӱмде ончо улус тен, ϳайым дегенин аайланы аайынча, бойын бойы башкарарга, бойынын кылык – ϳаны учун каруулу болорына таскадары.
Jакшыга тартылар, ϳакшыны баалаар, сезер кӱӱн таскадары.
Улусты аайлаар, тоор, ачык – ϳарык, киленкей кӱӱн таскадары.
Jаан улусла, кура балдарла кожо нак иштеер, ачынышту айалга тӧзӧбӧс, блаашту керекти токыналу ϳартап ийер билгир таскадары.
Ак – чек ϳӱрер, эдинер – тудунар не – немени, кӧгӱс байлыкты сезер, чеберлеер кӱӱн таскадары.
Метапредметный турулталар
Регулятивный текши ӱредӱ эдилгелер темиктиреринде
Ӱредӱлу иштин амадузын, задачаларын бойына алынар ла ого ϳединерге болушту эп – арганы таап билерине таскадары.
Ӱредӱлӱ ишти онын задачазын, бӱдӱрер айалгазын адарып, пландаар, шиндеер ле турултазын кӧрӧр билгирлерле таскадары, болушту аргаларды талдап билери.
Jетирӱни эдеринде темдек – символдорды тузаланары.
Коммуникатив ле билгир аларынын задачаларын бӱдӱреринде эрмек – куучыннын эп – аргаларын ла аргаларды эрчимду тузаланары.
Керектӱ ϳетирӱни табарга, дуурга, шиндеерге, бириктире кӧрӱп, керектӱзин талдап, келиштире ϳазап, белетеерге бар аргаларды (справочниктерди) тузаланып билери.
Бичилген марыла, жанрыла башка тексттерди тургузылган амаду, задачалары аайынча кӧгӱске алынып кычырарына темигери; бойынын айдарга турганын эрмек – куучыннын задачазына келиштире ϳарт тургузар ла тексттерди оосло, бичип тургузарына таскаары.
Логический действиелерле тузаланып билери: тӱндештирери, шиндеери, бириктире кӧрӧри, тӱп шӱӱлте чыгарары, бӱдӱм темдектери аайынча бӧлиири, не неден улам (ненин учун) болгонынын шылтагын табары, шӱӱри, таныш ондомолдорго кожоры.
Текши амаду тургузып ла ого ϳединер аргаларды темдектеп билери; бирлик иште кем нени эдерин ӱлежип, ϳартажып ϳӧптӧжӧри; бой – бойынын эткенин шиндеп билери, бойынын кылык – ϳанын ла ӧскӧ улустыйын кӧрӱп билери.
«Алтай тил» деп предметтитн ӱренер материалы ажыра эбире ϳӱрӱмде ӧдӱп ϳаткан кубулталар, процесстер, не – неме керегинде бойынын ӧзӱмине келиштире билери.
Предметтин ле ӧскӧ дӧ предметтер ортозындагы тӧс ондомолдорло таныжып, не – неме ле процесстер ортозында колбуларды билери.
Алтай тилле ӱренер материал аайынча баштамы школдо бичиктерле, ӧскӧ дӧ ϳетирӱ алар аргаларла (онойдо ок ӱредӱ модельдерле) иштеп билери.
Билгир алар текши ӱредӱ эдилгелер темиктиреринде
Ӱредӱлӱ иштин амадузын, задачаларын аайлаар ла ого ϳединер (ӱредӱчинин башкарганыла эмезе танынан);
Керектӱ ϳетирӱни бичиктен, болушту литературанан (справочниктерден, Интернеттин аргаларын тузаланып) табар ла олорды ӱредӱлӱ ϳакылталарды бӱдӱрерге тузаланар.
Схема – таблицаларда берген ϳетирӱлерди аайлаар ла олорды ϳартап билер.
Кычырыштын бӱдӱмдерин тузаланып билер.
Башка – башка бӱдӱмдӱ тексттердин (кееркемел, билим) учурын аайлаар ла керектӱ ϳетирӱни анылап билер, оны оосло эмезе бичип, ϳетирӱ эдер.
Текстти структура – бӱдӱми, тили ϳанынан шиндеер, анда бар кӧргӱзӱ материалдардын учурын аайлаар.
Бойынын санаа – шӱӱлтезин оосло эмезе бичип билер; нӧкӧрлӧринин алдына ϳаан эмес ϳетирӱлерле куучындаар, белетеген сурагын керектӱ материалдарла (ϳурукла, презентацияла) ϳеткилдеп билер.
Бичикте бар болушту материалдарла, сӧзликтерле тузаланып билер.
Ӱренип турган суракка тилдин керекту темдектерин таап билер.
Тилдин темдектерин ӱренип турган сурак аайынча шиндеп, бириктире кӧрӱп, тӱндештирип, бир аай классифицировать эдип билер; сурак аайынча шӱӱр, шылтак – колбуларды табар, тӱп шӱӱлте чыгарар ла о.ӧ.
Коммуникатив текши ӱредӱ эдилгелер темиктиреринде
Эрмек – куучыннын ӧдӱп турган айалгазын, амадузын адарып, бойынын кӱӱн – санаазын, сескенин литературный тилдин, эрмек – куучыннын ээжи – некелтелери аайынча (чокым, ϳарт, шӱӱлтелу) айдып эмезе бичип билер.
Диалогты ӧткӱрип ле куучындажып турган кижини угуп билер, бойынын сананганын айдып, айтканын керелеп, керектин (иштин) ϳедим – ϳедикпезин ϳартап билер, кажы ла кижиде бойынын шӱӱлтези болор аргалу ла бар деп билери.
Jӧп эмес сурактардын аайына токыналу, эки ϳанынын ϳилбӱлерин адарып чыгары.
Бойынын кӱӱн – санаазын эрмек – куучыннын амадузын адарып айдып билер; эрмектежип куучындажары ϳанынан алган билгирлерин ϳӱрӱминде тузаланар.
Предметти ӱренеринин турулталары
Россия кӧп тилдердин ле культуралардын орооны деп билип алары; тил – албаты бойын албаты деп сезеринин тӧзӧлгӧзи деп билери.
Тил – албатынын национальный культуразы ла улус бой – бойыла куучындажар арга деп аайлаары; орус тил Россия Федерациянын окылу тили, башка – башка ук албатылардын бой – бойыла куучындажар аргазы деп билери.
Оос ло бичилген ϳакшы эрмек – куучын кижинин текши культуразынын ла гражданский позициязынын кӧргӱзӱзи деп билери.
