Тақырыбы: Математикалық және серіппелі маятниктердің тербелістері. Олардың периодын анықтау.
Мақсаты:
Оқыту: Табиғаттағы ең көп тараған қозғалыс бірдей уақыт аралықтарында дәлме-дәл немесе шамамен қайталанып отыратын тербелісін сипаттайтын шамаларды қайталау арқылы жаңа тербелмелі жүйелермен танысу.Маятниктің тұрмыстағы техникадағы, өмірдегі және эволюциялық прцестегі рөлін анықату.
Дамытушылық: Оқушылардың бірін-бірі тыңдай білу, өз ойын тиянақты жеткізе білу, нақты сұрақ қойып, қойылған сұраққа дәл жауап бере білу қабілеттерін дамыту. Алған білімін спалық сипаттағы есептер мен жауаптар іздестіруге қолдана білу.
Тәрбиелік: Оқушылардың танымдық қызығушылығын арттыра отырып, тербелістердің қасиеттері мен өмірде алатын орнын зерттеп білу қажеттілігін өздігінен түсініп, білімді өз күшімен алуға ұмтылысын тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.
Оқу үрдісін ұйымдастыру әдістері: Фронтальді, топпен жұмыс.
Көрнекіліктер: Тестілер, карточкалар.
Құрал жабдықтар: Штатив, жіп, серіппе, денелер, сағат, сызғыш.
Сабақтың барысы
І Ұйымдастыру кезеңі.
- Сәлеметсіңдер ме, балалар? /түгендеу/.
Оқушылардың ыңғайларына қарап, ұйымдастыру.
ІІ Үй тапсырмасын тексеру.
Үй тапсырмасын орындауларын тест арқылы тексеру.
ІІІ Жаңа сабаққа дайындық
/Математикалық және серіппелі маятниктердің қозғалыс динамикасын көрсетіп, оқушылармен бірге талдап, ситуациялық проблемалар қойып, жаңа тақырыпқа көшу./
Балалар сендердің алдарыңда екі түрлі тербелмелі жүйе бар. Екеуінде қандай айырмашылықтар көріп тұрсыңдар?
Олардың айырмашылықтары: тербеліс периодтарының әр түрлі екендігінде.
Сонымен, бүгінгі сабағымыздың мақсаты қандай болмақ? /мақсат анықтау/
Алдын-ала сендер екі топқа бөлініп отырдыңдар: «Период» және «Жиілік».
Эксперименттік тапсырмалар
1-тапсырма. Ұзын жіпке массалары әр түрлі жүктерді іліп, тербеліс периодын анықта.
2-тапсырма. Ұзын жіпке жүкті іліп, оны әртүрлі бұрыштармен ауытқығандағы тербеліс периодын анықта.
3-тапсырма. Ұзын және қысқа жіпке ілінген шардың тербеліс периодын анықта.
ІV Жаңа сабақ
Алғашқы тапсырма осы жаңағы екі тербелмелі жүйелердің әрқайсысының атауын табу және олардың периодтарын анықтау. Оны кітаптың көмегімен табасыңдар. /кітаппен жұмыс/
Математикалық маятник деп созылмайтын салмақсыз жіпке ілінген
кішкентай ауыр шарды айтады
[pic]
Т- период
L- жіп ұзындығы
g – еркін түсу үдеуі g=9,8 м/с2
п=3,14
Серіппелі маятник деп серіппеге ілінген кішкентай ауыр шарды айтады
[pic]
Т- период
m- дене массасы
к- серіппенің қатаңдығы
п=3,14
VІ Жаңа сабақты бекіту
Тапсырмалар:
1 төбе «Период» тобына
1 тапсырма эксперименттік
Штатив, жіп, секундомер көмегімен жүйенің тербеліс периодын табу керек.
2 тапсырма
Серіппеде тербеліп тұрған жүк 8 с ішінде 32 тербеліс жасады. Тербелістің периодын және жиілігін анықтаңдар
1 төбе «Жиілік» тобына
1 тапсырма
Серіппеде тербеліп тұрған жүк 4 с ішінде 16 тербеліс жасады. Тербелістің периодын және жиілігін анықтаңдар
2 тапсырма эксперименттік
Штатив, жіп, секундомер көмегімен жүйенің тербеліс периодын табу керек.
2 төбе «Период» тобына
1 тапсырма
Қатаңдығы 9,22 Н/м серіппеге ілінген массасы 0,143 кг жүктің тербеліс периодын және жиілігін анықтаңдар.
2 тапсырма
Қатаңдығы 250 Н/м серіппеге 16 с ішінде 20 тербеліс жасйтын жүктің масасын табыңдар.
2 төбе «Жиілік» тобына
1 тапсырма
Қатаңдығы 12,3 Н/м серіппеге ілінген массасы 0,211 кг жүктің тербеліс периодын және жиілігін анықтаңдар.
2 тапсырма
Қатаңдығы 250 Н/м серіппеге 8 с ішінде 10 тербеліс жасйтын жүктің масасын табыңдар.
3 төбе «Период» тобына
1 тапсырма
Математикалық маятниктің жібінің ұзындығын 3 есе арттырғанда оның тербеліс жиілігі қаншаға өзгереді.
2 тапсырма
Металл таяқша маятнигі бар сағаттың жүрісі қалай өзгерер еді, егер: а) температура төмендесе; ә) тауға көтерсек; б) Мурманскіден Ташкентке көшсек.
3 төбе «Жиілік» тобына
1 тапсырма
Математикалық маятниктің жібінің ұзындығын 9 есе арттырғанда оның тербеліс жиілігі қаншаға өзгереді.
2 тапсырма
Сағатта математикалық маятниктің қандай қасиеті пайдаланылады?
Шың
Тапсырма
Бірдей уақыт ішінде бір математикалық маятник 50, ал екіншісі 30 тербеліс жасайды. Егер олардың біреуі екіншісінен 32 см қысқа болса, олардың ұзындықтарын табыңдар.
VІІ Сабақты қорытындылау. Рефлексия жасау.
1. Бүгінгі сабақта біз не білдік?
2. Ал осы алған білімдерің сендерге не үшін керек?
3. Біз алдымызға қойған мақсатымызға жеттік пе?
4. Келесі сабақтардан қандай мағлұмат алғыларың келеді?
VІІ Үйге тапсырма:
22 жаттығу: 4,5 тапсырма. 99 бет.
ІХ Бағалау
«Шыңға» жеткен оқушы – «5» бағасы
«3 төбеге» жеткен оқушыларға – «4» бағасы
«2 төбеге» жеткен оқушыға – «3» бағасы
