Температура. Температураны өлшеу әдістері (8 сынып)

8 сынып. Температура. Температураны өлшеу әдістері күні:8.09.15

Сабақтың тақырыбы: Температура. Температураны өлшеу әдістері.
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік мақсаты: дененің жылулық күйін сипаттайтын негізгі физикалық шама ретінде температураны енгізу, температураны өлшеу әдістерімен таныстыру, Цельций және Кельвин шкаласын енгізу; оқушылардың таным белсенділіктерін арттыру;
2. Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың білім деңгейін және білім мазмұнының тұрақтылығы мен оны игерудегі іскерлік пен дағдыны бақылау.
3. Тәрбиелік мақсаты: Адамгершілікке, ұқыптылыққа, алғырлыққа, отансүйгіштікке, табиғатты аялауға, сыйластық пен әдептілікке баулу.
Сабақтың түрі: жаңа білімді қалыптастыру, жалпылау
Сабақтың әдіс - тәсілдері: Әңгіме, лекция, дискуссия, кітаппен жұмыс.
Сабақтың көрнекіліктері: плакаттар, суреттер,

Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі:
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру, қайталау.
ІІІ. Жаңа материалды қабылдауға әзірлік, мақсат қою.
1) Жылулық қозғалыс дегеніміз не? Оның механикалық қозғалыстан айырмашылығы неде? Неге жылулық деп аталады?
2) Броундық қозғалыс деп нені айтады? Оның себебі неде?
3) Диффузия дегеніміз не? Қатты денелер, сұйықтар және газдарда диффузия қалай жүреді?
4) Диффузияның жылдамдығы дененің температурасына, тығыздығына қалай тәуелді?

ІV. Жаңа материалды меңгерту:
Бізді қоршаған ортадағы жылулық құбылыстар - температураның өзгеруіне байланысты құбылыстар. Салқын және жылы денелер. Температура - дененің жылулық күйін сипаттайтын физикалық шама. Температура дене бөлшектерінің орташа кинетикалық энергиясының өлшеуіші. Температура скаляр шама. Жылу алмасу - екі дене жанасқанда, жылу берілу жолымен энергияның қатты қыздырылған денеден азырақ қыздырылған денеге өту процесі.
Жылулық тепе теңдік.
Жылу алмасу денелер арасында жылулық тепе - теңдік орнағанға дейін жүреді.
Дененің температурасын өлшеуге арналған құрал - термометр. Оның жұмыс істеуі денелердің жылулық ұлғаюына негізделген.
Термометр - температурасы өлшенетін денемен жылулық байланыста болатын дене.

Термометрлердің түрлері. I. Сұйық термометрлер.
а) сынапты, өлшеу шегі - 38°С - тан 260 °С - ка дейін;
б) спиртті термометр, өлшеу шегі
в) термопара (- 269 °С - тан 2300 °С - қа дейін)
г) термисторлар кедергісі температураның өзгеруіне негізделген құралдар.
2. Газды термометрлер.
Цельций шкаласы - негізгі екі нүктесі ретінде мұздың еру (0°С) және судың қайнау (100°С) температуралары алынған шкала.
Абсолют нөл температура - табиғаттағы ең төменгі шекті температура ол - 273, 15 0°С - қа тең.
Кельвин шкаласы - халықаралық бірліктер жүйесі бойынша қабылданған температураның абсолюттік термодинамикалық шкаласы. Бұл шкала бойынша есептеу - 273 0С - қа тең абсолют нөлден басталады.
1 Кельвин - Цельций шкаласы бойынша температура бірлігіне, яғни 1 градусқа тең:
1 К =1 °С.
Цельций шкаласы бойынша температура 1°(С) мен абсолюттік температураның Т(К) арасындағы байланыс:
Т = (t+273) К немесе t = (Т - 273) °С.
Ремюр, Фарангейт шкалалары.
Температураны өлшеу әдістері (тәжірибе көрсету)
Термометрді қолда ұстап тұрып, ондағы сынап (спирт) бағанасының көтерілуін бақылау. Сынап (спирт) бағанасының көтерілу себебін айқындау. Сынап (спирт) бағанасы көтерілуін қашан тоқтатады? Термометр нені өлшейді? Термометрді температурасы өлшенетін ортадан алып қарауға бола ма? Неліктен? Түтікше бойымен көтерілген кезде сынап (спирт) молекулаларының орташа кинетикалық энергиясы жөнінде не айтуға болады?

V. Оқытылып отырған оқу материалын қабылдаудағы оқушы түсінігін тексеру.
§2 сұрақтарын талдау.
1) Молекулалық теория негізінде жылы су мен салқын судың айырмашылығы неде екенін түсіндіріңдер.
2) Абай болмаған жағдайда медициналық термометрді сындырып алуға болады. Неліктен бұл жағдайда төгіліп қалған сынапты бір түйір тамшысы қалмастай жинап алу қажет?
Қандай да бір уақыт мезетінде ауадағы оттегінің бір молекуласы 900м/с жылдамдықпен, ал екінші молекула 1200 м/с жылдамдықпен қозғалады. Екінші молекуланың температурасы жоғары деген ұйғарым дұрыс бола ма?

VІ. Оқытылып отырған оқу материалын бекіту немесе дағдыландыру жұмыстарын жүргізу.
VIІ. Бағалау. Үй тапсырмасын беру: §2, 1 - жаттығу, №1үйде орындалатын эксперименттік тапсырма.

«ДЕНЕЛЕРДІҢ ЕРКІН ТҮСУІ. ЕРКІН ТҮСУ ҮДЕУІ» ТАҚЫРЫБЫНЫҢ № 2263 ЦБР-ДЫ ПАЙДАЛАНЫП ӨТУ ЖОСПАРЫ

Сабақтың басты мақсаты: Білімділік: - кинематика заңдылықтарын игеруде оқушылардың білімін, іскерлігін, дағды деңгейін бақылау және бағалау; - оқушылардың денелердің еркін түсуі –теңайнымалы қозғалыстың дербес түрі екеніне назарын аударуы; - оқушы өз ойын, түсінігін баяндаудағы сауаттылығы мен жинақылығына мән беру; - табиғаттағы және вакуумдағы денелердің еркін түсуін № 2263-ЦБР-дың 1-ші және 2-ші анимациялары арқылы бақылап, баяндау. Дамытушылық: - оқушылырдың білім деңгейін және білім мазмұнының тұрақтылығы мен оны игерудегі іскерлік пен дағдыны бақылау; - еркін түсу үдеуі туралы негізгі ұғымдармен таныстырып, олар жайлы мағлұматтарды қалыптастыру, еркін түсу үдеуінің сандық мәні Жер шарының әртүрлі нүктесінде аздап өзгеше болатынына назар аудару; - еркін түсу кезіндегі дененің көтерілу биіктігін, көтерілу уақытын анықтайтын формулаларды қорту және еске сақтау шараларын ұйымдастыту; - дененің вертикаль жоғары және вертикаль төмен қозғалысын қарастыру; - оқушылардың жаңа сабақты игеру сапасын № 2263 ЦБР –дың тест тапсырмалары арқылы тексеру. Тәрбиелік: - механиканың негізгі есебін шешуде, формула жазуда, оны қортуда, есептеуде, сауаттылыққа және жауапкершілікке мән беру, оқушылардан талап ету; - жаңа сабақты меңгеруде оқушылардың белсенділігін арттыру.

Сабақтың түрі: өткен сабақты қортындылау және жаңа сабақтың материалдарын игеру. Сабақты өткізуде қолданылатын әдіс-тәсілдер: пікірлесу, жалпылай сұрау, топпен жұмыс, физикалық диктант, 2263 ЦБР-дың өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беру және тест тапсырмаларын орындау, есеп шығару. Сабақтың көрнектілігі: Электрондық оқытудың ақпараттық жүйесінің Е-Кітапханасы, № 2263 ЦБР «Денелердің еркін түсуі. Еркін түсу үдеуі», интерактивті тақта, проектор.

Сабақтың құрылымы: І. Ұйымдастыру кезеңі. 1 мин. ІІ. Сабақтың мақсатын ашу. 2 мин. ІІІ. Өткен сабақты пысықтау барысында оқушылардың білімін, ой-өрісін, түсінігін топшалау. 7 мин.

44

IV. Жаңа сабақтың материалдарын игеру. 10 мин. V. Қарастырылып отырған оқу материалын бекіту және дағдыландыру жұмыстары. 9мин. VI. Оқушылардың деншілігінің білімін жан-жақты меңгерудегі қабілетін, түсінігін қалыптастыру шаралары. 11 мин. VII. Сабақты қорытындылау (бағалау). 2 мин. VIII. Үй тапсырмасын беру. 3 мин.

Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі 1. Оқушы мен мұғалімнің сәлемдесуі. 2. Оқушылардың сабаққа қатысуын қадағалау. 3. Сынып бөлмесінің, оқушылардың сабақ өтуге дайындылығын бақылау (жұмыс орны, сабақ өтуге қажетті құрал-жабдықтары, т.б.). 4. Оқушы назарын сабаққа аудару. ІІ. Сабақтың мақсатын ашу Галилей 1583 жылы Пиза қаласындағы биік көлбеу мұнара үстінен диаметрлері бірдей, ауыр және жеңіл шарларды бір мезгілде тастап, олардың мұнара табанына шамамен бір уақытта келіп түсетініне көз жеткізеді. Ортаның кедергісі болмаған кездегі денелердің түсуі - еркін түсу деп аталады. Түзу сызықты қозғалыстың түрлерін қайталап, теңайнымалы қозғалыстың дербес түрі - денелердің еркін түсуі табиғатта жиі кездесетін қозғалыс екенін атап өту. Бүгінгі сабақтың мақсаты − денелердің еркін түсуін бақылау, олардың түсу жылдамдықтарының өзгеруіне мән беру,табиғаттағы және вакуумдегі қозғалыстардың ерекше-ліктерін бақылау.

ІІІ. Өткен сабақты пысықтау барысында оқушылардың білімін, ой-өрісін, түсінігін топшалау 1. Кинематиканың негізгі теңдеуін пысықтауда формулалар сайысын өткізу. Оқушыларды екі топқа бөліп, топ жетекшілерін белгілейді, әр топ қарсы топқа кинематиканың негізгі формулаларынан сұрақ береді, қарсы топ жауап берсе, олар 1- топқа сұрақ береді, егер жауап бере алмаған жағдайда 1- топ қайтадан 2-топқа сұрақ береді, 5 сұраққа дұрыс жауап берген топ жеңіске ие болады. Топ жетекшілері дұрыс жауабына қарай топ мүшелерін бағалайды. 1-топ бірқалыпты қозғалысты сипаттайтын формулаларынан, 2-топ үдемелі қозғалысты сипаттайтын формулалардан сұрақтар қояды.

1- топ Бірқалыпты қозғалыс

2 - топ Теңайнымалы қозғалыс

1.Бірқалыпты қозғалыстың жылдамдығының формуласы. (

1.Түзу сызықты үдемелі қозғалыстың жылдамдығының теңдеуі. ( ta  =+ 0 υυ )

2. Бірқалыпты қозғалыстың жылдамдығының өлшем бірлігі. (м/с) 2.Үдеудің формуласы. (

t υυa 0   − = )

3.Бірқалыпты қозғалыстың орынауыстыруының формуласы. ( 3.Бастапқы жылдамдығы нөлге тең болғандағы үдемелі қозғалыстың жылдамдығының формуласы.

45

( ) ta  = υ

4.Бірқалыпты қозғалыстың координатасының теңдеуі. (

4.Үдемелі қозғалыстың орынауыс- тыруының формуласы.

(

2 2att0υS =+ )

5.Бірқалыпты қозғалыстың жылдамдығының формуласы, координата өзгерісі арқылы. (

5.Түзу сызықты баяу қозғалыстың координатасының теңдеуі. ( 2 2 00 tatxx x x ++= υ )

2. Оқушылардың өткен сабақты игеру сапасын теориялық тұрғыда тексеруді сұрақ - жауап әдісімен жүзеге асыру: 1) Теңүдемелі қозғалыстың жылдамдығының графигінің бірқалыпты қозғалыс графигінен айырмашылығы неде? Жауабы: Бірқалыпты қозғалыстың жылдамдығының графигі уақыт осіне параллель, ал теңүдемелі қозғалыстың жылдамдығының графигі түзусызықты. 2) Теңүдемелі қозғалыстағы дененің кезкелген уақыт мезетіндегі жүрген жолын есептеп табу үшін керекті шамалар ? Жауабы: Теңүдемелі қозғалыстағы дененің кезкелген уақыт мезетіндегі жүрген жолын есептеп табу үшін бастапқы жылдамдық, үдеу, уақыт керек немесе бастапқы және соңғы жылдамдықтар, үдеу керек. 3) Теңүдемелі қозғалыстың жолының формуласын қортып шығару. Жауабы:

22

2

2

0

00

0

0 at ttatS at tS =+ ++ ⇒=      =+ + = υ υυ υυ υυ 4) Теңүдемелі қозғалыстың бастапқы жылдамдығы нөлге тең болғандағы координатаны графигі. Жауабы: Координаталар басынан басталады. 5) Теңүдемелі қозғалыстың үдеуінің уақытқа тәуелділік графигі. Жауабы: Теңүдемелі қозғалыстың үдеуінің уақытқа тәуелділік графигі уақыт осіне параллель. 3. Үй тапсырмасын тексеру. Оқушылардың деншілігі үй тапсырмасын орындаудағы қателіктері мен жетістіктерін өзбетінше меңгере отырып, білім сапасын көтеруге бағыт беру. 4-жаттығу есептерінің шығару жолдары. 1. Берілгені: υ0 = 0 а = 1 м\с2 t1= 5 с t2= 10 с

S1= ? S2= ?

Шешуі: Бірқалыпты үдемелі қозғалыстың жолы: υ0 = 0 болғандықтан .

S1= = 12,5 м, S2= = 50 м.

46

2. Берілгені: υ0 = 20 м\с

S0 = 25 м

t= 2,4,5 с

а = -10 м\с2

S= ?

Шешуі: Бірқалыпты кемімелі қозғалыстың орын ауыстыруы

S1=20м\с · 2с + = 20 м S2=20м\с · 4с + = 0 S3=20м\с · 5с + = 25 м

3. Берілгені:

а = 0,1 м\с2

υ0 = 54 км\сағ=15м\с -0 S= ? t= ?

Шешуі: 1) Поезд тоқтайтын болғандықтан υ = 0, онда υ0=at = = 150 с.

2) Поездың тоқтағанға дейінгі орын ауыстыруы =15м\с·150с – =1125 м.

4. Берілгені: t = 5 мин = 300 с

υ = 8 км\с = 8000 м\с

а = ?

Шешуі: Ракетаның бастапқы жылдамдығы υ0 = 0 болғандықтан υ = at, осыдан а =- = м\с2 Ракетаның үдеуі жоғары бағытталған.

5. Берілгені: υ6 = 2 м\с

υ0 = 0

υn = ?

Шешуі: 1) Бірқалыпты қозғалған баланың орын ауыстыруы: S = υ6t; 2) Бастапқы жылдамдықсыз поездың осы уақыт ішіндегі орын ауыстыруы: ; 3) Бастапқы жылдамдықсыз поездың осы уақыт ішіндегі жылдамдығы υn = аt, осыдан , мұны поездың орын ауыстыруындағы үдеуінің орнына қойсақ: ; 4) Бала мен поездың орын ауыстырулары тең болғандықтан, υ6t, осыдан υn = 2 υ6; Жауабы: 4м\с.

6. Берілгені: 16 а) суреттегі график

Шешуі: 1-ші дене 2 м\с жылдамдықпен бірқалыпты қозғалады, 2,3-ші денелер бастапқы жылдамдықсыз бірқалыпты үдемелі қозғалады, 1-ші дененің үдеуі 0,5 м\с2, 2-ші дененің үдеуі 2 м\с2,

47

А және В нүктелеріндегі денелердің жылдамдықтары бірдей, 2 м\с.

7. Берілгені: 16 ә) суреттегі график

Шешуі: а) а1=1м\с2; а2=0,5м\с2; а3=-0,5м\с2, денелердің үдеулері; ә) υ1=1+t; υ2=4+0,5t; υ3=4-0,5t, денелерлің жылдамдықтары; б) 2 және 3 денелер қозғалысының ұқсастықтары: екеуі де бірдей бастапқы жылдамдықпен, бірдей үдеумен қозғалады, ал айырмашылықтары 2- дене үдемелі, 3- дене кемімелі қозалғады.

4. № 2262 ЦБР-дың тапсырмаларының орындалу қортындысын тексеру.

IV. Жаңа сабақтың материалдарын игеру 1. Теңайнымалы қозғалыстың дербес түрлерін қарастыру. Жердің денені өзіне тарту салдарынан туындайтын үдеу - еркін түсу үдеуі деп аталады, оның сан мәні - g=9,8 м/с2. Дененің еркін түсуі ТК - сін оқу, бірнеше оқушы қайталап, оны дәптерге жазу.

ТК 5.1.

