Сабақтың тақырыбы: Жылу процестерінің қайтымсыздығы. Термодинамиканың екінші заңы. Қазіргі физикадағы термодинамиканың рөлі
Мектеп: «№3 орта мектеп мектепке дейінгі шағын орталығымен» МКМ
Күні:
Мұғалімнің аты жөні: Жолдасбекова Самал Еркінбекқызы
Сынып: 8
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
Сабақ негізделген оқу мақсаты: (мақсаттары)
Жылу процестерінің қайтымсыздығы. Термодинамиканың екінші заңы жайлы мағлұмат беру
Жылу процестерінің қайтымсыздығы. Термодинамиканың екінші заңының формуласын қолдана отырып есептер шығара білуге үйрету
Бірін-бірі бағалай білуге баулу
Оқыту мақсаттары
Барлық оқушылар: Жылу процестерінің қайтымсыздығы. Термодинамиканың екінші заңы жайлы мағлұмат алады.
Оқушылардың басым бөлігі: кластер құрады,формуланы есеп шығаруда қолданады.
Кейбір оқушылар: проблемалық сұрақтарға жауап іздейді,бағалайды,барлайды.
Тілдік мақсат
Оқушылар: Жылу процестерінің қайтымсыздығы. Термодинамиканың екінші заңы жайлы түсіне алады.
Негізгі сөздер мен тіркестер: Термодинамика, жылу, ішкі энергия, жұмыс, изобаралық, изохоралық, изотермиялық, адиабаталық процессттер, көлем,температура, қысым.
Алдыңғы оқу
Заттың агрегаттық күйлері өзгерген кездегі жылу мөлшерін есептеу.
Жоспар
Жоспарланған
уақыт
Жоспарланған жаттығулар(төменде жоспарланған жаттығулар мен қатар ескертпелерді жазыңыз)
Ресурстар
Мұғалімнің іс әрекеті
Оқушының іс әрекеті
Басталуы
10 мин
Сыныппен сәлемдесу, сынып оқушыларын түгендеу.
«Ыстық орындық» әдісі арқылы үй тапсырмасын сұрау
Термодинамиканың бірінші заңы қалай тұжырымдалады?
Қандай процесті адиабаталық деп аталады? Мысал келтіріңдер
Изотермиялық процес дегеніміз не?
-Сәлеметсіз бе?
Ыстық орындық әдісі арқылы оқушылар өткен тақырыптар бойынша сұрақтарға жауап береді.
Ортасы
30 мин
3 топқа бөлінеді
-ойлау жұмысына ынталандыру
-белсенді іс әрекетке жұмылдыру
«Инсерт» әдісі бойынша тақырыпты оқуға әр топқа тапсырма беріледі:
1-топқа: Термодинамиканың екінші бастамасының физикалық мәні неде?
2- топқа: Қандай процестерді қайтымды деп атайды? Қайтымды процестерінің жүруінің қажетті шарттары қандай?
3- топқа: Қайтымсыз процестер
Осы тақырыптар бойынша Кластер жасауға нұсқаулық беріледі
Есептер шығару.
Ойлан,жұптас,талқыла әдісі
Тест сұрақтары
Жеке жұмыс
1.Жүйенің көлемі мен температурасы
өзгеріп,
қысымы тұрақты болатын
термодинамикалық
процесс
А. Изотермалық
В. Изохоралық
С. Иобаралық
D. Ииабаталық
Е. Изопроцесс.
2. Төменде келтірілген құрылғылардың
қайсысы жылу қозғалтқышына
жатпайды?
А.Іштен жану қозғалтқышы
В. Дизель
С. Газ турбинасы
D. Карбюратор
Е. Реактивті қозғалтқыш
3.Газға 5 кДж жылу мөлшері берілді
. Бұл кезде газ 2
кДж-ға тең жұмыс жасады. Газдың ішкі
энергиясының өзгеруі
А. 5 кДж-ға артты
В. 2кДж-ға артты
С. 3 кДж-ға артты
Д. 2 кДж-ға кеміді.
Е. 3кДж-ға кеміді
4. Жүйенің қысымы мен температурасы
өзгеріп,
көлемі тұрақты болатын
термодинамикалық процесс
А. Изотермалық
В. Изохоралық
С. Изобаралық
D. Адиабаталық
Е. Изопроцесс
Топқа бөлінеді. Топ басшысын сайлайды.