Алтай тилдин ээжи – некелтелериле (орфоэпиянын, лексиканын, грамматиканын, орфографиянын, пунктуациянын), эрмек – куучыннын этикет ээжилериле танышкан кеминче тузаланып билери.
Куучыннын амадузын, задачаларын, тузаланар аргаларын ла айалгаларын ылгаштырып билер ле ϳаан эмес монолог эмезе текст тургусканда, коммуникатив задачага ϳединерге олорды тузаланар темигӱ берери.
Jастыра ϳок бичиш кижинин культуразынын база бир ϳаны деп ондоор ло бойынын тургускан эрмектерин, текстин бичигенде, орфографиянын керекту ээжилериле тузаланып билери, токтой тӱжер темдектерин чын тургузары. Бичигенин шиндеп билери.
Тилдин единицаларыла иштеер ӱредӱлӱ иштин аайын билери, алган билгирлериле практический, коммуникатив задачалардын аайына чыгарга тузаланып билери.
Алтай тилдин системазы, структуразы керегинде билим ϳетирӱлерле таныжар: фонетика ла графика, лексика, сӧстин бӱдери (морфемика), морфология ла синтаксис; тилдин тӧс единицалары ла темдектери, олорды эрмек – куучында тузаланары.
Тилдин тӧс единицаларын ла темдектерин таныыр, олорды шиндеер, эрмек – куучыннын айалгазына келиштире тузаланып билери.
Ўредеринде методикалык ла материально – техникалык
јепселдер тузаланарыныҥ јартамалы
Бичик јепселдер:
К. К. Пиянтинова, А.В. Белякова Алтай тил 2 класска, Г-А., 2012
Цифровой јепселдер:
- алтай тилдин таблицалары
Техникалык јепселдер:
- ÿредÿнин столдоры;
- доско;
- компьютер;
- принтер;
- проигрыватель
Дидактикалык јепселдер:
- предметный јуруктар;
- карточкалар;
- таблицалар
Тузаланар литература:
Белякова А.В. «Алтай тил» (2 класс) Ӱреду бичикке иштеер тетрадь – Горно – Алтайск, 2012
Концепция ФГОС начального общего образования. – 26 октября 2009 г
Концепция духовно – нравственного развития и воспитания гражданина России
Пиянтинова, К.К., Тайборина, Н.Б. Алтай тилле иштеер программалар ( 1- 4 класстар).- Горно – Алтайск, 2012- 153 с.
Пиянтинова, К.К. Алтай тилдин урокторын ӧткӱрер аайынча методикалык ууламϳылар (2 класс) .- Горно – Алтайск, 2012- 63 с.
Пиянтинова К.К., Белякова А.В. Алтай тил – Горно – Алтайск, 2012
Алтай тилле тематикалык план. 2 класс.
Откуриле тен кун
Откурил
ген кун
Предметный ϳедимдер
Метапредметный ϳедимдер
Бистин эрмек-куучыныс
1.
Бистин эрмек – куучыныс.
Эрмек – куучын кандый болор?
1
Ӱренип алар: кижинин ϳӱрӱминде эрмек – куучыннын учуры керегинде шӱӱлте чыгарарга
Регулятив: ϳаны бичикле, оныла иштеер аайыла таныштырар;
Билгирдин (познавательный): берилген темдектерди адарып, бичикле иштеерин билип алар;
Коммуникатив: ϳӧптӧжип, бирлик шӱӱлтеге келерге ӱренип алар
2.
Кижинин эрмек – куучыны нени кӧргӱзет?
1
Jӱрӱмнен алынган темдектер ажыра ӱренчиктерге кижинин эрмек – куучыны кижи керегинде ϳетирӱ берер аргалузын кӧргӱзер
Регулятив: ӱренчиктер ϳӱрӱмде эрмек – куучыннын учуры керегинде тӱп шӱӱлте эдерге ӱренип алар;
Билгирдин (познавательный): ӱредӱлӱ проблеманы «кӧрӧргӧ» лӧ тургузарга ӱренип алар; шиндеерге, тӱп шӱӱлте чыгарарга ӱренер;
Коммуникатив: ӱредӱ амадуларды бӱдӱрерине нӧкӧрине, ол эмезе ӱредӱчиге баштанып билери
3.
Орток куучынды монологтон канайда ылгаштырар?
1
Диалог (орток куучын), монолог деп терминдерле таныштырар; орток куучынды бичиирге (оформлять) ӱредер
Регулятив: ӱренчиктер орток куучын ла монологты ылгаштырып ӱренер;
Билгирдин (познавательный): бойынын билерин керелеер;
Коммуникатив: ӱредӱлӱ задачаны ончозы кожо бӱдӱрерге темигер
Текст.
4.
Текст. Тексттин темазы, тӧс шӱӱлтези
1
Ӱренип алар: тексттин темдектерин катап кӧрӧр; балдарды тексттин темазын ла тос шуултезин таап билерге
Регулятив: ӱредӱ амадуны бӱдӱрерине эдилгелер;
Билгирдин (познавательный): ӱренчиктер бир ле бир канча эрмектерди ылгаштырып билер;
Коммуникатив: бойынын каруузын, сананганын (билерин) керелеп, ϳартап билер
5.
Тексттин бӧлӱктери
1
Тексттин бажын, тӧс бӧлӱгин, учын табарга ӱренер
Регулятив: ӱренчиктер тексттин бӧлӱктерин таап ӱренип алар;
Билгирдин (познавательный): керекту темдектерле керелеп каруу берерге, бойынын шӱӱлтезин чокым ϳартаарга ӱренип алар;
Коммуникатив: ϳартап алар суракты (проблеманы) ӱредӱчиле кожо таап ла оны тургузып (формулировать эдип) билип алар
Эрмек.
6.
Эрмек. Эрмек дегени не?
1
Эрмек керегинде билерин, эрмектин учында токтой тӱжер темдектерди эске алындырар
Регулятив: ӱренчиктер эрмекти ле бӧлӱк сӧстӧрди ылгаштырарын, эрмекти бичиир ээжилерин билип алар;
Билгирдин (познавательный): чокым ϳартамалду каруу берерге, бойынын шӱӱлтезин керелеерге ӱренип алар;
Коммуникатив: бойынын санаа – кӱӱнин чыгара айдары
7.
Сӧстӧрдӧн эрмекти канайда тургузар?