Дененің тік төмен және тік жоғары қозғалысы 1) Денелердің еркін түсуі Бастапқы жылдамдықсыз ортаның кедергісі болмағанда дененің Жерге тартылу салдарынан құлауы еркін түсу деп аталады. Жер бетінің маңында тек ауырлық күші ғана әсер етсе барлық дене тік төмен бағытталған бірдей үдеумен қозғалады, бұл еркін түсу үдеуі деп аталады және g=9,8 м/с2. =− 2 2gth дененің құлау биіктігі g ht 2⇒= - дененің түсу уақыты

g

h

2

2 υ = - дененің құлау биіктігі, () 2 2 1 2 −=− nn ttgh - дененің n-ші секундтағы құлау биіктігі gt= υ немесе gh 2= υ - еркін түскен дененің жылдамдығы. 2) Тік жоғары лақтырылған дененің қозғалысы

−−=− 2 2 00 gtthh υ

дененің көтерілу биіктігі, мұндағы һ0 – бастапқы биіктік, υ0 – бастапқы

жылдамдық,

g

h

2

2

0 υ = - дененің көтерілу биіктігі

gt=− 0 υυ

- дененің жылдамдығы. Көтерілудің соңында 0 0 −= gt υ

=− g tk 0 υ

дененің көтерілу уақыты =− ktt 2 дененің қозғалыс уақыты 3) Тік төмен лақтырылған дененің қозғалысы

48

2

2

00 gtth =+ υ

дененің түсу биіктігі, мұндағы һ0 – бастапқы биіктік, υ0 – бастапқы

жылдамдық; gt =+ 0 υυ

-дененің жылдамдығы

g ht 2⇒= дененің түсу уақыты (υ0=0

болғанда). 1. Дененің көтерілу уақыты сол биіктіктен дененің түсу уақытына тең: tk=tT. 2. Дене қандай жылдамдықпен лақтырылса, жер бетіне сол жылдамдықпен құлайды. 3. Максимал биіктікте дененің лездік жылдамдығы 0-ге тең, яғни 0 0 −= gt υ . 2. №2263 ЦОР-дың теориясымен танысу.

3. № 2263 ЦБР-дың 1-ші және 2-ші анимацияларын бақылау, тақырыптың мазмұнын түсіну.

49

Анимация тәжіриберлерінің қортындысы ауасыз кеңістікте барлық денелер бірдей уақытта түседі деген Галилей тұжырымдамасына көз жеткізеді.

VI. Оқушылардың білімін жан-жақты меңгерудегі қабілетін, түсінігін қалыптастыру шаралары 1. № 2263 ЦБР-дың өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беру.

2. Оқушылардың деншілігінің жаңа сабақты меңгеруде кинематика теңдеулерін пайдаланып, есеп шығаруда білім сапасының, дағдысының қалыптасуына бағыт беру – 2 вариантық физикалық диктант өткізу.

50

Тақырыбы: Түзусызықты қозғалыс.

1 нұсқа 1. Кез келген уақыт аралығында дененің жылдамдығы бірдей шамаға өзгеретін қозғалыс. Бірқалыпты айнымалы.

2. Дененің бастапқы нүктесі мен соңғы нүктесін қосатын бағытталған түзу. Орынауыстыру.

3. Дене бойымен қозғалатын сызық. Қозғалыс траекториясы.

4. Дененің жылдамдығының өзгеру шапшаңдығын сипаттайтын физикалық шама. Үдеу.

5. Белгілі бір биіктіктен, вертикаль төмен, 5 м/с жылдамдықпен, бір дене лақтырылды. Дененің жылдамдығының уақытқа байланысты теңдеуін құр (g=10 м/с2). υ=5+10t. 6. Троллейбус орнынан тұрақты 1,5 м/с2 үдеумен қозғала бастайды.Оның 10 с-тан кейінгі жылдамдығын тап. 15 м/с2.

7. Дене белгілі бір биіктіктен құлайды. Жерге құлау кезіндегі оның жылдамдығы 30 м/с. Дене қандай биіктіктен құлады (g=10 м/с2)? 45 м.

8. Доп 20 м/с жылдамдықпен жоғары қарай лақтырылды. 2 с уақытта оның Жерден қашықтығы қандай болады (g=10 м/с2)? 20 м. 9. Велосипедшінің қозғалысы x=150- 10t+2t2 теңдеуімен өзгеруде. Дененің бастапқы координатасын, бастапқы жылдамдығын және үдеуін тап. 150 м; -10 м/с; 4 м/с2.

2 нұсқа 1. Дененің орнының басқа денелерге қатысты өзгеруі. Механикалық қозғалыс.

2. Дене қозғалып бара жатқан траекторияның ұзындығы. Жүрілген жол.

3. Ортаның кедергісі болмаған кездегі дененің құлауы. Еркін түсу

4. Дененің координатасының өзгеру шапшаңдығын сипаттайтын физикалық шама. Жылдамдық.

5. Егер дененің қозғалыс теңдеуі x=5t+20 болса, нүкте қалай қозғалады? Түзусызықты бірқалыпты.

6. Дененің қозғалысын тежеуінің бастауынан 5 с-тан кейін қанша жол жүріледі? Бастапқы жалдамдық 10 м/с. 25 м. 7. Дене тыныштық күйден 0,6 м/с2 үдеумен 30 м жолды қанша уақытта жүреді? 10 с. 8. Автокөлік тыныштық күйден 36 м/с жылдамдыққа 6 с-та ие болады. Автокөліктің үдеуін тап. 6 м/с2.

9. Дененің кез келген уақыт аралығындағы қозғалыс жылдамдығының теңдеуі v=5+2t. Дененің бастапқы жылдамдығы мен үдеуін тап. 5 м/с; 2 м/с2.

3. Оқушылардың жаңа сабақты меңгеру сапасын арттыру үшін есеп шығару. Есеп. Өзінің құлауын бастапқы жылдамдықсыз бастаған доп 20м жолды қанша уақытта жүріп өтеді? (2 c) Шешуі:

=− 2 2gth дененің құлау биіктігі

g ht 2⇒= - дененің түсу уақыты, t= 2 c.

51

VII. Сабақты қорытындылау (бағалау)

Сонымен өткенді қайталау, жаңа сабақты игеру және жаңа сабақты пысықтау барысындағы оқушылардың жауабына қарай білім деңгейін бағалау. Оқушыларды бағалау.

Өткенді пысықтау

Жаңа сабақты игеру

Қорытынды баға

Формулалар сайысы

Дайындық сұрақтары

Есеп

Өзін-өзі тексеру сұрақтары

Физикалық диктант

Есеп

VIII. Үй тапсырмасын беру - Физика – 9, § 6. Дайындық сұрақтарына ауызша жауап беру. - 5-жаттығу. 1-3 есептер. - № 2263 ЦБР-дың тест тапсырмалары.

«ҚИСЫҚСЫЗЫҚТЫ ҚОЗҒАЛЫС. МАТЕРИАЛЫҚ НҮКТЕНІҢ Ш

Ашық сабақ тақырыбы: Ішкі энергияны өзгерту тәсілдері

Сабақтаң мақсаттары: 
А) Білімділік: Оқушыларды дененің ішкі энергиясымен таныстырып, оны өзгерту тәсілдері жайлы білім беру, тақырыптың мазмұнын ашып түсіндіру;
Ә) Дамытушылық: Әр түрлі әдіс-тәсілдер мен логикалық сұрақтар қою арқылы оқушының ойлау қабілетін дамыту;
Б) Тәрбиелік: Сабақ бере отырып, оқушыны мәдениетті сөйлеп, тәрбиелі және сабырлы болуға баулу;
Сабақтың түрі: жаңа тақырыпты игеру
Сабақтың әдісі: тірек – сызба арқылы тақырыпты түсіндіру
Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа қатысты плакаттар, тақта, слайд, сөзжұмбақ, таратпа қағаздар т.б.
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі: сәлемдесу, түгелдеу оқушы назарын сабаққа аудару
ІІ. Миға шабуыл: оқушының физика пәнінен жан-жақтылығын тексеру мақсатында оларға түрлі ғалымдардың суреті таратылады. Оқушылар сол ғалымның физикаға қосқан үлесін, ашқан жаңалығын т.б атайды. Мысалы:
Алғаш рет жер бетіндегі еркін түсу үдеуін анықтады және телескопты ашты.

Классикалық механиканың негізін салды.

