Бекітемін:
Күні:
Сыныбы: 6
Пәні: География.
1.Сабақтың тақырыбы: Географиялық карталар ,олардың жіктелуі
2.Сабақтың түйінді мақсаттары және оқыту талабына қол жеткізу тәртібі: Оқушылар географиялық карталар ,олардың жіктелуінің маңызы оқып-үйрену.
3.Белсенді сабақ беру тәсілдері мен сабақтағы жұмыс түрі: жеке жұмыс,топтық жұмыс.
4.Сабақтың нәтижесі: Білу: Карталардың маңызын оқып талдай біледі.
Түсіну: Картаның жергілікті жер ,тұрмыста қолданылатын үшін маңызды екенін түсінеді.
Қолдану:Картамен жұмыс қолдана біледі.
Талдау: Белгілі бір жерді планға ,карталардың ұзындықтарын анықтағанда ажыратып ,талдай алады.
5.Өзіне оқыту үшін бағалау кіретін бағалау: Белгіленген критерий бойынша бағалау.
6.Жоспарлау барысында әр оқушының сұраныс-талабын есепке алу: Мақсаттардың орындалуы үшін оқушыларға қолдау, көмек көрсетемін.
7.Ресурстар мен жабдықтар: оқулық, карта, постер,суреттер.
Сабақ барысы
2 мин
5 мин
I Ұйымдастыру кезеңі
Сынып оқушыларына жағымды ахуал туғызу.
Топқа бөлу( шартты белгілер бейнеленген суреттер арқылы топтастыру)
Үй тапсырмасын сұрау
1.План дегеніміз?
2. Жергілікті жердің планын түсіргенде қандай құралдар пайдаланады?
3. Азимут дегеніміз не?
4.Түсбағдар не үшін керек?
Оқушылар табиғат бейнеленген суреттер арқылы үш топқа бөлініп өз үстелдерінің басына жиналады
Кез-келген топтан оқушы шығып сұрақтарға жауап береді
15 мин
5 мин
10 мин
5 мин
2 мин
2 мин
5. Азимуттың негізгі бағыттарын ата?
Жаңа тақырыпқа көшпес бұрын төмендегі сұрақтарды қою:
Карта дегеніміз не?
Оның қандай маңызы бар?
Масштаб дегеніміз не?
«КАРТА»- табақ деген мағынаны білідреді.
Географиялық карта.Карталардың жіктелуі.
Жер бетінің жазықтықтағы математикалық жолмен есептеліп, шартты белгілер арқылы бейнеленген сызбасы карта деп аталады. Карта грекше "табақ
Карталарды мазмұнына қарай былай жіктейміз:
КАРТАЛАР
(мазмұнына қарай)
Топографиялық карталар ұшақтан суретке түсірулердің нәтижесінде жасалады. Ірі масштабты карталарды қорыту арқылы топографиялық шолу және шолу карталары жасалады. Топографиялық шолу- карталардың дәлдігі топографиялық карталарға қарағанда төмен.
Ұшқыштар үшін қолайлы. Себебі осы карталар үлкен аумақтың жалпы көрініс шолу мақсатында қызмет етеді.
Шолу карталары- жер бетінің үлкен бөлігінің географиялық ерекшеліктерін жалпылама зерттеу мақсатына арналады немесе оны географиялық карталар деп аталады.
II Топтық жұмыс
І топ: Жалпы географиялық карталар.
ІІ топ: Глобустан картаға көшу.
ІІІ топ: Тақырыптық географиялық карталар
ІІІ. Жеке жұмыс
Әр оқушы берілген тапсырмамен жұмыс жасайды.
1 тапсырма: Картамен жұмыс:
Оқушылар физикалық картадан Тянь-Шань тауының ең биік нүктесі Хан Тәңірі шыңын (6995 м) , Алтайдағы Мұзтау шыңын (4506 м), Маңғыстаудағы Қарақия ойысын (-132 м) көрсете отырып, ооларды Қазақстанның кескін картасына түсіруі керек.
2 тапсырма: Сематикалық карта:
Ұсақ масштабты
Топографиялық карта
Ірі масштабты
Орта масштабты
1: 100 000
1:1000 000
1:200 000
1:1000 000
1: 100 000
1:50 000
1: 25000
1: 10 000
Мысал келтір
3 тапсырма: Сәйкестендіру:
Тақырыптық карталар топографиялық карталар жатады. Мұнда жер бедері, жер бетіндегі сулар, (өзендер, көлдер, теңіздер), өсімдіктер, елді мекендер т.б. бейнеленеді.
Жалпы географиялық Дүниежүзілік саяси карта, климаттық белдеулер картасы жатады.
карталар яғни мұнда табиғат құбылысының, шаруашылық салаларының жеке бір түрі ерекшеленеді.
ІҮ. Жұптық жұмыс
Ү. Топ мүшелерімен жұмыс
«Кім жылдам?»
Топтар келесі топқа өздері дайындаған сұрақтарын қояды.Әр топ басшылары өздері құрастырған картадан сандарды жасырады, жүргізілген жұмыстарын қорғайды.