1
Сӧстӧрдӧн эрмектер тургузарга, эрмекте тӧс сӧсти табарга ӱредер
Регулятив: уч – турулталарды шиндеери;
Билгирдин (познавательный): эрмектер тургузарга, оны чын кычырарга, учур согултаны чын тӱжӱрерге, шиндеерге, тӱндештирерге, тӱп шӱӱлте чыгарарга;
Коммуникатив: бой-бойы ортодо куучындажып билерине
8.
Jетирӱ эдер ле суракту эрмектер
1
«Jетирӱ эдер эрмек» деп терминле таныштырар, ϳетирӱ эдер ле суракту эрмектерди таныыр, суракту эрмектерде сурактын бӱдер эбин, эрмектердин учында тургузар темдегин билип алар
Регулятив: ÿредÿчинин болужыла уроктын амадузын тургузар;
Билгирдин (познавательный): ӱренчиктер ϳетирӱ эдер ле суракту эрмекти керектӱ ӱнле айдарга, учында токтой тӱжер темдегин тургузарга ӱренип алар; толо каруу берерге, бойынын шӱӱлтезин керелеерге ӱренип алар;
Коммуникатив: ÿредÿчинин айтканын угар ла ондоор
9.
Кыйгылу ла кыйгылу эмес эрмектер
1
Кыйгылу ла кыйгылу эмес эрмектер кандый эрмектер деп билип алар, кыйгылу эрмектерди учурыла ылгаштырар, керектӱ темдекти чын тургузып билер
Регулятив: ӱредӱчиле кожо уроктын амадузын чыгара айдар; урок туркунына иштегени учун кажы ла ӱренчик бойына темдек тургузар;
Билгирдин (познавательный): кыйгылу эрмектерди таап, чын кычырып, кыйгылу эрмектерди учурыла ылгаштырып, суракка толо каруу берип, бойынын шӱӱлтезин керелеп;
Коммуникатив: алтай тилдин нормазына келиштире бой-бойыла куучындажып билери
10.
Ченелте иш «Ӧскӱс чаап»
1
Танынан иштеп, эрмекти, узун ӱндӱ табышту сӧстӧрди чын бичип билерин кӧрӧри
Регулятив: ӱренчиктер танынан сӧсти шиндеп, чын бичилерин ϳартап ӱренип алар;
Билгирдин (познавательный):
ӱредӱчинин текст аайынча берилген сурактарына каруу берер;
Коммуникатив: ÿредÿчинин айтканын угар ла ондоор
11.
Диктанттын ϳастыраларыла иштеери
1
Jастыраларды тӱзедерге ӱредер; ϳастыра ϳок бичиирге кӧргӱрин таскадар
Регулятив: ӱренчиктер танынан сӧсти шиндеерге, чын бичиирин таап аларга ӱренер;
Билгирдин (познавательный):
толо, ϳарт каруу берерге ле бойынын шӱӱгенин керелеерге ӱренип алар;
Коммуникатив: ÿредÿчинин айтканын угар ла ондоор
12-13.
Эрмектин тос члендери (тозогози)
2
Эрмектин члендери, эрмектин тӧс члендери деп терминле таныштырар, эрмектин тӧс члендерин ле онын тӧзӧгӧзин табарына ӱредер
Регулятив: ÿредÿчинин болужыла уроктын амадузын тургузар, бӱдӱрип билер;
Билгирдин (познавательный): ӱренчиктер эрмектин тӧзогӧзин ле эчени члендерин таап, суракка толо каруу берип, билерин керелеп ӱренип алар;
Коммуникатив: сурактар берерине, толо каруу айдарына ӱренер
14.
Эрмектин эчени члендери.
1
Эрмектин эчени члендери деп терминле таныштырар, эчени члендерди табарга ӱредер
Регулятив: урокко тургускан амадулар ла онын уч-турултазы келишкен;
Билгирдин (познавательный): ӱренчиктер эчени члендерди таап ла эрмектин тӧзӧгӧзин эчени члендерле кенидип ӱренип алар; сурактын каруузын темдектерле керелеп билерге ӱренип алар;
Коммуникатив: алтай тилдин нормазына келиштире бой-бойыла куучындажып билери
15.
Баштаачы ла айдылаачы – эрмектин тӧс члендери
1
Баштаачы ла айдылаачы деп терминдерле таныштырар; эрмектен баштаачы ла айдылаачыны табар алгоритмди шӱӱжер
Регулятив: урокко тургускан амадулар ла онын уч-турултазы келишкенин анылап айдып билер;
Билгирдин (познавательный): баштаачыны ла айдылаачыны ылгаштырып, эрмектерден табарга, эрмектин эчени члендерин табып, шӱӱлтезин керелеп чокым ϳартаарга; толо каруу береге, тӱндештирерге, тӱп шӱӱлте эдерге;
Коммуникатив:
алтай тилдин нормазына келиштире бой-бойыла куучындажып билери
16.
Кениткен ле кенитпеген эрмектер. Эрмекте состордин колбузын канайда табар.
1
Кениткен ле кенитпеген эрмектер деп ондомолло таныштырар; эрмекте баштаачы ла айдылаачыны табарга ӱредер
Регулятив: урокко тургускан амадулар ла онын уч-турултазы келишкенин анылап айдып билер
Билгирдин (познавательный): кениткен ле кенитпеген эрмектерди ылгаштырып, сурактын каруузын темдектерле ϳартап, шӱӱлтезин керелерге;
Коммуникатив: алтай тилдин нормазына келиштире бой-бойыла куучындажып билери.
17.
Эрмек – куучынды таскадары. Jурукла ӱредӱ учурлу сочинение бичиир: И.Ортонулов «Кызыл энир»
1
Бойынын санаа – шӱӱлтезин бичиирге ӱредер
Регулятив: уроктын темазына ла бичикте берилген текстке тайанып, ӱредӱчиле кожо уроктын амадузын чыгара айдар, бойынын билгирин шиндеп, ϳедимдерине темдек тургузар;
Билгирдин (познавательный): чӱмдемелдин тӧс шӱӱлтезин ле керекту сӧстӧрди табар; керектердин ээчий – деечий барганын анылаар; эрмектерди чын тургузарга, санаазын бичиирге; шиндеерге, шӱӱлте эдерге, тӱндештирерге ӱренер;
Коммуникатив: берилген сурактарга каруу берер; текст аайынча ӧткӱрген куучында туружып, бойынын кӱӱн – санаазын ϳайым чыгара айдар
18.