ІІІ. Үйтапсырмасын қайталау (тест арқылы)

Тест сұрақтары
1. Энергия дегеніміз не?
А) Дененің жылдам жүру қабілеті Ә) Дененің ұшу қабілеті 
Б) Дененің жұмыс істеу қабілеті В) Дененің күш түсіруі
2. Энергияның өлшем бірлігі қандай?
А) Джоуль Ә) Ньютон Б) Паскаль В) метр 
3. Ішкі энергия дегеніміз
А) жылу берілу кезінде дененің алатын не беретін жылу мөлшері 
Ә) денені құрайтын барлық бөлшектердің потенциалдық және кинетикалық энергиясы
Б) денені құрайтын барлық бөлшектердің потенциалдық энергиясы
В) дұрыс жауап жоқ
4. Көлемін сақтап, пішінін оңай өзгертетін күй
А) тек газ Ә) тек сұйық Б) тек қатты дене В) сұйық пен газ
5. Тұрақты көлемі мен нақты пішіні болмайтын күй:
А) тек газ Ә) тек сұйық Б) тек қатты дене В) сұйық пен газ
6. Қатты денелерге тән қасиеттер
1. берілген көлемді толтырады 2. Белгілі пішіні болады 3. Көлемін сақтайды 4. Оңай сығылады
А) 1 және 3 Ә) 2 және 3 Б) 2 және 4 В) 1 және 4 
7. Ыстық су мен суық судың қайсысында диффузия құбылысы тезірек жүреді?
А) ыстық суда Ә) суық суда Б) екеуінді бірдей В) диффузия суда жүрмейді
8. Заттардың өздігінен араласу құбылысы
А) қайнау Ә) салқындау Б) булану В) диффузия
9. Қандай тұжырым молекулалық кинетикалық теорияның негізгі қағидаларына жатпайды?
А) заттар бөлшектерден тұрады Ә) бөлшектер хаостық қозғалыста болады?
Б) бөлшектер бір-бірімен әсерлеседі В) Молекулалардың массасы мен өлшемі аз
10. Температура дегеніміз...
А) Молекулалардың соқтығыс саны Ә) Заттың агрегат күйінің сипаттамасы
Б) Молекулалардың орташа кинетикалық энергиясының көрсеткіші
В) Газдың істеген жұмысының көрсеткіші 

Дұрыс жауаптары
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Б А Ә Ә А Ә А В В Б
Бағалау шкаласы
9 – 10 сұраққа дұрыс жауап «5»
6 – 8 сұраққа дұрыс жауап «4»
3 – 5 сұраққа дұрыс жауап «3»

IV. Жаңа сабақты түсіндіру (тірек – сызба арқылы) 
V. Сөзжұмбақ арқылы тақырып бойынша есептер шығару

Қажетті әріптер Есептің берілгені Формуласы Жауабы
М Бер: T=283 K
m = 0.5 кг
R=8.31Дж/Кмоль
M=0.004кг/моль
т/к: ∆U - ?
∆U=3/2 m/M RT
С Бер:

Тест сұрақтары
1. Энергия дегеніміз не?
А) Дененің жылдам жүру қабілеті Ә) Дененің ұшу қабілеті 
Б) Дененің жұмыс істеу қабілеті В) Дененің күш түсіруі
2. Энергияның өлшем бірлігі қандай?
А) Джоуль Ә) Ньютон Б) Паскаль В) метр 
3. Ішкі энергия дегеніміз
А) жылу берілу кезінде дененің алатын не беретін жылу мөлшері 
Ә) денені құрайтын барлық бөлшектердің потенциалдық және кинетикалық энергиясы
Б) денені құрайтын барлық бөлшектердің потенциалдық энергиясы
В) дұрыс жауап жоқ
4. Көлемін сақтап, пішінін оңай өзгертетін күй
А) тек газ Ә) тек сұйық Б) тек қатты дене В) сұйық пен газ
5. Тұрақты көлемі мен нақты пішіні болмайтын күй:
А) тек газ Ә) тек сұйық Б) тек қатты дене В) сұйық пен газ
6. Қатты денелерге тән қасиеттер
1. берілген көлемді толтырады 2. Белгілі пішіні болады 3. Көлемін сақтайды 4. Оңай сығылады
А) 1 және 3 Ә) 2 және 3 Б) 2 және 4 В) 1 және 4 
7. Ыстық су мен суық судың қайсысында диффузия құбылысы тезірек жүреді?
А) ыстық суда Ә) суық суда Б) екеуінді бірдей В) диффузия суда жүрмейді
8. Заттардың өздігінен араласу құбылысы
А) қайнау Ә) салқындау Б) булану В) диффузия
9. Қандай тұжырым молекулалық кинетикалық теорияның негізгі қағидаларына жатпайды?
А) заттар бөлшектерден тұрады Ә) бөлшектер хаостық қозғалыста болады?
Б) бөлшектер бір-бірімен әсерлеседі В) Молекулалардың массасы мен өлшемі аз
10. Температура дегеніміз...
А) Молекулалардың соқтығыс саны Ә) Заттың агрегат күйінің сипаттамасы
Б) Молекулалардың орташа кинетикалық энергиясының көрсеткіші
В) Газдың істеген жұмысының көрсеткіші 

Тест сұрақтары
1. Энергия дегеніміз не?
А) Дененің жылдам жүру қабілеті Ә) Дененің ұшу қабілеті 
Б) Дененің жұмыс істеу қабілеті В) Дененің күш түсіруі
2. Энергияның өлшем бірлігі қандай?
А) Джоуль Ә) Ньютон Б) Паскаль В) метр 
3. Ішкі энергия дегеніміз
А) жылу берілу кезінде дененің алатын не беретін жылу мөлшері 
Ә) денені құрайтын барлық бөлшектердің потенциалдық және кинетикалық энергиясы
Б) денені құрайтын барлық бөлшектердің потенциалдық энергиясы
В) дұрыс жауап жоқ
4. Көлемін сақтап, пішінін оңай өзгертетін күй
А) тек газ Ә) тек сұйық Б) тек қатты дене В) сұйық пен газ
5. Тұрақты көлемі мен нақты пішіні болмайтын күй:
А) тек газ Ә) тек сұйық Б) тек қатты дене В) сұйық пен газ
6. Қатты денелерге тән қасиеттер
1. берілген көлемді толтырады 2. Белгілі пішіні болады 3. Көлемін сақтайды 4. Оңай сығылады
А) 1 және 3 Ә) 2 және 3 Б) 2 және 4 В) 1 және 4 
7. Ыстық су мен суық судың қайсысында диффузия құбылысы тезірек жүреді?
А) ыстық суда Ә) суық суда Б) екеуінді бірдей В) диффузия суда жүрмейді
8. Заттардың өздігінен араласу құбылысы
А) қайнау Ә) салқындау Б) булану В) диффузия
9. Қандай тұжырым молекулалық кинетикалық теорияның негізгі қағидаларына жатпайды?
А) заттар бөлшектерден тұрады Ә) бөлшектер хаостық қозғалыста болады?
Б) бөлшектер бір-бірімен әсерлеседі В) Молекулалардың массасы мен өлшемі аз
10. Температура дегеніміз...
А) Молекулалардың соқтығыс саны Ә) Заттың агрегат күйінің сипаттамасы
Б) Молекулалардың орташа кинетикалық энергиясының көрсеткіші
В) Газдың істеген жұмысының көрсеткіші 

Бақылау жұмысы № 1

I-нұсқа

1. Велосипедші еңіске қарай 0,3 м/с² үдеумен қозғалып келеді. Егер велосипедшінің бастапқы жылдамдығы 4 м/с-қа тең болса, 20 с өткенде оның жылдамдығы қандай болады?

2. Радиусы 800 м бұрылыс жолмен келе жатқан жылдамдығы 20 м/с поездің центрге тарту үдеуі қандай?

3. Массасы 4 кг дене қандай да бір күштің әсерінен 2 м/с² үдеу алды. Осы күшті табыныз?

4. Қатандығы 100 кН/м-ге тең сымды 1 мм-ге созу үшін оның шеттеріне қандай күш түсіру керек?

5.

Бақылау жұмысы № 1

I I -нұсқа

1. Автокөлік 0,4 м/с² үдеумен қозғалып келе жатып, өзінің жылдамдығы қанша уақытта 12 ден 20 м/с-қа дейін арттырады?

2. Центрге тартқыш үдеу еркін түсу үдеуіне тең болу үшін, автомобиль радиусы 40 м болатын дөңес көпірдің ортасынан қандай жылдамдықпен өтуі тиіс?

3. Массасы 8 кг дене қандай да бір күштің әсерінен 0,25 м/с² үдеу алды. Осы күшті табыныз?

4. Қатандығы 100 Н/м-ге тең сымды 5см- ге созу үшін оның шеттеріне қандай күш түсіру керек?

5.

Бақылау сұрақтары.

1. Физика дегеніміз не?

2. Механика нені зерттейді?

3. Механиканың неше бөлігі бар, және олардың айырмашылығы ненде?