Смайликтер арқылы бағалау
Рефлексия, кері байланыс Сабақтан алған әсері мен ұсынысын жазады.
«Өзін-өзі бағалау»
1. Мұғалім сабақты қорытындылайды.
2.Үйге тап-ма: 3 деңгейлік тапсырма түрінде беріледі.
1) А деңгей: оқу
2) В деңгей: Терминдермен жұмыс
3) С деңгей: Тест құру
Топтаса отырып, ойланады, талқылайды. Топ мүшелері өз тапсырмаларын қорғайды
Әр оқушы жеке жұмыс жасайды.
Жұптық жұмыс жасайды
Топ спикері өз тапсырмасын қорғайды
Екі жұлдыз, бір тілек.
Күнделікпен жұмыс.
Сематикалық карта:
+
1:1000 000
+
1:200 000
1:1000 000
+
1: 100 000
1:50 000
1: 25000
1: 10 000
+
Сәйкестендіру:
Тақырыптық карталар топографиялық карталар жатады. Мұнда жер бедері, жер
бетіндегі сулар, (өзендер, көлдер, теңіздер), өсімдіктер, елді
мекендер т.б. бейнеленеді.
Жалпы географиялық Дүниежүзілік саяси карта, климаттық белдеулер картасы жатады.
карталар яғни мұнда табиғат құбылысының, шаруашылық салаларының
жеке бір түрі ерекшеленеді.
топографиялық карталар 1: 100 000, 1:50 000, 1: 25000, 1: 10 000 масштабтарда жасалады. Жер бетінің одан ірі масштабта жасалатын сызбасы план деп аталады. Пландардың масштабы 1:5000, 1: 2000, 1:1000 одан да ірі болып келеді.
Атластардағы жарты шарлар картасында горизонтальдар 0,200,500,2000,3000,5000 м сайын жүргізілген. 0- метрден төмен жатқан жерлер қою жасыл, 0-200м аралығы солғын жасыл, 200-500м аралығы сарғыш түске боялған. Әртүрлі бояудң қандай биіктіктерге сәйкес келетіндігі картаның төменгі жағындағы биіктік шкаласында көрсетілген. Биіктік шкаласын пайдаланғанда ерекше ескеретін жағдай-бір бояудың шегінде биіктік көрсетілетін барлық жерде бірдей болмайды-төменгі горизонтальдан жоғарғы горизонталға қарай бірте-бірте өсе береді.
«Өте жақсы» -3балл
«Жақсы білемін»-2балл
«Қосымша түсіндіруді қажет етемін»-1балл
Қорытынды балл 18-21балл- «5» баға, 13-17балл-«4»баға , 7-12балл-«3»баға, 1-6 балл-«2»баға
_____________________________________________________________________________
«Өте жақсы» -3балл
«Жақсы білемін»-2балл
«Қосымша түсіндіруді қажет етемін»-1балл
Қорытынды балл 18-21балл- «5» баға, 13-17балл-«4»баға , 7-12балл-«3»баға, 1-6 балл-«2»баға
«Өте жақсы» -3балл
«Жақсы білемін»-2балл
«Қосымша түсіндіруді қажет етемін»-1балл
Қорытынды балл 18-21балл- «5» баға, 13-17балл-«4»баға , 7-12балл-«3»баға, 1-6 балл-«2»баға
План мен географиялық картаның ұқсастықтары мен айырмашылықтары:
- Масштаб айырмашылығы: План өте ірі масштабта сызылады: 1 см-5 м; 1 см-10 м.
- Қамтитын аумағының үлкен-кішілігіне қарамастан, картада меридиандар мен параллельдер міндетті түрде сызылады. Меридиандар С-О (Солтүстік-Оңтүстік); Параллельдер Б-Ш (Батыс-Шығыс) бағыттарды көрсетеді.
- Планда картада бар сызықтар нақты көрсетілмейді. Планның дәл жоғарғы жағы — солтүстік, төменгі жағы — оңтүстік, сол жағы — батыс, оң жағы — шығыс бағыттарына тура келеді.
- Шағын ғана алқапты қамтитындықтан планда Жер шарының дөңестігі ескерілмей, жер беті жазық болып,дәл есептелінеді. Оның кез келген жерінде түрлі өлшем жұмыстарын жүргізуге болады. Бейнелейтін жердің көлеміне картадағы бұрмалау мөлшері қосылады.
- Шартты белгілердің айырмашылығы: Пландағы шартты белгілер бойынша көптеген заттардың нақты мөлшерін анықтауға болады. Картада ондай мүмкіндік жоқ.
Картаның өндіріс пен шаруашылықта, ғылым мен ел қорғынысында маңызы зор. Сонымен бірге іздестіру жүргізуде, жоспарлауда, әр түрлі құрылыс нысандарын жобалауда кеңінен қолданылады. Сонымен қатар, біз оны зерттеу жұмыстарында, бағдар немесе танымдық мақсатта, климат пен ауа райы анықтау кезінде, болжам жасауда және пайдалы қазбаларды өндіру кезінде де қолданамыз.