Ченелте диктант «Чертишке»
1
Орфограммаларлу сӧстӧрди бичип билерин кӧрӧр
Регулятив: бойынын билгирин шиндеп билерине ӱредер;
Билгирдин (познавательный): орфограммаларлу сӧстӧрди «кӧрӱп» ле олорды чын бичип; шиндеп, шӱӱлте эдип, тӱндештирип ӱренер;
Коммуникатив: бойынын санаа-шӱӱлтезин чыгара айдары
19.
Jастыраларла иштеери
1
Jастыраларды «кӧрӧргӧ», тӱзедерге, бир аайлап бӧлиирге ӱредер
Регулятив: сӧстӧрди орфограммалары аайынча анылу группаларга бӧлип билерине амаду тургузар
Билгирдин (познавательный): ϳастыраларды шиндеерге, шӱӱлте эдерге, тӱндештирерге ӱренер;
Коммуникатив: бойынын санаа-шӱӱлтезин чыгара айдары, бичип билери
Табыштар ла таныктар.
20.
Табыштар ла таныктар. Алтай танмалык.
1
Ӱренип алар:
Табыш ла таныкты ылгаштырарга, сӧсти табыштары ла таныктары аайынча тӱндештирерге
Регулятив: ӱренер материал аайынча таблицала иштеп билери;
Билгирдин (познавательный): схема – таблицада берген ϳетирӱлерди айлаар ла олорды ϳартап билер;
Коммуникатив: парада ла группада иштеп темигер, диалогты откурип ле куучындажып турган кижини угуп билер, бойынын санаганын айдып, айканын керелеп, иштин ϳедим – ϳедикпезин ϳартап билер, кажы ла кижиде бойынын шӱӱлтези болор аргалу ла бар деп билери
21.
Jаан таныктан бичилер сӧстӧр
1
Ӱренип алар: кижинин ады – ϳолын, чоло аттарды ла эрмекте баштапкы сӧсти ϳаан таныктан бичиир ээжини тузаланарга, ϳаан ла кичинек таныктарды сӧстӧрдӧ тузаланган учуралдарды тӱндештирерге
Регулятив: уроктын темазына ла бичикте берилген текстке тайанып, ӱредӱчиле кожо уроктын амадузын чыгара айдар; бойынын билгирин шиндеп, ϳедимдерине темдек тургузар;
Билгирдин (познавательный): логический действиелерле тузаланып билери: шиндеери, тӱндештирери, бӱдӱм темдектери аайынча бӧлиири;
Коммуникатив: эрмек – куучыннын ээжи – некелтелери аайынча (чокым, ϳарт, шӱӱлтелу) айдып, эмезе бичип бирери
22.
Эрмек – куучынды таскадары. Ӱредӱлу учурлӱ изложение «Jайгыда»
1
Танынан иштеп, эрмекти, сӧстӧрди чын бичип билерин кӧрӧри, кычырганын толо бичиирине темиктирери
Регулятив: бойынын тургускан амадузын бӱдӱрип билер, текстте айдылганын сурактардын болужыла куучындап билер;
Билгирдин (познавательный): тексттен керектӱ темдектер таап, тексттин темазын, тӧс шӱӱлтезин ϳартааары, текстте чике айдылбаган колбуларды, шылтактарды таап, тексттин планын тургузып, толо бичип, ӱренген орфограмаларды табып билерине ӱренер;
Коммуникатив: сурактар сурап, бойынын шӱӱлтезин ϳарт чыгара айдарга
23.
Ӱндӱ табыштар ла таныктар
1
Ӱренип алар: сӧстӧрдӧн ӱндӱ табыштарды табып, олордын анылузын ϳартап билерге, ӱндӱ табыштар ла олорды темдектеп турган таныктарды ылгаштырарга
Регулятив: уроктын амадуларын чыгара айдып, бӱдӱрип билери, куучын-эрмегин эдип турган керектерине тузаланары;
Билгирдин (познавательный): бойынын ижин ле онын турултазын быжулап билери ле темдектеери;
Коммуникатив: бой-бойын угуп билери
24.
Кату ла ϳымжак ӱндӱ табыштар
1
Ӱренип алар: кату ла ϳымжак ӱндӱлерди чын айдып ла бичип билерине, ылгаштырарына
Регулятив: ÿредÿчинин тургускан амадузын бÿдÿрип билер;
Билгирдин (познавательный): ӱренип турган суракка сӧстин керектӱ таныктарын таап билер;
Коммуникатив:
ÿредÿчинин айтканын угар ла ондоор
25.
Туйук табыштар ла таныктар
1
Ӱренип алар: сӧстӧрдӧн туйук табыштарды табып, олордын анылузын ϳартап билерге, туйук табыштар ла олорды темдектеп турган таныктарды ылгаштырарга
Регулятив: улустын айтканын угар ла ондоор;
Билгирдин (познавательный): сурактардын ла каруулардын болужыла бойынын ижинин турултазын озолондыра айдып билери;
Коммуникатив: ϳанында отурган ӱренчикти угуп, куучындажып билери
26.
Ӱнгӱр ле тунгак туйук табыштар
1
Ӱренип алар: ӱнгӱр ле тунгак туйуктарды чын айдып ла бичип билерине, ылгаштырарына
Регулятив: уроктын амадуларын айдып, иштеер план тургузып, оны бӱдӱрер
Билгирдин (познавательный): тургускан амадуларды бӱдӱрерге башка – башка эп-аргалар тузаланар, уч-турултазын кӧрӧр;
Коммуникатив: сурактар берип, бойынын кӱӱн-санаазын айдып билери
27.
Эжерлу ӱнгӱр ле тунгак туйук табыштар
1
Ӱренип алар: эжерлӱ ӱнгӱр ле тунгак туйуктарды чын айдып ла бичип билерине, ылгаштырарына
Регулятив: бойынын ижин ле онын турултазын быжулап билери ле темдектеери;
Билгирдин (познавательный): берилген схемаларды, модельдерди айлаары, керектӱ ϳетирӱни бедиреп билери;
Коммуникатив: нӧкӧрин угуп билерине, парада ла группада иштеп билери, диалогты ӧткӱрип ле куучындажып турган кижини угуп билер, бойынын санаганын айдып, айканын керелеп, иштин ϳедим – ϳедикпезин ϳартап билер, кажы ла кижиде бойынын шӱӱлтези болор аргалу ла бар деп билери
28.