4. Векторлық шамалар дегеніміз не?

5. Скалярлық шамалар дегеніміз не?

6. Теңайнымалы қозғалыс деп қандай қозғалысты айтады?

7. Теңайнымалы қозғалыстардың қарапайым түрлеріне қандай қозғалыстар жатады?

8. Үдеу дегеніміз не? Формула және ХБЖ жүйесінде немен өлшенеді?

9. Айналу периоды дегеніміз не? Формула және ХБЖ жүйесінде немен өлшенеді?

10. Жиілік дегеніміз не? Формула және ХБЖ жүйесінде немен өлшенеді?

11. Центрге тартқыш үдеу дегеніміз не? Қандай өрнекпен оны табуға болады?

12. Ауырлық күші дегеніміз не? Формула және ХБЖ жүйесінде немен өлшенеді?

13. Үйкеліс күші дегеніміз не? Формула және ХБЖ жүйесінде немен өлшенеді?

Бақылау сұрақтары.

1. Физика дегеніміз не?

2. Механика нені зерттейді?

3. Механиканың неше бөлігі бар, және олардың айырмашылығы ненде?

4. Векторлық шамалар дегеніміз не?

5. Скалярлық шамалар дегеніміз не?

6. Теңайнымалы қозғалыс деп қандай қозғалысты айтады?

7. Теңайнымалы қозғалыстардың қарапайым түрлеріне қандай қозғалыстар жатады?

8. Үдеу дегеніміз не? Формула және ХБЖ жүйесінде немен өлшенеді?

9. Айналу периоды дегеніміз не? Формула және ХБЖ жүйесінде немен өлшенеді?

10. Жиілік дегеніміз не? Формула және ХБЖ жүйесінде немен өлшенеді?

11. Центрге тартқыш үдеу дегеніміз не? Қандай өрнекпен оны табуға болады?

12. Ауырлық күші дегеніміз не? Формула және ХБЖ жүйесінде немен өлшенеді?

13. Үйкеліс күші дегеніміз не? Формула және ХБЖ жүйесінде немен өлшенеді?

1 – нұсқа

1. Төмендегі физикалық шамалардың таңбасын жазыңдар, және бірлігін көрсетіңдер:

Сызықтық жылдамдық, бұрыштық жылдамдық, үдеу, ауырлық күш үдеуі, бұрыштық үдеу, сызықтық (жанама) үдеу, центрге тарытқыш (нормаль)үдеу, период, жиілік, радиус.

2. Автобус тежегішті басқан соң үдеуі 0,1м/с² бірқалыпты кеміп отыратын қозғалысқа түсті. Егер тежегіш іске қосылған кездегі автобустың жылдамдығы 72 км/сағ болса, тоқтағанға дейін ол қанша аралықты жүріп өтті және тоқтағанға дейін қанша уақыт кетті.

3. 12м биіктіктен зат жерге түсті. Ол қанша уақытта жерге түседі, түскен мезеттегі жылдамдығы қанша?

4. Жер бетінен 600 км қашықтықта оны айнала 8 км/с жылдамдықпен қозғалып жүрген Жердің жасанды серігінің (ЖЖС) центрге тартқыш үдеуін есептеп табу керек.(жер шарының радиусі 6400км).

1 – нұсқа

1. Төмендегі физикалық шамалардың таңбасын жазыңдар, және бірлігін көрсетіңдер:

Сызықтық жылдамдық, бұрыштық жылдамдық, үдеу, ауырлық күш үдеуі, бұрыштық үдеу, сызықтық (жанама) үдеу, центрге тарытқыш (нормаль)үдеу, период, жиілік, радиус.

2. Автобус тежегішті басқан соң үдеуі 0,1м/с² бірқалыпты кеміп отыратын қозғалысқа түсті. Егер тежегіш іске қосылған кездегі автобустың жылдамдығы 72 км/сағ болса, тоқтағанға дейін ол қанша аралықты жүріп өтті және тоқтағанға дейін қанша уақыт кетті.

3. 12м биіктіктен зат жерге түсті. Ол қанша уақытта жерге түседі, түскен мезеттегі жылдамдығы қанша?

4. Жер бетінен 600 км қашықтықта оны айнала 8 км/с жылдамдықпен қозғалып жүрген Жердің жасанды серігінің (ЖЖС) центрге тартқыш үдеуін есептеп табу керек.(жер шарының радиусі 6400км)

1 – нұсқа

1. Төмендегі физикалық шамалардың таңбасын жазыңдар, және бірлігін көрсетіңдер:

Сызықтық жылдамдық, бұрыштық жылдамдық, үдеу, ауырлық күш үдеуі, бұрыштық үдеу, сызықтық (жанама) үдеу, центрге тарытқыш (нормаль)үдеу, период, жиілік, радиус.

2. Автобус тежегішті басқан соң үдеуі 0,1м/с² бірқалыпты кеміп отыратын қозғалысқа түсті. Егер тежегіш іске қосылған кездегі автобустың жылдамдығы 72 км/сағ болса, тоқтағанға дейін ол қанша аралықты жүріп өтті және тоқтағанға дейін қанша уақыт кетті.

3. 12м биіктіктен зат жерге түсті. Ол қанша уақытта жерге түседі, түскен мезеттегі жылдамдығы қанша?

4. Жер бетінен 600 км қашықтықта оны айнала 8 км/с жылдамдықпен қозғалып жүрген Жердің жасанды серігінің (ЖЖС) центрге тартқыш үдеуін есептеп табу керек.(жер шарының радиусі 6400км).

1 – нұсқа

1. Төмендегі физикалық шамалардың таңбасын жазыңдар, және бірлігін көрсетіңдер:

Сызықтық жылдамдық, бұрыштық жылдамдық, үдеу, ауырлық күш үдеуі, бұрыштық үдеу, сызықтық (жанама) үдеу, центрге тарытқыш (нормаль)үдеу, период, жиілік, радиус.

2. Автобус тежегішті басқан соң үдеуі 0,1м/с² бірқалыпты кеміп отыратын қозғалысқа түсті. Егер тежегіш іске қосылған кездегі автобустың жылдамдығы 72 км/сағ болса, тоқтағанға дейін ол қанша аралықты жүріп өтті және тоқтағанға дейін қанша уақыт кетті.

3. 12м биіктіктен зат жерге түсті. Ол қанша уақытта жерге түседі, түскен мезеттегі жылдамдығы қанша?

4. Жер бетінен 600 км қашықтықта оны айнала 8 км/с жылдамдықпен қозғалып жүрген Жердің жасанды серігінің (ЖЖС) центрге тартқыш үдеуін есептеп табу керек.(жер шарының радиусі 6400км).

1 – нұсқа

1. Төмендегі физикалық шамалардың таңбасын жазыңдар, және бірлігін көрсетіңдер:

Сызықтық жылдамдық, бұрыштық жылдамдық, үдеу, ауырлық күш үдеуі, бұрыштық үдеу, сызықтық (жанама) үдеу, центрге тарытқыш (нормаль)үдеу, период, жиілік, радиус.

2. Автобус тежегішті басқан соң үдеуі 0,1м/с² бірқалыпты кеміп отыратын қозғалысқа түсті. Егер тежегіш іске қосылған кездегі автобустың жылдамдығы 72 км/сағ болса, тоқтағанға дейін ол қанша аралықты жүріп өтті және тоқтағанға дейін қанша уақыт кетті.

3. 12м биіктіктен зат жерге түсті. Ол қанша уақытта жерге түседі, түскен мезеттегі жылдамдығы қанша?

4. Жер бетінен 600 км қашықтықта оны айнала 8 км/с жылдамдықпен қозғалып жүрген Жердің жасанды серігінің (ЖЖС) центрге тартқыш үдеуін есептеп табу керек.(жер шарының радиусі 6400км).

2 – нұсқа

1.Төмендегі физикалық шамалардың таңбасын жазыңдар, және бірлігін көрсетіңдер:

Сызықтық жылдамдық, бұрыштық жылдамдық, үдеу, ауырлық күш үдеуі, бұрыштық үдеу, сызықтық (жанама) үдеу, центрге тарытқыш (нормаль)үдеу, период, жилік, радиус.

2. Бастапқы жылдамдығы 54 км/сағ машина тежегіш басылған соң 30с уақыт ішінде жылдамдығын 36 км/сағ –қа өзгертеді. Машинаның үдеуінің шамасымен бағытын анықтаңдар және осы уақыт ішінде машина қанша орын ауыстырды.

3. 18м биіктіктен зат жерге түсті. Ол қанша уақытта жерге түседі, түскен мезеттегі жылдамдығы қанша?

