Сыныбы: 9 «а» Күні: 01.03.16
Сабақтың тақырыбы: Атомның күрделі құрылыстарын айғақтайтын құбылыстар.Радиоактивтік.
Сабақтың білімділік мақсаты: Оқушылардың пәнге деген қызығушылығы мен ынтасын арттыру, негізгі ұғымдарды санада бекіту,танымдық әрекетін жандандыру.
Сабақтың дамытушылық мақсаты: Оқушылардың ойы орамды ,тілі бай және мәдени ой-өрісі кең болуға дамыту.
Сабақтың тәрбиелік мақсаты: Іскерлікке,білімділікке,ұқыптылыққа,ынтымастыққа,өз бетімен жұмыс істеуге және өзгелердің пікірін тыңдауға,өз ойын дәл,тиянақты айтуға,болашақты болжай білуге үйрету.
Сабақтың түрі: Жаңа білімді меңгерту,жүйелеу сабағы.
Сабақтың формасы: Оқытудың инновациялық технологиясы.
Сабақтың әдісі: Іздену,талдау және жаттығу әдістері.
Сабақтың ұстанымы: Тыңдағанымды-ұмытпаймын,
Көргенімді есімен-сақтаймын.
Қолыммен істегенімді –түсінемін.
I . Жаңа білімді тексеру аялдамасы. «Ұшқыр ойдан-ұтымды жауап».
1 . Толқын дегеніміз не?
2 . Толқын жылдамдығының формуласы? А) с =λ·ν, В) ϑ= λ·ν C) λ= ϑ·ν Д) ν= λ· ϑ
3. Механикалық толқын дегеніміз не?
4. Көлденең және бойлық толқын дегеніміз не?
5. Электромеханикалық толқын деп нені айтамыз?
6. Дыбыс толқындары дегеніміз не?
7. Ультрадыбыс дегеніміз не?
8. Инфрадыбыс дегеніміз не?
9. Алыс қашықтықтарға сигнал жеткізуді ашқан қай елдің ғалымы?
10. Жылулық сәулелену дегеніміз не?
11. Абсалют қара дене дегеніміз не?
12. Жарық квантттары туралы гипотезаны қай жылы,кім ашты?
13. Фотоэффект дегеніміз не?
14. Фотоэффект теориясын кім ашты?
15. Ауасы сорылған түтіктегі электр тогын зерттегенде сәуле көрінбейді.Кейбір заттарда жарқыл тәріздес және жабық фотография пластинканы қарайтатын сәуле не?
II.Жаңа сабықты меңгерту аялдамасы.
1 . Ертеде грек ғалымы Демокрит (б.з.б 460-370) атомдар-бөлінбейтін бөлшек деп идея ұсынған.(гректің «атомос»- бөлінбейтін деген мағынаны білдірді.)
2 . XX ғ. Басында атом-күрделі бөлшек,өзінен де кіші бөлшектерге бөлінетіндігі тәжірибе жүзінде дәлелдеді.
3 . Ағылшынның ұлы ғалымы Резерфорд эксперимент жүзінде атомның планетарлық моделін 1911 ж ашты.
4
ЯДРО
(+) заряд
[pic] (+) протон
. Кембридж университетінің профессоры және Кембридж зертханасының директоры. [pic]
нуклондар
5 [pic] [pic]
электрон
[pic] [pic] (-) нейтрон
(-) заряд
. Атом [pic]
6 . Резерфорд шәкірттерімен бірге атом ядросының құрылысының күрделі екендігін дәлелдеді.
7 . XIX ғ.басында француз ғалымы Беккерль 1896 ж. Табиғаты ерекше сәулені зерттеді.Уран элементінің өз-өзінен көзге көрінбейтін бөлшектер мен сәулелер шығарып жататынын анықтай келе радиоактивтілік құбылыс екенін көзі жетті.
8 . Радиациялық әсердің алғашқы құрбаны болған.Ұлы ғалым кезекті лекциясында уран тұзымен тәжірибе жасаған кезде фотопластинкадағы көріністі күйдіріп жібергенін дәлелдеді.
9 . Радиоактивтік сәуле деп- өздігінен сәуле шығаратын ерекше құбылыстарды айтамыз.
10 . 1898 ж ерлі-зайыпты Пьер-Кюри мен Мария Складовская-Кюри уран кенінен екі жаңа элементті бөліп алды.
11 . Мария Складоская.Польшада мұғалімдер жанұясынан шыққан. Париж университетінің тұңғыш әйел профессоры,Нобель сыйлығын екі мәрте иегері. Табылған элемент Отаны Польша болғандықтан «полоний» деп атады.
12 . Пьер Кюри жұбайы екеуі радиоактивті элементтерді зерттей келе тірі организмге қалай әсерін тигізетінін ашты. Рдий сөзі гректің «radiare» -«сәулелену,сәуле шығару» деген сөзінен алынған.Нобель сыйлығының лауреаты.
уран
[pic]
1 [pic] [pic]
полоний
3 . Радиоактивті элементтер
радий
14 . Радиоактивті элементтердің шығаратын сәулесін магнит өрісінде зерттегенде 3 түрге жіктелген. [pic] - сәулелер деп аталды.
15 . [pic] сәулелер магнит өрісінде қарама – қарсы жаққа бұрылғанын байқадық.