Эрмек – куучынды таскадары. Чӱмдемел иш «Менин сӱӱген тындуум»
1
Бойынын санаа – шӱӱлтезин бичиирге ӱредер
Регулятив: уроктын темазына тайанып, ӱредӱчиле кожо уроктын амадузын чыгара айдар;
Билгирдин (познавательный): чӱмдемелдин тӧс шӱӱлтезин ле керекту сӧстӧрди табар; керектердин ээчий – деечий барганын анылаар; эрмектерди чын тургузарга, санаазын бичиирге; шиндеерге, шӱӱлте эдерге, тӱндештирерге ӱренер; Коммуникатив: берилген сурактарга каруу берер; текст аайынча ӧткӱрген куучында туружып, бойынын кӱӱн – санаазын ϳайым чыгара айдар
29.
Сӧстин ӱйези. Согулта.
1
Ӱйе бир тынышла айткан единица деп билери, алтай тилде согултанын анылузыла таныштырар
Регулятив: текши амаду тургузып ла ого ϳединер аргаларды темдектеп билери;
Билгирдин (познавательный): керектӱ ϳетирӱни бичиктен ле таблицанан табар, олорды ӱредӱлӱ ϳакылталарды бӱдӱрерге тузаланар;
Коммуникатив: эрмектежип куучындажары ϳанынан алган билгирлерин ϳӱрӱминде тузаланар
30.
Сӧстӧрди ϳолдон ϳолго кӧчӱрери
1
Сӧстӧрди ϳолдон ϳолго кӧчӱреринин ээжилериле таныштырар
Регулятив: тургускан амадуларды бӱдӱрери;
Билгирдин (познавательный): бойынын ижин ле онын турултазын быжулап билери ле темдектеери;
Коммуникатив: бой-бойыла диалог тудуп, нӧкӧрлӧриле куучындажып, угуп билери, бойынын сананганын айдары
31.
Узун ӱндӱ табыштар
1
Ӱренип алар: узун ӱндӱ табышту сӧстӧрди чын айдарына, узун ӱндӱ табыштар сӧстин учурын бӱдӱрер деп билип алар, сӧстӧ табыштар ла таныктардын тоозын тӱндештирерге
Регулятив: бойынын тургускан амадузын бӱдӱрип билери;
Билгирдин (познавательный): бойынын ижин ле онын турултазын быжулап билери ле темдектеери;
Коммуникатив: сурактар сурап, бойынын шӱӱлтезин ϳарт чыгара айдары
32.
Э (е) танык.
1
Ӱренип алар: алтай сӧстордӧ э ле е таныктардын чын бичилер ээжилериле таныштырар, тӱп -шӱӱлте эдер
Регулятив: бой – бойынын эткенин шиндеп билери, бойынын кылык – ϳанын ла ӧскӧ улустыйын кӧрӱп билери;
Билгирдин (познавательный): бичикте бар болушту материалдарла, таблицаларла тузаланып билер;
Коммуникатив: бойынын кӱӱн – санаазын эрмек – куучыннын амадузын аϳарып айдып билер
33.
Орус тилден кирген ӱндӱ таныктар. Е, Ю, Я таныктарлу сӧстӧр.
1
Ӱренип алар: алтай тилдин сӧзлиги байыыр аргалар керегинде ϳетирӱ эдип, орус тилден киген сӧстӧрлӧ тӱндештирип, бар башказын билип алар
Регулятив: логический действиелерле тузаланып билери: тӱндештирери, шиндеери, бириктире кӧрӧри, бӱдӱм темдектери аайынча бӧлиири;
Билгирдин (познавательный): бойынын ижин ле онын турултазын быжулап билери ле темдектеери;
Коммуникатив: эрмектежип куучындажары данынан алган билгирлерин ϳӱрӱминде тузаланар
34.
В, Ф, Х, Ц, Щ таныктарлу сӧстӧр
1
Ӱренип алар: орус тилден кирген туйук таныктар кандый сӧстӧрдӧ бичилип турганын билип алар, олорды сӧстӧрдӧ чын бичиирине
Регулятив: ӱредӱлӱ ишти онын задачазын, бӱдӱрер айалгазын адарып, пландаар, шиндеер ле турултазын кӧрӧр билгирлерге таскадары, болушту аргаларды талдап билери;
Билгирдин (познавательный): бойынын санаа – шӱӱлтезин оосло эмезе бичип билер;
Коммуникатив: билип алганы аайынча бойынын тӱп – шӱӱлтезин ϳайым чыгара айдары
35.
Jымжак темдек (ь) ле кату темдек (ъ) таныкту сӧстӧр
1
Ӱренип алар: ϳымжак темдек (ь) ле кату темдек (ъ) таныкту сӧстӧр ϳӱк ле орус тилден кирген сӧстӧрдӧ бичилерин
Регулятив: бойынын тургускан амадузын бӱдӱрип билер;
Билгирдин (познавательный): бойынын ижин ле онын турултазын быжулап билери ле темдектеери;
Коммуникатив: сурактар сурап, бойынын шӱӱлтезин ϳарт чыгара айдарга
36.
Ченелте диктант
1
Танынан иштеп, эрмекти, узун ӱндӱ табышту сӧстӧрди чын бичип билерин, орус тилден кирген сӧстӧрдин чын бичилерин кӧрӧри
Регулятив: бойынын билгирин шиндеп билерине ӱредер;
Билгирдин (познавательный): орфограммаларлу сӧстӧрди «кӧрӱп» ле олорды чын бичип; шиндеп, шӱӱлте эдип, тӱндештирип ӱренер;
Коммуникатив: бойынын санаа-шӱӱлтезин чыгара айдары
37.
Диктанттын ϳастыраларыла иштеери
1
Jастыраларды тӱзедерге ӱредер; ϳастыра ϳок бичиирге кӧргӱрин таскадар
Регулятив: бойынын билгирин шиндеп билерине ӱредер;
Билгирдин (познавательный): орфограммаларлу сӧстӧрди «кӧрӱп» ле олорды чын бичип; шиндеп, шӱӱлте эдип, тӱндештирип ӱренер;
Коммуникатив: бойынын санаа-шӱӱлтезин чыгара айдары
38.
