Айнабұлақ жалпы негізгі білім беретін мектебі
География пәнінен ашық сабақ әзірлемесі
Пән мұғалімі: Нугмарова Марал Сайранбековна
Сынып: 8
Сабақтың тақырыбы: Шөл және шөлейт зонасы
Сабақтың мақсаты: Қазақстанның Шөл және шөлейт зонасымен оқушыларды таныстыру
Білімділік: Қазақстанның табиғат зоналары бойынша оқушыларға шөл және шолейт зонасының ерекшеліктері туралы білім беріп түсіндіру
Дамытушылық: Тақырыпты ашып, оқушылардың ой-өрісін дамыту
Тәрбиелік: Сабақ мазмұны және әр түрлі дидактикалық материалдар арқылы оқушыларға адамгершілік, экологиялық тәрбие беру
Түрі: аралас, сайыс түрінде
Әдісі: «БиС» технологиясы элементтері, сұрақ-жауап, СТО технологиясы
Көрнекілігі: оқулық, кескін картасы, слайд-шоу, ҚР физ. Картасы, гербарийлер
Сабақтың барысы:
І. Психологиялық дайындық.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: № 1 слайд
а)Міндетті деңгей. «Толықтыр!»
Қазақстанның орманды дала зонасы ............... жазыгы мен Жалпы Сырт қыратының азгана болігін алып жатыр.
Орманды дала зонасы жалпы колемі .......... млн га Қазақстан аумагының .......... ℅
Орманды дала зонасындагы жылдық жауын-шашынның орташа молшері ..........мм
Батыс Сібір жазыгының ормандарында шоқ-шоқ ............. мен ............ оседі.
Орманды дала зонасының қысы едәуір суық, кей күндері қатты аяз болып, ауаның температурасы ....................... томендейді.
Дала зонасы............. млн га жерге тараган Қазақстанның біраз аумагын, дәлірек айтқанда, ............. ℅-ынан астамын алып жатыр.
Дала зонасы батыстан шыгысқа қарай ...................... км –ге созылган кең алқапты қамтиды, шамамен .............с.е. аралыгында орналасқан.
Дала зонасына жылына ..................... мм-ге дейін жауын-шашын жауады.
Дала зонасының топырақ қабатында ........ ℅ жуық шірінді бар.
Дала зонасы шоптесін осімдіктерге бай. Мұнда .........................
........................................................................басым оседі.
ә) «Орташа деңгей». № 2 слайд
Кескін картамен жұмыс.
Адасқан географиялық аудандарды, озендерді, осімдіктерді дұрыс орналастыр.
[pic]
Тапсырмалар:
І. Батыс Сібір жазыгы, Жалпы Сырт қыраты, Батыс Сібір жазыгының оңтүстік шеті, Торгай үстіртінің солтүстігі, Мұгалжар тауы түгелдей дерлік, Жалпы Сырт сілемдері, Каспий маңы ойпатының солтүстік жартысы, Орал етегі, Жем үстірті, Сарыарқаның солтүстігі мен орталық аудандары
ІІ. Ертіс, Жайық, Тобыл, Есіл, Жайық, Нұра, Торгай, Шар, Ыргыз озендері
ІІІ. Шоқ қайыңдар, шоқ қарағайлар, боз, бетеге, атқонақ, еркекшоп, кермек, қаңбақ
б)«Жоғары деңгей» № 3 слайд
Тың және тыңайган жерлерді игеру жылдарында дала зонасының 28 млн га жері жыртылды. Сол жагдайдың қандай пайдалы және зиянды жақтары бар?
Қазан тоңкерісіне дейін дала зонасы ғасырлар бойы мал жайылымы ретінде пайдаланылып келді.Жерді болашақ ұрпақтарга қай жағдайда сақтап қалсақ болады:мал жайылымы ретінде ме, әлде тың және тыңайған жер ретінде жырту арқылы ма?
ІІІ. Жаңа сабақты меңгерту:
І) «Ой қозғау» № 4 слайд
- Қазақстан жері сондай ұлан байтақ, балалар, Қазақстанның жалпы жер көлемі қанша?
-2,7 млн шаршы метр 2,7 млн шаршы метр
-Қазақстан жер көлемі жөнінен дүние жүзінде нешінші орында?
-9
-Қазақстан территориясында неше табиғат зонасы бар?
