[pic]
Химик бәйге
Химиядән “Бәхетле мизгел”.
(9 нчы класс укучылары өчен әзерләнгән химик бәйге)
Максат. Укучыларның неорганик химиядән белемен тирәнәйтү, логик фикерләвен үстерү, уку материалында тиз генә ориентлаша белергә өйрәтү, дәреслек һәм фәнни популяр әдәбият белән мөстәкыйль эшләү күнекмәләре булдыру. Балаларның дөньяга карашын киңәйтү, химия фәненә карата кызыксыну тәрбияләү, химик культурасын үстерү.
Кичә укытучының кереш сүзе белән башлана.
“ Йолдыз сәгате”н үткәрү өчен ике алып баручы билгеләнә. Алар командалар белән таныштыра, уен кагыйдәләрен аңлата.
I тур. “ Химик- галимнәр” бәйгесе.
Беренче рус университетына кем нигез сала? ( М. В. Ломоносов,1755 елда).
Кайсы галимне балачакта “ бөек химик “ дип йөрткәнәр? ( А.М.Бутлеров).
Ташкүмерне җир астында газлаштыру- хәзерге заманның иң мәртәбәле фзнни –техник проблемаларның берсе. Ул җир асты ягулыгы энергиясен ташкүмерне җир өстенә чыгармыйча гына файдаланудан гыйбарәтөшендерү. Әлеге идеянең авторы кем? ( Менделлев).
“ Химия кеше эшчәнлегенә кергән саен киңрәк үтеп керә “ дигән төшенчәгә кем нигез салган? ( М.В.Ломоносов).
“ Металлар” бәйгесе.
1.Менделеевның периодик системасындагы кайсы элемент хирурглар металлы дип атала? ( Тантал).
2. Ф.Энгельс кайсы элементны иң мөхимнәрдән дә мөхиме дигән?
3.Кешеләр башта кайсы металлны таба һәм эшкәртә башлаган? (Бакыр).
4.Кайсы металлга социализм элементы дигән исем бирелгән? (Аллюминий).
“Индикаторлар “бәйгесе.
Индикаторларның кайсысы ачы тирәлектә үз төсен үзгәртми? (Фенолфталеин).
Кислоталарны танып белү өчен кайсы индикатор кулланыла? (Лакмус, метилоранж).
“Композиторлар”бәйгесе.
Күренекле композиторларның кайсысын бөек химик –галим дип атарга була?(А.П.Бородин).
“Тигезләмәләр “ язу конкурсы.
“Капитаннар” конкурсы.
1 нче бирем. II һәм III периодэлементларының химик символлары язылган карточкаларны кем тизрәк периодик системадагыча дөрес итеп җыя?
2 нче бирем. Сезнең өчен хәзер “Могҗизалар кыры” уены тәгъдим ителә.
Сорау. Җир йәзендәге иң авыр металлны зйтегез. Ул металл тимердән 3 тапкыр авыр.
Химик биюләр осталыгына конкурс.
Беренче команадга, әйтик, “ Бәләкәй аккошлар биюе” көенә углерод атомы төзелешен сүратләп бирергә кушыла. Икенче команда исә “Әпипә” көенә алмашу реакциясе механизмын гәүдәләндереп биергә тиеш.
II тур. “ Грамматика” белгече дигән бәйгедә катнашу өчен һәр командадан икешәр кеше чакырыла.
Түбәндә бирелгән 12 хәрефтән иң озын сүз төзеп язарга. Ул сүз мөмкин булган кадәр химик мәгънәгә ия булсын..Бер минут вакыт бирелә.
Н Е А Д З О Т Р И Й К Л
Тамашачылар катнашында уен.
Сүз төзү.
III тур. Хаталы җавпларны тап.
Түбәндәге элементларның барысы да галогенмы? ( Хлор, фтор, күкерт, бром).
Түбәндәге элементларның барысы да металлмы? ( Бакыр, танатал, азот, тимер, алюминий, кальций).
Барлык матдәләр дә җылылык һәм электр үткәрүчәнме?
Түбәндәге матдәләрнең барысы да бер үк төрле агрегат халәттәме? (Бакыр, терекөмеш, цинк, тимер, алюминий,кальций)
Түбәндәге элементларның барысы да молекуляр халәте газ булган гади матдәләр хасил итәме? ( Кислород, водород, хлор)
Музыкаль пауза. Командалар “Менделеевның тарафыннан периодик закон ачылу һәм периодик система төзелү” дигән темага сөхнә күренеше күрсәтә.
IV тур.”Финаль-дуэль”дә 2 укучы катнаша.”Индикатор” сүзе тәгъдим ителә. Кем күбрәк сүзтөзи ала?
Химик бәйгегә йомгак ясала. Җиңүчеләр билгеләнә.