4. Жердің өз осінен бір айналу уақыты 24 сағ. Экватордағы нүктенің айналуының бұрыштық және сызықтық жылдамдықтарын есептеп шығару керек. (Жер радиусі 6400км-ге тең деп есептеңдер.)

2 – нұсқа

1.Төмендегі физикалық шамалардың таңбасын жазыңдар, және бірлігін көрсетіңдер:

Сызықтық жылдамдық, бұрыштық жылдамдық, үдеу, ауырлық күш үдеуі, бұрыштық үдеу, сызықтық (жанама) үдеу, центрге тарытқыш (нормаль)үдеу, период, жилік, радиус.

2. Бастапқы жылдамдығы 54 км/сағ машина тежегіш басылған соң 30с уақыт ішінде жылдамдығын 36 км/сағ –қа өзгертеді. Машинаның үдеуінің шамасымен бағытын анықтаңдар және осы уақыт ішінде машина қанша орын ауыстырды.

3. 18м биіктіктен зат жерге түсті. Ол қанша уақытта жерге түседі, түскен мезеттегі жылдамдығы қанша?

4. Жердің өз осінен бір айналу уақыты 24 сағ. Экватордағы нүктенің айналуының бұрыштық және сызықтық жылдамдықтарын есептеп шығару керек. (Жер радиусі 6400км-ге тең деп есептеңдер.)

2 – нұсқа

1.Төмендегі физикалық шамалардың таңбасын жазыңдар, және бірлігін көрсетіңдер:

Сызықтық жылдамдық, бұрыштық жылдамдық, үдеу, ауырлық күш үдеуі, бұрыштық үдеу, сызықтық (жанама) үдеу, центрге тарытқыш (нормаль)үдеу, период, жилік, радиус.

2. Бастапқы жылдамдығы 54 км/сағ машина тежегіш басылған соң 30с уақыт ішінде жылдамдығын 36 км/сағ –қа өзгертеді. Машинаның үдеуінің шамасымен бағытын анықтаңдар және осы уақыт ішінде машина қанша орын ауыстырды.

3. 18м биіктіктен зат жерге түсті. Ол қанша уақытта жерге түседі, түскен мезеттегі жылдамдығы қанша?

4. Жердің өз осінен бір айналу уақыты 24 сағ. Экватордағы нүктенің айналуының бұрыштық және сызықтық жылдамдықтарын есептеп шығару керек. (Жер радиусі 6400км-ге тең деп есептеңдер.)

2 – нұсқа

1.Төмендегі физикалық шамалардың таңбасын жазыңдар, және бірлігін көрсетіңдер:

Сызықтық жылдамдық, бұрыштық жылдамдық, үдеу, ауырлық күш үдеуі, бұрыштық үдеу, сызықтық (жанама) үдеу, центрге тарытқыш (нормаль)үдеу, период, жилік, радиус.

2. Бастапқы жылдамдығы 54 км/сағ машина тежегіш басылған соң 30с уақыт ішінде жылдамдығын 36 км/сағ –қа өзгертеді. Машинаның үдеуінің шамасымен бағытын анықтаңдар және осы уақыт ішінде машина қанша орын ауыстырды.

3. 18м биіктіктен зат жерге түсті. Ол қанша уақытта жерге түседі, түскен мезеттегі жылдамдығы қанша?

4. Жердің өз осінен бір айналу уақыты 24 сағ. Экватордағы нүктенің айналуының бұрыштық және сызықтық жылдамдықтарын есептеп шығару керек. (Жер радиусі 6400км-ге тең деп есептеңдер.)

2 – нұсқа

1.Төмендегі физикалық шамалардың таңбасын жазыңдар, және бірлігін көрсетіңдер:

Сызықтық жылдамдық, бұрыштық жылдамдық, үдеу, ауырлық күш үдеуі, бұрыштық үдеу, сызықтық (жанама) үдеу, центрге тарытқыш (нормаль)үдеу, период, жилік, радиус.

2. Бастапқы жылдамдығы 54 км/сағ машина тежегіш басылған соң 30с уақыт ішінде жылдамдығын 36 км/сағ –қа өзгертеді. Машинаның үдеуінің шамасымен бағытын анықтаңдар және осы уақыт ішінде машина қанша орын ауыстырды.

3. 18м биіктіктен зат жерге түсті. Ол қанша уақытта жерге түседі, түскен мезеттегі жылдамдығы қанша?

4. Жердің өз осінен бір айналу уақыты 24 сағ. Экватордағы нүктенің айналуының бұрыштық және сызықтық жылдамдықтарын есептеп шығару керек. (Жер радиусі 6400км-ге тең деп есептеңдер.)

Ф-9 №2А

1. Дене бір қалыпты түзу сызықты қозғалады. Үдеу қаншаға тең болады?

2. Параллель екі күш (30Н және 50Н) бір нүктеге әсер етеді. Тең әсерлі күшті есептеңіз.

3. 0,05 Н күш әсерінен доп 10см/с² үдеу алады. Доптың массасы қандай?

Ф-9 №3А

1. Екі бала әрқайсысы 50 Н күшпен арқанды қарама-қарсы жаққа қарай тартады. Арқанға қанша күш түседі?

2. 1 клетка = 5 Н деп алып, төмендегі күштердің модульдерін (сан мәндерін) жазыңыз.

3. Массасы 0,5 т вагонеткаға 125 Н күш әсер етеді. Ол қандай үдеумен қозғалады?

Ф-9 №4А

1. Бала 500Н күшпен еденді қысады. Еденнің реакция (серпімділік) күші қанша?

2. Парллель екі күш (60Н, 100Н) қарама-қарсы жаққа бағытталған. Сызып көрсетіңіз. Тең әсерлі күші қанша?

3. 1 кН күш денеге 5 см/с² үдеу берсе, ол дененің массасы қанша?

Ф-9 №5А

1. 1-суретте екі арба қарама-қарасы келіп абс. серпімді соғылды. Бір арбаша 6 см/с², екіншісі 4 см/с² үдеу алса, олардың массалары бір-бірінен қанша есе ауыр?

1-сурет

2. 1-суретте арбалар массасы тиісінше 2кг және 3кг болса, олардың әрқайсысына қандай күш әсер етеді?

3. 2-суретте А-нүктеде жіп үзілсе серіппе қандай күштің әсерінен жиырылады? 2-сурет

Ф-9 №6А

1. Ілулі тұрған жүкке әсер ететін күштерді стрелкамен көрсетіп, аттарын жазып, суретін дәптерге салыңыз.

2. Ілулі түрған шардың массасы 500г болса, жіптің керілу күші қанша? (g=10 м/с²)

3. Массасы 100г және 300 г екі шар абс. серпімді соқтығысып екі жаққа кетті. Қай шариктік үдеуі көп? а2=6 см/с² болса, а2=? (Ньтонның ІІ-заңымен шығарыңыз)

Ф-9 №1Б

1. Осы суреттегі тең әсерлі күш қайсысы? Дене қозғала ма? Қозғалса, қалай қарай?

2. Массасы 200 г ойыншық тыныш тұрған орыннан үдей қозғалып, 4 с –та 1м жол жүрді. Денеге әсер етуші тең әсерлі күш қанша?

3. Екі адам, әр қайсысы 100 Н күшпен арқанды кереді. Арқан 190 Н күшке төзімді болса, ол үзілеме?

Ф-9 №2Б

1. Суреттегі 3Н және 4Н екі күштің тең әсерлі күшін есептеңіз;

2. Массасы 0,5 т тыныш тұрған денеге 35Н күш әсер етеді. Ол 4 с –та қанша жол жүреді?

3. Екі баланың бірі арқанды 50Н күшпен тартады. Екінші бала қанша күшпен тартады?

Ф-9 №3Б

1. Сурет бойынша барлық күштердің тең әсерлі күші қандай? (өрнек түрінде жазыңыз)

2. Массасы 5кг дене бір күш әсерінен 2 м/с² үдеу алады. Массасы 10 кг денеге сол күш қандай үдеу береді?

3. Келе жатқан автомобильге маса келіп соғылды. Масаға әсер ететін (Ғ1) пен автомобтльге әсер ететін күшті (Ғ2) салыстыпыңыз.

Ф-9 №4Б

1. Парашютші бір қалыпты түзу сызықты қозғалыс жасап төмен түсіп келеді. Қандай денелердің әсерлері теңестірілді?

2. 120Н күш денеге 1,6 м/с² үдеу береді. Осы денеге қандай күш 2 м/с² үдеу береді?

3. Салмағы 600Н бала, саламағы 400Н жүкті иығына көтеріп тұр. Осы бала еденді қандай күшпен қысады?