Jетирӱ эдер текст
1
Балдарды ϳетирӱ эдер текстле таныштырар, берилген темала ϳетирӱ текст тургузарына, текстке берилген сурактын каруузын бичиирине ӱредер
Регулятив: коммуникатив ле билгир аларынын задачаларын бӱдӱреринде эрмек – куучыннын эп-аргаларын ла аргаларды эрчимду тузаланары;
Билгирдин (познавательный): башка – башка бӱдӱмдӱ тексттердин учурын аайлаар ла керектӱ ϳетирӱни анылап билер;
Коммуникатив: текст тургузарга бойынын аайлаганын, кӱӱн – санаазын ϳетирӱ тексттин ээжи – некелтелери аайынча айдары
Сос. Состин учуры
39.
Сӧстин лексика учуры
1
Балдарды сӧстин лексика учуры деген ондомолло таныштырар
Регулятив: бойынын тургускан амадузын бӱдӱрип билер;
Билгирдин (познавательный): сӧстин лексика учурын ϳартап; бойынын шуултезин керелеп; шиндеп, тӱндештирип, тӱп шӱӱлте эдип ӱренер;
Коммуникатив: сурактар сурап, бойынын шӱӱлтезин ϳарт чыгара айдарга
40.
Бир учурлу ла кӧп учурлу сӧстӧр
1
Кӧп учурлу сӧстӧр деп ондомолло таныштырар, ӱренчиктердин эрмек – куучынын таскадар, сӧзлигин байыдар
Регулятив: бойынын тургускан амадузын бӱдӱрип билер
Билгирдин (познавательный): бир учурлу ла кӧп учурлу сӧстӧрди ылгаштырып, бойынын шӱӱлтезин керелеп; оосло, бичип ϳетирӱлер эдерге, шиндеерге, тӱндештирерге, тӱп шӱӱлте чыгарарга ӱренер;
Коммуникатив: сурактар сурап, бойынын шӱӱлтезин ϳарт чыгара айдарга, экӱлеп иштеп билери
41.
Сӧстин чике учуры ла кӧчӱре учуры
1
Сӧстин чике учуры ла кӧчӱре учуры деп ондомолдорло таныштырар,
ӱренчиктердин эрмек – куучынын таскадар, сӧзлигин байыдар
Регулятив: бойынын тургускан амадузын бӱдӱрип билер;
Билгирдин (познавательный): бойынын ижин ле онын турултазын быжулап билери ле темдектеери;
Коммуникатив: сурактар сурап, бойынын шӱӱлтезин ϳарт чыгара айдарга
42.
Учуры ϳуук ла учуры удура сӧстӧр. Синонимдер.
1
Ӱренип алар: учуры ϳуук ла учуры удура сӧстӧрди ылгаштырып, чын бичип, эрмек – куучынында тузаланарга
Регулятив: ӱредӱчиле кожо уроктын амадузын чыгара айдар; бойынын билгирин шиндеп, ϳедимдерине темдек тургузар;
Билгирдин (познавательный): созлик сӧстӧрлӧ таныжар;
Коммуникатив: бойынын кӱӱн – санаазын эрмек – куучыннын амадузын айдып билер
43.
Антонимдер.
1
Учуры ϳуук ла учуры удура сӧстӧрди ылгаштырып, чын бичип, эрмек – куучынында тузаланарга ӱредер, оос тилин байыдар
Регулятив: ӱредӱлӱ иштин амадузын, задачаларын бойына алынар ла ого ϳединерге болушту эп – арганы таап билерине таскадары;
Билгирдин (познавательный): керектӱ ϳетирӱни, сӧстӧрди бичиктен, болушту литературанан (сӧзликтен) табар ла олорды ӱредӱлӱ ϳакылталарды бӱдӱрерге тузаланар;
Коммуникатив: сурактар сурап, бойынын шӱӱлтезин ϳарт чыгара айдарга
44.
Су – алтай ла ӧскӧ тилден кирген сӧстӧр
1
Балдарды су-алтай ла ӧскӧ тилден кирген сӧстӧрлӧ таныштырар, эрмек – куучынында тузаланарына ӱредер
Регулятив: бойынын тургускан амадузын бӱдӱрип билер;
Билгирдин (познавательный): бойынын ижин ле онын турултазын быжулап билери ле темдектеери;
Коммуникатив: сурактар сурап, бойынын шӱӱлтезин ϳарт чыгара айдарга
45.
Эрмек – куучын таскадары. Jурукла ӱредӱлӱ учурлу сочинение бичиир (146 бук)
1
Бойынын санаа – шӱӱлтезин бичиирге ӱредер
Регулятив: уроктын темазына тайанып, ӱредӱчиле кожо уроктын амадузын чыгара айдар;
Билгирдин (познавательный): чӱмдемелдин тӧс шӱӱлтезин ле керекту сӧстӧрди табар; керектердин ээчий – деечий барганын анылаар; эрмектерди чын тургузарга, санаазын бичиирге; шиндеерге, шӱӱлте эдерге, тӱндештирерге ӱренер; Коммуникатив: берилген сурактарга каруу берер; текст аайынча ӧткӱрген куучында туружып, бойынын кӱӱн – санаазын ϳайым чыгара айдар
46.
Су – алтай ла ӧскӧ тилден кирген сӧстӧр
1
Балдарды су-алтай ла ӧскӧ тилден кирген сӧстӧрлӧ таныштырар, эрмек – куучынында тузаланарына ӱредер
Регулятив: бойынын тургускан амадузын бӱдӱрип билер;
Билгирдин (познавательный): бойынын ижин ле онын турултазын быжулап билери ле темдектеери;
Коммуникатив: сурактар сурап, бойынын шӱӱлтезин ϳарт чыгара айдарга
47.
Ченелте диктант
1
Танынан иштеп, эрмекти, синонимдерди ле антонимдерди, ӧскӧ тилден кирген сӧстӧрди чын бичип билерин кӧрӧри
Регулятив: ӱредӱлу ишти онын задачазын, бӱдӱрер айалгазын адарып, шиндеер ле турултазын кӧрӧр билгирдлерге таскадары;
Билгирдин (познавательный): ӱредӱлӱ иштин амадузын, задачаларын аайлаар ла ого ϳединер;
Коммуникатив: бойынын санаа-шӱӱлтезин чыгара айдары, бичип билери
48.
Диктанттардын ϳастыраларыла иштеери
1
Jастыраларды тӱзедерге ӱредер; ϳастыра ϳок бичиирге кӧргӱрин таскадар
Регулятив: бойынын билгирин шиндеп билерине ӱредер;
Билгирдин (познавательный): орфограммаларлу сӧстӧрди «кӧрӱп» ле олорды чын бичип; шиндеп, шӱӱлте эдип, тӱндештирип ӱренер;
Коммуникатив: бойынын санаа-шӱӱлтезин чыгара айдары
49.