- оқушылар жаңа тақырыпты Инсерт әдісі арқылы оқиды;
- топ болып тақырыпты талқылайды.
Берілген тақырыптарға топ болып Кластер жасайды. Топ ішінде спикер сайлап Кластерді қорғайды. «Бағдаршам» әдісі арқылы әр топ бір-бірін бағалайды
берілген есептерді тақтада орындап, шығру жолдарын түсіндіреді.
Кестені толтырады
Тест сұрақтарына жауап береді
Бағалау
парағы
Маркер, ватман, бағдаршам
бор
Аяқталуы
5 мин
«Бағалау парағы» критерий арқылы бағалау
Оқушыларға кері байланыс қағаздарын таратып береді.
Күнделікке баға қойдырады.
Стикерге кері байланыс жазып береді.
Стикер
Саралау – сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?
Бағалау – Оқушыларадың үйренген тексеруді қалай жоспарлайсыз?
Пән аралық байланыс
Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері.
АКТ мен байланыс
Құндылықтармен байланыс.
Формативті бағалау:
Екі жұлдыз, бір тілек, Бағдаршам
Суммативті бағалау:
Критерий арқылы бағалау парағы
Электронды оқулық, презентация
Рефлексия
Сабақ/оқу мақсаттары шынайы ма? Бүгін оқушылар не білді? Сыныптағы ахуал қандай болды? Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен.
Қорытынды бағамдау
Қандай екі нәрсе табысты болды?
1
2
Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алар еді (оқытуды да оқуды да ескеріңіз)?
1
2
Тексерген:
1. Изохоралық процесс үшін термодинамиканың Ι заңы:
а) Q=A; б) Q= [pic] U+A; в) [pic] U= −A; г) Q= + [pic] U; д) а-г жауаптар ішінде дұрысы жоқ.
2.Суретте идеал газдың күйінің өзгеруінің әр түрлі процестері көрсетілген.Осы процестердің қайсысында үлкен жұмыс атқарылады?
а) 1-2; б) 1-3; в) 1-4; г) 4-1-2.
V
[pic]
3. Суретте идеал газдың күйінің өзгеру процестері көрсетілген. Жауаптар ішінен дұрысын тап.
а)1-2 изохоралық,2-3изобаралық,3-1изотермиялық;
б)1-2 изотермиялық,2-3изобаралық,3-1изохоралық;
в)1-2 изобаралық,2-3изохоралық,3-1изотермиялық;
г)1-2 изохоралық,2-3изотермиялық,3-1изобаралық;
д) а-г жауаптар ішінде дұрысы жоқ.
P
V
[pic]
4.Егер идеал газ алған жылу мөлшері есебінен тек жұмыс атқаратын болса, онда газбен қандай процес жүрді?
а) изотермиялық процесс; б) изобаралық процесс; в) изохоралық процесс;
г) адиабаталық процесс; д) ондай процесс мүмкін емес.
5. Идеал газға 8 кДж жылу мөлшері берілді, осы кезде газдың ішкі энергиясы 14 кДж-ға артты.Газдың атқарған жұмысы:
а) 22 кДж; б) 6 кДж; в) -6 кДж; г) 8 кДж; д) ондай процесс мүмкін емес.
6.Қозғалтқыш цилиндрінің жанғыш қоспаға толып, қақпақша жабылған кездегі такт қалай аталады?
а) сору; б) сығу; в) жұмыстық жүріс; г) шығару; д) а-г жауаптар ішінде дұрысы жоқ.
7.Идеал газбен 10 кДж жұмыс атқарылды.Осы кезде газ 6 кДж жылу мөлшерін береді.Газдың ішкі энергиясы ...
а) 4 кДж-ға кеміді; б) 14 кДж-ға артты; в) 16 кДж-ға кеміді;
г) 10 кДж-ға артты; д) 4 кДж-ға артты.
8. Жылу машинасы қыздырғыштан 100 кДж энергия алады, ал салқындатқышқа 70 кДж энергия береді. Осы машинаның ПӘК-і қандай?
а) 70 %; б) 59 %; в) 30 %; г) 17 %.
9. ПӘК-і 4% жылу машинасы 3 кДж жұмыс атқарады.Жылу машинасы қыздырғыштан қандай жылу мөлшерін алған?
