7-сынып.
Сабақ тақырыбы: §33. Қысым.
Сабақ мақсаты:
1. Оқушылардың өзара белсенді – интерактивті өздік таным әрекеттерін ұйымдастыру арқылы қысым тақырыбын меңгерту.
2. Мысалдар келтіре отырып, оқушының оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту.
3. Оқушылардың есептеу дағдыларын жетілдіруге дұрыс әрі тез есептеуге, бір –бірінің пікірін дұрыс тыңдап, құрметтеуге тәрбиелеу.
Сабақтың типі: жаңа білімді меңгерту сабағы
Сабақ түрі: дәстүрлі
Сабақ әдісі: сұрақ – жауап,тірек-сигналдар арқылы, кесте толтыру, есептер шығару, көрнекіліктермен жұмыс,
Жаңа технология: оқу мен жазу арқылы Сын тұрғысынан ойлауды дамыту стратегиясы
Сабаққа қажетті құрал-жабдықтар: компьютер арқылы жасалған слайдтар,
Техникалық қүрал-жабдықтар: компьютер, видеопроектор, экран.интербелсенді тақта
Пәнаралық байланыс: дене тәрбиесі, халық педагогикасы, информатика, математика
Күтілетін нәтиже:
Оқушылардың таным әрекеттері арқылы қысым тақырыбын түсінеді;
Қысым формуласын қолданып есеп шығара алады;
өлшем бірліктерді еселік жүйеге келтіре алады;
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Сәлемдесу, түгендеу. Оқушылардың құрал-жабдықтарын түгендеу.
Оқушылардың назарын сабаққа аудару. Сабаққа дайындығын тексеру.
Сынып тазалығын тексеру. Бағалау кретерийлерімен таныстыру
ІІ. Психологиялық дайындық
ІІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
Қ [pic] андай күшті үйкеліс күші дейміз?(бір дене екінші дененің бетімен қозғалған кезде пайда болатын күш)
Үйкеліс күшінің формуласы қандай? ( )
Үйкеліс күші нешеге бөлінеді? (3: тыныштық, домалау, сырғанау)
Нормаль қысым күші деген не? (дененің өзі жанасып тұрған бетке тік бағытта түсіретін күш)
ІV. Ой қозғау»
А) « Жүректі таңдау »қызықты ситуациялық жағдаят ұсынылады.
Ә) Суретті сөйлету
[pic]
[pic]
[pic]
V. «Мағынаны тану»
Мұғалімнің кіріспе сөзі:
[pic]
Енді қысым - деген тақырыптармен танысамыз.
Қысым бетке перпендикуляр бағытта әрекет ететін күштің осы беттің ауданына қатынасымен анықталады:
[pic] [pic]
р-қысым;
Ғ-бетке перпендикуляр бағытта әрекет ететін күш немесе қысым күші;
S-күш түсетін беттің ауданы.
[pic] [pic]
ХБЖ-да қысым паскальмен өлшенеді. [pic] .
гПа=100 Па=102 Па
кПа=1000 Па=103 Па
МПа=100000 Па=106 Па
Қорытынды сөз: қорыта келе, белгілі бір бетке түсетін күш әрекетінің нәтижесін сипаттайтын шаманы қысым деп атайды, оны р әріппен белгілейміз және ХБЖ-де қысымды Па өлшейміз.
VІ. «Ой толғаныс»
а) Сұрақ – жауап:
Белгілі бір бетке түсетін күш әрекетінің нәтижесін сипаттайтын шама? (Қысым)
2. Қысымды қалай анықтайды?( p=F/S)
3. Қысымның қандай бірліктерін білесіңдер? (Па, гПа, кПа, МПа)
4. Қолмен іс тіккенде неліктен бармаққа оймақ киеді? (ине үшкір, ауданы аз саусаққа кіреді)
5. Шаңғысыз жүргенде адам неліктен қарға омбылайды? (жаяу адамның табанының ауданы шаңғының табан ауданынан 20 еседей аз)
6. Қысымды арттырып немесе кемітуге болама? Ол үшін не істеу керек? Тіреу ауданы неғұрлым көп болса, соғұрлым қысым аз болады, керісінше тіреу ауданы неғұрлым аз болса, соғұрлым қысым көп болады
ә)Жаңа материалды есептер шығару арқылы бекіту.
№1 Күйтабаққа ине 0,27Н күшпен әсер етеді. Егер иненің ұшының ауданы 0,0003см2 болса, оның күйтабаққа түсіретін қысымы қандай?
Б [pic] [pic] ерілгені: формула: шешуі:
Ғ [pic] =0,27Н [pic] [pic]
S=0.0003cм2=
=3*10-4см2=3*10-8м2
р=?
№2
200см2 ауданға түсірілген күш 100Н – мен әсер ететін болса, қысым қандай болар еді?
Б [pic] [pic] ерілгені: формула шешуі:
Ғ=100Н [pic] [pic]
S=200cм2 =0,02 м2
[pic]
р -?
№3
Асфальт төсеуде қолданылатын машина каток тірегінің ауданы 1500 см2, түсіретін қысымы 300кПа екені белгілі. Катоктың салмағы қандай?
Б [pic] [pic] ерілгені: формула шешуі:
р=300 кПа=300000Па [pic] [pic]
S=1500 cм2 =0,15 м2 Ғ=Р
[pic] [pic]
Р - ?
№4
Бетке 45 кН күш түсіріп 2 кПа қысым алсақ, ауданы қандай болған?
Б [pic] ерілгені: формула шешуі
Ғ [pic] =50кН=50000Н [pic] [pic]
р=2кПа=2000Па [pic]
S [pic] -?
Деңгейлік есептер
І-деңгей:
Массасы 600кг доңғалақты тегістегіш тіреуіштің ауданы 2000см2. Ол топыраққа қандай қысым түсіреді?
Массасы 10т трактордың екі шынжыр табанының ауданы 2м2. Бұл трактордың топыраққа түсіретін қысымын табыңыздар.
ІІ деңгей:
Мұз 90кПа қысымға төтеп береді. Осы мұздың үстімен массасы 5,4т, шынжыр табанының ауданы 1,5м2 трактор өте ала ма?
ІІІ деңгей:
Жолды таптап тегістеп жүрген доңғалақты тегістегіш жерге 400 000Н/м2 қысым түсіреді. Тегістеуіштің тіреуінің ауданы 0,12м2. Оның салмағы неге тең?
VІІ. Қорытындылау. Сонымен қысым дегеніміз не екен?
[pic]
Қысым ( [link] давление ) бір дене екінші дене бетіне әсер еткенде пайда болатын қалыпты күштің қарқындылығын сипаттайтын физикалық шама.
VІІІ. Бағалау.
ІХ. Кері байланыс (Оқушының осы сабақтан алған әсерлерін байқау)
«Бес саусақ бірікпей, ине қолға ілікпес»
(Биік мансап – биік жартас
Жорғалап жүріп жылан да шығады
Қалықтап жүріп қыранда шығады- олай болса жететін биіктерімізге жыланша жорғаламай, қыранша қалықтап шығайық)
Х. Күнделікті енді ашайық
Үй тапсырмасын жазайық.
Қысымнан алған білімді,
Ұмытпай есте сақтайық.
Үйге тапсырма: §33. 15-тапсырма. 15 жаттығу №3. Эксперимент тапсырма.