Ф-9 №5Б

1. Дене шеңбер бойымен бір қалыпты айналып тұр. Осы денеге қандай күштер әсер етеді? Суретін дәптерге салып көрсетіңіз. /үш күш бар/

2. Тарту күші 12,5 кН трактор тіркемеге 0,25 м/с² үдеу береді. Тарту күші 60 кН трактор сол тіркемеге қанша үдеу береду?

3. Кран массасы 2,2 т жүкті 25 кН күшпен жоғары көтереді. Тең әсерлі күш қанша?

Ф-9 №1С

1. Үстел үстінде жатқан кітапқа әсер ететін күштерді ветор түрінде сызып көрсетіңіз.

2. Кран массасы 2,2 т жүкті 25 кН күшпен жоғары көтереді. Тең әсерлі күш қанша?

3. Болат трос 45 кН салмаққа шыдайды. Массасы 400 кг жүкті болат сым үзілмейтіндей етіп, ең көп дегенде қандай үдеумен көтеруге болады? (g=10м/с²)

Ф-9 №2С

1. Дене шеңбер бойымен бір қалыпты айналып тұр. Осы денеге қандай күштер әсер етеді? Суретін дәптерге салып көрсетіңіз. /үш күш бар/

2. Болат трос 45 кН салмаққа шыдайды. Массасы 400 кг жүкті болат сым үзілмейтіндей етіп, ең көп дегенде қандай үдеумен көтеруге болады? (g=10м/с²)

3. Қайықта тұрған бала жіптің көмегімен екінші қайықта тұрған баланы өзіне тартады. Бірінші қайық пен баланың массасы 200кг, екіншінікі 100кг, ал жіптің керілу күші 150Н болса, 1-ші және 2-ші қайықтардың 5с уақытта жүрген жолын табыңыз. /Ньютонның ІІ-ші және ІІІ-ші заңы/

Ф-9 №3С

1. Массасы 600кг автомобильдің тарту күші 1кН, жолдың үйкеліс күші 400Н, ауаның кедергі күші 40Н болса, автомобиль қандай үдеумен келе жатыр?

2. Созылмайтын жіпке байланған екі цилиндр ортасындағы саңылау арқылы айналып тұрған стерженге кигізілген. Цилиндрлер стержен бойымен еркін қозғалады. R –ді табыңыз.

3. F=2kH күш денеге a= 10м/с² үдеу береді. Осы дененің массасы қанша?

Ф-9 №4С

1. Бір-бірінен белгілі бір қашықтықта екі аттас зарядталғанг шарик тұр. Шариктерге әсер ететін күштердің (Ғ1 , Ғ2) векторын және олардың үдеулерінің (а1, а2) векторын сызып көрсетіңіз. Екінші шариктің массасы үлкен болса, күштердің модулы мен үдеулердің модулдерін салыстырыңыз.

2. F1=10 H күштің әсерінен дене а1= 2 м/с² үдеумен қозғалса, F2=25 H кұштің әсерімен ол қанша үдеу алады?

3. Екі дененің үдеулерінің түсірілген күшке тәуелділік графигі (1, 2) келтірілген. Дене массасын табыңыз. m1=?, m2=?

1) Тік ұшақ горизонталь бағытта 40 км ұшып, тік бұрылып жоғары қарай 30 км ұшты. Тікұшақтың жүрген жолын және орынауыстыруын табыңдар. (70 км, 50 км) Есептің шешуі: есептің шарты бойынша жүрген жол S=S1+S2= 70 км, ал орынауыстыру құраушы орынауыстырулар өзара перпендикуляр болғандықтан, векторларды қосу ережесі бойынша анықталады, яғни 50 км.

2) Теплоход өзен бойымен қозғала отырып 30 км шығысқа, содан кейін солтүстік шығысқа бұрылып және 20 км, ал соңғы 20 км – ді қатаң түрде солтүстікке қарай жүріп өтті. Теплоход қандай жол жүрді және оның орын ауыстыруы. Қозғалыстың траекториясын сызыңдар. (70 км, 55,6 км) Есептің шешуі: есептің шарты бойынша жүрген жол S=S1+S2+S3=70 км, ал орынауыстыру модулі =Sш+Sс, мұндағы Sш=S1+ а – шығысқа қарай жалпы орынауыстыру модулі, ал Sс= S3+ а – солтүстікке қарай жалпы орынауыстыру модулі. Сызбадан 2 а2=400, а = 14 км, олай болса Sш=44 км, Sс=34 км, сондықтан жалпы орынауыстыру модулі = 55,6 км.

ІІ нұсқа

1.Тік ұшақ горизонталь бағытта 40 км ұшып, тік бұрылып жоғары қарай 30 км ұшты. Тікұшақтың жүрген жолын және орынауыстыруын табыңдар.

2. Белгілі бір биіктіктен, вертикаль төмен, 5 м/с жылдамдықпен, бір дене лақтырылды. Дененің жылдамдығының уақытқа байланысты теңдеуін құр

3. Дене белгілі бір биіктіктен құлайды. Жерге құлау кезіндегі оның жылдамдығы 30 м/с. Дене қандай биіктіктен құлады (g=10 м/с2)?

4. Дененің бұрыштық жылдамдығы 62,8 рад/с. Оның айналу периодын тап.

5. 60 Н күш денеге 0,8 м/с2 үдеу береді. Бұл дене 1,6 м/с2 үдеумен қозғалу үшін қандай күшпен әсер ету керек.

1. Теплоход өзен бойымен қозғала отырып 30 км шығысқа, содан кейін солтүстік шығысқа бұрылып және 20 км, ал соңғы 20 км – ді қатаң түрде солтүстікке қарай жүріп өтті. Теплоход қандай жол жүрді және оның орын ауыстыруы.

2. Дене тыныштық күйден 0,6 м/с2 үдеумен 30 м жолды қанша уақытта жүреді?

3. Доп 20 м/с жылдамдықпен жоғары қарай лақтырылды. 2 с уақытта оның Жерден қашықтығы қандай болады (g=10 м/с2)?

4. Біліктің айналу жиілігі 50 с-1. Айналу периодын тап.

5. Массасы 5 кг денеге түсірілген бүкіл күштің теңәсерлі күші 10 Н. Дененің үдеуін тап.

І нұсқа

ІІ нұсқа

1.Тік ұшақ горизонталь бағытта 40 км ұшып, тік бұрылып жоғары қарай 30 км ұшты. Тікұшақтың жүрген жолын және орынауыстыруын табыңдар.

2. Белгілі бір биіктіктен, вертикаль төмен, 5 м/с жылдамдықпен, бір дене лақтырылды. Дененің жылдамдығының уақытқа байланысты теңдеуін құр

3. Дене белгілі бір биіктіктен құлайды. Жерге құлау кезіндегі оның жылдамдығы 30 м/с. Дене қандай биіктіктен құлады (g=10 м/с2)?

4. Дененің бұрыштық жылдамдығы 62,8 рад/с. Оның айналу периодын тап.

5. 60 Н күш денеге 0,8 м/с2 үдеу береді. Бұл дене 1,6 м/с2 үдеумен қозғалу үшін қандай күшпен әсер ету керек.

1. Теплоход өзен бойымен қозғала отырып 30 км шығысқа, содан кейін солтүстік шығысқа бұрылып және 20 км, ал соңғы 20 км – ді қатаң түрде солтүстікке қарай жүріп өтті. Теплоход қандай жол жүрді және оның орын ауыстыруы.

2. Дене тыныштық күйден 0,6 м/с2 үдеумен 30 м жолды қанша уақытта жүреді?

3. Доп 20 м/с жылдамдықпен жоғары қарай лақтырылды. 2 с уақытта оның Жерден қашықтығы қандай болады (g=10 м/с2)?

4. Біліктің айналу жиілігі 50 с-1. Айналу периодын тап.

5. Массасы 5 кг денеге түсірілген бүкіл күштің теңәсерлі күші 10 Н. Дененің үдеуін тап.

І нұсқа

ІІ нұсқа

1.Тік ұшақ горизонталь бағытта 40 км ұшып, тік бұрылып жоғары қарай 30 км ұшты. Тікұшақтың жүрген жолын және орынауыстыруын табыңдар.

2. Белгілі бір биіктіктен, вертикаль төмен, 5 м/с жылдамдықпен, бір дене лақтырылды. Дененің жылдамдығының уақытқа байланысты теңдеуін құр

3. Дене белгілі бір биіктіктен құлайды. Жерге құлау кезіндегі оның жылдамдығы 30 м/с. Дене қандай биіктіктен құлады (g=10 м/с2)?

4. Дененің бұрыштық жылдамдығы 62,8 рад/с. Оның айналу периодын тап.