16 . [pic]
[pic]
[pic] - магнит өрісінде алғашқы бағытынөзгерпейтін,жиілігі жоғары электромагниттік сәулелер ағыны.
III. Жаңа сабақты жүйелеу аялдамасы.
А) Топтастыру «Іздеген жетер мұратқа»
[pic]
[pic]
ІV. Деңгейлік есептер аялдамасы «Білімнің ядросы»
1-деңгейік есеп: Бақылаушы дыбыс сигналын толқын көзі жұмыс істей бастағаннан 4 с өткен сон естілді.Егер дыбыс жиілігі [pic] =1 кГц,толқын ұзындығы 32 см болса,бқылаушының толқын көзінен қашықтығын тап?
Берілгені:
t=4 с S= [pic] S=0,32 [pic] 1000 [pic] [pic]
ν=1 кГц [pic] = λ [pic] [S] = м [pic] [pic] с=м
λ=32 см S= λ [pic] [pic] t
т/к : S=?
2 –деңгейлік есеп: Толқын жұтылған кванттың импульсі 3 [pic] Н [pic] с болатын ультракүлгін сәуленің толқын ұзындығы неге тең? h=6,6 [pic] Дж [pic] с
Берілгені: Талдау: Шешуі:
P= 3 [pic] Н [pic] с P= [pic] = [pic] = = [pic] P= 221 [pic] [pic] м
h=6,6 [pic] Дж [pic] с
т/к:λ-?
3- деңгейлік есеп: Вауумдегі диодтағы кернеу 182 В.Диодтың катодынан ұшып шыққан электрон анодқа қандай жылдамдықпен соғылады?
Берілгені: Талдау: Шешуі:
U=182 В A=qU,A= [pic] [pic] = [pic] ==8* [pic] [pic]
e=1,6 [pic] Кл qU= [pic]
[pic] =9,1 [pic] кг [pic] = [pic]
т/к: ϑ-? [pic] = [pic]
4 – деңгейлік есеп: Калийүшін электронның шығу жұмысы 1,92 эВ.Калий үшін фотоэффектінің қызыл шекарасы қандай? (с=3 [pic]
Берілгені: Талдау: Шешуі:
А= 1,92 эВ А=hν λ =0.65 мкм
с=3 [pic] ν=c/ λ
h [pic] A=hc/ λ
т/к: λ-? λ= hc/A
VI.Тұрақтылар аялдамасы
1. Еркін түсу үдеуінің мәні: 1. g=10 м/ [pic]
2. Гравитациялық тұрақты: 2. G=6,67 [pic]
3. Жердің радиусы: 3. [pic] =6400 км
4. Жердің массасы: 4. [pic] =6 [pic] кг
5. Ғарыштық жылдамдық: 5. [pic] =7,9 км/с [pic] =11,2 км/с [pic] =16,7 км/с
6. Электромагниттік толқынның 6. c=3 [pic] м/с
таралу жылдамдығы:
7 . Планк тұрақтысы: 7. h=6,62 [pic] Дж*с
8. Электрон заряды: 8. [pic] =1,6 [pic] Кл
9. Электрон массасы: 9. [pic] =9,1 [pic] кг
10. Ауады дыбыс жылдамдығы: 10. ϑ=340 м/с
VII. «Аспаптар әлеміне» аялдамасы.
1 . Спидометр 2 . Дененің үдеуін анықтайтын аспап:
2 . Акселометр
3 . Күшті өлшейтін құрал:
3 . Динамометр
4 . Электромагниттік тербелісті өлшейтін құрал:
4 . Электорндық осцилограф
5 .Дыбысты анықтайтын құрал:
5 . Камертон
6 .Дыбыс шағылуында теңіз тереңдігін өлшейтін құрал:
6 . Эхолот
7 . Нысананың орнын анықтау тәсілі:
7 . Эхолокация
8. Алыстағы денені радиотолқындар арқылы анықтайтын құрал:
8 . Радиолокация
9 .Фотоэффект құрылысына негізделіп жасалған құрал:
9 . Фотоэлемент
10 .Ренгендік сәулелр анықтайтын құрал:
10 . Ренгендік түтікше
IX. Қорытындылау аялдамасы.
1.Радиоэкологиялық жағдай.
Деректер: Ядролық сынақтарда: ауада-138 рет,жер бетінде-28 рет,жер астында-348 рет жүргізілді.
2 . Деректер: Ядролық сынақтардың ішінде ең жоғары ластануға әкелген 1965 ж.қаңтар айында өте қуатты жарылыс еді,соның салдарынан жасанды көл пайда болды.Оны «Атом» көлі деп атады.
3 . Радиоактивті элементтердің тірі ағзаға әсері. Алдымызда тұрған міндетіміз-қоршаған ортаны қорғау,адам денсаулығына көңіл бөлу.
X. «Бүгінгі сабақтан алған әсерім» аялдамасы
XI.«Үйге тапсырма беру» аялдамасы.
1. §52 оқуға,183-184 бет
2. Интернеттен «Радиоэкологиялық жағдай» туралы іздену
XII.«Оқушылардың білімін бағалау» аялдамасы
XIII. «Қорытынды сөз» аялдама.
Өздеріңіз алған білімдеріңізді: пікірлеріңізбен,ойларыңызбен толықтыра алдыңдар.
Өмірлеріңізге бақыт,сәттілік тілеймін!