Сӧстин тазылы ла кожултазы
1
Сӧстин тазылы ла кожултазы деген ондомолдорло таныштырар, тексттен, сӧстӧрдӧн тазылы ϳаныс сӧстӧр табарына таскадар
Регулятив: ӱренчиктер билерин ϳаны айалгада тузаланарга таскаар;
Билгирдин (познавательный): керелеп каруу берерге ле аайлаганын ϳартаарга таскаар;
Коммуникатив: аайына чыгар проблеманы ӱредӱчиле кожо таап, тургузып ӱренер
50.
Тазылы ϳаныс сӧстӧр
1
Ӱренип алар: тексттен, сӧстӧрдӧн тазылы ϳаныс сӧстӧр табарына таскадар, тазылы ϳаныс сӧстӧрди ле синоним, антоним сӧстӧрди, омоним сӧстӧрди ылгаштырарына ӱредер
Регулятив: ӱредӱ амадуны бӱдӱрерине эдилгелер;
Билгирдин (познавательный): ӱренчиктер тазылы ϳаныс сӧстӧрди ӧскӧ сӧстӧрдӧн ылгаштырып билер;
Коммуникатив: бойынын каруузын, сананганын (билерин) керелеп, ϳартап билер
51.
Сӧстин тазылы токтогон тунгак туйук ӱнгӱр эжерине кӧчӧри
1
Ӱренип алар: сӧстин тазылы токтогон тунгак туйук ӱнгӱр эжерине кӧчӧ берерин
Регулятив: бойынын тургускан амадузын бӱдӱрип билер;
Билгирдин (познавательный): бойынын ижин ле онын турултазын быжулап билери ле темдектеери;
Коммуникатив: сурактар сурап, бойынын шӱӱлтезин ϳарт чыгара айдарга
52.
Сӧстин тазылы токтогон тунгак туйук ӱнгӱр эжерине кӧчӧри
1
Ӱренип алар: сӧстин тазылы токтогон тунгак туйук ӱнгӱр эжерине кӧчӧ берерин, сӧстӧрдин тазылын тапканда, шиндеер, тӱндештирер, бириктире кӧрӧр аргаларла тузаланарга таскадар
Регулятив: ӱренчиктер билерин ϳаны айалгада тузаланарга таскаар;
Билгирдин (познавательный): керелеп кару берерге ле аайлаганын ϳартаарга таскаар;
Коммуникатив: аайына чыгар проблеманы ӱредӱчиле кожо таап, тургузып ӱренер
53.
Элес ӱндӱ табыштар
1
Элес ӱндӱ табыштарла таныштырып, олордын сӧстӧрдӧ чын бичилеринин ээжизин тузаланып билерине ӱредер
Регулятив: ӱредӱ амадуны бӱдӱрерине эдилгелер: элес ӱндӱлерлӱ сӧстӧрдин чын бичилерин шиндеп, ϳартаары;
Билгирдин (познавательный): ӱренип турган суракка тилдин керектӱ темдектерин таап билер;
Коммуникатив: бойынын каруузын, сананганын (билерин) керелеп, ϳартап билер
54.
Проект. Самара бичийдис.
1
Бойынын санаа – шӱӱлтезин бичиирге ӱредер
Регулятив: уроктын темазына тайанып, ӱредӱчиле кожо уроктын амадузын чыгара айдар;
Билгирдин (познавательный): чӱмдемелдин тӧс шӱӱлтезин ле керекту сӧстӧрди табар; керектердин ээчий – деечий барганын анылаар; эрмектерди чын тургузарга, санаазын бичиирге; шиндеерге, шӱӱлте эдерге, тӱндештирерге ӱренер; Коммуникатив: берилген сурактарга каруу берер; текст аайынча ӧткӱрген куучында туружып, бойынын кӱӱн – санаазын ϳайым чыгара айдар
55.
Jурамал текст
1
Кандый бир ӧзӱмди, тындуны ϳурап, эмезе ϳурукла ϳурамал текст тургузарына, оны шиндеерине ӱредер
Регулятив: ӱренчиктер танынан текстти шиндеп, ϳурамал текст деп ϳартап ӱренип алар;
Билгирдин (познавательный):
ӱредӱчинин текст аайынча берилген сурактарына каруу берер;
Коммуникатив: ÿредÿчинин айтканын угар ла ондоор
Куучын-эрмектин болуктери
56.
Адалгыш.
1
Адалгыш деп ондомолло таныштырар, лексика учурына, сурагына тайанып, куучын – эрмектин бӧлӱктеринин ортозынан адалгыштарды табарына, оны шиндеерине ӱредер
Регулятив: ӱренчиктер танынан сӧсти шиндеп, чын бичилерин ϳартап ӱренип алар;
Билгирдин (познавательный):
ӱредӱлӱ иштин амадузын, задачаларын аайлаар ла ого ϳединер;
Коммуникатив: ÿредÿчинин айтканын угар ла ондоор
57.
Ӧс лӧ текши адалгыштар
1
Ӧс лӧ текши адалгыштарды ылгаштырарга ӱредер; текши адалгыштар ӧс адалгыштарга кӧчӧр учуралдарды шиндеерине, бойы андый темдектер табарына таскадар
Регулятив: ӱренчиктер ӧс лӧ текши адалгыштарды шиндеерге, чын бичиирине ӱренер;
Билгирдин (познавательный):
толо, ϳарт каруу берерге ле бойынын шӱӱгенин керелеерге ӱренип алар;
Коммуникатив: ÿредÿчинин айтканын угар ла ондоор
58.
Адалгыш ϳаныс ла кӧп тоодо турары
1
Адалгыштардын тоозын ылгаштырарына, кубултып билерине (кӧп тоого тургузып, кӧп тоонон ϳаныс тоого) ӱредер
Регулятив: ÿредÿчинин болужыла уроктын амадузын тургузар, бӱдӱрип билер;
Билгирдин (познавательный): ӱренчиктер даныс ла коп тоодо турган адалгыштарды таап; суракка толо каруу берип, билерин керелеп ӱренип алар;
Коммуникатив: сурактар берерине, толо каруу айдарына ӱренер
59.