5. 60 Н күш денеге 0,8 м/с2 үдеу береді. Бұл дене 1,6 м/с2 үдеумен қозғалу үшін қандай күшпен әсер ету керек.

1. Теплоход өзен бойымен қозғала отырып 30 км шығысқа, содан кейін солтүстік шығысқа бұрылып және 20 км, ал соңғы 20 км – ді қатаң түрде солтүстікке қарай жүріп өтті. Теплоход қандай жол жүрді және оның орын ауыстыруы.

2. Дене тыныштық күйден 0,6 м/с2 үдеумен 30 м жолды қанша уақытта жүреді?

3. Доп 20 м/с жылдамдықпен жоғары қарай лақтырылды. 2 с уақытта оның Жерден қашықтығы қандай болады (g=10 м/с2)?

4. Біліктің айналу жиілігі 50 с-1. Айналу периодын тап.

5. Массасы 5 кг денеге түсірілген бүкіл күштің теңәсерлі күші 10 Н. Дененің үдеуін тап.

І нұсқа

ІІ нұсқа

1.Тік ұшақ горизонталь бағытта 40 км ұшып, тік бұрылып жоғары қарай 30 км ұшты. Тікұшақтың жүрген жолын және орынауыстыруын табыңдар.

2. Белгілі бір биіктіктен, вертикаль төмен, 5 м/с жылдамдықпен, бір дене лақтырылды. Дененің жылдамдығының уақытқа байланысты теңдеуін құр

3. Дене белгілі бір биіктіктен құлайды. Жерге құлау кезіндегі оның жылдамдығы 30 м/с. Дене қандай биіктіктен құлады (g=10 м/с2)?

4. Дененің бұрыштық жылдамдығы 62,8 рад/с. Оның айналу периодын тап.

5. 60 Н күш денеге 0,8 м/с2 үдеу береді. Бұл дене 1,6 м/с2 үдеумен қозғалу үшін қандай күшпен әсер ету керек.

1. Теплоход өзен бойымен қозғала отырып 30 км шығысқа, содан кейін солтүстік шығысқа бұрылып және 20 км, ал соңғы 20 км – ді қатаң түрде солтүстікке қарай жүріп өтті. Теплоход қандай жол жүрді және оның орын ауыстыруы.

2. Дене тыныштық күйден 0,6 м/с2 үдеумен 30 м жолды қанша уақытта жүреді?

3. Доп 20 м/с жылдамдықпен жоғары қарай лақтырылды. 2 с уақытта оның Жерден қашықтығы қандай болады (g=10 м/с2)?

4. Біліктің айналу жиілігі 50 с-1. Айналу периодын тап.

5. Массасы 5 кг денеге түсірілген бүкіл күштің теңәсерлі күші 10 Н. Дененің үдеуін тап.

2-нұсқа

1. Төмендегі физикалық шамалардың таңбасын жазыңдар, және бірлігін көрсетіңдер:

Период, жиілік, бұрыштық жылдамдық, индуктивтік, электр сиымдылық, электр өрісінің энергиясы, максимал заряд, ток күшінің әсерлік мәні.

2. Индуктивтігі 0,04 Гц болатын тербелмелі контурдың ерікті тербелісінің жиілігі 800 Гц. Осы контур конденсаторының сыйымдылығы қандай?

3. тербелмелі контур сиымдылығы 5 мкФ конденсатормен индуктивтігі 2 Гц катушкадан тұрады. Конденсатордың астарларындағы зарядтың амплитудасы 0,5 мккл. Заряд тербелісінің теңдеуін жаз.

4. Төмендегі физикалық шамалардың таңбасын жазыңдар, және бірлігін көрсетіңдер:

Период, жиілік, бұрыштық жылдамдық, индуктивтік, электр сиымдылық, электр өрісінің энергиясы, максимал заряд, ток күшінің әсерлік мәні.

5. Индуктивтігі 0,04 Гц болатын тербелмелі контурдың ерікті тербелісінің жиілігі 800 Гц. Осы контур конденсаторының сыйымдылығы қандай?

6. тербелмелі контур сиымдылығы 5 мкФ конденсатормен индуктивтігі 2 Гц катушкадан тұрады. Конденсатордың астарларындағы зарядтың амплитудасы 0,5 мккл. Заряд тербелісінің теңдеуін жаз.

7. Төмендегі физикалық шамалардың таңбасын жазыңдар, және бірлігін көрсетіңдер:

Период, жиілік, бұрыштық жылдамдық, индуктивтік, электр сиымдылық, электр өрісінің энергиясы, максимал заряд, ток күшінің әсерлік мәні.

8. Индуктивтігі 0,04 Гц болатын тербелмелі контурдың ерікті тербелісінің жиілігі 800 Гц. Осы контур конденсаторының сыйымдылығы қандай?

9. тербелмелі контур сиымдылығы 5 мкФ конденсатормен индуктивтігі 2 Гц катушкадан тұрады. Конденсатордың астарларындағы зарядтың амплитудасы 0,5 мккл. Заряд тербелісінің теңдеуін жаз.

10. Төмендегі физикалық шамалардың таңбасын жазыңдар, және бірлігін көрсетіңдер:

Период, жиілік, бұрыштық жылдамдық, индуктивтік, электр сиымдылық, электр өрісінің энергиясы, максимал заряд, ток күшінің әсерлік мәні.

11. Индуктивтігі 0,04 Гц болатын тербелмелі контурдың ерікті тербелісінің жиілігі 800 Гц. Осы контур конденсаторының сыйымдылығы қандай?

12. тербелмелі контур сиымдылығы 5 мкФ конденсатормен индуктивтігі 2 Гц катушкадан тұрады. Конденсатордың астарларындағы зарядтың амплитудасы 0,5 мккл. Заряд тербелісінің теңдеуін жаз.

13. Төмендегі физикалық шамалардың таңбасын жазыңдар, және бірлігін көрсетіңдер:

Период, жиілік, бұрыштық жылдамдық, индуктивтік, электр сиымдылық, электр өрісінің энергиясы, максимал заряд, ток күшінің әсерлік мәні.

14. Индуктивтігі 0,04 Гц болатын тербелмелі контурдың ерікті тербелісінің жиілігі 800 Гц. Осы контур конденсаторының сыйымдылығы қандай?

15. тербелмелі контур сиымдылығы 5 мкФ конденсатормен индуктивтігі 2 Гц катушкадан тұрады. Конденсатордың астарларындағы зарядтың амплитудасы 0,5 мккл. Заряд тербелісінің теңдеуін жаз.

16. Төмендегі физикалық шамалардың таңбасын жазыңдар, және бірлігін көрсетіңдер:

Период, жиілік, бұрыштық жылдамдық, индуктивтік, электр сиымдылық, электр өрісінің энергиясы, максимал заряд, ток күшінің әсерлік мәні.

17. Индуктивтігі 0,04 Гц болатын тербелмелі контурдың ерікті тербелісінің жиілігі 800 Гц. Осы контур конденсаторының сыйымдылығы қандай?

18. тербелмелі контур сиымдылығы 5 мкФ конденсатормен индуктивтігі 2 Гц катушкадан тұрады. Конденсатордың астарларындағы зарядтың амплитудасы 0,5 мккл. Заряд тербелісінің теңдеуін жаз.

19. Төмендегі физикалық шамалардың таңбасын жазыңдар, және бірлігін көрсетіңдер:

Период, жиілік, бұрыштық жылдамдық, индуктивтік, электр сиымдылық, электр өрісінің энергиясы, максимал заряд, ток күшінің әсерлік мәні.

20. Индуктивтігі 0,04 Гц болатын тербелмелі контурдың ерікті тербелісінің жиілігі 800 Гц. Осы контур конденсаторының сыйымдылығы қандай?

21. тербелмелі контур сиымдылығы 5 мкФ конденсатормен индуктивтігі 2 Гц катушкадан тұрады. Конденсатордың астарларындағы зарядтың амплитудасы 0,5 мккл. Заряд тербелісінің теңдеуін жаз.

22. Төмендегі физикалық шамалардың таңбасын жазыңдар, және бірлігін көрсетіңдер:

Период, жиілік, бұрыштық жылдамдық, индуктивтік, электр сиымдылық, электр өрісінің энергиясы, максимал заряд, ток күшінің әсерлік мәні.

23. Индуктивтігі 0,04 Гц болатын тербелмелі контурдың ерікті тербелісінің жиілігі 800 Гц. Осы контур конденсаторының сыйымдылығы қандай?

24. тербелмелі контур сиымдылығы 5 мкФ конденсатормен индуктивтігі 2 Гц катушкадан тұрады. Конденсатордың астарларындағы зарядтың амплитудасы 0,5 мккл. Заряд тербелісінің теңдеуін жаз.