а) 7500 кДж; б) 0,75 кДж; в) 7,5 кДж; г) 75 кДж; д) 750 кДж.
10. Егер қыздырғыш пен салқындатқыштың температураларын 2 есе кемітсе, онда қозғалтқыштың ПӘК-і:
а) 2 есе артады; б) 4 есе артады; в) 2 есе кемиді; г) 4есе кемиді; д) өзгермейді.
Жылу машиналары. Тест А-2
1. Егер идеал газдың сыртқы ортамен жылу алмасусыз атқарған жұмысы ішкі энергияның артуына тең болса, онда газбен қандай процесс жүрді?
а) изотермиялық процесс; б) изобаралық процесс; в) изохоралық процесс;
г) адиабаталық процесс; д) ондай процесс мүмкін емес.
2.Жылу қозғалтқыштың ПӘК-ін арттыруға болады, егер ...
а) қыздырғыштың температурасын арттырса;
б) салқындатқыштың температурасын арттырса;
в) қыздырғыш пен салқындатқыштың температурасын бірдей мөлшерде арттырса;
г) қыздырғыш пен салқындатқыштың температурасын бірдей мөлшерде кемітсе;
д) салқындатқыштың температурасын арттырып және қыздырғыштың температурасын төмендетсе.
3.Автомобиль 50км жолға 5,67кг бензин жұмсайды.Егер автомобильдің жылдамдығы 90км/сағ, ал ПӘК-і 22% болса, онда қозғалтқыштың қуаты қандай?
а) 14,7 кВт; б) 28,6 кВт; в) 32,5 кВт; г) 36,8 кВт; д) 22,3 кВт.
4. Суретте газдың 1-күйден 2-күйге ауысу графигі көрсетілген.Газдың жасаған жұмысын
а
Р, Па
1
2
нықтаңдар? [pic]
3·102
а) 750 Дж;
б [pic] [pic] [pic] ) 150 Дж;
в) 1200 Дж;
г
V (м3) [pic] [pic]
) 300 Дж; д [pic] ) 600 Дж;
1
3
5. Қозғалтқыш цилиндрі жанғыш қоспаға толып, қақпақша жабылғаннан кейін, поршень жоғары қарай қозғалып,жанғыш қоспа сығылады.Осы такт қалай аталады?
а) сору; б) сығу; в) жұмыстық жүріс; г) шығару; д) а-г жауаптар ішінде дұрысы жоқ.
6. Термодинамиканың ΙΙ-заңына сәйкес…
А. Жылу өздігінен салқын денеден ыстық денеге өте алмайды.
Б. Қыздырғыштан алған жылуды түгелімен механикалық жұмысқа айналдыратын машина жасау мүмкін емес.
В.Жылу қозғалтқыштың ПӘК-і әрқашанда 100%-тен кем.
а) тек А; б) тек Б; в) тек В; г) А,Б және В; д) а-г жауаптар ішінде дұрысы жоқ.
7.Адиабаталық процесс үшін термодинамиканың Ι заңы:
а) Q=A; б) Q= [pic] U+A; в) A= − [pic] U ; г) Q= − [pic] U; д) а-г жауаптар ішінде дұрысы жоқ.
8. Идеал жылу қозғалтқыштың салқындатқышының температурасы 27ºC, ал қыздырғышының температурасы одан 90ºC-қа артық.Осы қозғалтқыштың ПӘК-і қандай?
а) 23 %; б)46 %; в) 77 %; г) 30 %; д) 66 %.
9. Адиабаталық ұлғаю кезінде газ салқындайды, себебі...
а) одан қандай да бір жылу мөлшері алынады;
б) газ ішкі энергиясының өзгерісіне тең жұмыс атқарады;
в) газдың атқарған жұмысы оған берілген жылу мөлшерінен көп;
г) газбен сыртқы күштер жұмыс атқарады, бірақ осы кезде одан көп мөлшерде жылу алынады;
д) а-г жауаптар ішінде дұрысы жоқ.
10.Жылу қозғалтқышының ПӘК-і 40%.Қозғалтқыштың қыздырғыштан алған жылу мөлшері оның салқындатқышқа берген жылу мөлшерінен неше есе көп?
а) 1,67; б) 3,22; в) 2,7; г) 2,5; д) 1,3
Жылу машиналары