-5
ІІ) «Мағынаны тану» №5 слайд
«Шұғыл есте сақтау»
(берілген мәтіннен тақырыптың мәнін ашатын тірек сөздерді табу)
Шұғыл есте сақта!
Шөлейт зонасы
құргақ, тым континентті
2900 км,
180-300 мм,
3000 астам,
Ойыл,Жем, Торгай, Сарысу, Аягоз,
ашық қара қоңыр топырақ
шірінді 2-3 ℅
бетеге, жусан, түймедагы, боздан,
төменгі температура – 50*С,
Ұлытау, Ортау, Бұгылы, Қызыларай, Шыңгыстау,
долана, мойыл, итмұрын, қарақат, таңқурай
таулы-тобелі гранитті Қызыларай сілемі (1565 м)
тал, итмұрын, ұшқат
саршұнақ, қосаяқ, құм тышқаны, құм қояндары
ақбокендер мен қарақұйрықтар
зиянсыз жыландар-қара шұбар жылан, кіші сарыбас жылан, су жыланы
улы жыландар- сұр жылан, қалқан тұмсық жылан
қой және жылқы шаруашылыгы
Шөл зонасы
120 млн га, 44 ℅,
200 мм –ден аспайды
Кейбір аудандарда жауын шашын 100 мм –ге жетпейді
Аяз -40* С
Шөл зонасынан тыс (Жайық, Жем, Сырдария, Сарысу, Шу, Талас, Іле, Қаратал) басталатын озендер
Жер асты суы
Ең ірі артезиан алаптары
Құрамында шіріндісі аз 2,5 ℅
Оңтүстіктегі сұр қоңыр топырақ шіріндісі тіптен аз 1,0- 1,2℅
Шөл, құмды шөл,сазды шөл, тастақ немесе тасты шөл
Шеңгел, тал, тікенекті жиде, шыранақ
Кесірткенің түрлері: құлақты агамалар, жұмырбас кесірткелер, Сылдырмақты жыландар өкілдері: дала айдаһарлары, оқ жыландар, қалқан тұмсықтылар
Шаян, бүйі, қарақұрт
жазда +70*С,
Барсакелмес, Үстірт қорықтары
Дермене жусаны, ”сантонин
(1,5 минуттан соң сөздер жабылып, кімнің қанша сөзді есте сақтағаны тексеріледі.)
ІІІ) Тікелей мәтінмен жұмыс. Тірек сөздерді мәтіннен тауып мағыналарын ашады...
ІҮ) Жаңа білімді игеру
№6 слайд
Осының ішінде шөл зонасына шолу жасайтын болсақ,
№7 слайд
Құмды Сазды Тасты
Қызылқұм Үстірт Сарыарқаның
Арал маңы Қарақұмы Бетпақдала оңтүстігінде
Мойынқұм Бетпақдаланың
шығысында
Үстіртте
Маңғыстауда
8 -слайд
Ү) Жаңа сабақты пысықтау №9 слайд
Дәптермен жұмыс
Шөл зонасына байланысты кестені толтырыңдар
Ү) Жаңа білімді бекіту №10 слайд
VІ. Бағалау: Үй тапсырмасының жауаптары арқылы және сабаққа белсенді қатысқан оқушыларга сабақ барысында «жетті» және «талпынды» деген карточкалар беріледі, карточкалар саналып, «жетті» көп болса «5»-тік багасы, «талпынды» көп болса «4»-тік багасы қойылады.
VІІ. Үйге тапсырма: №11 слайд
1.§ 39 Шөл және шөлейт зонасы, мазмұндау
2. Картаға табиғат зоналарын түсіріп, бояу
3. С.Сейфуллиннің «Ақсақ киік» өлеңін параграф мәтінімен салыстырыңдар. Сол кездегі ақын көтерген мәселе бүгінгі күні де өзекті ме? Ұнаған шумақтарын жаттау
4. «Шөлдегі тіршілік» тақырыбына эссе жазу.
Айнабұлақ жалпы негізгі білім беретін мектебі
АШЫҚ САБАҚ ӘЗІРЛЕМЕСІ
Пәні География
Сыныбы 8
Ашық сабақ тақырыбы «Шөл және шөлейт зонасы»
Мұгалім Нугмарова Марал Сайранбековна
2015-2016 оқу жылы