Адалгыш. Билерин ченеп кӧрӧри
1
«Адалгыш» деп темала ӱренчиктердин билерин ченеери ле бир аайына экелери (систематизировать эдери), адалгыш эрмекте кандый член болгонын ϳартаар
Регулятив: урокко тургускан амадулар ла онын уч-турултазы келишкенин анылап айдып билер;
Билгирдин (познавательный): ӱренчиктер адалгыштарды таап ла нени темдектеп турганына ӱренип алар; сурактын каруузын темдектерле керелеп билерге ӱренип алар;
Коммуникатив: алтай тилдин нормазына келиштире бой-бойыла куучындажып билери
60.
Jарталгыш.
1
Jарталгыш деп ондомолло таныштырар, лексика учурына, сурагына тайанып, куучын – эрмектин бӧлӱктеринин ортозынан ϳарталгыштарды табарына, оны шиндеерине ӱредер
Регулятив: ÿредÿчинин тургускан амадузын бÿдÿрип билер;
Билгирдин (познавательный): ϳарталшыштарды табып, сӧско сурак тургузып; сурактын каруузын темдектерле ϳартап, шӱӱлтезин керелеерге; Коммуникатив:
экинен иштеерине туружар, диалогты ӧткӱрип ле куучындажып турган кижини угуп билер, бойынын сананганын айдып, айканын керелеп, керектин ϳедим – ϳедикпезин ϳартап билер, кажы ла кижиде бойынын шӱӱлтези болор аргалу ла бар деп билер
61.
Эрмек-куучында jарталгыштардын учуры
1
Темдектерге тайанып, ϳарталгыштар предметтин кандый темдектерин кӧргӱзип турганын ϳартаар; адалгыштын башка – башка темдектерин кӧргӱзер ϳарталгыштар табарына таскадар
Регулятив: сӧстӧрди темдектери аайынча анылу группаларга бӧлип билерине амаду тургузар;
Билгирдин (познавательный): бойынын шӱӱлте – санаазын оосло эмезе бичип билер;
Коммуникатив: бойынын санаа-шӱӱлтезин чыгара айдары
62.
Шӱӱген учурлу текст.
Эрмек – куучынды таскадары. Ӱредӱ учурлу изложение «Ӱкӱ» (191 б.)
1
Шӱӱген учурлу текстти таныырына, бойы андый текст тургузарга (оосло, бичип) ӱредер; текстле иштеп, онын бӱдӱмин танып, темазын, тӧс шӱӱлтезин ϳартап, болӱктерин табарына, болӱктеп бичиирине таскадар
Регулятив: бойынын билгирин шиндеп билерине ӱредер;
Билгирдин (познавательный): Башка – башка бӱдӱмдӱ тексттердин учурын аайлаар ла керектӱ ϳетирӱни анылап билер, оны оосло эмезе бичип билер, тургузар;
Коммуникатив: бойынын санаа-шӱӱлтезин чыгара айдары
63.
Глагол. Глаголдын текши учуры.
2
Глагол деп ондомолло таныштырар, лексика учурына, сурагына тайанып, куучын – эрмектин бӧлӱктеринин ортозынан глаголдорды табарына, оны шиндеерине ӱредер
Регулятив: бойынын тургускан амадузын бӱдӱрип билер;
Билгирдин (познавательный): бойынын ижин ле онын турултазын быжулап билери ле темдектеери;
Коммуникатив: сурактар сурап, бойынын шӱӱлтезин ϳарт чыгара айдарга
64-65.
Глаголдын сурактары.
Глагол ло адалгыштын колбожоры.
1
Эрмектен, (тексттен) предметтин эдилгезин темдектеген сӧстӧрди табарына таскадар, глаголдын грамматикалык темдектерин: кандый суракка каруу берип турган, эрмекте кандый член болуп турганын билип алар
Регулятив: бойынын тургускан амадузын бӱдӱрип билер;
Билгирдин (познавательный): эрмектерден глаголдорды табып, сурак тургузып, нени темдектеп турганын билер;
Коммуникатив: сурактар сурап, бойынын шӱӱлтезин ϳарт чыгара айдарга
66.
Куучын – эрмектин бӧлӱктери
1
«Куучын – эрмектин бӧлӱктери» деп темала ӱренчиктердин билерин ченеери ле бир аайына экелери (систематизировать эдери), адалгыш эрмекте кандый член болгонын ϳартаар
Регулятив: улустын айтканын угар ла ондоор;
Билгирдин (познавательный): схема – таблицаларда берген детирулерди аайлаар ла олорды ϳартап билер;
Коммуникатив: парада ла группада иштеп темигер, диалогты ӧткӱрип ле куучындажып турган кижини угуп билер, бойынын сананганын айдып, айканын керелеп, керектин ϳедим – ϳедикпезин ϳартап билер, кажы ла кижиде бойыные шӱӱлтези болор аргалу ла бар деп билер
67.
Ченелте диктант
1
Танынан иштеп, эрмекти, башка – башка орфограммаларлу сӧстӧрди чын бичип билерин кӧрӧри
Регулятив: бойынын билгирин шиндеп билерине ӱредер;
Билгирдин (познавательный): орфограммаларлу сӧстӧрди «кӧрӱп» ле олорды чын бичип; шиндеп, шӱӱлте эдип, тӱндештирип ӱренер;
Коммуникатив: бойынын санаа-шӱӱлтезин чыгара айдары
68.
Диктанттын ϳастыраларыла иштеери
1
Jастыраларды тӱзедерге ӱредер; ϳастыра ϳок бичиирге кӧргӱрин таскадар
Регулятив: сӧстӧрди орфограммалары аайынча анылу группаларга бӧлип билерине амаду тургузар
Билгирдин (познавательный): ϳастыраларды шиндеерге, шӱӱлте эдерге, тӱндештирерге ӱренер;
Коммуникатив: бойынын санаа-шӱӱлтезин чыгара айдары, бичип билери
69-70.
Jыл туркунына ӱренгенин катап кӧрӧри
2
Тема аайынча текст тургузар, онын бӧлӱктерин анылаар; тексттен керектӱ бӧлӱктер анылаар; кычырган эмезе тургускан тексттин содержаниезин оосло куучындаар
Регулятив: уроктын амадуларын айдып, иштеер план тургузып, оны бӱдӱрер
Билгирдин (познавательный): тургускан амадуларды бӱдӱрерге башка – башка эп-аргалар тузаланар, уч-турултазын кӧрӧр;
Коммуникатив: сурактар берип, бойынын кӱӱн-санаазын айдып билери
58
